ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 48 : PALI ROMAN Patisam.A.2 (saddhamma.2)

                        3. Bojjhangakathavannana
     [17] Idani saccappativedhasiddham bojjhangavisesam dassentena kathitaya
suttantapubbangamaya bojjhangakathaya apubbatthanuvannana. Tattha suttante 2- tava
bojjhangati bodhiya, bodhissa va angati bojjhangati. Kim vuttam hoti:- ya
hi ayam dhammasamaggi, yaya lokuttaramaggakkhane uppajjamanaya linuddhaccapatitthana-
yuhanakamasukhattakilamathanuyogaucchedasassatabhinivesadinam anekesam upaddavanam
patipakkhabhutaya satidhammavicayaviriyapitipassaddhisamadhiupekkhasankhataya dhammasamaggiya
ariyasavako bujjhatiti katva bodhiti vuccati, bujjhatiti kilesasantananiddaya
vutthahati, cattari va ariyasaccani pativijjhati, nibbanameva va sacchikarotiti vuttam
@Footnote: 1 Si. avijjasamudayo samudayatthenati  2 sam.maha. 19/197/73

--------------------------------------------------------------------------------------------- page237.

Hoti. Yathaha "satta bojjhange bhavetva anuttaram sammasambodhim abhisambuddho"ti. 1- Tassa 2- dhammasamaggisankhataya bodhiya angati bojjhanga jhanangamaggangadayo viya. Yopesa yathavuttappakaraya etaya dhammasamaggiya bujjhatiti katva ariyasavako bodhiti vuccati, tassa bodhissa angatipi bojjhanga senangarathangadayo viya. Tenahu atthakathacariya "bujjhanakassa puggalassa angati bojjhanga"ti. Satisambojjhangadinam attho abhinneyyaniddese vutto. Bojjhangatthaniddese bodhaya samvattantiti bujjhanatthaya samvattanti. Kassa bujjhanatthaya? maggaphalehi nibbanassa paccavekkhanaya katakiccassa bujjhanatthaya, maggena va kilesaniddato pabujjhanatthaya phalena pabuddhabhavatthayapiti vuttam hoti. Balavavipassanayapi bojjhanga bodhaya samvattanti. Tasma ayam vipassanamaggaphala- bojjhanganam sadharanattho. Tisupi hi thanesu bodhaya nibbanapativedhaya samvattanti. Etena bodhiya angati bojjhangati vuttam hoti. Bujjhantiti bojjhangatiadihi pancahi catukkehi vuttanam bojjhanganam uppattitthanam abhinneyyaniddese vuttam. Apica bujjhantiti bojjhanganam sakiccakarane samatthabhavadassanattham kattuniddeso. Bujjhanatthenati sakiccakaranasamatthattepi sati kattuno abhavadassanattham bhavaniddeso. Bodhentiti bojjhangabhavanaya bujjhantanam yoginam payojakatta bojjhanganam hetukattuniddeso. Bodhanatthenati pathamam vuttanayeneva payojakahetukattuna bhavaniddeso. Etehi bodhiya anga bojjhangati vuttam hoti. Bodhipakkhiyatthenati bujjhanatthena bodhiti 3- laddhanamassa yogissa pakkhe bhavatta. Ayametesam yogino upakarattaniddeso. Etehi bodhissa angati bojjhangati vuttam hoti. Buddhilabhanatthenatiadike chakke buddhilabhanatthenati yogavacarena buddhiya papunanatthena. Ropanatthenati sattanam patitthapanatthena. Papanatthenati @Footnote: 1 di.pa. 11/143/86, sam.maha. 19/378/140 2 i. tasma 3 i. bodhoti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page238.

Patitthapitaya nitthapanatthena. Ime vipassanabojjhanga patiabhisamiti tihi upasaggehi visesita maggaphalabojjhangati vadanti. Sabbesampi dhammavoharena nidditthanam bojjhanganam bodhiya angati bojjhangati vuttam hotiti veditabbam. ----------------- Mulamulakadidasakavannana [18] Mulatthenatiadike mulamulake dasake mulatthenati vipassanadisu purima purima bojjhanga pacchimanam pacchimanam bojjhangananca sahajatadhammananca annamannanca mulatthena. Mulacariyatthenati mulam hutva cariya pavatti mulacariya. Tena mulacariyatthena, mulam hutva pavattanatthenati attho. Mulapariggahatthenati te eva bojjhanga adito pabhuti uppadanatthaya parigayhamanatta pariggaha, mulaniyeva pariggaha mulapariggaha. Tena mulapariggahatthena. Te eva annamannam parivaravasena parivaratthena. Bhavanaparipurivasena paripuranatthena. Nittham papunanavasena paripakatthena. Te eva mulani ca chabbidha pabhedabhinnatta patisambhida cati mulapatisambhida. Tena mulapatisambhidatthena. Mulapatisambhidapapanatthenati bojjhangabhavananuyuttassa yogino tam mulapatisambhidam papanatthena. Tasseva yogino tassa mulapatisambhidaya vasibhavatthena. Sesesupi idisesu puggalavoharesu bodhissa angati bojjhangati vuttam hotiti veditabbam. Mulapatisambhidaya vasibhavappattanampiti idisesupi nitthavacanesu phalabojjhangati veditabbam. Vasibhavam pattanantipi patho. Mulamulakadasakam nitthitam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page239.

Sesesupi hetumulakadisu navasu dasakesu iminava nayena sadharanavacananam attho veditabbo. Asadharanesu pana yathavutta eva bojjhanga yathavuttanam dhammanam janakatta hetu nama honti. Upatthambhakatta paccaya nama. Te eva tadangasamucchedapatippassaddhivisuddhibhutatta visuddhi nama. Vajjavirahitatta anavajja nama. "sabbepi kusala dhamma nekkhamman"ti vacanato nekkhammam nama. Kilesehi vimuttatta tadangavimuttiadivasena vimutti nama. Maggaphalabojjhanga visayibhutehi asavehi virahitatta anasava. Tividhapi bojjhanga kilesehi sunnatta tadangavivekadivasena viveka. Vipassanamaggabojjhanga pariccagavossaggatta pakkhandanavossaggatta ca vossagga. Phalabojjhanga pakkhandanavossaggatta vossagga. [19] Mulattham bujjhantitiadayo ekekapadavasena niddittha nava dasaka vuttanayeneva veditabba. Vasibhavappattananti padam pana vattamanavacanabhavena na yojitam. Pariggahatthadayo abhinneyyaniddese vuttattha. [20] Puna thero attana desitam suttantam uddisitva tassa niddesavasena bojjhangavidhim dassetukamo ekam samayantiadikam nidanam vatva suttantam tava uddisi. Attana desitasuttatta eva cettha evam me sutanti na vuttam. Ayasma sariputtoti panettha desakabyattibhavattham attanam param viya katva vuttam. Idisam hi vacanam loke ganthesu bahum payujjanti. 1- Pubbanhasamayanti sakalam pubbanhasamayam. Accantasamyogatthe upayogavacanam. Sesadvayepi eseva nayo. Satisambojjhango iti ce me avuso 2- hotiti satisambojjhangoti evance 3- mayham hoti. Appamanoti me hotiti appamanoti evam me hoti. Susamaraddhoti me hotiti sutthu paripunnoti evam me hoti. Titthantanti nibbanarammane pavattivasena titthantam. Cavatiti nibbanarammanato apagacchati. Sesabojjhangesupi eseva nayo. @Footnote: 1 Si. bahu yujjanti 2 cha.Ma. "avuso"ti patho na dissati 3 Si.i. evanca

--------------------------------------------------------------------------------------------- page240.

Rajamahamattassati ranno mahaamaccassa, mahatiya va bhogamattaya bhogappamanena samannagatassa. Nanarattananti nanarangarattanam, puranatthe samivacanam, nanarattehiti attho. Dussakarandakoti dussapela. Dussayuganti vatthayugalam. Parupitunti acchadetum. Imasmim suttante therassa phalabojjhanga kathita. Yada hi thero satisambojjhangam sisam katva phalasamapattim samapajjati, tada itare tadanvaya honti. Yada dhammavicayadisu annataram, tada sesapi tadanvaya hontiti evam phalasamapattiya attano cinnavasibhavam dassento thero imam suttantam kathesiti. -------------------- Suttantaniddesavannana [21] Katham satisambojjhango iti ce hotiti bojjhangoti satisambojjhangam sisam katva phalasamapattim samapajjantassa annesu bojjhangesu vijjamanesu evam ayam satisambojjhango hotiti iti ce pavattassa katham so satisambojjhango hotiti attho. Yavata nirodhupatthatiti yattakena kalena nirodho upatthati, yattake kale arammanato nibbanam upatthatiti attho. Yavata acciti yattakena parimanena jala. Katham appamano iti ce hotiti bojjhangoti na appamanepi satisambojjhange vijjamane evam ayam appamano hotiti iti ce pavattassa so appamano satisambojjhango katham hotiti attho. Pamanabaddhati kilesa ca pariyutthana ca ponobbhavikasankhara ca pamanabaddha nama honti. "rago pamanakarano, doso pamanakarano, moho pamanakarano"ti 1- vacanato ragadayo yassa uppajjanti, "ayam ettako"ti tassa pamanakaranato pamanam nama. Tasmim @Footnote: 1 Ma.mu. 12/459/408

--------------------------------------------------------------------------------------------- page241.

Pamane baddha patibaddha ayattati kilesadayo pamanabaddha nama honti. Kilesati anusayabhuta, pariyutthanati samudacarappattakilesa. Sankhara ponobbhavikati punappunam bhavakaranam punabbhavo, punabbhavo silametesanti ponabbhavika, ponabbhavika eva ponobbhavika. Kusalakusalakammasankhata sankhaRa. Appamanoti vuttappakarassa pamanassa abhavena appamano. Maggaphalanampi appamanatta tato visesanattham 1-. Acalatthena asankhatatthenati vuttam. Bhangabhavato acalo, paccayabhavato asankhato. Yo hi acalo asankhato ca, so ativiya pamanavirahito hoti. Katham susamaraddho iti ce hotiti bojjhangoti anantaram vuttanayena yojetabbam. Visamati sayanca visamatta, visamassa ca bhavassa hetutta visama. Samadhammoti santatthena panitatthena samo dhammo. Pamanabhavato santo. "yavata bhikkhave dhamma sankhata va asankhata va, virago tesam dhammanam aggamakkhayati"ti 2- vacanato sabbadhammuttamatthena panito. Tasmim samadhammoti 3- vutte susame araddho susamaraddho. Avajjitattati phalasamapattiya pavattakalam sandhaya vuttam. Anuppadadisankhate nibbane manodvaravajjanassa uppannattati vuttam hoti. Titthatiti pavattati. Uppadadini hettha vuttatthani. Sesabojjhangamulakesupi varesu eseva nayo. Bojjhangakathavannana nitthita. ---------------- @Footnote: 1 i. visesadassanattham 2 an.catukka. 21/34/39, khu.iti. 25/90/308 3 i. @samadhammesu


             The Pali Atthakatha in Roman Book 48 page 236-241. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=48&A=5334&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=48&A=5334&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=31&i=557              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=31&A=8154              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=31&A=9297              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=31&A=9297              Contents of The Tipitaka Volume 31 http://84000.org/tipitaka/read/?index_31

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]