ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 52 : PALI ROMAN Cariya.A. (paramatthadi.)

                       7.  Matangacariyavannana
        [60] Punaparam yada homi       jatilo uggatapano
             matango nama namena    silava susamahitoti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page178.

#[60] Sattame jatiloti jatavanto, jatabandhakesoti attho. Uggatapanoti mamacchatthanam indriyanam tapanato nigganhanato tapasankhatam uggatapanam etassati uggatapano, ghoratapo paramadhitindriyoti 1- attho. Atha va nanappakare ditthadhammikadibhede anatthe uggiranato bahi chaddapanato ghorabhimabhayanakatthena va "ugga"ti laddhaname kilese viriyatapena santapanato ugge tapetiti uggatapano. Matango nama namenati namena matango nama. Matangakule nibbattiya jatiya agatam hissa etam namam. Silavati silasampanno suparisuddhasilo. Susamahitoti upacarappanasamadhihi sutthu samahito, jhanasamapattilabhiti attho. Tada hi bodhisatto candalayoniyam nibbattitva rupena duddasiko bahinagare candalagame vasati. "matangapandito"ti pakasanamo. Athekadivasam tasmim nagare nakkhatte ghosite yebhuyyena nagara nakkhattam kilanti. Annatarapi brahmanamahasalakanna solasapannarasavassuddesika devakanna viya rupena dassaniya pasadika "attano vibhavanurupam nakkhattam kilissami"ti pahutakhajjabhojjadini sakatesu aropetva sabbasetam valavarathamaruyha mahata parivarena uyyanabhumim gacchati. Ditthamangalika namesa, sa kira dussanthitam rupam "avamangalan"ti tam datthum na icchati, tenassa "ditthamangalika"tveva samanna udapadi. Tada bodhisatto kalasseva utthaya patapilotikam nivasetva jajjaritamukhabhagam venudandam gahetva bhajanahattho nagaram pavisati manusse disva duratova tesam durikaranattham tena venudandena sannam karonto. Atha ditthamangalika "ussaratha ussaratha"ti ussaranam karontehi attano purisehi niyamana nagaradvaramajjhe matangam disva "ko eso"ti aha. "ayye matangacandalo"ti ca vutte "idisam disva gatanam kuto vuddhi"ti yanam nivattapesi. Manussa "yam mayam uyyanam gantva bahum khajjabhojjadim labheyyama, tassa no @Footnote: 1 Si. samitindariyoti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page179.

Matangena antarayo kato"ti kupita "ganhatha candalan"ti ledduhi paharitva visannibhutam patetva agamamsu. So na cireneva satim patilabhitva vutthaya manusse pucchi "kim ayya dvaram nama sabbasadharanam, udahu brahmananam eva katan"ti. Sabbesam sadharananti. "evam sabbasadharanadvare ekamantam apakkamantam mam ditthamangalikaya manussa imam anayabyasanam papesun"ti rathikaya manussanam arocetva "handaham imissa manam bhindissami"ti tassa nivesanadvaram gantva "aham ditthamangalikam aladdha na vutthahissami"ti nipajji. Ditthamangilakaya pita "gharadvare matango nipanno"ti sutva "tassa kakanikam detha, telena sariram makkhetva gacchatu"ti aha. So "ditthamangalikam aladdha na utthahissami"cceva aha. Tato brahmanena "dve kakanike detha masakam padam kahapanam dve tini yava kahapanasatam kahapanasahassam detha"ti vuttepi na sampaticchati eva. Evam tesam mantentanam eva suriyo atthangato. Atha ditthamangalikaya mata pasada oruyha sanipakaram parikkhipapetva tassa santikam gantva "tata matanga ditthamangalikaya aparadham khama, dve sahassani ganhahi yava satasahassam ganhahi"ti vuttepi na sampaticchi, nipajji eva. Tassevam cha divase nipajjitva sattame divase sampatte samanta samantaghara pativisakaghara ca manussa utthahitva "tumhe matangam va utthapetha, darikam va detha, ma amhe nasayittha"ti ahamsu. Tada kira ayam tasmim dese desadhammo "yassa gharadvare evam nipajjitva candalo marati, tena gharena saddhim sattasattagharavasino candala honti"ti. Tato ditthamangalikaya matapitaro ditthamangalikam patapilotikam nivasapetva candalanucchavikam parikkharam datva paridevamanam eva tassa santikam netva "handa dani darikam utthaya ganhahi"ti adamsu. Sa passe thatva "utthahi"ti aha. So "aham ativiya kilanto, hatthe gahetva mam utthapehi"ti aha. Sa tatha akasi. Matango "mayam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page180.

Antonagare vasitum na labhama, ehi, bahinagare candalagamam gamissama"ti tam apassaya attano geham agamasi. "tassa pitthim abhiruhitva"ti jatakabhanaka vadanti. Evam pana geham gantva jatisambhedavitikkamam akatvava katipaham gehe vasitva balam gahetva cintesi "aham imam brahmanamahasalakannam mayham candalagehe vasapesim, handa dani tam labhaggayasaggappattam karissami"ti. So arannam pavisitva pabbajitva sattahabbhantareyeva atthasamapattiyo pancabhinnayo nibbattetva iddhiya candalagamadvare otaritva gehadvare thito ditthamangalikam pakkosapetva "sami kissa mam anatham katva pabbajitosi"ti paridevamanam "tvam bhadde ma cintayi, tava poranakayasato idani mahantataram yasam karissami, tvam pana `mahabrahma me samiko, na matango, so brahmalokam gato, ito sattame divase punnamaya candamandalam bhinditva agamissati'ti parisasu vadeyyasi"ti vatva himavantameva gato. Ditthamangalikapi baranasiyam mahajanamajjhe tesu tesu thanesu tatha kathesi. Atha punnamadivase bodhisatto candamandalassa gaganamajjhe thitakale brahmattabhavam mapetva candamandalam bhinditva dvadasayojanikam baranasim sakalam kasiratthanca ekobhasam katva akasato otaritva baranasiya upari tikkhattum paribbhamitva mahajanena gandhamaladihi pujiyamano candalagamabhimukho ahosi. Brahmabhatta sannipatitva tam candalagamakam gantva ditthamangalikaya geham suddhavatthagandhamaladihi devavimanam viya alankarimsu. Ditthamangalika ca tada utuni hoti. Mahasatto tattha gantva ditthamangalikam angutthena nabhiyam paramasitva "bhadde gabbho te patitthito, tvam puttam vijayissasi, tvampi puttopi te labhaggayasaggappatta bhavissatha, tava sisadhovanaudakam 1- sakalajambudipe rajunam abhisekodakam bhavissati, nhanodakam pana te amatodakam bhavissati, ye nam sise abhisincissanti, 2- te sabbarogehi muccissanti, kalakanniya ca parimuccissanti, @Footnote: 1 padadhovanaudakam (jataka-ttha. 4/178 cha.Ma.) 2 cha.Ma. asincissanti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page181.

Tava padapitthe sisam thapetva vandanta sahassam dassanti, kathasavanatthane thatva vandanta satam dassanti, cakkhupathe thatva vandanta ekekam kahapanam datva vandissanti, appamatta hohi"ti tam ovaditva geha nikkhamma mahajanassa passantasseva candamandalam pavisi. Brahmabhatta sannipatitva ditthamangalikam mahantena sakkarena nagaram pavesetva mahantena sirisobhaggena tattha vasapesum. Devavimanasadisancassa nivesanam karesum. Tattha netva ularam labhasakkaram upanamesum. Puttalabhadi sabbo bodhisattena vuttasadisova ahosi. Solasasahassa brahmana ditthamangalikaya puttena saha nibaddham bhunjanti, sahassamatta nam parivarenti, anekasahassanam danam diyati. Atha mahasatto "ayam atthane abhippasanno, handassa dakkhineyye janapessami"ti bhikkhaya caranto tassa geham gantva tena saddhim sallapitva agamasi. Atha kumaro gathamaha:- "kuto nu agacchasi dummavasi otallako pamsupisacakova sankaracolam patimunca kanthe ko re tuvam hosi adakkhineyyo"ti. Tena vuttam anacaram asahamana devata tassa tesanca solasasahassanam brahmananam mukham viparivattesum. Tam disva ditthamangalika mahasattam upasankamitva tamattham arocesi. Bodhisatto "tassa anacaram asahantehi yakkhehi so vippakaro kato, api ca kho pana imam ucchitthapindakam tesam mukhe asincitva tam vippakaram vupasamehi"ti aha. Sapi tatha tva tam vupasamesi. Atha ditthamangalika puttam aha "tata imasmim loke dakkhineyya nama matangapanditasadisa bhavanti, na ime brahmana viya jatimattena, @Footnote: 1 khu.ja. 27/1/325

--------------------------------------------------------------------------------------------- page182.

Mantasajjhayanamattena va manatthaddha"ti vatva ye tada siladigunavisesayutta jhanasamapattilabhino ceva paccekabuddha ca, tatthevassa pasadam uppadesiti. Tada vettavatinagare jatimanto nama eko brahmano pabbajitvapi jatim nissaya mahantam manamakasi. Mahasatto "tassa manam bhindissami"ti tam thanam gantva tassasanne uparisote vasam kappesi. Tena vuttam:- [61] "ahanca brahmano eko gangakule vasamubho aham vasami upari hettha vasati brahmano"ti. Atha mahasatto ekadivasam dantakattham khaditva "idam jatimantassa jatasu laggatu"ti adhitthaya nadiyam patesi. Tam tassa udakam acamentassa jatasu aggi, so tam disva "nassa vasala"ti vatva "kutoyam kalakanni agato, upadharessami nan"ti uddhamsotam gacchanto mahasattam disva "kim jatikosi"ti pucchi. Candalosmiti. Taya nadiyam dantakattham patitanti. Ama mayati. "nassa vasala candala kalakanni ma idha vasi, hetthasote vasa"ti vatva hetthasote vasantenapi patite dantakatthe patisotam agantva jatasu laggante "nassa vasala, sace idha vasissasi, sattame divase sattadha te muddha phalissati"ti aha. Tena vuttam:- [62] "vicaranto anukulamhi uddham me assamaddasa tattha mam paribhasetva abhisapi muddhaphalanam. [63] Yadihantassa pakuppeyyam yadi silam na gopaye oloketvanaham tassa kareyyam charikam viya"ti. #[62] Tattha vicaranto anukulamhiti ucchitthadantakatthe attano jatasu lagge tassa agamanagavesanavasena gangaya tire anuvicaranto. Uddham me assamaddasati attano

--------------------------------------------------------------------------------------------- page183.

Vasanatthanato uparisote mama assamam pannasalam addakkhi. Tattha mam paribhasetvati mama assamam agantva jatim sutva tatovapatikkamitva savanupacare thatva "nassa vasala candala kalakanni ma idha vasi"tiadini vatva bhayena santajjetva. Abhisapi muddhaphalananti "sace jivitukamosi, ettova sigham palayassu"ti vatva "sace na pakkamissasi, ito te sattame divase sattadha muddha phalatu"ti me abhisapam adasi. Kim pana tassa abhisapena muddha phalatiti? na phalati, kuhako pana so, evamayam Maranabhayatajjito suduram pakkamissatiti sannaya santasanattham tatha aha. #[63] Yadihantassa pakuppeyyanti tassa manatthaddhassa kutajatilassa aham yadi kujjheyyam. Yadi silam na gopayeti silam yadi na rakkheyyam, idam silam nama jivitanirapekkham sammadeva rakkhitabbanti yadi na cinteyyanti attho. Oloketvanaham tassa, kareyyam charikam viyati sacaham tada tassa appatito abhavissam. Mama cittacaram natva mayi abhippasanna devata khaneneva tam bhasmamutthim viya viddhamseyyanti adhippayo. Sattha pana tada attano appatitabhave sati devatahi sadhetabbam tassa anattham attana kattabbam viya katva desesi "kareyyam charikam viya"ti. Vitandavadi panaha "bodhisattova tam jatilam icchamano iddhiya charikam kareyya, evanhi sati imissa paliya attho ujukameva nito hoti"ti. So evamassa vacaniyo "tvam iddhiya parupaghatam vadasi, iddhi namesa adhitthana iddhi vikubbana iddhi manomaya iddhi nanavipphara iddhi samadhivipphara iddhi ariya iddhi kammavipakaja iddhi punnavato iddhi vijjamaya iddhi tattha tattha sammapayogappaccaya ijjhanatthena iddhiti dasavidha. Tattha "kataram iddhim vadesi"ti? bhavanamayanti. Kim pana bhavanamayaya parupaghatakammam hotiti? ama ekacce acariya "ekavaram hoti"ti vadanti, yatha hi param paharitukamena udakabharite ghate khitte paropi pahariyati, ghatopi bhijjati, evameva kavanamayaya iddhiya ekavaram parupaghatakammam hoti, tato patthaya pana sa nassati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page184.

Atha so "bhavanamayaya iddhiya neva ekavaram na dvevaram parupaghatakammam hoti"ti vatva pucchitabbo "kim bhavanamaya iddhi kusala akusala abyakata sukhaya vedanaya sampayutta dukkhaya vedanaya sampayutta adukkhamasukhaya vedanaya sampayutta savitakkasavicara avitakkavicaramatta avitakkaavicara kamavacara rupavacara arupavacara"ti? jananto "bhavanamaya iddhi kusala abyakata va adukkhamasukhavedaniya avitakkaavicara rupavacara"ti 1- vakkhati. So vattabbo "panatipatacetana kusaladisu kataram kotthasam bhajati"ti? jananto vakkhati "panatipatacetana akusalava dukkhavedanava savitakkasavicarava kamavacarava"ti. Evam sante "tava panho neva kusalattikena sameti, na vedanattikena na vitakkattikena na bhumantarena"ti paliya virodham dassetva sannapetabbo, yadi pana so "puna caparam bhikkhave idhekacco samano va brahmano va iddhima cetovasippatto annissa kucchigatam gabbham papakena manasanupekkhita hoti `aho vata yam tam kucchigatam gabbham na sotthina abhinikkhameyya'ti. Evampi bhikkhave kulumpassa upaghato hoti"ti sangitim anarulham kulumpasuttam udahareyya, tassapi "tvam attham na janasi. Iddhima cetovasippattoti hi ettha na bhavanamaya iddhi adhippeta, athabbanika iddhi adhippeta. Sa hi ettha labbhamana labbhatiti bhavanamayaya iddhiya parupaghato na sambhavatiyeva"ti sannapetabbo. No ce sannattim upeti, kammam katva uyyojetabbo. Tasma yathavuttanayenevettha gathaya attho veditabbo. Tatha pana tena abhisapito mahasatto "sacaham etassa kujjhissami, silam me arakkhitam bhavissati, upayenevassa manam bhindissami, sa cassa rakkha bhavissati"ti sattame divase suriyuggamanam varesi. Manussa suriyassa anuggamanena ubbalha jatimantatapasam upasankamitva "bhante tumhe suriyassa uggantum na detha"ti pucchimsu. 2- So "na metam kammam, gangatire pana eko candalatapaso vasati, tassetam kammam siya"ti aha. Manussa @Footnote: 1 cha.Ma. rupavacara cati 2 Ma. vadimsu

--------------------------------------------------------------------------------------------- page185.

Mahasattam upasankamitva "bhante tumhe suriyassa uggantum na detha"ti pucchimsu. Amavusoti. Kim karanati. Tumhakam kulupakatapaso mam niraparadham abhisapi, tasmim agantva khamapanattham mama padesu patite suriyam vissajjessamiti. Te gantva tam akaddhanta anetva mahasattassa padamule nipajjapetva khamapetva "suriyam vissajjetha bhante"ti ahamsu. Na sakka vissajjetum, sacaham vissajjessami, imassa sattadha muddha phalissatiti. Atha bhante kim karomati. Mahasatto "mattikapindam aharatha"ti aharapetva "imam tapasassa sise thapetva tapasam otaretva udake thapetha. 1- Yada suriyo dissati, tada tapaso udake nimujjatu"ti vatva suriyam vissajjesi. Suriyarasmihi phutthamatteva mattikapindo sattadha bhijji. Tapaso udake nimujji. Tena vuttam:- [64] "yam so tada mam abhisapi kupito dutthamanaso tasseva matthake nipati yogena tam pamocayin"ti. #[64] Tattha yam so tada mam abhisapiti so jatimantajatilo yam muddhaphalanam sandhaya tada mam abhisapi, mayham sapam adasi. Tasseva matthake nipatiti tam mayham upari tena icchitam tasseva pana upari nipati nipatanabhavena atthasi. Evanhetam hoti yatha tam appadutthassa padussato. Vuttanhetam bhagavata "yo appadutthassa narassa dussati .pe. Pativatamva khitto"ti. 2- Yogena tam pamocayinti tam tassa bhasitam matthakaphalanam upayena tato pamocesim, tam va jatilam tato pamocesim, yena upayena tam na hoti, tatha akasinti attho. Yam hi tena paramitaparibhavanasamiddhahi nanasamapattiviharaparipuritahi siladitthisampadahi susankhatasantane mahakarunadhivase mahasatte ariyupavadakammam abhisapasankhatam pharusavacanam payuttam, tam mahasattassa khettavisesabhavato tassa ca ajjhasayapharusataya ditthadhammavedaniyam hutva sace so mahasattam na khamapesi, sattame divase @Footnote: 1 Ma. vasetha 2 khu.dha. 25/125/39

--------------------------------------------------------------------------------------------- page186.

Vipaccanasabhavam jatam, khamapite pana mahasatte payogasampattipatibahitatta avipakadhammatam apajji ahosikammabhavato. Ayanhi ariyupavadapapassa ditthadhammavedaniyassa ca dhammata. Tattha yam sattame divase bodhisattena suriyuggamananivaranam katam, ayamettha yogoti adhippeto upayo, tena hi ubbalha manussa bodhisattassa santike tapasam anetva khamapesum, sopi ca mahasattassa gune janitva tasmim cittam pasadesiti veditabbam. Yam panassa matthake mattikapindassa thapanam, tassa ca sattadha phalanam katam, tam manussanam cittanurakkhanattham, annatha hi ime pabbajitapi samana cittassa vase vattanti, na pana cittam attano vase vattapentiti mahasattampi tena sadisam katva ganheyyum. Tadassa nesam digharattam ahitaya dukkhayati. [65] Idani yadattham tada tasmim tapase cittam adusetva suparisuddham silameva rakkhitam, tam dassetum "anurakkhim mama silan"ti osanagathamaha. Tam hettha vuttatthameva. Tada mandabyo udeno ahosi, 1- matango lokanatho. Idhapi sesaparamiyo niddharetabba. Tatha nihinajatikassa sato yathadhippayam ditthamangalikaya mananiggaho, pabbajitva "ditthamangalikaya avassayo bhavissami"ti uppannacitto arannam gantva pabbajitva sattadivasabbhantareyeva yathadhippayam jhanabhinnanibbattanam, tato agantva ditthamangalikaya labhaggayasaggappattiya upayasampadanam, mandabyakumarassa mananiggaho, jatimantatapasassa mananiggaho, tassa ca ajanantasseva bhavino jivitantarayassa apanayanam, mahaparadhassapi tassa akujjhitva attano silanurakkhanam, acchariyabbhutapatihariyakarananti evamadayo mahasattassa gunanubhava vibhavetabba. Matangacariyavannana nitthita. @Footnote: 1 cha.Ma. ayam patho na dissati


             The Pali Atthakatha in Roman Book 52 page 177-186. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=52&A=3921&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=52&A=3921&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=33&i=225              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=33&A=9076              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=33&A=11835              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=33&A=11835              Contents of The Tipitaka Volume 33 http://84000.org/tipitaka/read/?index_33

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]