ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 55 : PALI ROMAN Panca.A. (paramatthadi.)

                           7. Anusayayamaka
                    paricchedaparicchinnuddesavaravannana.
     [1] Idani tesanneva mulayamake desitanam kusaladidhammanam labbhamanavasena
ekadesam sanganhitva sankharayamakanantaram desitassa anusayayamakassa atthavannana
@Footnote: 1 cha.Ma. annani    2 cha.Ma. atthavinicchayo

--------------------------------------------------------------------------------------------- page363.

Hoti. Tattha palivavatthanam tava veditabbam:- imasminhi anusayayamake khandhayamakadisu viya desanam akatva annena nayena palidesana kata. Katham? pathamam tava paricchedato uddesato uppattitthanatoti tihakarehi anusaye gahapetum paricchedavaro paricchinnuddesavaro uppattitthanavaroti tayo vara desita. Tato sattannam mahavaranam vasena anusaye yojetva yamakadesana kata. Tattha satta anusayati ayam "satteva, na tato uddham, na hettha"ti gananaparicchedena paricchinditva anusayanam desitatta paricchedavaro nama. Kamaraganusayo .pe. Avijjanusayoti ayam paricchedavarena paricchinnanam dhammanam 1- namamattam uddisitva "ime nama te"ti desitatta paricchinnuddesavaro nama. Kattha kamaraganusayo anuseti .pe. Ettha avijjanusayo anusetiti ayam "imesu nama varesu 2- ime anusaya anusenti"ti evam tesanneva uppattitthanassa desitatta uppattitthanavaro nama. Yesampana sattannam mahavaranam vasena anusaye yojetva yamakadesana kata, tesam imani namani:- anusayavaro sanusayavaro pajahanavaro parinnavaro pahinavaro uppajjanavaro dhatuvaroti. Tesu pathamo anusayavaro, so anuloma- patilomanayavasena duvidho hoti. Tattha anulomanaye "yassa anuseti, yattha anuseti, yassa yatthanuseti"ti puggalokasatadubhayavasena tayo antaravara honti. Tesu pathame puggalavare "yassa kamaraganusayo anuseti tassa patighanusayo anuseti, yassa va pana patighanusayo anuseti tassa kamaraganusayo anuseti. Yassa kamaraganusayo anuseti tassa mananusayo ditthanusayo vicikicchanusayo bhavaraganusayo avijjanusayo anuseti, yassa va pana avijjanusayo anuseti tassa kamaraganusayo anuseti"ti @Footnote: 1 cha.Ma. ayam patho na dissati 2 cha.Ma. thanesu

--------------------------------------------------------------------------------------------- page364.

Kamaraganusayamulakani cha yamakani. Puna aggahitaggahanavasena patighanusayamulakani panca, mananusayamulakani cattari, ditthanusayamulakani tini, vicikicchanusayamulakani dve, bhavaraganusayamulakam ekanti evam sabbanipi ekamulakani ekavisati, puna "yassa kamaraganusayo ca patighanusayo ca anusenti"ti evam agatani dukamulakani panca, tikamulakani cattari, catukkamulakani tini, pancakamulakani dve, chakkamulakam ekanti aparanipi pannarasa honti. Tani purimehi ekavisatiya saddhim chattimsati puggalavare chattimsa yamakani. Tatha okasavare, tatha puggalokasavareti sabbanipi anulomanaye atthasatayamakani, tatha patilomanayeti anusayavare solasadhikani dve yamakasatani tato diguna puccha tato diguna attha ca veditabba. Yatha cettha, evam sanusayavaro pajahanavaro parinnavaro pahinavaro uppajjanavaroti imesampi pancannam varanam ekekasmim yamakaganana yamakadiguna puccha pucchadiguna ca attha veditabba. Ayampanettha purimesu tisu varesu viseso:- okasavare "yattha tattha"ti avatva yato tatoti nissakkavacanena desana kata. Sesam tadisameva. Yo panayam sabbattha pacchimo 1- dhatuvaro nama, so pucchavaro vissajjanavaroti dvidha thito. Tassa pucchavare kamadhatuya cutassa kamadhatum upapajjantassati vatva "kamadhatum va pana upapajjantassa kamadhatuya cutassa"ti na vuttam. Kimkarana? atthavisesabhavato. Dvepi hi eta puccha ekatthayeva, tasma ekekamha yamaka ekekameva puccham pucchitva sabbapucchavasane pucchanukkameneva "kamadhatuya cutassa kamadhatum upapajjantassa kassaci satta anusaya anusenti"tiadina nayena vissajjanam katam. Tattha "kamadhatuya cutassa kamadhatum upapajjantassa, rupadhatum, arupadhatum, nakamadhatum, narupadhatum, naarupadhatum upapajjantassa"ti cha suddhikapuccha, "nakamadhatum @Footnote: 1 cha.Ma. sabbapacchimo

--------------------------------------------------------------------------------------------- page365.

Naarupadhatum, narupadhatum naarupadhatum, nakamadhatum narupadhatum upapajjantassa"ti tisso missakapuccha cati kamadhatumulika nava anulomapuccha honti. Tatha rupadhatumulika nava, arupadhatumulika navati sattavisati anulomapuccha honti. Tatha nakamadhatunarupadhatunaarupadhatumulika sattavisati patilomapuccha. Puna "nakamadhatuya naarupadhatuya narupadhatuya naarupadhatuya nakamadhatuya naarupadhatuya"ti sattavisati dukamulikapucchati sabbapi sampindita ekasiti puccha honti, tasam vasenettha vissajjanam katabbanti 1- idam dhatuvare palivavatthanam. Evam tava sakalepi anusayayamake palivavatthanameva veditabbam. Adito patthaya panettha yam yam anuttanam, tattha tattha ayam vinicchayakatha:- anusayati kenatthena anusaya? anusayanatthena. Ko esa anusayanattho namati? appahinattho. Ete hi appahinatthena sattassa 2- santane anusenti nama, tasma anusayati vuccanti. Anusentiti anurupakaranam labhitva uppajjantiti attho. Athapi siya:- anusayanattho nama appahinakaro, appahinakaro ca uppajjatiti vattum na yujjati, tasma na anusaya uppajjantiti. Tatridam pativacanam:- appahinakaro anusayo, anusayoti pana appahinatthena thamagatakilesoti 3- vuccati. So cittasampayutto sarammano sappaccayatthena sahetuko ekantakusalo atitopi hoti anagatopi paccuppannopi, tasma uppajjatiti vattum yujjatiti. 4- Tatridam pamanam:- abhidhamme tava kathavatthusmim 5- "anusaya abyakata anusaya ahetuka anusaya cittavippayutta"ti sabbe vada patisedhita. Patisambhidamagge 6- "paccuppanne kilese pajahati"ti puccham katva anusayanam @Footnote: 1 cha.Ma. katanti 2 cha.Ma. tassa tassa @3 cha.Ma.....kileso 4 cha.Ma. iti-saddo na dissati @5 abhi. 37/554/338 6 khu.pati. 31/699/605 (sya)

--------------------------------------------------------------------------------------------- page366.

Paccuppannabhavassa atthitaya "thamagatanusayam pajahati"ti vuttam. Dhammasangahe pana mohassa padabhajane "avijjanusayo avijjapariyutthanam avijjalangi moho akusalamulam, ayam tasmim samaye moho hoti"ti 1- akusalacittena saddhim avijjanusayassa uppannabhavo vutto. Imasmimyeva anusayayamake sattannam mahavaranam annatarasmim uppajjanavare "yassa kamaraganusayo uppajjati tassa patighanusayo uppajjati"ti- adi vuttam. Tasma "anusentiti anurupakaranam labhitva uppajjanti"ti yam vuttam, tam imina tantippamanena suvuttanti veditabbam. Yampi "cittasampayutto sarammano"tiadi vuttam, tampi suvuttameva. Anusayo hi namesa parinipphanno cittasampayutto akusaladhammoti nitthamettha gantabbam. Kamaraganusayotiadisu kamarago ca so appahinatthena anusayo cati kamaraganusayo. Sesapadesupi eseva nayo. Paricchedaparicchinnuddesavaravannana nitthita. ------------ Uppattitthanavaravannana [2] Idani nesam uppattitthanam pakasetum kattha kamaraganusayo anusetitiadimaha. Tattha kamadhatuya dvisu vedanasuti kamavacarabhumiyam sukhaya ca upekkhaya cati dvisu vedanasu. Ettha kamaraganusayo anusetiti imasu dvisu vedanasu uppajjati. So panesa akusalasukhupekkhavedanasu 2- sahajatavasena ca arammanavasena cati dvihakarehi anuseti. Akusalaya sukhavedanaya ceva upekkhavedanaya ca sahajatopi hutva uppajjati, ta vedana arammanam katvapi uppajjatiti attho. Avasesa pana kamavacarakusalavipakakiriyavedana arammanameva katva uppajjati. Kamadhatuya dvisu vedanasu anusayamano cesa @Footnote: 1 abhi. 34/390/109 2 cha.Ma. akusalavedanasu

--------------------------------------------------------------------------------------------- page367.

Tahi vedanahi sampayuttesu sannasankharavinnanesupi anusetiyeva. Na hi sakka vedanasu anusayamanena tamsampayuttehi sannadihi saddhim asahajatena va bhavitum tamsampayutte va sannadayo arammanam akatva uppajjitum. Evam santepi pana yasma ima dve vedanava satasantasukhatta assadatthena kamaraganusayassa uppattiya sesasampayuttadhammesu padhana, tasma "dvisu vedanasu ettha kamaraganusayo anuseti"ti vuttam. Olarikavasena hi bodhaveneyye sukham bodhetunti. Nanu cesa arammanavasena anusayamano na kevalam imasu dvisu vedanasu ceva vedanasampayuttadhammesu ca anuseti, itthesu pana rupadisupi anusetiyeva. Vuttampi cetam vibhangappakarane 1- "yam loke piyarupam satarupam, ettha sattanam raganusayo 2- anuseti"ti. Imasmimpi pakarane anusayavarassa patilomanaye vuttam "yattha kamaraganusayo nanuseti tattha ditthanusayo nanusetiti, dukkhaya vedanaya rupadhatuya arupadhatuya ettha kamaraganusayo nanuseti no ca tattha ditthanusayo nanuseti, apariyapanne ettha kamaraganusayo ca nanuseti ditthanusayo ca nanuseti"ti. Ettha hi dukkhaya vedanaya ceva rupadhatuadisu ca nanusetiti vuttatta sasampayuttadhammam dukkhavedanam saokase ruparupavacaradhamme nava ca lokuttaradhamme thapetva avasesesu rupasaddagandharasaphotthabbesu anusetiti vuttam hoti. Tam idha kasma na vuttanti? anolarikatta. Hettha vuttanayena hi vedanananneva olarikatta imesanca 3- arammananam anolarikatta etesu rupadisu anusetiti na vuttam, atthato pana labbhati. Tasma etesupi kamaraganusayo anusetiyevati veditabbo. Na hi sattha sabbam sabbattha katheti. Bodhaneyyasattanam pana vasena katthaci yam labbhati, tam sabbam katheti. Katthaci na katheti. Tatha hi anena katthaci @Footnote: 1 abhi. 35/816/415 2 cha.Ma. kamaraganusayo 3 cha. imesam pana

--------------------------------------------------------------------------------------------- page368.

"ditthanusayo anuseti"ti pucchitva "sabbasakkayapariyapannesu dhammesu ettha ditthanusayo anuseti"ti yam labbhati, tam sabbam kathitam. Aparasmim thane vissajjentena "rupadhatuya arupadhatuya ettha vicikicchanusayo ca mananusayo ca ditthanusayo ca anusenti, kamadhatuya dvisu vedanasu ettha vicikicchanusayo ca kamaraganusayo ca mananusayo ca ditthanusayo ca anusenti, dukkhaya vedanaya ettha vicikicchanusayo ca patighanusayo ca ditthanusayo ca avijjanusayo ca anusenti"ti yam labbhati, tam sabbam akathetva rupadhatuarupadhatuhi saddhim tisso vedanava kathita. Vedana- sampayutta pana arupadhamma sabbanca rupam na kathitam. Kincapi na kathitam, ditthanusayo panettha anusetiyeva. Evameva kincapi idha rupadiittharammanam na kathitam, kamaraganusayo panettha anusetiyevati evam tava kamaraganusayassa anusayanatthanam veditabbam. Patighanusayassa pana "dukkhaya vedanaya"ti vacanato dve domanassavedana kayavinnanasampayutta dukkhavedanati tisso vedana anusayanatthanam. So panesa domanassavedanaya 1- sahajatavasena arammanavasena cati dvihakarehi anuseti, avasesadukkhavedanaya pana arammanavasena anuseti. Tasu vedanasu anusayamano cesa tahi sampayuttesu sannakkhandhadisupi anusetiyeva. Yaya hi vedanaya esa sahajato, tamsampayuttehi sannadihipi sahajatova. Ya ca vedana arammanam karoti, tahi sampayutte sannadayopi karotiyeva. Evam santepi pana yasma dukkhavedanava asatadukkhavedayitatta nirassadatthena patighanusayassa uppattiya sesasampayuttadhammesu adhika, tasma "dukkhavedanaya ettha patighanusayo anuseti"ti vuttam. Olarikavasena hi bodhaveneyye sukham bodhetunti. Nanu cesa arammanavasena anusayamano na kevalam dukkhavedanaya ceva tamsampayuttadhammesu ca anuseti, anitthesu pana rupadisupi anusetiyeva. Vuttampi @Footnote: 1 cha.Ma. domanassavedanasu

--------------------------------------------------------------------------------------------- page369.

Cetam vibhangappakarane 1- "yam loke appiyarupam asatarupam, ettha sattanam patighanusayo anuseti"ti. Imasmimpi pakarane anusayavarassa patilomanaye vuttam "kamadhatuya dvisu vedanasu ettha patighanusayo nanuseti no ca ettha 2- kamaraganusayo nanuseti, rupadhatuya arupadhatuya apariyapanne ettha patighanusayo ca nanuseti kamaraganusayo ca nanuseti"ti. Ettha hi dvisu kamavacaravedanasu ceva rupadhatuadisu ca nanusetiti vuttatta sasampayuttadhamma dve vedana saokase ruparupavacaradhamme nava ca lokuttaradhamme thapetva avasesesu rupadisu anusetiti vuttam hoti. Tam idha kasma na vuttanti? anolarikatta. Hettha vuttanayeneva hi dukkhaya vedanayaeva olarikatta imesampana anolarikatta etesu rupadisu anusetiti na vuttam, atthato pana labbhati. Tasma etesupi patighanusayo anusetiyevati veditabbo. Kimpana itara dve vedana ittharammanam va patighassa arammanam na hontiti. No na honti. Parihinajjhanassa hi vippatisaravasena sasampayuttadhamma ta vedana arabbha domanassam uppajjati, ittharammanassa ca patiladdhassa viparinamam va samanussaratopi 3- appatiladdhassa appatilabham va samanussaratopi domanassam uppajjati. Domanassamattameva panetam hoti, na patighanusayo. Patighanusayo hi anittharammane patihannanavasena uppanno thamagatakileso, tasma ettha domanassena saddhim patigho uppannopi attano patighakiccam akaranabhavenaeva patighanusayo na hoti, abboharikatam gacchati. Yatha hi panatipatacetanaya saddhim uppannopi byapado manokammam nama na hoti, abboharikatam gacchati, evam patighanusayo na hoti, abboharikatam gacchati. Vuttampi cetam ekaccam ittharammanam nekkhammanissitam 4- domanassam sandhaya "yam @Footnote: 1 abhi. 35/816/415 2 cha.Ma. tattha @3 cha.Ma. ayam patho na dissati 4 cha.Ma. nekkhammasitampi va

--------------------------------------------------------------------------------------------- page370.

Evarupam domanassam, patigham tena pajahati, na tattha patighanusayo anuseti"ti. 1- Evam patighanusayassa anusayanatthanam veditabbam. Mananusayassa pana "kamadhatuya dvisu vedanasu"tiadivacanato dve kamavacaravedana ruparupadhatuyo cati idam tividham anusayanatthanam, tassa akusala- vedanasu kamaraganusayassa viya sahajatanusayata veditabba. Sasampayuttadhammasu pana sabbasupi kamavacarasu sukhadukkhaadukkhamasukhavedanasu 2- ruparupadhatusu ca arammanavaseneva anuseti. Anusayavarassa pana patilomanaye "dukkhaya vedanaya apariyapanne ettha kamaraganusayo ca nanuseti mananusayo ca nanuseti"ti vuttatta thapetva dukkhavedananceva navavidhanca lokuttaradhammam sesaruparupadhatusupi 3- ayam anusetiyevati. Evam mananusayassa anusayanatthanam veditabbam. Ditthanusayavicikicchanusaya pana kevalam lokuttaradhammesveva nanusenti, tebhumikesu pana sabbesupi anusentiyeva. Tena vuttam "sabbasakkayapariyapannesu dhammesu ettha ditthanusayo anuseti, ettha vicikicchanusayo anuseti"ti. Tattha sabbasakkayapariyapannesuti samsaravattanissitatthena sakkayapariyapannesu sabbadhammesuti attho. Tattha panete pancasu cittuppadesu sahajatanusayavasena anusenti, te va pana panca cittuppade anne va tebhumikadhamme arabbha pavattikale arammananusayavasena anusentiti. Evam ditthanusayavicikicchanusayanam anusayanatthanam veditabbam. Bhavaraganusayo pana kincapi ditthivippayuttesu catusu cittesu uppajjanato sahajatanusayavasena "kamadhatuya dvisu vedanasu anuseti"ti vattabbo bhaveyya, kamadhatuyam panesa dvihi vedanahi saddhim uppajjamanopi ruparupavacaradhammameva patilabhati, kamadhatuya pariyapannam ekadhammampi arammanam na karoti. Tasma @Footnote: 1 Ma.mu. 12/465/415 2 cha.Ma. sukhaadukkhamasukhavedanasu 3 cha.Ma. sesaruparupadhammesupi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page371.

Arammananusayavasena niyamam katva "rupadhatuya arupadhatuya ettha bhavaraganusayo anuseti"ti vuttam. Apica rago namesa kamaragabhavaragavasena duvidho. Tattha kamarago kamadhatuya dvisu vedanasu anusetiti vutto. Sace pana bhavaragopi kamarago viya evam bhaveyya, 1- kamaragena saddhim desana sankinna viya bhaveyyati ragadikilesam 2- dvidha bhinditva kamaragato bhavaragassa visesa- dassanatthampi evam desana katati. Evam bhavaraganusayassa anusayanatthanam veditabbam. Avijjanusayo pana sabbesupi tebhumikadhammesu anuseti, tena vuttam "sabbasakkayapariyapannesu dhammesu ettha avijjanusayo anuseti"ti. Tassa dvadasasu cittuppadesu sahajatanusayata veditabba. Arammanakaranavasena pana na kinci tebhumikadhammam arabbha nappavattatiti. Evam avijjanusayassa anusayanatthanam veditabbam. Ayam tava paricchedavaraparicchinnuddesavarauppattitthanavaresu vinicchayakatha. Uppattitthanavaravannana nitthita. ------------ Mahavara 1. Anusayavaravannana [3] Sattannam pana mahavaranam pathame anusayavare yassa kamaraganusayo anuseti tassa patighanusayo anusetiti ettha yadetam amantati pativacanam dinnam, tam duddinnam viya khayati. Kasma? kamaragapatighanam ekakkhane anuppattito. Yatha hi "yassa manayatanam uppajjati tassa dhammayatanam uppajjatiti amanta. Assasapassasanam uppadakkhane tesam kayasankharo ca uppajjati, vacisankharo ca uppajjati"tiadisu manayatanadhammayatanani kayasankharavacisankhara ca ekakkhane uppajjanti, na tatha kamaragapatigha. Kamarago hi atthasu lobhasahagatacittuppadesu @Footnote: 1 cha.Ma. vucceyya 2 cha.Ma. ragakilesam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page372.

Uppajjati, patigho dvisu domanassasahagatesuti natthi nesam ekakkhane uppatti. Tasma ettha noti patisedho kattabbo siya. Tam akatva pana amantati pativacanassa dinnatta hettha yamakesu viya ettha khanapaccuppannavasena vattamanavoharam aggahetva annatha gahetabbo. Katham? appahinavasena. Appahinatanhi sandhaya ayam anusetiti vattamana- voharo vutto, na khanapaccuppannatam. Yasma ca appahinatam sandhaya vutto, tasma "yassa kamaraganusayo anuseti tassa patighanusayo anuseti"ti pucchaya yassa kamaraganusayo appahino, na anusayadhammatam 1- apadito, tassa patighanusayopi appahinoti evamattho datthabbo. Yasma ca tesu yasseko appahino, tassa itaropi appahinova hoti, tasma amantati vuttam. Yadi evam yam upari uppajjanavare "yassa kamaraganusayo uppajjati tassa patighanusayo uppajjati"ti pucchitva amantati vuttam, tattha katham attho gahetabboti? tatthapi appahinavaseneva, uppattipaccaye sati uppattiya anivaritavaseneva 2- va. Yatha hi cittakammadini arabhitva aparinitthitakammanta cittakaradayo tesam kammanam 3- akaranakkhanepi mittasuhajjadihi ditthaditthatthane "imesu divasesu kim karotha"ti vutta "cittakammam karoma, katthakammam karoma"ti vadanti. Te kincapi tasmim khane na karonti, avicchinnakammantatta pana katakhananca kattabbakhananca upadaya karontiyeva nama honti. Evameva yamhi santane anusaya appahina, yamhi va pana nesam santane uppattipaccaye sati uppatti anivarita, tattha anuppajjanakkhanepi uppannapubbanceva kalantare uppajjanakanca upadaya yassa kamaraganusayo uppajjati, tassa patighanusayo uppajjatiyeva namati evamattho veditabbo. Ito paresupi evarupesu vissajjanesu eseva nayo. @Footnote: 1 cha.Ma. anuppattidhammatam 2 cha.Ma. eva-saddo na dissati 3 cha.Ma. kammantanam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page373.

No ca tassati idam anagamissa kamaragabyapadanam anavasesato pahinatta vuttam. Tinnam puggalananti puthujjanasotapannasakadagaminam. Dvinnam puggalananti sotapannasakadagaminam. Paratopi evarupesu thanesu eseva nayo. [14] Okasavarassa pathamadutiyapucchasu yasma kamaraganusayo kamadhatuya dvisu vedanasu anuseti, patighanusayo dukkhavedanaya, tasma noti patisedho kato. Tatiyapucchayam ubhinnampi kamadhatuya dvisu vedanasu anusayanato amantati pativacanam dinnam. Rupadhatuarupadhatuya pana mananusayassa kamaraganusayena saddhim asadharanam uppattitthanam, tasma no ca tattha kamaraganusayoti vuttam. Imina nayena sabbesam uppattitthanavaram oloketva sadharanasadharanam uppattitthanam veditabbam. [20] Dukamulakapucchayam yasma kamaragapatighanusaya napi ekasmim thane uppajjanti, na ca 1- dhammam arammanam karonti, tasma natthiti patikkhepo kato. Ayancettha adhippayo:- yasmim ime dve anusaya anusayeyyum, tam thanameva natthi. Tasma "kattha mananusayo anuseti"ti ayam puccha apucchayevati. Annesupi evarupesu eseva nayo. [27] Puggalokasavare catunnanti puthujjanasotapannasakadagamianagaminam. [36] Patilomanaye yassa kamaraganusayo nanusetiti ayam puccha anagamim gahetva pucchati. [56] Dvinnam puggalanam sabbattha kamaraganusayo nanusetiti anagami- arahantanam. Kamadhatuya tisu vedanasuti ca vedanaggahanena vedanasampayuttakanampi @Footnote: 1 cha.Ma. ayam saddo na dissati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page374.

Tesam vattharammananampiti sabbesampi kamavacaradhammanam gahanam veditabbam. Ayam anusayavare vinicchayakatha. Anusayavaravannana nitthita. ---------- 2. Sanusayavaravannana [66-131] Sanusayavare pana yo kamaraganusayena sanusayoti yatha ekantarikajaradirogena abadhiko yava tamha roga na muccati, tava tassa rogassa anuppattikkhanepi sarogoyeva nama hoti, evam sasankilesassa vattagami- sattassa yava ariyamaggena anusaya samugghatam na gacchanti, tava tesam anusayanam anuppattikkhanepi sanusayoyeva nama hoti. Evarupam sanusayatam sandhaya amantati vuttam. Sesamettha anusayavarasadisameva. Okasavare pana "rupadhatuya arupadhatuya ettha mananusayena sanusayo"ti vutte tasu dhatusu puggalassa sanusayata pannayeyya, anusayassa uppattitthanam na pannayeyya, anusayassa ca uppattitthanadassanattham ayam varo araddho, tasma tato mananusayena sanusayoti vuttam. Evanhi sati tato dhatudvayato uppannena mananusayena sanusayoti anusayassa uppattitthanam dassitam hoti. Imassa pana panhassa atthe avutte adipanhassa attho pakato na hotiti pathamam na vutto, tasma so evam veditabbo. Yato kamaraganusayenati yato uppannena kamaraganusayena sanusayo, kim so tato uppannena patighanusayenapi sanusayoti. Yasma panete dve ekamha thana na uppajjanti, tasma "no"ti patisedho kato. Araha sabbatthati araha sabbesu dhammesu uppajjanakena yena kenaci 1- @Footnote: 1 cha.Ma. kenaci

--------------------------------------------------------------------------------------------- page375.

Anusayena niranusayoti imina atthavasena nippadesatthanesu bhummavacanameva katanti. Imina upayena sabbattha atthavinicchayo veditabboti. Sanusayavaravannana nitthita. ----------- 3. Pajahanavaravannana [132-197] Pajahanavare pajahatiti tena tena maggena pahanaparinnavasena pajahati, ayatim anuppattidhammatam apadeti. Amantati anagamimaggattham sandhaya pativacanam. Tadekattham pajahatiti pahanekatthatam sandhaya vuttam. Noti arahattamaggattham sandhaya patisedho kato. 1- Yato kamaraganusayam pajahatiti yato uppajjanakam kamaraganusayam pajahatiti attho. Atthamakoti arahattaphalatthato patthaya paccorohanagananaya ganiyamano sotapattimaggattho atthamako nama. Dakkhineyyagananaya hi araha agga- dakkhineyyatta pathamo, arahattamaggattho dutiyo, anagami tatiyo .pe. Sotapatti- maggattho atthamo, so idha atthamakoti vutto, namasannayeva va esa tassati. Anagamimaggasamanginca atthamakanca thapetva avasesati saddhim puthujjanena sekkhasekkha. Tesu hi puthujjana, 2- pahanaparinnaya abhavena kamaraganusayam 3- na pajahanti. 4- Sesa tesam anusayanam pahinatta. Dvinnam maggasamanginanti dve maggasamangino thapetvati attho. Imina nayena sabbattha vinicchayo veditabbo. Pajahanavaravannana nitthita. ---------- @Footnote: 1 cha.Ma. ayam patho natthi 2 cha.Ma. puthujjano @3 cha.Ma. ayam patho na dissati 4 cha.Ma. nappajahati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page376.

4. Parinnavaravannana [198-263] Parinnavare parijanatiti tihi parinnahi parijanati. Sesamettha hettha vuttanayameva. Ayampi hi varo pajahanavaro viya maggatthananneva vasena vissajjitoti. Parinnavaravannana nitthita. ----------- 5. Pahinavaravannana [264-274] Pahinavare phalatthavaseneva desana araddha. Anagamissa hi ubhopete anusaya pahina, tasma "amanta"ti vuttam. [275-296] Okasavare yattha kamaraganusayo pahino tattha patighanusayo pahinoti pucchitva na vattabbo pahinoti va appahinoti vati vuttam. Tam kasmati? uppattitthanassa asadharanatta. Annanhi kamaraganusayassa Uppattitthanam, annam patighanusayassa. Abhavitamaggassa yattha anusayo uppajjati, magge bhavite tattheva so pahino nama hoti. Tattha yasma neva kamaraga- nusayatthane patighanusayo uppajjati, na patighanusayatthane kamaraganusayopi, 1- tasma tattha so pahinoti va appahinoti va na vattabbo. So hi yasma 2- attano uppattitthane kamaraganusayo pahino, tasma 3- appahinatta tattha pahinoti na vattabbo. Yam kamaraganusayassa uppattitthanam, tasmim atthitatta tattha appahinoti na vattabbo. Yattha kamaraganusayo pahino tattha mananusayo pahinoti ettha pana sadharanatthanam sandhaya amantati vuttam. Kamaraganusayo hi kamadhatuya dvisu vedanasu anuseti, mananusayo tasu ceva ruparupadhatusu ca. So thapetva @Footnote: 1 cha.Ma. pi-saddo na dissati 2 cha.Ma. yasmim 3 cha.Ma. tasmim

--------------------------------------------------------------------------------------------- page377.

Asadharanatthanam sadharanatthane tena saddhim pahino nama hoti, tasma amantati vuttam. Imina nayena sabbasmimpi okasavare pahinata ca navattabbata ca veditabba. Natthiti agatatthanesu pana hettha vuttasadisova vinicchayo. Puggalokasavaro okasavaragatikoyeva. [297-307] Patilomanaye yassa kamaraganusayo appahinoti puthujjanasotapanna- sakadagamivasena pucchati. Kincapi hi ime dve anusaya puthujjanato patthaya yava anagamimaggattha channam puggalanam appahina, idha pana parato "tinnam puggalanam dvinnam puggalanan"tiadivacanato maggattha anadhippeta, tasma puthujjanasotapannasakadagaminova sandhaya amantati vuttam. Dvinnam puggalananti sotapannasakadagaminam. Imina nayena puggalavare vinicchayo veditabbo. [308-329] Okasavarapuggalokasavara pana hettha vuttanayeneva veditabbati. Pahinavaravannana nitthita. ---------- 6. Uppajjanavaravannana [330] Uppajjanavaro anusayavarasadisoyeva. ----------- 7. Dhatupucchavaravannana [332-340] Dhatuvarassa pucchavare tava kati anusaya anusentiti kati anusaya santanam anugata hutva sayanti. Kati anusaya nanusentiti kati anusaya santanam na anugata hutva sayanti. Kati anusaya bhangati kati anusaya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page378.

Anusenti nanusentiti evam vibhajitabbati attho. Sesamettha yam vattabbam siya, tam hettha palivavatthane vuttameva. -------------- 7. Dhatuvissajjanavaravannana [341-349] Niddesavare panassa kassaci satta anusaya anusentiti puthujjanavasena vuttam. Kassaci pancati sotapannasakadagamivasena vuttam. Tesanhi ditthanusayo ca vicikicchanusayo ca pahinati panceva anusentiti. 1- Tattha yatha anusayavare anusentiti padassa uppajjantiti attho gahito, evamidha na gahetabbo. Kasma? tasmim khane anuppajjanato. Kamadhatum upapajjantassa hi vipakacittanceva Kammasamutthanarupanca uppajjati, akusalacittam natthi. Anusaya ca akusalacittakkhane uppajjanti, na vipakacittakkhaneti tasmim khane anuppajjanato tatha attho na gahetabbo. Katham pana gahetabboti? yatha labbhati, tatha gahetabbo. Kathanca labbhati? appahinatthena. Yatha hi ragadosamohanam appahinatta kusalabyakata- cittasamangipi puggalo "sarago sadoso samoho"ti vuccati, evam maggabhavanaya appahinatta patisandhikkhanepi tassa tassa puggalassa te te anusaya anusentiti vuccanti. Na kevalanca vuccanti, appahinatta pana te anusentiyeva namati veditabba. Anusaya bhanga natthiti yassa hi yo anusayo anuseti, so anusetiyeva. Yo nanuseti, so nanusetiyeva. Ayam anuseti ca nanuseti ca. Ayam siya anuseti siya nanusetiti evam vibhajitabbo anusayo nama natthi. Rupadhatum upapajjantassa kassaci tayoti anagamivasena vuttam. Tassa hi @Footnote: 1 cha.Ma. iti-saddo na dissati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page379.

Kamaragapatighatthivicikicchanusaya cattaropi anavasesato pahina, itare tayova appahina. Tena vuttam "kassaci tayo anusaya anusenti"ti. Na kamadhatunti kamadhatuya patisiddhatta sesa dve dhatuyo upapajjantassati attho. Sattevati yasma ariyasavakassa rupadhatuya cutassa kamadhatuyam upapatti nama natthi, puthujjanasseva hoti, tasma sattevati niyamitva vuttam. "arupadhatuya cutassa kamadhatum upapajjantassa satteva"ti etthapi eseva nayo. Rupadhatuya upapatti natthiti kasma natthi? upapattinipphadakassa rupavacarajjhanassa abhava. So hi sabbaso rupasannanam samatikkama tam dhatum upapannoti nassa tattha rupavacarajjhanam atthi, tadabhava rupadhatuyam upapatti natthiti veditabba. Arupadhatuya cutassa na kamadhatunti ettha arupadhatuyeva adhippeta. Imina nayena sabbavissajjanesu attho veditabboti. Dhatuvaravannana nitthita. Anusayayamakavannana samatta. ------------


             The Pali Atthakatha in Roman Book 55 page 362-379. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=55&A=8171&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=55&A=8171&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=36&i=665              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=36&A=4860              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=36&A=4718              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=36&A=4718              Contents of The Tipitaka Volume 36 http://84000.org/tipitaka/read/?index_36

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]