ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 7 : PALI ROMAN Ma.A. (papa–ca.1)

page91.

Pahaya lokuttaranayo eva gahetabbo. Tattha satisambojjhanganti adina nayena vuttanam sattannam adipadanamyeva tava:- atthato lakkhanadihi kamato ca vinicchayo anunadhikato ceva vinnatabbo vibhavina. Tattha satisambojjhange tava saranatthena sati. Sa panesa upatthanalakkhana apilapanalakkhana va. Vuttampi hetam "yatha maharaja ranno bhandagariko ranno sapateyyam apilapeti, ettakam maharaja hirannam, ettakam suvannam, ettakam sapateyyanti, evameva kho maharaja sati uppajjamana kusalakusalasavajjana- vajjahinapanitakanhasukkasappatibhage dhamme apilapeti. Ime cattaro satipatthana"ti 1- vittharo. Apilapanarasa. Kiccavaseneva hissa etam lakkhanam therena vuttam. Asammosarasa va. Gocarabhimukhabhavapaccupatthana. Sati eva sambojjhango satisambojjhango, tattha bodhiya bodhissa va angoti bojjhango. Kim vuttam hoti, ya hi ayam dhammasamaggi yaya lokiyalokuttaramaggakkhane uppajjamanaya linuddhaccapatitthanayuhanakamasukhattakilamathanuyogaucchedasassatabhi- nivesadinam anekesam upaddavanam patipakkhabhutaya satidhammavicayaviriyapitipassaddhisamadhi- upekkhasankhataya dhammasamaggiya ariyasavako bujjhatiti katva "bodhi"ti vuccati. Bujjhatiti kilesasantananiddaya utthahati cattari va ariyasaccani pativijjhati nibbanameva va sacchikarotiti vuttam hoti. Yathaha "satta bojjhange bhavetva anuttaram sammasambodhim abhisambuddho"ti. Tassa dhammasamaggisankhataya bodhiya angotipi bojjhango jhanangamaggangadayo viya. Yo cesa yathavuttappakaraya etaya dhammasamaggiya bujjhatiti katva ariyasavako "bodhi"ti vuccati, tassa bodhissa angotipi bojjhango senangarathangadayo viya. Tenahu atthakathacariya "bujjhanakassa puggalassa angati va bojjhanga"ti. Apica "bojjhanga"ti kenatthena bojjhanga. Bodhaya samvattantiti bojjhanga, bujjhantiti bojjhanga, anubujjhantiti bojjhanga, patibujjhantiti @Footnote: 1 milindapanha. 13/36 satilakkhanapanha.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page92.

Bojjhanga, sambujjhantiti bojjhanga"ti adina 1- patisambhidanayenapi attho veditabbo. Pasattho sundaro va bojjhangoti sambojjhango. Evam sati eva sambojjhango satisambojjhango. Tam satisambojjhangam. Evam tava ekassa adipadassa atthato lakkhanadihi ca vinicchayo vinnatabbo. Dutiyadisu pana catusaccadhamme vicinatiti dhammavicayo. So pavicayalakkhano obhasanaraso asammohapaccupatthano. Virabhavato vidhina iriyatabbato ca viriyam. Tam paggahalakkhanam upatthambharasam anosidanapaccupatthanam pinayatiti piti sa pharanalakkhana tutthilakkhana va kayacittanam pinanarasa tesamyeva udagyapaccupatthana. Kayacittadarathapassambhanato passaddhi. Sa upasamalakkhana kayacittadarathanimmathanarasa kayacittanam apariphandanabhutasitibhavapaccupatthana. Samadhanato samadhi. So avikkhepalakkhano avisaralakkhano va cittacetasikanam sampindanaraso cittatthitipaccupatthano. Ajjhupekkhanato upekkha. Sa patisankhanalakkhana samavahitalakkhana va unadhikanivaranarasa pakkhapatupacchedanavasa va majjhattabhavapaccupatthana. Sesam vuttanayameva. Evam sesapadanampi atthato lakkhanadihi ca vinicchayo vinnatabbo. Kamatoti ettha ca "satinca khvaham bhikkhave sabbatthikam vadami"ti 2- vacanato sabbesam sesabojjhanganam upakarakatta satisambojjhango pathamam vutto. Tato param "so tatha sato viharanto tam dhammam pannaya pavicinati"ti 3- adina nayena sesabojjhanganam pubbapariyavacane payojanam sutteyeva vuttam. Evamettha kamatopi vinicchayo vinnatabbo. Anunadhikatoti kasma pana bhagavata satteva bojjhanga vutta anuna anadhikati. Linuddhaccapatipakkhato sabbatthikato ca. Ettha hi tayo bojjhanga linassa patipakkha. Yathaha "yasminca kho bhikkhave samaye linam cittam hoti, kalo tasmim samaye dhammavicayasambojjhangassa bhavanaya, kalo viriyasambojjhangassa bhavanaya, kalo pitisambojjhangassa bhavanaya"ti. 4- Tayo uddhaccassa patipakkha. @Footnote: 1 khu. pati. 31/557/463 bojjhangakatha (saya) 2 sam. maha. 19/234/102 aggisutta @3 abhi. vibhanga. 35/467/274/ bojjhangavibhanga 4 sam. maha. 19/234/100 @bojjhangasamyutta

--------------------------------------------------------------------------------------------- page93.

Yathaha "yasminca kho bhikkhave samaye uddhatam cittam hoti, kalo tasmim samaye passaddhisambojjhangassa bhavanaya, kalo samadhisambojjhangassa bhavanaya, kalo upekkhasambojjhangassa bhavanaya"ti. 1- Eko panettha sabbatthiko. Yathaha "satinca khvaham bhikkhave sabbatthikam vadami"ti. 2- "sabbatthakan"tipi patho, dvinnampi sabbattha icchitabbanti attho. Evam linuddhaccapatipakkhato sabbatthikato ca satteva bojjhanga vutta anuna anadhikati, evamettha anunadhikatopi vinicchayo vinnatabbo. Evam tava "satisambojjhangan"ti adina nayena vuttanam sattannam padanamyeva atthavannanam natva idani bhaveti vivekanissitanti adisu evam natabba. Bhavetiti vaddheti, attano cittasantane punappunam janeti abhinibbattetiti attho. Vivekanissitanti vivekam nissitam. Vivekoti vivittata. Svayam tadangaviveko vikkhambhanasamucchedapatipassaddhinissaranavivekoti pancavidho. Tassa nanattam "ariyadhamme avinito"ti ettha vuttanayeneva veditabbam ayameva hi tattha vinayoti vutto. Evametasmim pancavidhe viveke. Vivekanissitanti tadangavivekanissitam samucchedavivekanissitam nissaranavivekanissitanca satisambojjhangam bhavetiti ayamattho veditabbo. Tathahi ayam bojjhangabhavananuyutto yogi vipassasanakkhane kiccato tadangavivekanissitam ajjhasayatonissaranavivekanissitam, maggakale pana kiccato samucchedavivekanissitam arammanato nissaranavivekanissitam satisambojjhangam bhaveti. Pancavidhavivekanissitantipi eke, te hi na kevalam balavavipassanamaggaphalakkhanesu eva bojjhange uddharanti, vipassanapadakakasinajjhanaanapanasubhabrahmaviharajjhanesupi. Na ca patisiddha atthakathacariyehi. Tasma tesam matena etesam jhananam pavattikkhane kiccato evam vikkhambhanavivekanissitam. Yatha ca "vipassanakkhane ajjhasayato nissaranavivekanissitan"ti vuttam, evam patipassaddhivivekanissitampi bhavetiti vattum vattati. Esa nayo viraganissitadisu. Vivekattha eva hi viragadayo. @Footnote: 1 sam. maha. 19/234/101 bojajhangasamyutata 2 sam. maha. 19/234/102

--------------------------------------------------------------------------------------------- page94.

Kevalanhettha vossaggo duvidho pariccagavossaggo ca pakkhandanavossaggocati. Tattha pariccagavossaggoti vipassanakkhane ca tadangavasena maggakkhane ca samucchedavasena kilesappahanam. Pakkhandanavossaggoti vipassanakkhane tanninnabhavena maggakkhane pana arammanakaranavasena nibbanapakkhandanam. Tadubhayampi imasmim lokiyalokuttaramissake atthavannananaye vattati. Tathahi ayam satisambojjhango yathavuttena pakarena kilese pariccajati, nibbananca pakkhandati. Vossaggaparinaminti imina pana sakalena vacanena vossaggattham parinamantam parinatanca pariccantam paripakkancati idam vuttam hoti. "ayanhi bojjhangabhavanamanuyutto bhikkhu yatha satisambojjhango kilesapariccagavossaggattham nibbanapakkhandanavossaggatthanca paripaccati yatha ca paripakko hoti tatha nam bhaveti"ti. Esa nayo sesabojjhangesu. Idha pana nibbanamyeva sabbasankhatehi vivittatta viveko, sabbesam viragabhavato virago, nirodhabhavato nirodhoti vuttam. Maggo eva ca vossaggaparinami, tasma satisambojjhangam bhaveti vivekam arammanam katva pavattiya vivekanissitam. Tatha viraganissitam nirodhanissitanca. Tanca kho ariyamaggakkhanuppattiya kilesanam samucchedato pariccagabhavena ca nibbanapakkhandanabhavena ca parinatam paripakkanti ayameva attho datthabbo. Esa nayo sesabojjhangesu. Yanhissati etesu bojjhangesu yam kinci assa. Sesam vuttanayameva. Asavuppattiyam panettha imesam uparimaggattayasampayuttanam bojjhanganam abhavitatta ye uppajjeyyum kamasavo bhavasavo avijjasavoti tayo asava; bhavayato evam assa te asava na hontiti ayannayo veditabbo. Ime vuccanti .pe. Bhavana pahatabbati ime tayo asava imaya maggattayasampayuttaya bojjhangabhavanaya pahatabbati vuccantiti veditabba. [28] Idani imehi sattahakarehi pahinasavam bhikkhum thomento asavappahane cassa anisamsam dassento eteheva ca karanehi asavappahanena sattanam ussukkam janento yato kho bhikkhave .pe. Antamakasi dukkhassati aha. Tattha yato khoti samivacane tokaro, yassa khoti vuttam hoti. Porana

--------------------------------------------------------------------------------------------- page95.

Pana yamhi kaleti vannenti. Ye asava dassana pahatabbati ye asava dassanena pahatabba, te dassaneneva pahina honti, na appahinesuyeva pahinasanni hoti. Evam sabbattha vittharo. Sabbasavasamvarasamvutoti sabbehi asavapidhanehi pihito, sabbesam va asavanam pidhanehi pihito. Acchejji tanhanti sabbampi tanham chindi va samucchindi va. Vivattayi samynonti dasavidhampi samyojanam parivattayi nimmalamakasi. Sammati hetuna karanena. Manabhisamayati manassa dassanabhisamaya pahanabhisamaya ca. Arahattamaggo hi kiccavasena manam passati, ayamassa dassanabhisamayo. Tena dittho pana so tavadeva pahiyati dathavisena datthasattanam 1- jivitam viya. Ayamassa pahanabhisamayo. Antamakasi dukkhassati evam arahattamaggena manassa ditthatta pahinatta ca ye ime "kayabandhanassa anto jirati, 2- haritantam va"ti 3- evam vuttaantimamariyadanto ca, "antamidam bhikkhave jivikanan"ti 4- evam vuttalamakanto ca, "sakkayo eko anto"ti 5- evam vuttakotthasanto ca, "esevanto dukkhassa sabbapaccayasankhaya"ti 6- evam vuttakotanto cati evam cattaro anta, tesu sabbasseva vattadukkhassa adum catutthakotisankhatam antamakasi, paricchedam parivatumam akasi. Antimasamussayamattavasesam dukkhamakasiti vuttam hoti. Attamana te bhikkhuti sakamana tutthamana, pitisomanassehi va sampayuttamana hutva. Bhagavato bhasitam abhinandunti idam dukkhassa antakiriyapariyosanam bhagavato bhasitam sukathitam sulapitam, evametam bhagava evametam sugatati matthakena sampaticchanna abbhanumodimsuti. Sesamettha yanna vuttam, tam pubbe vuttatta ca suvinneyyatta ca na vuttam. Tasma sabbam vuttanusarena anupadaso paccavekkhitabbam. Papancasudaniya majjhimanikayatthakathaya sabbasavasuttavannana nitthita. @Footnote: 1 cha.Ma., i. ditthavisena ditthasattanam 2 vinaYu. cula. 7/278/43 khuddakavatthuni @3 ma mu. 12/304/266 4 khu. iti. 25/91/309 jivakasutta sam. khandha. 17/80/75 @pindolyasutta 5 an. chakka. 22/332(61)/448 (saya) @6 sam. nidana. 16/51/82 parivimamsanasutta


             The Pali Atthakatha in Roman Book 7 page 91-95. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=7&A=2285&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=7&A=2285&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=12&i=10              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=12&A=238              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=12&A=227              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=12&A=227              Contents of The Tipitaka Volume 12 http://84000.org/tipitaka/read/?index_12

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]