ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 40 : PALI ROMAN Ja.A.6 ekadasaka-pakinnaka

                     7 Dasarathajatakam.
     Etha lakkhanasita cati idam sattha jetavane viharanto ekam
matapitaram kutumbikam arabbha kathesi.
     So hi pitari kalakate sokabhibhuto sabbakiccani pahaya
sokanuvattakova ahosi. Sattha paccusasamaye lokam volokento
tassa sotapattiphalupanissayam disva punadivase savatthiyam pindaya
caritva katabhattakicco bhikkhu uyyojetva ekam pacchasamanam gahetva
tassa geham gantva vanditva nisinnam madhuravacanena alapanto kim
socasi upasakati vatva ama bhante pitusoko mam badhatiti
vutte upasaka poranakapandita atthavidhe lokadhamme tattato
jananta pitari kalakate appamattakampi sokam na vindimsuti vatva
tena yacito atitam ahari
     atite baranasiyam dasarathamaharajanama agatigamanam pahaya
dhammena rajjam karesi. Tassa solasannam itthisahassanam jetthaka
aggamahesi dve putte ekanca dhitaram vijayi jetthaputto
ramapanditonama ahosi dutiyo lakkhanakumaronama dhita sitadevinama.
Aparabhage aggamahesi kalamakasi. Raja tassa kalakataya
cirataram sokavasam gantva amaccehi sannapito tassa kattabbapariharam
katva annam aggamahesitthane thapesi. Sa ranno piya manapa
Ahosi. Sapi aparabhage gabbham ganhitva laddhagabbhaparihara puttam
vijayi. Bharatakumarotissa namam karimsu. Raja puttasinehena
bhadde te varam dammi ganhahiti aha. Sa gahitakam katva
thapetva kumarassa sattatthavassikakale rajanamupasankamitva deva
tumhehi mayham puttassa varo dinno idanissa nam dethati
aha. Ganha bhaddeti. Deva puttassa me rajjam dethati
aha. Raja accharam paharitva nassa vasali mayham dve
putta aggikkhandha viya jalanti te marapetva tava puttassa
rajjam yacasiti tajjesi. Sa bhita sirigabbham pavisitva annesupi
divasesu rajanam punappunam rajjameva yaci. Raja tassa varam
adatvava cintesi matugamonama akatannu mittadubbhi aham me
kutapannam va kutalancam va katva putte ghateyyati. So
putte pakkosapetva tamattham arocetva tata tumhakam idha
vasantanam antarayopi bhaveyya tumhe samantarajjam va arannam
va gantva mama matakale agantva kularajjakam ganhathati vatva
puna nemittake pakkosapetva attano  ayuparicchedam pucchitva
annani dvadasa vassani pavattissatiti sutva tata ito
dvadasavassaccayena agantva chattam ussapeyyathati aha.
Te sadhuti vatva pitaram vanditva rodanta pasada otarimsu.
Sitadevi ahampi bhatikehi saddhim gamissamiti pitaram vanditva rodanta
nikkhami. Te tayopi mahajanena parivuta nagara nikkhamitva mahajanam
Nivattetva anupubbena himavantam pavisitva sampannodakamulaphalaphale
padese assamam mapetva phalaphalena yapenta vasimsu.
Lakkhanapandito pana sita ca ramapanditam yacitva tumhe amhakam
pitutthane thita tasma assamapadeyeva hotha mayam phalaphalam
aharitva tumhe posessamati patinnam ganhimsu. Tato patthaya
ramapandito tattheva ahosi. Itare phalaphalam aharitva tam
patijaggimsu. Evam tesam phalaphalena yapetva vasantanam
dasarathamaharaja puttasokena navame samvacchare kalamakasi. Tassa
sarirakiccam karetva devi attano puttassa bharatakumarassa chattam
ussapethati aha. Amacca pana chattasamika aranne
vasantiti na adamsu. Bharatakumaro mama bhataram ramapanditam
arannato anetva chattam ussapessamiti pancarajakakudhabhandani
gahetva caturanginiya senaya tassa vasanatthanam patva avidure
khandhavaram nivasapetva katipayehi amaccehi saddhim lakkhanapanditassa
sitaya ca arannam gatakale assamapadam pavisitva assamapadadvare
thapitakancanarupakam viya ramapanditam nirasankam sukhanisinnam upasankamitva
vanditva ekamantam thito ranno pavuttim arocetva saddhim
amaccehi padesu nipatitva rodi. Ramapandito neva soci
na rodi. Indriyavikaramattampissa nahosi. Bharatassa pana
roditva nisinnakale sayanhasamaye itare dve phalaphalam
adaya agamimsu. Ramapandito cintesi ime dahara mayham viya
Na pariggahanapanna etesam atthi sahasa pita te matoti vutto
sokam santharetum asakkontanam hadayampi nesam phaleyya upayena
te udakam otaretva etam pavuttim savessamiti. Atha nesam
purato ekam udakatthanam dassetva tumhe aticirena agata
idam vo dandakammam hotu udakam otaritva titthathati upaddhagathamaha
        etha lakkhanasita ca        ubho otarathodakanti.
     Tassattho etha lakkhanasita ca agacchantu ubho otaratha
udakanti.
     Te ekavacaneneva otaritva atthamsu. Atha nesam pitu pavuttim
arocento sesam upaddhagathamaha
        evayam bharato aha       raja dasaratho matoti.
     Te pitu matasasanam sutvava visanni ahesum. Punapi nesam kathesi.
Puna visanni ahesum. Evam yavatatiyam visannitam patte te amacca
ukkhipitva udaka niharitva thale nisidapesum. (laddhassasesu tesu)
sabbe annamannam roditva paridevitva nisidimsu. Tada bharatakumaro
cintesi mayham bhata lakkhanakumaro bhagini ca sitadevi dasarathassa
matasasanam sutva sokam santharetum na sakkonti ramapandito pana na
socati na paridevati kinnukho tassa asocanakaranam pucchissami nanti.
So tam pucchanto dutiyam gathamaha
        Kena rama pabhavena       socitabbam na socasi
        pitaram kalakatam sutva       na tam pasahate dukkhanti.
     Tattha pabhavenati anubhavena. Na tam pasahate dukkhanti
evarupam dukkham kena karanena tam na pileti kim te asocanakaranam
kathehi tava noti.
     Athassa ramapandito attano asocanakaranam kathento aha
        yam na sakka nam paletum     posena lapatam bahum
        sa kissa vinnu medhavi      attanamupatapaye.
        Dahara ca hi ye vuddha     ye bala ye ca pandita
        addha ceva dalidda ca     sabbe maccuparayana.
        Phalanamiva pakkanam         niccam patanato bhayam
        evam jatana maccanam      niccam maranato bhayam.
        Sayameke na dissanti      pato dittha bahu jana
        pato eke na dissanti    sayam dittha bahu jana.
        Paridevayamano ce        kincidattham udabbahe
        sammulho himsamattanam       kayira ce nam vicakkhano.
        Kiso vivanno bhavati        himsamattanamattano
        na tena peta palenti    nirattha paridevana.
        Yatha saranamadittam         varina parinibbaye
        evampi dhiro sutava       medhavi pandito naro
        khippamuppatitam sokam         vato tulamva dhamsaye.
     Ekova macco acceti ekova jayate kule
     samyogaparamatveva  sambhoga sabbapaninam.
              Tasmahi dhirassa bahussutassa
              sampassato lokamimam paranca
              annaya dhammam hadayam mananca
              soka mahantapi na tapayanti.
     Soham yasanca bhoganca bhariyapi ca natake
     sesam sampalayissami kiccametam vijanatoti.
        Imahi chahi gathahi aniccatam pakasesi.
     Tattha paletunti rakkhitum. Lapatanti lapantanam idam vuttam
hoti tata bharata yam sattanam jivitam tam bahumpi vilapantanam
purisanam ekenapi ma upacchijjiti na sakka rakkhitum. Sodani
madiso attha lokadhamme tattato jananto vinnu medhavi
pandito maranapariyosanajivitesu sattesu matesu kissa attanamupatapaye
kimkarana anupakarena sakadukkhena attanam santapeyyati. Dahara
cati gatha maccunamesa tata bharata neva suvannarupakasadisanam
daharanam khattiyakumaradinam na gunavuddhippattanam mahayodhanam na
balanam puthusattanam na buddhadinam panditanam na cakkavattiadinam
issaranam na niravasesanam daliddanam lajjati sabbepime satta
maccuparayana maranamukhe sambhaggavibhaggava bhavantiyevati dassanattham
vutta. Patanatoti papatanto idam vuttam hoti yatha hi
Tata bharata pakkanam phalanam pakkakalato patthaya idani vanda
bhijjitva patissanti idani patissantiti patanato tesam niccam dhuvam
ekamsikameva bhayanti evam asankiyato evam jatanam maccanampi
ekamsikameva maranato bhayanti natthi so khano va layo va yattha
etesam maranam na asankitabbam bhaveyyati. Sayanti vikale imina
rattibhage ca ditthanam divasabhage ca ditthanam rattibhage adassanam
dipeti. Kincidatthanti pita me putto meti adihi paridevamano
ce poso sammulho attanam himsanto kilamanto appamatakampi
attham ahareyya. Kayiracenam vicakkhanoti atha pandito puriso
evam paridevam kareyya. Yasma pana paridevanto matam va anetum
annam va tassa vuddhikatum na sakkoti tasma niratthakata
paridevitassa pandita na paridevantiti. Attanamattanoti attano
attabhavam sokaparidevadukkhena himsanto. Na tenati tena paridevena
paralokagata satta na palenti na yapenti. Niratthati tasma
tesam matasattanam ayam paridevana niratthaka. Sarananti nivasanageham
idam vuttam hoti yatha pandito puriso attano vasanagare
aditte muhuttampi vosanam anapajjitva ghatasahassena varina
nibbapayateva evam dhiro uppatitam sokam khippameva nibbapaye
tulam viya vato yatha santharetum na sakkoti evam dhamsaye viddhamseyyati
attho. Ekova maccoti ettha tata bharata ime satta
kammassakanama tehi ito paralokam gacchanto satto ekova
Acceti atikkamati khattiyadike kule jayamanopi ekova gantva
jayati. Tattha tattha pana natimittasamyogavasena ayam me pita ayam me
mata ayam me mittoti samyogaparamatveva sambhoga sabbapaninam
paramatthena pana tisu bhavesu kammassakavete sattati attho. Tasmati
yasma etesam sattanam natimittasamyogam natimittaparibhogamattam
thapetva ito param annam natthi tasma sampassatoti imanca
paranca lokam nanavinabhavameva samma passato. Annaya
dhammanti atthavidham lokadhammam janitva. Hadayam manancati idam
ubhayampi cittasseva namam. Idam vuttam hoti
              labho alabho yaso ayaso ca
              ninda pasamsa ca sukham ca dukkham
              ete anicca manujesu dhamma
              ma soci kim socasi potthapadati.
     Imesam atthannam lokadhammanam yenakenaci cittena pannayanti
tassa ca aniccatam natva thitassa dhirassa piyaputtamaranadivatthuka
mahantapi soka hadayam na tapayantiti. Ekam va atthavidham
lokadhammam natva dhirassa hadayavatthunca mananca mahantapi soka
na tapayantiti evamettha attho datthabbo. Soham yasanca bhogancati
gathaya tata bharata andhabalasattanam viya mama rodanaparidevanamnama
ananucchavikam aham pana pitu accayena tassa thaneva thatva kapanadinam
danarahanam danam thanantararahanam thanantaram yasarahanam yasam dassami
Pitara me paribhuttanayena issariyam bhunjissami natake posessami
avasesanca anto parijanadhikam janam palessami dhammikasamanabrahmananam
dhammikarakkhavaranaguttim karissamiti etanhi vijanato panditapurisassa
anurupam kiccanti attho.
     Parisa imam ramapanditassa aniccatapakasanam dhammadesanam sutva
nissoka ahesum. Tato bharatakumaro ramapanditam vanditva
baranasirajjam paticchathati aha. Tata lakkhananca sitadevinca
gahetva rajjam anusasathati. Tumhe pana devati. Tata mama
pita dvadasavassaccayena agantva rajjam kareyyasiti  mam avoca
aham idaneva gacchanto tassa vacanakaronama nahomi annani
pana tini vassani atikkamitva agamissamiti. Ettakam kalam
ko rajjam karessatiti. Tumhe karethati. Na mayam karessamati.
Tenahi yava mamagamana imani paduka karessantiti attano
tinapaduka omuncitva adasi. Tayopi jana paduka gahetva
ramapanditam vanditva mahajanaparivuta baranasim agamamsu. Tini
samvaccharani paduka rajjam karesum. Amacca tinapaduka
rajapallanke thapetva attam vinicchananti. Sace duvinicchito hoti
paduka annamannam patihannanti taya sannaya puna vinicchananti
sammavinicchitakale paduka nissaddava sannisidanti.
Ramapandito tinnam samvaccharanam accayena aranna nikkhamitva
Baranasinagaram patva uyyanam pavisi. Tassagatabhavam natva
kumara amaccaparivuta uyyanam gantva sitam aggamahesim katva
ubhinnampi abhisekam akamsu. Evam abhisekam patto mahasatto
alankatarathe thatva mahantena parivarena nagaram pavisitva padakkhinam
katva sunandanapasadavarassa mahatalam abhiruyhi. Tato patthaya
solasavassasahassani dhammena rajjam karetva ayuhapariyosane
saggapuram puresi.
        Dasavassasahassani          satthivassasatani ca
        kambugivo mahabahu        ramo rajjamakarayiti.
     Ayam abhisambuddhagatha tamattham pakaseti.
     Tattha kambugivoti suvannalingasadisagivo. Suvannam hi
kambunti vuccati.
     Sattha imam dhammadesanam aharitva saccani pakasetva jatakam
samodhanesi. Saccapariyosane kutumbiko sotapattiphale patitthahi.
Tada dasarathamaharaja suddhodanamaharaja ahosi. Mata mahamaya.
Sita rahulamata. Bharato anando. Lakkhano sariputto.
Parisa buddhaparisa. Ramapandito pana ahamevati.
                    Dasarathajatakam sattamam.
                    --------------



             The Pali Atthakatha in Roman Book 40 page 49-58. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=40&A=981&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=40&A=981&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=1564              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=6278              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=6473              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=6473              Contents of The Tipitaka Volume 27 http://84000.org/tipitaka/read/?index_27

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]