ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 41 : PALI ROMAN Ja.A.7 visati-cattalisa

                        Hamsajatakam
     ete hamsa pakkamantiti idam sattha jetavane viharanto
anandattherassa jivitapariccagameva arabbha kathesi.
     Tadapi hi dhammasabhayam therassa gunakatham kathentesu bhikkhusu
sattha agantva kayanuttha bhikkhave etarahi kathaya sannisinnati
pucchitva imaya namati vutte na bhikkhave idaneva pubbepi
anandena mamatthaya jivitam pariccattamevati vatva atitam ahari.
     Atite baranasiyam bahuputtako nama raja rajjam karesi.
Khema nama devi tassa aggamahesi ahosi. Tada mahasatto
suvannahamsayoniyam nibbattetva navutihamsasahassaparivuto cittakute vasati.
Tadapi devi vuttanayeneva supinam disva ranno suvannavannassa
hamsassa dhammadesanasavananca dohalanca arocesi. Rajapi pucchitva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page68.

Suvannahamsa nama atthiti cittakute pabbate vasantiti ca sutva khemam nama saram karetva nanappakarani nivapadhannani ropetva catusu kannesu devasikam abhayaghosanam ghosapesi ekanca luddaputtam hamsanam gahanatthaya payojesi. Tassa payojitakaro ca tena tattha sakunanam upaparikkhitabhavo ca suvannahamsanam agatakale ranno arocetva pasanam odditaniyamo ca mahasattassa pase bandhaniyamo ca sumukhassa hamsasenapatino tisu hamsaghatasu ahinditva tam adisva nivattananca sabbam mahahamsajatake avibhavissati. Idhapi mahasatto yatthipase bajjhitva pasayatthiyam olambantoyeva givam pasaretva hamsanam gatamaggam olokento sumukham agacchantam disva agatakale nam vimamsissamiti cintetva tasmim agate tisso gatha abhasi ete hamsa pakkamanti vankanga bhayamerita haritaca hemavanna kamam sumukha pakkama. Ohaya mam natigana ekam pasavasam gatam anapekkhamana gacchanti kim eko avahiyasi. Pateva patatam settha natthi bandhe sahayata ma anighaya hapesi kamam sumukha pakkamati. Tattha bhayameritati bhayena irita bhayatajjita bhayacalita ca. Haritaca hemavannati dvihipi vacanehi tamevalapati. Kamanti suvannavanana sundaramukha ekamsena pakkamahiyeva kinte

--------------------------------------------------------------------------------------------- page69.

Idhagamanenati vadati. Ohayati mam jahitva uppatitva. Anapekkhamanati tepi mama natika mayi anapekkhamanava gacchanti. Patevati uppateva. Ma anighayati ito gantva pattabbaya niddukkhabhavaya viriyam ma hapesi. Tato sumukho pankapitthe nisiditva gathamaha naham dukkhaparetopi dhatarattha tuvam jahe jivitam maranam va me taya saddhim bhavissatiti. Tattha dukkhaparetoti maharaja tvam maranadukkhaparetopi ettakeneva nahantam jahami. Evam sumukhena sihanade kate dhatarattho gathamaha etadariyassa kalyanam yam tvam sumukha bhasasi tanca vimamsamanaham patate 1- tam avassajinti. Tattha etadariyassati yam tvam naham tuvam jaheti bhasasi etam acarasampannassa ariyassa kalyanam uttamavacanam. Patate tanti ahanca na tam visajjitukamova evam avacam athakho tam vimamsamano patevati etam vacanam avasajjim gacchati tam avocanti attho. Evam tesam kathentananneva luddaputto dandamadaya vegenagato. Sumukho dhatarattham assasento tassabhimukho gantva apacitim katva hamsaranno gune kathesi. Tavadeva luddaputto muducitto ahosi. So tassa muducittatam natva puna gantva hamsarajameva @Footnote: 1 patati?

--------------------------------------------------------------------------------------------- page70.

Assasento atthasi. Luddaputtopi hamsarajanam upasankamitva chattham gathamaha apadena padam yati antalikkhe caro dijo dura pasam na bujjhi tvam hamsanam pavaruttamati. Tattha apadena padanti maharaja tumhadiso antalikkhacaro dijo apathe akase patham katva yati. Na bujjhiti so tvam evarupo duratova imam pasam na bujjhi na janasiti pucchi. Mahasatto aha yada parabhavo hoti poso jivitasankhaye atha jalanca pasanca asajjapi na bujjhatiti. Tattha yada parabhavoti samma luddaka yada parabhavo avuddhi vinaso sampatto hoti atha poso jivitasankhaye sampatte jalanca pasanca patvapi na janatiti attho. Luddo hamsaranno katham abhinanditva sumukhena saddhim sallapanto tisso gatha abhasi ete hamsa pakkamanti vankanga bhayamerita haritaca hemavanna tvancenam avahiyasi. Ete bhutva pivitva ca pakkamanti vihangama anapekkhamana pakkamanti tvanceveko upasasi. Kim nu tayam dijo hoti mutto bandham upasasi ohaya sakuna yanti kim eko avahiyasiti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page71.

Tattha tvancenanti tvameva ohiyasiti pucchi. Upasasiti payirupasasi. Sumukho aha raja me so dijo mitto sakha panasamo ca me neva tam vijahissami yava kalassa pariyayanti. Tattha yava kalassa pariyayanti luddaputta yava jivitakalassa pariyayam pariyosanam aham etam na vijahessamiyeva. Tam sutva luddo pasannacitto hutva sacaham evam sila- sampannesu imesu aparajjhissami pathavipi me vivaram dadeyya kim me ranno santika laddhena yasena dhanena visajjessami nanti cintetva gathamaha yo ca tvam sakhino hetu panam cajitumicchasi so te sahayam muncami hotu raja tavanugoti. Tattha yo ca tvanti yo nama tvam. Soti so aham. Tavanu- goti esa hamsaraja tava vasam anugato hoti taya saddhim ekat- thane vasatuti. Evanca pana vatva dhatarattham yatthipasato otaretva saratiram netva pasam muncitva muducittena lohitam dhovitva naharuadini patipadesi. Tassa muducittataya mahasattassa paramitanam anubha- vena ca tavadeva pado sacchavilomo ahosi. Bandhanatthanampi na

--------------------------------------------------------------------------------------------- page72.

Pannayati. Sumukho bodhisattam oloketva tutthacitto anumodanam karonto gathamaha evam luddaka nandassu saha sabbehi natibhi yathahamajja nandami muttam disva dijadipanti. Tam sutva luddo gacchatha samiti aha. Atha nam mahasatto kim pana tvam samma mam attano atthaya bandhi udahu annassa anattiyati pucchitva tena tasmim karane arocite kim nukho me itova cittakutam gantum seyyo udahu nagaranti vimamsanto mayi nagaram gate luddaputtopi dhanam labhissati deviyapi dohalo patipassambhissati sumukhassa mittadhammo pakato bhavissati tatha mama nanabalam khemanca saram abhayam pakkhinam katva labhissami tassa nagarameva gantum seyyoti sannitthanam katva luddaka tvam amhe kajenadaya ranno santikam nehi sace no raja visajjetukamo bhavissati visajjessatiti aha. Rajano nama sami kakkhala gacchatha tumheti. Mayam tadisam luddampi mudum karimha ranno aradhanena amhakam bharo nehiyeva no sammati. So tatha akasi. Raja hamse disvava somanassajato hutva dvepi hamse kancanapithe nisidapetva madhulaje khadapetva madhudakam payetva anjalim paggayha dhammakatham ayaci. Hamsaraja tassa sotukamatam viditva pathamam ratava patisanthamakasi. Tatrima hamsassa ca ranno ca vacana- pativacanagatha honti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page73.

Kacci nu bhoto kusalam kacci bhoto anamayam kacci ratthamidam phitam dhammena anusasasiti. Kusalanceva me hamsa atho hamsa anamayam atho ratthamidam phitam dhammena anusasatiti. Kacci bhoto amaccesu doso koci na vijjati kacci ara amitta te chaya dakkhinatorivati. Athopi me amaccesu doso koci na vijjati atho ara amitta me chaya dakkhinatorivati. Kacci te sadisi bhariya assava piyabhanini puttarupayasupeta tava chandavasanugati. Atho me sadisi bhariya assava piyabhanini puttarupayasupeta mama chandavasanugati. Kacci te bahavo putta sujata ratthavaddhane pannajavena sampanna sammodanti tato tatoti. Satam eko ca me putta dhatarattha maya suta tesam tvam kiccamakkhahi navarujjhanti te vacoti. Tattha kusalanti arogyam. Anamayanti idam tasseva vevacanam. Phitanti kacci te idam rattham phitam subhikkham dhammena ca nam anusasasiti pucchi. Dosoti aparadho. Chaya dakkhinatorivati yatha nama dakkhinadisabhimukhi chaya na vaddhati evam te kacci amitta na

--------------------------------------------------------------------------------------------- page74.

Vaddhantiti vadati. Sadisiti jatibhogaatigottakulapadesehi samana evarupa hi aticarini na hoti. Assavati vacanapatiggahaka. Puttarupayasupetati puttehi ca rupena ca yasena ca upeta. Pannajavenati pannavegena pannam javapetva tani tani kiccani paricchinditum samatthati pucchati. Sammodanti tato tatoti yattha yattha niyutta honti tato tato sammodanteva. Maya sutati maya vissuta mam hi loko bahuputtarajati vadati iti te mam nissaya vissuta pakata jatati maya suta nama hontiti vadati. Tesam tvam kiccamakkhahiti tesam mama puttanam idam nama karontuti tvam kiccamakkhahi. Navarujjhantiti na te vacanam avarujjhanti ovadam nesam dehiti adhippayenevamaha. Tam sutva mahasatto tesam ovadam dadanto panca gatha abhasi upapannopi ce hoti jatiya vinayena va atha paccha kurute yogam kicce avasu sidati. Tassa samhirapannassa vivaro jayate maha rattimandhova rupani thulani manupassati. Asare sarayogannu matim natveva vindati sarabhova giriduggasmim antarayeva sidati. Hinajaccopi ce hoti utthata dhitima naro acarasilasampanno nise aggiva bhasati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page75.

Etam ve upamam katva putte vijjasu thapaya samvirulhetha medhavi khette bijamva vutthiyati. Tattha vinayena vati acarena. Paccha kurute yoganti yo ce sikkhitabbasikkhasu daharakale yogam viriyam akatva paccha mahallaka- kale karoti evarupo paccha tatharupe dukkhe va apadasu va uppannasu sidati attanam uddharitum na sakkoti. Tassa samhira- pannassati tassa asikkhitatta tato samharitabbapannassa aniccala- buddhino. Vivaroti bhogadinam chiddam parihaniti attho. Rattimandhoti rattiandho. Idam vuttam hoti yatha rattandho rattandhakano rattim candobhasadihi thularupaneva passati sukhumani passitum na sakkoti evam asikkhito samhirapanno kismincideva bhaye uppanne sukhumani kiccani passitum na sakkoti olarikaneva passati tasma tava putte daharakaleyeva sikkhapetum vattatiti. Asareti nissare lokayatavedasamaye. Sarayogannuti sarayutto esa samayoti mannamano. Matim natveva vindatiti bahumpi sikkhitva pannam na labhatiyeva. Giriduggasminti so evarupo yatha nama sarabho attano vasanatthanam agacchanto antaramagge visamam samanti mannamano giridugge vegenagacchanto narakam papatam patitva antarava sidati avasam na papunati evameva asaralokayata- vedasamayam sarasannaya uggahetva mahavinasam papunati tasma tava putte atthanissitesu vuddhiavahesu kiccesu yojetva sikkhapehi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page76.

Nise aggivati maharaja hinajatikopi utthatadigunasampanno rattim aggikkhandho viya obhasati. Etam veti maya vuttam rattandhanca aggikkhandhanca upamam katva tava putte vijjasu thapaya sikkhi- tabbayuttasu sikkhasu yojehi evam yutto hi yatha sukhettesu vutthiya bijam samviruhati tatheva medhavi samviruhati yasena ca bhogehi ca vaddhatiti. Evam mahasatto ranno sabbarattim dhammam deseti. Deviya dohalo patipassambhi. Mahasatto arunuggamanavelayameva rajanam silesu patitthapetva appamadena ovaditva saddhim sumukhena uttara- sihapanjarena nikkhamitva cittakutameva gato. Sattha imam dhammadesanam aharitva evam bhikkhave pubbepi imina mamatthaya jivitam pariccattamevati vatva jatakam samodhanesi tada luddako channo ahosi raja sariputto devi khema bhikkhuni hamsagana sakiyagana ahesum sumukho anando ahosi hamsaraja pana ahamevati. Hamsajatakam nitthitam chattham. --------------


             The Pali Atthakatha in Roman Book 41 page 67-76. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=41&A=1373&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=41&A=1373&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=2124              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=8400              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=8878              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=8878              Contents of The Tipitaka Volume 27 http://84000.org/tipitaka/read/?index_27

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]