ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 34 : PALI ROMAN Theri.A. (paramatthadi.)

                         15. Cattalisanipata
                    473. 1. Isidasitherigathavannana
      cattalisanipate nagaramhi kusumanametiadika isidasiya theriya gatha.
      Ayampi purimabuddhesu katadhikara tattha tattha bhave purisattabhave thatva
vivattupanissayam kusalam upacinanti carimabhavato sattame bhave akalyanasannissayena
paradarikakammam 1- katva kayassa bheda niraye nibbattitva tattha bahuni vassasatani
niraye pacitva tato cuta tisu jatisu tiracchanayoniyam nibbattitva tato cuta
dasiya kucchismim napumsako hutva nibbatti. Tato pana cuta ekassa daliddassa
sakatikassa dhita hutva nibbatti. Tam vayappattam giridaso nama annatarassa
satthavahassa putto attano bhariyam katva geham anesi. Tassa ca bhariya atthi
silavati kalyanadhamma. Tassam issapakata samino tassa viddesanakammam akasi.
Sa tattha yavajivam thatva kayassa bheda imasmim buddhuppade ujjeniyam kulapadesasila
caradigunehi abhisammatassa vibhavasampannassa setthissa dhita hutva nibbatti,
isidasitissa namam ahosi. Tam vayappattakale matapitaro kularupavayavibhavadisadisassa
annatarassa setthiputtassa adamsu. Sa tassa gehe patidevata hutva masamattam
vasi. Athassa kammaphalena samiko virattarupo hutva tam gharato nihari. Tam sabbam
palito eva vinnayati. Tesam tesam pana samikanam aruccaneyyataya samvegajata
pitaram anujanapetva jinadattaya theriya santike pabbajitva vipassanaya kammam
karonti nacirasseva saha patisambhidahi arahattam patva phalasukhena nibbanasukhena
ca vitinamenti ekadivasam pataliputtanagare pindaya caritva pacchabhattam pindapata-
patikkanta mahagangayam valukapuline nisiditva bodhittheriya nama attano
@Footnote: 1 Si.,i. paradariYu...
Sahayattheriya pubbapatipattim pucchita tamattham gathabandhavasena vissajjesi
"ujjeniya puravare"tiadina. Tesam pana pucchavissajjananam sambandham dassetum:-
      [402] "nagaramhi kusumaname         pataliputtamhi pathaviya mande
             sakyakulakulinayo           dve bhikkhuniyo hi gunavatiyo.
      [403]  Isidasi tattha eka        dutiya bodhiti silasampanna ca
             jhanajjhayanaratayo         bahussutayo dhutakilesayo.
      [404]  Ta pindaya caritva        bhattattham kariya dhotapattayo
             rahitamhi sukhanisinna         ima gira abbhudiresun"ti
ima tisso gatha sangitikarehi thapita.
      [405]  Pasadikasi ayye         isidasi vayopi te aparihino
             kim disvana byalikam         athasi nekkhammamanuyutta.
      [406]  Evamanuyunjiyamana sa      rahite dhammadesanakusala
             isidasi vacanamabravi         suna bodhi yathamhi pabbajita.
      Ito param vissajjanagatha.
      [407]  Ujjeniya puravare         mayham pita silasamvuto setthi
             tassamhi ekadhita          piya manapa ca dayita ca.
      [408]  Atha me saketato varaka    agacchumuttamakulina
             setthi pahutaratano          tassa mamam sunhamadasi tato.
      [409]  Sassuya sasurassa ca         sayam patam panamamupagamma
             sirasa karomi pade        vandami yathamhi anusittha.
      [410]  Ya mayham samikassa         bhaginiyo bhatuno parijano va
             tamekavarakampi disva        ubbigga asanam demi.
      [411]  Annena ca panena ca       khajjena ca yam ca tattha sannihitam
             chademi upanayami ca        demi ca yam yassa patirupam.
      [412]  Kalena upatthahitva        gharam samupagamami ummare
             dhovanti hatthapade         panjalika samikamupemi.
      [413]  Koccham pasadam anjaninca      adasakanca ganhitva
             parikammakarika viya         sayameva patim vibhusemi.
      [414]  Sayameva odanam sadha-       yami sayameva bhajanam dhovanti
             matava ekaputtakam         tatha bhattaram paricarami.
      [415]  Evam mam bhattikatam           anurattam karikam nihatamanam
             utthayikam analasam           silavatim dussate bhatta.
      [416]  So mataranca pitaranca       bhanati apucchaham gamissami
             isidasiya na saha vaccham      ekagareham saha vatthum.
      [417]  Ma evam putta avaca        isidasi pandita paribyatta
             utthayika analasa         kim tuyham na rocate putta.
      [418]  Na ca me himsati kinci        na caham isidasiya saha vaccham
             dessava me alam me       apucchaham gamissami.
      [419]  Tassa vacanam sunitva         sassu sasuro ca mam apucchimsu
             kissa taya aparaddham         bhana vissattha yathabhutam.
      [420]  Napiham aparajjham kinci         napi himsemi na bhanami dubbacanam
             kim sakka katuyye         yam mam viddessate bhatta.
      [421]  Te mam pitugharam pati-         nayimsu vimana dukhena abhibhuta
             puttamanurakkhamana          jitamhase rupinim lakkhim.
      [422]  Atha mam adasi tato        addhassa gharamhi dutiyakulikassa
             tato upaddhasunkena         yena mam vindatha setthi.
      [423]  Tassapi gharamhi masam         avasim atha sopi mam paticcharayi
             dasiva upatthahantim          adusikam silasampannam.
      [424]  Bhikkhaya ca vicarantam         damakam dantam me pita bhanati
            `hohisi me jamata        nikkhipa potthinca ghatikanca.'
      [425]  Sopi vasitva pakkham         atha tatam bhanati `dehi me potthim
             ghatikanca mallakanca          punapi bhikkham carissami.'
      [426]  Atha nam bhanati tato         amma sabbo ca me natiganavaggo
             kim te na kirati idha         bhana khippam tam te karihiti.
      [427]  Evam bhanito bhanati          yadi me atta sakkoti alam mayham
             isidasiya na saha vaccham      ekaghareham saha vatthum.
      [428]  Vissajjito gato so        ahampi ekakini vicintemi
             apucchituna gaccham           marituye va pabbajissam va.
      [429]  Atha ayya jinadatta        agacchi gocaraya caramana
             tata kulam vinayadhari          bahussuta silasampanna.
      [430]  Tam disvana amhakam         utthayasanam tassa pannapayim
             nisinnaya ca pade         vanditva bhojanamadasim.
      [431]  Annena ca panena ca       khajjena ca yanca tattha sannihitam
             santappayitva avacam         `ayye icchami pabbajitum.'
      [432]  Atha mam bhanati tato         idheva puttaka carahi tvam dhammam
             annena ca panena ca       tappaya samane dvijati ca.
      [433]  Athaham bhanami tatam          rodanti anjalim panametva
             papam hi maya pakatam         kammam tam nijjaressami.
      [434]  Atha mam bhanati tato         `papuna bodhinca aggadhammanca
             nibbananca labhassu          yam sacchikari dvipadasettho.'
      [435]  Matapitu abhivada-         yitva sabbanca natiganavaggam
             sattaham pabbajita          tisso vijja aphassayim.
      [436]  Janami attano satta       jatiyo yassayam phalavipako
             tam tava acikkhissam          tam ekamana nisamehi.
      [437]  Nagaramhi erakacche         suvannakaro aham pahutadhano
             yobbanamadena matto        so paradaram aseviham.
      [438]  Soham tato cavitva         nirayamhi apaccisam ciram
             pakko tato ca utthahitva    makkatiya kucchimokkamim.
      [439]  Sattahajatakam mam           mahakapi yuthapo nillacchesi
             tassetam kammaphalam           yathapi gantvana paradaram.
      [440]  Soham tato cavitva         kalam karitva sindhavaranne
             kanaya ca khanjaya ca       elakiya kucchimokkamim.
      [441]  Dvadasa vassani aham        nillacchito darake parivahitva
             kiminavatto akallo        yathapi gantvana paradaram.
      [442]  Soham tato cavitva         govanijakassa gaviya jato
             vaccho lakhatambo         nillacchito dvadase mase.
      [443]  Vodhuna nangalamaham           sakatam ca dharayami
             andhovatto akallo        yathapi gantvana paradaram.
      [444]  Soham tato cavitvana        vithiya dasiya ghare jato
             neva mahila na puriso       yathapi gantvana paradaram.
      [445]  Timsativassamhi mato          sakatikakulamhi darika jata
             kapanamhi appabhoge         dhanikapurisapatabahulamhi.
      [446]  Tam mam tato satthavaho       ussannaya vipulaya vaddhiya
             okaddhati vilapantim          acchinditva kulagharasma.
      [447]  Atha solasame vasse        disva mam pattayobbanam kannam
             orundhatassa putto         giridaso nama namena.
      [448]  Tassapi anna bhariya        silavati gunavati yasavati ca
             anuratta bhattaram          tassaham viddesanamakasim.
      [449]  Tassetam kammaphalam           yam mam apakirituna gacchanti
             dasiva upatthahantim          tassapi anto kato maya"ti.
      Tattha nagaramhi kusumanameti "kusumapuran"ti evam kusumasaddena gahitanamake
nagare, idani tam nagaram pataliputtamhiti sarupato dasseti. Pathaviya mandeti
sakalaya pathaviya mandabhute. Sakyakulakulinayoti sakyakule kuladhitaro, sakyaputtassa
bhagavato sasane pabbajitataya evam vuttam.
      Tatthati tasu dvisu bhikkhunisu. Bodhiti evamnamika theri. Jhanajjhayanaratayoti
lokiyalokuttarassa jhanassa jhayane abhirata. Bahussutayoti pariyattibahusaccena
bahussuta. Dhutakilesayoti aggamaggena sabbaso samugghatitakilesa. Bhattattham
kariyati bhattakiccam nitthapetva. Rahitamhiti janarahitamhi vivittatthane.
Sukhanisinnati pabbajjasukhena vivekasukhena ca sukhanisinna. Ima girati idani
vuccamana sukha lapana. Abbhudiresunti pucchavissajjanavasena kathayimsu.
      "pasadikasi"ti gatha bodhittheriya 1- pucchavasena vutta.
"evamanuyunjiyamana"ti gatha sangitikareheva vutta. "ujjeniya"tiadika hi
sabbapi isidasiyava vutta. Tattha pasadikasiti rupasampattiya passantanam
pasadavaha asi. Vayopi te aparihinoti tuyham vayopi na parihino, pathamavaye thitasiti
attho. Kim disvana byalikanti kidisam byalikam dosam gharavase adinavam disva.
Athasi nekkhammamanuyuttati athati nipatamattam, nekkhammam pabbajjam anuyutta asi.
      Anuyunjiyamanati pucchiyamana, sa isidasiti yojana. Rahiteti sunnatthane.
Suna bodhi yathamhi pabbajitati bodhittheri aham yatha pabbajita amhi, tam tam
puranam suna sunahi.
      Ujjeniya puravareti ujjeninamake avantiratthe uttamanagare. Piyati
ekadhitubhavena piyayitabba. Manapati silacaragunena manavaddhanaka. Dayitati
anukampitabba.
@Footnote: 1 Si. bodhittaritheriya
      Athati paccha mama vayappattakale. Me saketato varakati saketanagarato
mama varaka mam varenta agacchum. Uttamakulinati tasmim nagare aggakulika, yena
te pesita, so setthi pahutaratano. Tassa mamam sunhamadasi tatoti tassa
saketasetthino sunisam puttassa bhariyam katva mayham pita mam adasi.
      Sayam patanti sayanhe pubbanhe ca. Panamamupagamma sirasa karomiti
sassuya sasurassa ca santikam upagantva sirasa panamam karomi, tesam pade
vandami. Yathamhi anusitthati tehi yatha anusittha amhi, tatha karomi, tesam
anusitthim na atikkamami.
      Tamekavarakampiti ekavallabhampi. Ubbiggati tasanta. 1- Asanam demiti yassa
puggalassa yam anucchavikam, tam tassa demi.
      Tatthati parivesanatthane. Sannihitanti sajjitam hutva vijjamanam. Chademiti
upacchademi, upacchadetva upanayami ca, upanetva demi, dentipi yam yassa
patirupam, tadeva demiti attho.
      Ummareti dvare. Dhovanti hatthapadeti hatthapade dhovini asim, dhovitva
gharam samupagamamiti yojana.
      Kocchanti massunam kesananca ullikhanakoccham. Pasadanti gandhacunnadimukha-
vilepanam. "pasadhanan"tipi patho, pasadhanabhandam. Anjaninti anjananalim. Parikamma-
karika viyati aggakulika vibhavasampannapi patiparicarika cetika viya.
      Sadhayamiti pacami. Bhajananti lohabhajananca. Dhovanti paricaramiti yojana.
      Bhattikatanti katasamibhatikam. Anurattanti anurattavantim. Karikanti tassa tasseva
iti kattabbassa karikam. Nihatamananti apanitamanam. Utthayikanti
utthanaviriyasampannam.
@Footnote: 1 Si. sabhanta
Analasanti tato eva akusitam. Silavatinti silacarasampannam. Dussateti dussati,
kujjhitva bhanati.
      Bhanati apucchaham gamissamiti "aham tumhe apucchitva yattha katthaci
gamissami"ti so mama samiko attano mataranca pitaranca bhanati. Kim bhanatiti
ce aha "isidasiya na saha vaccham, ekagareham saha vatthun"ti. Tattha vacchanti
vasissam.
      Dessati appiya. Alam meti payojanam me taya natthiti attho. Apucchaham
gamissamiti yadi me tumhe taya saddhim samvasam icchatha, aham tumhe apucchitva
videsam pakkamissami.
      Tassati mama bhattuno. Kissati kim assa tava samikassa. Taya aparaddham
byalikam katam.
      Napiham aparajjhanti napi aham tassa kinci aparajjhim. Ayameva va patho.
Napi himsemiti napi badhemi. Dubbacananti duruttavacanam. Kim sakka katuyyeti kim
maya katum ayye sakka. Yam mam viddessate bhattati yasma akaraneneva bhatta
mayham viddessate viddessam cittappakopam karoti.
      Vimanati domanassika. Puttamanurakkhamanati attano puttam mayham samikam
cittamanurakkhanena anurakkhanta. Jitamhase rupinim lakkhinti jita amhase jita
vatamha rupavatim sirim, manussavesena carantiya siridevataya parihina vatati attho.
      Addhassa gharamhi dutiyakulikassati pathamasamikam upadaya dutiyassa addhassa
kulaputtassa gharamhi mam adasi, dento ca tato pathamasunkato upaddhasunkato 1- adasi.
@Footnote: 1 cha.Ma. upaddhasunkena
Yena mam vindatha setthiti yena sunkena mam pathamam setthi vindatha patilabhi, tato
upaddhasunkenati yojana.
      Sopiti dutiyasamikopi. Mam paticcharayiti mam nihari, so mam gehato nikkaddhi.
Upatthahantinti dasi viya upatthahantim upatthanam karontim. Adusikanti adubbhanakam.
      Damakanti karunnadhitthanataya paresam cittassa damakam. Yatha pare kinci
dassanti, evam attano kayam vacanca dantam vupasantam katva paradattabhikkhaya
vicaranakam. Jamatati duhitupati. Nikkhipa potthinca ghatikancati taya paridahitam
pilotikakhandanca bhikkhakapalanca chaddehi.
      Sopi vasitva pakkhanti sopi bhikkhako puriso maya saddhim addhamasamattam
vasitva pakkami.
      Atha nam bhanati tatoti tam bhikkhakam mama pita mata sabbo ca me
natigano vaggavaggo hutva bhanati. Katham? kim te na kirati idha tuyham kim
nama na kirati na sadhiyati, bhana khippam. Tam te karihititi tam tuyham karissati 1-.
      Yadi me atta sakkotiti yadi mayham atta attadhino bhujisso ca hoti,
alam mayham isidasiya taya payojanam natthi, tasma na saha vaccham na saha
vasissam, ekaghare aham taya saha vatthunti yojana.
      Vissajjito gato soti so bhikkhako pitara vissajjito yatharuci gato.
Ekakiniti ekikava. Apucchituna gacchanti mayham pitaram vissajjetva gacchami.
Marituyeti maritum. Vati vikappatthe nipato.
      Gocarayati bhikkhaya, tata kulam agacchiti yojana.
@Footnote: 1 Ma. na sadhiyati tvam bhana, tam te khippam karihiti karissatiti
      Tanti tam jinadattattherim. Utthayasanam tassa pannapayinti utthahitva asanam
tassa theriya pannapesim.
      Idhevati imasmim eva gehe thita. Puttakati samannavoharena dhitaram
anukampento alapati. Carahi tvam dhammanti tvam pabbajitva caritabbam brahma-
cariyadidhammam cara. Dvijatiti brahmanajati.
      Nijjaressamiti jirapessami vinasessami.
      Bodhinti saccabhisambodhim, magganananti attho. Aggadhammanti phaladhammam,
arahattam. Yam sacchikari dvipadasetthoti yam maggaphalanibbanasannitam lokuttaradhammam
dvipadanam settho sammasambuddho sacchi akasi, tam labhassuti yojana.
      Sattaham pabbajitati pabbajita hutva sattahena. Aphassayinti phusim
sacchakasim.
      Yassayam phalavipakoti yassa papakammassa ayam samikassa amanapabhavasankhato
nissandaphalabhuto vipako. Tam tava acikkhissanti tam kammam tava kathessami. Tanti
acikkhiyamanam tameva kammam, tam va mama vacanam. Ekamanati ekaggamana. Ayameva
va patho.
      Nagaramhi erakaccheti evamnamake nagare. So paradaram asevihanti so aham
parassa daram asevim.
      Ciram pakkoti bahuni vassasatasahassani nirayaggina daddho. Tato ca utthahitvati
tato nirayato vutthito cuto. Makkatiya kucchimokkaminti vanariya kucchimhi
patisandhim ganhim.
      Yuthapoti yuthapati. Nillacchesiti purisabhavassa lakkhanabhutani bijakani nillacchesi
Nihari. Tassetam kammaphalanti tassa mayham etam atite katassa kammassa phalam. Yathapi
gantvana paradaranti yatha tam paradaram atikkamitva.
      Tatoti makkatayonito. Sindhavaranneti sindhavaratthe arannatthane. 1- Elakiyati
ajiya.
      Darake parivahitvati pitthim aruyha kumarake vahitva. Kiminavattoti
abhijatatthane kimiparigatova hutva atto attito. Akalloti gilano, ahositi
vacanaseso.
      Govanijakassati gaviyo vikkinitva jivakassa. Lakhatamboti lakharasarattehi
viya tambehi lomehi samannagato.
      Vodhunati vahitva. Nangalanti siram, sakatanca dharayamiti attho. Andhovattoti
kanova hutva atto pilito.
      Vithiyati nagaravithiyam. Dasiya ghare jatoti gharadasiya kucchimhi jato.
"vannadasiya"tipi 2- vadanti. Neva mahila na purisoti itthipi purisopi na homi,
jatinapumsakoti attho.
      Timsativassamhi matoti napumsako hutva timsavassakale mato. Sakatikakulamhiti
sutakakule. 3- Dhanikapurisapatabahulamhiti inayikanam purisanam adhipatanabahule bahuhi
inayikehi abhibhavitabbe.
      Ussannayati upacitaya. Vipulayati mahatiya. Vaddhiyati inavaddhiya.
Okaddhatiti avakaddhati. Kulagharasmati mama jatakulagehato.
@Footnote: 1 Ma. annataratthane  2 Si. vannajatiyatipi  3 Ma.,i. senakakule
      Orundhatassa puttoti assa satthavahassa putto mayi patibaddhacitto namena
giridaso nama avarundhati attano pariggahabhavena gehe karoti.
      Anuratta bhattaranti bhattaram anuvattika. 1- Tassaham viddesanamakasinti tassa
bhattuno tam bhariyam sapattim viddesanakammam 2- akasim. Yatha tam so kujjhati, evam
patipajjim.
      Yam mam apakirituna gacchantiti yam dasi viya sakkaccam upatthahantim mam tattha
tattha patino apakiritva chaddetva anapekkha apagacchanti. Etam tassa mayham
tada katassa paradarikakammassa sapattim viddesanakammassa 3- ca nissandaphalam. Tassapi
anto kato mayati tassapi tatha anunayapapakakammassa darunassa pariyanto idani
maya aggamaggam adhigacchantiya kato, ito param kinci dukkham natthiti. Yam panettha
antarantara na vibhattam, tam vuttanayatta uttanatthameva.
                    Isidasitherigathavannana nitthita.
                     Cattalisanipatavannana nitthita.
                        -----------------
@Footnote: 1 Si. anuragavati  2 Si.,i. bhariyam patividdesanakammam  3 Si. pati...



             The Pali Atthakatha in Roman Book 34 page 326-338. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=34&A=7004&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=34&A=7004&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=473              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=10029              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=10031              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=10031              Contents of The Tipitaka Volume 26 http://84000.org/tipitaka/read/?index_26

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]