ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 52 : PALI ROMAN Cariya.A. (paramatthadi.)

                      7.  Candakumaracariyavannana
           [45] Punaparam yada homi       ekarajassa atrajo
                nagare pupphavatiya        kumaro candasavhayo.
           [46] Tadaham yajana mutto      nikkhanto yannavatato
                samvegam janayitvana        mahadanam pavattayim.
           [47] Naham pivami khadami      napi bhunjami bhojanam
                dakkhineyye adatvana     api chappanca rattiyo.
           [48] Yathapi vanijo nama      katvana bhandasancayam
                yattha labho maha hoti    tattha tam harati bhandakam.
           [49] Tatheva sakabhuttapi 2-     pare dinnam mahapphalam
                tasma parassa databbam     satabhago bhavissati.
@Footnote: 1 Ma. avimhayata     2 pali. sakabhuttampi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page72.

[50] Etamatthavasam natva demi danam bhavabhave na patikkamami danato sambodhimanupattiyati. #[45] Sattame ekarajassa atrajoti ekarajassa nama kasiranno orasaputto. Nagare pupphavatiyati pupphavatinamake nagare. Candasavhayoti candasaddena avhatabbo, candanamoti attho. Atite kira ayam baranasi pupphavati nama ahosi. Tattha vasavattiranno putto ekaraja nama rajjam karesi. Bodhisatto tassa gotamiya nama aggamahesiya kucchimhi patisandhim aggahesi, "candakumaro"tissa namamakamsu. Tassa padasa gamanakale aparopi putto uppanno, tassa "suriyakumaro"ti namamakamsu. Tassa padasa gamanakale eka dhita uppanna, "sela"tissa namamakamsu. Vematika ca nesam bhaddaseno suro cati dve bhataro ahesum. Bodhisatto anupubbena vuddhippatto sippesu ca vijjatthanesu ca param agamasi. Tassa raja anucchavikam candam nama rajadhitaram anetva uparajjam adasi. Bodhisattassa eko putto uppanno, tassa "vasulo"ti 1- namamakamsu. Tassa pana ranno khandahalo nama purohito, tam raja vinicchaye thapesi. So lanjavitakko 2- hutva lanjam gahetva assamike samike karoti. Samike ca assamike karoti. Athekadivasam attaparajito eko puriso vinicchayatthane upakkosento nikkhamitva rajupatthanam gacchantam bodhisattam disva tassa padesu nipatitva "sami khandahalo vinicchaye vilopam khadati, aham tena lanjam gahetva parajayam papito"ti attassaramakasi. Bodhisatto "ma bhayi"ti tam assasetva vinicchayam netva samikameva samikam akasi. Mahajano mahasaddena sadhukaramadasi. Raja "bodhisattena kira atto suvinicchito"ti sutva tam amantetva "tata ito patthaya tvameva attakarane vinicchayam vinicchinahi"ti vinicchayam bodhisattassa @Footnote: 1 Ma. vasulo 2 cha.Ma. lanjavittako

--------------------------------------------------------------------------------------------- page73.

Adasi. Khandahalassa ayo pacchijji. So tato patthaya bodhisatte aghatam bandhitva otarapekkho vicari. So pana raja muddhappasanno, so ekadivasam supinantena devalokam passitva tattha gantukamo hutva "purohitam brahmalokagamimaggam acikkha"ti aha. So "atidanam dadanto sabbacatukkena yannam yajassu"ti vatva ranna "kim atidanan"ti puttho "attano piyaputta piyabhariya piyadhitaro mahavibhavasetthino mangalahatthiassadayoti ete cattaro cattaro katva dvipadacatuppade yannatthaya pariccajitva tesam galalohitena yajanam atidanam nama"ti sannapesi. Iti so "saggamaggam acikkhissami"ti nirayamaggam acikkhi. Rajapi tasmim panditasanni hutva "tena vuttavidhi saggamaggo"ti sannaya tam patipajjitukamo mahantam yannavatam karapetva tattha bodhisattadike cattaro rajakumare adim katva khandahalena vuttam sabbam dvipadacatuppadam yannapasutatthane nethati anapesi. Sabbanca yannasambharam upakkhatam ahosi. Tam sutva mahajano mahantam kolahalam akasi. Raja vippatisari hutva khandahalena upatthambhito punapi tatha tam anapesi. Bodhisatto "khandahalena vinicchayatthanam alabhantena mayi aghatam bandhitva mameva maranam icchantena mahajanassa anayabyasanam uppaditan"ti janitva nanavidhehi upayehi rajanam tato duggahitaggahato vivecetum vayamitvapi nasakkhi. Mahajano paridevi, mahantam karunnamakasi. Mahajanassa paridevantasseva yannavate sabbakammani nitthapesi. Rajaputtam netva givaya nametva nisidapesum. Khandahalo suvannapatim upanametva khaggam adaya "tassa givam chindissami"ti atthasi. Tam disva canda nama rajaputtassa devi "annam me patisaranam natthi, attano saccabalena samikassa sotthim karissami"ti anjalim paggayha parisaya antare vicaranti "idam ekanteneva papakammam, yam khandahalo saggamaggoti karoti. Imina mayham saccavacanena mama sadhikassa sotthi hotu.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page74.

Ya devata idha loke sabba ta saranam gata anatham tayatha mamam yathaham patima siyan"ti 1- saccakiriyamakasi. Sakko devaraja tassa paridevanasaddam sutva tam pavattim natva jalitam ayokutam adaya agantva rajanam tasetva sabbe vissajjapesi. Sakkopi tada attano dibbarupam dassetva sampajjalitam sajotibhutam vajiram paribbhamanto "are paparaja kalakanni kada taya panatipatena sugatigamanam ditthapubbam, candakumaram sabbanca imam janam bandhanato mocehi, no ce mocessasi, ettheva te imassa ca dutthabrahmanassa sisam phalessami"ti akase atthasi. Tam acchariyam disva raja brahmano ca sigham sabbe bandhana mocesum. Atha mahajano ekakolahalam katva sahasa yannavatam ajjhottharitva khandahalassa ekekam ledduppaharam dento tattheva nam jivitakkhayam papetva rajanampi maretum arabhi. Bodhisatto puretarameva pitaram palissajitva thito maretum na adasi. Mahajano "jivitam tavassa paparanno dema, chattam panassa na dassama, nagare vasam va na dassama, tam khandahalam katva bahinagare vasapessama"ti rajavesam haretva kasavam nivasapetva haliddipilotikaya sisam vethetva candalam katva candalagamam pahinimsu. Ye pana tam pasughatayannam yajimsu ceva yajapesum ca anumodimsu ca, sabbe te nirayaparayana ahesum. Tenaha bhagava:- "sabbe pavittha nirayam yatha tam papakam karitvana na hi papakammam katva labbha sugatim ito gantun"ti. 2- Atha sabbapi rajaparisa nagara ceva janapada ca samagantva bodhisattam rajje abhisincimsu. So dhammena rajjam anusasanto tam attano mahajanassa ca @Footnote: 1 khu.ja. 28/1137/244 2 khu.ja. 28/1143/245

--------------------------------------------------------------------------------------------- page75.

Akaraneneva uppannam anayabyasanam anussaritva samvegajato punnakiriyasu bhiyyoso mattaya ussahajato mahadanam pavattesi, silani rakkhi, uposathakammam samadiyi. Tena vuttam:- #[46] "tadaham yajana mutto nikkhanto yannavatato samvegam janayitvana mahadanam pavattayin"ti- adi. Tattha yajana muttoti khandahalena vihitayannavidhito vuttanayena ghatetabbato mutto. Nikkhanto yannavatatoti abhisekakaranatthaya ussahajatena mahajanena saddhim tato yannabhumito niggato. Samvegam janayitvanati evam "bahuantarayo lokasannivaso"ti ativiya samvegam uppadetva. Mahadanam pavattayinti cha danasalayo karapetva mahata dhanapariccagena vessantaradanasadisam mahadanamadasim. Etena abhisekakaranato patthaya tassa mahadanassa pavattitabhavam dasseti. #[47] Dakkhineyye adatvanati dakkhinarahe puggale deyyadhammam apariccajitva. Api chappanca rattiyoti appekada chapi pancapi rattiyo attano pivanakhadanabhunjanani na karomiti dasseti. Tada kira bodhisatto sakalajambudipam unnangalam katva mahamegho viya abhivassanto mahadanam pavattesi. Tattha kincapi danasalasu annapanadiularularapanitapanitameva yacakanam yatharucitam divase divase diyati, tathapi attano sajjitam aharam rajarahabhojanampi yacakanam adatva na bhunjati, tam sandhaya vuttam "naham pivami"tiadi. #[48] Idani tatha yacakanam dane karanam dassento upamam tava aharati "yathapi vanijo nama"tiadina. Tassattho:- yatha nama vanijo bhandatthanam gantva appena pabhatena bahum bhandam vikkinitva vipulam bhandasannicayam katva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page76.

Desakalam jananto yatthassa labho udayo maha hoti, tattha dese kale va tam bhandam harati upaneti vikkinati. #[49] Sakabhuttapiti sakabhuttatopi attana paribhuttatopi. "sakaparibhuttapi"tipi patho. Pareti parasmim patiggahakapuggale. Satabhagoti anekasatabhago ayatim bhavissati. Idam vuttam hoti:- yatha vanijena kitabhandam tattheva avikkinitva tatharupe dese kale ca vikkiniyamanam bahum udayam vipulam phalam hoti, tatheva attano santakam attana anupabhunjitva parasmim patiggahakapuggale dinnam mahapphalam anekasatabhago bhavissati, tasma attana abhunjitvapi parassa databbamevati. Vuttanhetam bhagavata "tiracchanagate danam datva sataguna dakkhina patikankhitabba. Puthujjanadussile danam datva sahassaguna"ti vittharo. 1- Aparampi vuttam "evam ce bhikkhave satta janeyyum danasamvibhagassa vipakam, yathaham janami, na adatva bhunjeyyum, na ca nesam maccheramalam cittam pariyadaya tittheyya, yopi nesam assa carimo alopo carimam kabalam, tatopi na asamvibhajitva bhunjeyyun"tiadi. 2- #[50] Etamatthavasam natvati etam danassa mahapphalabhavasankhatanceva sammasambodhiya paccayabhavasankhatanca atthavasam karanam janitva. Na patikkamami danatoti danaparamito isakampi na nivattami abhikkamami eva. Kimattham? sambodhimanupattiyati sambodhim sabbannutannanam anuppattiya anuppattiyattham, adhigantunti attho. Tada bodhisatto mahajanena pitari candalagamam pavesite databbayuttakam paribbayam dapesi nivasanani parupanani ca, sopi nagaram pavisitum alabhanto bodhisatte uyyanakiladiattham bahigate upasankamati, puttasannaya pana na vandati, na anjalikammam karoti, "ciram jiva sami"ti vadati. Bodhisattopi ditthadivase atirekasammanam karoti. So evam dhammena rajjam karetva ayupariyosane sapariso devalokam puresi. Tada khandahalo @Footnote: 1 Ma.u. 14/379/324 2 khu.iti. 25/26/249

--------------------------------------------------------------------------------------------- page77.

Devadatto ahosi. Gotami devi mahamaya, canda rajadhita rahulamata, vasulo rahulo, sela uppalavanna, suro mahakassapo, bhaddaseno mahamoggallano, suriyakumaro sariputto, candaraja lokanatho. Tassa idhapi pubbe vuttanayeneva yatharaham sesaparamiyo niddharetabba. Tada 1- khandahalassa kakkhalapharusabhavam janantopi ajjhupekkhitva dhammena samena attassa vinicchayo, attanam maretukamasseva khandahalassa tatha yannavidhanam janitvapi tassa upari cittappakopabhavo. Attano parisam gahetva pitu sattu bhavitum samatthopi "madisassa nama garuhi virodho na yutto"ti attanam purisapasum katva ghatapetukamassa pitu anayam avatthanam, kosiya asim gahetva sisam chinditum upakkamante purohite attano pitari putte sabbasattesu ca mettapharanena samacittata, mahajane pitaram maretum upakkamante sayam palissajitva tassa jivitadananca, divase divase vessantaradanasadisam mahadanam dadatopi danena atittabhavo, mahajanena candalesu vasapitassa pitu databbayuttakam datva posanam, mahajanam punnakiriyasu patitthapananti evamadayo gunanubhava niddharetabbati. 2- Candakumaracariyavannana nitthita. ---------------


             The Pali Atthakatha in Roman Book 52 page 71-77. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=52&A=1543&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=52&A=1543&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=33&i=215              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=33&A=8747              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=33&A=11453              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=33&A=11453              Contents of The Tipitaka Volume 33 http://84000.org/tipitaka/read/?index_33

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]