ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 7 : PALI ROMAN Ma.A. (papa–ca.1)

page194.

8. Sallekhasuttavannana [81] "evamme sutan"ti sallekhasuttam. Tattha mahacundoti tassa therassa namam. Sayanhasamayanti sayanhakale. Patisallana vutthitoti ettha patisallananti tehi tehi sattasankharehi patinivattitva sallanam niliyanam, ekibhavo vivekoti vuttam hoti. Yo tato vutthito, so patisallana vutthito nama hoti. Ayam pana yasma patisallananam uttamato phalasamapattito vutthasi, tasma "patisallana vutthito"ti vutto. Bhagavantam abhivadetvati samadasanakhasamujjalavibhusitena sirasa bhagavantam sakkaccam vanditva, abhivadapetva va "sukhi bhava cunda"ti evam vacanabhedam karetva, bhagava pana kira vandito samano suvannadundubhisadisam givam paggayha kannasukham pemaniyam amatabhisekasadisam brahmaghosam niccharento "sukhi hohi"ti tassa tassa namam gahetva vadati, etam acinnam tathagatanam. Tatridam sadhakasuttam, "sakko bhante devanamindo samacco saparijano bhagavato pade sirasa vandatiti, sukhi hotu pancasikha sakko devanamindo samacco saparijano, sukhakama hi deva manussa asura naga gandhabba, ye canne santi puthukaya"ti. 1- Evanca pana tathagata evarupe mahesakkhe yakkhe abhivadantiti. Ya imati idani vattabbanam abhimukhim karonto viya aha. Anekavihitati nanappakaRa. Ditthiyoti micchaditthiyo. Loke uppajjantiti sattesu patubhavanti. Attavadapatisamyuttati "rupam attato samanupassati"ti adinayappavattena attavadena patisamyutta, ta visati 2- bhavanti. Lokavadapatisamyuttati sassato atta ca loko cati adinayappavattena lokavadena patisamyutta, ta attha honti sassato, asassato, sassato ca asassato ca, neva sassato nasassato, antava, anantava, antava ca anantava ca, nevantava nanantava atta ca loko cati evam pavattatta. Adimevati adisu ayamattho, kinnu kho bhante adimeva manasikarontassa appatvapi sotapattimaggam vipassanamissakam pathamamanasikarameva manasikarontassa @Footnote: 1 di. maha. 10/350/230 sakkapanhasutta 2 ka. bavisati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page195.

Bhikkhuno evametasam ettakeneva upayena etasam ditthinam pahananca patinissaggo ca hotiti. Idanca thero attana anadhimanikopi samano adhimanikanam adhimanapahanattham adhimaniko viya hutva pucchatiti veditabbo. Apare panahu "therassa antevasika adimanasikareneva ca ditthinam samucchedappahanam hotiti evamsanninopi samapattivihara sallekhaviharati evamsanninopi atthi, so tesam atthaya bhagavantam pucchati"ti. [82] Athassa bhagava tasam ditthinam pahanupayam dassento ya imati adimaha. Tattha yattha ceta ditthiyo uppajjantitiadi pancakkhandhe sandhaya vuttam. Etesu hi eta ditthiyo uppajjanti. Yathaha "rupe kho bhikkhave sati rupam abhinivissa evam ditthi uppajjati, `so atta so ca loko so pecca bhavissami nicco dhuvo sassato aviparinamadhammo"ti 1- vittharo. Arammanavasena pana ekavacanam katva yattha cati aha, yasmim arammane uppajjantiti vuttam hoti. Ettha ca uppajjanti anusenti samudacarantiti imesam evam nanakaranam veditabbam. Jativasena hi ajata jayamana uppajjantiti vuccanti. Punappunam asevita thamagata appativinita anusentiti. Kayavacidvaram sampatta samudacarantiti, idametesam nanakaranam. Tam netam mamatiadisu tam pancakkhandhappabhedam arammanam etam mayham na hoti, ahampi eso nasmi eso me attapi na hoti. Evametam yathabhutam sammappannaya passatoti evantava padattho veditabbo. Yasma pana ettha etam mamati tanhagaho, tanca ganhanto atthasatatanhaviparitappabhedam tanhapapancam ganhati. Esohamasmiti managaho, tanca ganhanto navappabhedam manapapancam ganhati. Eso me attati ditthigaho, tanca ganhanto dvasatthiditthigatappabhedam ditthipapancam ganhati. Tasma netam mamati vadanto bhagava yathavuttappabhedam tanhapapancam patikkhipati. Nesohamasmiti manapapancam. Na me so attati ditthipapancam. Ditthikatthayeva cettha tanhamana veditabba. Evametanti evam "netam mama"ti adina akarena etam @Footnote: 1 sam. khandha. 17/152/147 soattasutta

--------------------------------------------------------------------------------------------- page196.

Khandhapancakam. Yathabhutanti yathasabhavam, yatha atthiti vuttam hoti. Khandhapancakanhi eteneva akarena atthi. Mamati adina pana gayhamanam tenakareneva natthiti adhippayo. Sammappannaya passatoti sotapattimaggapannaya pariyosanaya vipassanapannaya sutthu passantassa. Evametasanti etena upayena etasam. Pahanam patinissaggoti ubhayampetam samucchedappahanassevadhivacanam. Evam bhagava adimanasikareneva ditthinam pahanam hoti nukho noti ayasmata mahacundena adhimanikanam vasena panham puttho sotapattimaggena ditthippahanam dassetva idani sayameva adhimanikanam jhanam vibhajanto thanam kho panetanti adimaha. Tattha adhimanika nama yesam appatte pattasannaya adhimano uppajjati, sacayam uppajjamano neva lokavajjanusarinam balaputhujjananam uppajjati, na ariyasavakanam. Na hi sotapannassa "sakadagami ahan"ti adhimano uppajjati, na sakadagamissa "anagami ahan"ti, na anagamino "araha ahan"ti, karakasseva pana samathavasena va vipassanavasena va vikkhambhitakilesassa niccayuttapayuttassa araddhavipassakassa uppajjati. Tassa hi samathavikkhambhitanam va vipassanavikkhambhitanam va kilesanam samudacaram apassato "sotapanno ahanti va, sakadagami anagami araha ahan"ti va adhimano uppajjati, talangaratissapabbatavasidhammadinnattherena 1- ovaditatheranam 2- viya. Therassa kira acirupasampannasseva ovade thatva bahu bhikkhu visesam adhigacchimsu, tam pavuttim sutva tissamahaviharavasi bhikkhusamgho "na atthane niyojako thero theram anetha"ti sambahule bhikkhu pahesi. Te gantva "avuso dhammadinna bhikkhusamgho tam pakkosapeti"ti ahamsu. So aha "kim pana tumhe bhante attanam gavesatha paran"ti. Attanam sappurisati, so tesam kammatthanamadasi, sabbeva arahattam papunimsu. Bhikkhusamgho puna anne bhikkhu pahesi, evam yavatatiyam pahita sabbepi tatheva arahattam patva viharimsu. @Footnote: 1 Ma. valangara...... 2 cha.Ma. ovadiyamanattheranam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page197.

Tato samgho gata gata nagacchantiti annataram vuddhapabbajitam pahesi, so gantva ca "bhante dhammadinna tikkhattum tissamahaviharavasi bhikkhusamgho tuyham santike pesesi, tvam nama samghassa anam garum na karosi, nagacchasi"ti aha. Thero kimetanti pannasalam apavisitvava pattacivaram gahapetva tavadeva nikkhami, so antaramagge hankanaviharam 1- pavisi. Tattha ceko mahathero satthivassatito adhimanena arahattam patijanati, thero tam upasankamitva vanditva patisantharam katva adhigamam pucchi. Thero aha "ama dhammadinna, yam pabbajitena katabbam, cirakatam tam maya, atitasatthivassomhi etarahi"ti. Kim bhante iddhimpi valanjethati. Ama dhammadinnati. Sadhu vata bhante, hatthim tumhakam patimukham agacchantam mapethati. Sadhavusoti thero sabbasetam sattappatittham tidha pabhinnam nanguttham vijayamanam sondam mukhe pakkhipitva dvihi dantehi vijjhitukamam viya patimukham agacchantam mahahatthim mapesi. So tam attanayeva mapitam hatthim disva bhito palayitum arabhi, tadava attanam "naham araha"ti natva dhammadinnassa padamule ukkutikam nisiditva "patittha me hohi avuso"ti aha. Dhammadinno "ma bhante soci, ma anattamano ahosi, karakanamyeva adhimano uppajjati"ti theram samassasetva kammatthanamadasi. Thero tassovade thatva arahattam papuni. Cittalatapabbatepi tadiso ca 2- thero vasati. Dhammadinno tampi upasankamitva tatheva pucchi. Sopi tatheva byakasi. Tato nam dhammadinno kim bhante iddhimpi valanjethati aha. Amavusoti. Sadhu vata bhante, ekam pokkharanim mapethati. Thero mapesi. Ettha bhante padumagumbam mapethati. Tampi mapesi. Padumagumbe mahapadumam mapethati. Tampi mapesi. Etasmim padumagumbe thatva madhurassarena gayantam naccantam ca ekam itthiviggaham mapethati. Tampi mapesi. So etam bhante punappunam upanijjhayathati vatva sayam pasadam pavisi. Therassa tam upanijjhayato satthivassani vikkhambhitakilesa calimsu. So tada attanam natva purimatthero viya dhammadinnattherassa santike kammatthanam gahetva arahattam papuni. @Footnote: 1 Ma. tankhanaviharam 2 cha.Ma. tadisova

--------------------------------------------------------------------------------------------- page198.

Dhammadinnopi anupubbena tissamahaviharam agamasi. Tasmim ca samaye thera cetiyanganam sammajjitva buddharammanam pitim uppadetva nisinna honti, etam kira tesam vattam. Tena nesam ekopi "idha pattacivaram thapehi"ti dhammadinnam vatta pucchitapi nahosi. Dhammadinno eso bhaveyyati natva puna panham pucchimsu. So pucchitapanhe tinhena asina kumudanalakalapam viya chinditva padanguliya mahapathavim pahari. Bhante ayam acetana mahapathavipi dhammadinnassa gunam janati. Tumhe pana na janitthati ca vatva imam gathamaha:- "acetanayam pathavi vijanati gunagunam sacetanatha kho bhante na janatha gunagunan"ti. Tavadeva ca akase abbhuggantva talangaratissapabbatameva agamasi. Evam karakasseva adhimano uppajjati. Tasma bhagava tadisanam bhikkhunam vasena jhanam vibhajanto thanam kho panetanti adimaha. Tassattho, atthetam karanam, no natthi. Yena idhekacco bahiraparibbajakehi sadharanam vivicceva kamehi .pe. Pathamam jhanam upasampajja vihareyya, yam pana tassa evamassa sallekhena viharamiti, yam patipattividhanam kilese sallikhati, tenaham viharamiti, tam na yujjati, na hi adhimanikassa bhikkhuno jhanasallekho va sallekhapatipada va hoti. Kasma? avipassanapadakatta. Na hi so jhanam samapajjitva tato vutthaya sankhare sammasati, jhanam panassa cittekaggamattam karoti, ditthadhammasukhaviharo hoti. Tasma tamattham dassento bhagava "na kho panete cunda ariyassa vinaye sallekha vuccanti, ditthadhammasukhavihara ete ariyassa vinaye vuccanti"ti aha. Tattha eteti jhanadhammavasena bahuvacanam veditabbam. Ete pathamajjhanadhammati vuttam hoti. Samapattivasena va, ekampi hi pathamajjhanam punappunam samapattivasena pavattatta bahuttam gacchatiti. 1- Arammanavasena va, ekampi hi pathamajjhanam pathavikasinadisu @Footnote: 1 cha.Ma., i. itisaddo na dissati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page199.

Pavattavasena bahuttam gacchatiti. Esa nayo dutiyatatiyacatutthajjhanesu. Arupajjhanesu pana arammanabhedabhavato purimakaranadvayavaseneva bahuvacanam veditabbam. Yasma cetesam anganipi, santani arammananipi nibbutani ceva sukhumani cati vuttam hoti, tasma tani santa ete viharati evam vuttaniti veditabbani. Ayam tavetesam catunnampi sadharana vannana. Visesavannana pana "sabbaso rupasannanan"ti adipadanusarato vattabba siya. Sa visuddhimagge sabbakarena vuttayeva. [83] Evam yasma adhimanikassa bhikkhuno jhanaviharo avipassanapadakatta sallekhaviharo na hoti, na hi so jhanam samapajjitva tato vutthaya sankhare sammasati, cittekaggakaro 1- ditthadhammasukhaviharo panassa hoti, tasma tamattham dassento rupajjhanani ca arupajjhanani ca vibhajitva idani ca yattha sallekho katabbo catucattalisaya akarehi, tanca vatthum tanca sallekham dassento idha kho pana voti adimaha. Kasma pana "atthahi samapattihi avihimsadayova sallekha"ti vutta? lokuttarapadakatta. Bahirakananhi atthasamapattiyo vattapadakayeva. Sasane saranagamanampi lokuttarapadakam, pageva avihimsadayo. Iminayeva ca suttena veditabbam "tatha bahirakassa atthasamapattilabhino pancabhinnassapi dinnadanato sasane tisaranagatassa dinnadanam mahapphalataram hoti"ti. Idanhi sandhaya dakkhinavisuddhisutte "bahirake kamesu vitarage danam datva kotisatasahassaguna dakkhina patikankhitabba, sotapattiphalasacchikiriyaya patipanne danam datva asankheyya appameyya dakkhina patikankhitabba, ko pana vado sotapanne"ti 2- vuttam. Saranagamanato patthaya hi tattha sotapattiphalasacchikiriyaya patipanno adhippetoti, ayam tavettha paliyojana. Anupadavannanaya pana idhati vihimsadivatthudipanametam. Kho panati nipatamattam. Voti karanatthe samivacanam. Ayam panettha sankhepattho. Yadetam "pare vihimsaka @Footnote: 1 Ma. cittekaggam karoti 2 ka. sotapannehiti, Ma. upari. 14/379/324 @dakkhinavibhangasutta

--------------------------------------------------------------------------------------------- page200.

Bhavissanti"ti adina nayena vihimsadivatthum vadama, idha cunda tumhehi sallekho katabboti. Evam sankhepato vatva idani vittharento "pare vihimsaka bhavissanti, mayamettha avihimsaka bhavissamati sallekho karaniyo"ti adimaha. Tattha pareti ye keci imam sallekhamananuyutta. Vihimsaka bhavissantiti panina va ledduna vati adihi sattanam vihethaka 1- bhavissantiti. Mayamettha avihimsaka bhavissamati mayam pana yattheva vatthusmim pare evam vihimsaka bhavissanti, ettheva avihimsaka bhavissama, avihimsam uppadetva viharissama. Iti sallekho karaniyoti evam tumhehi sallekho katabbo. Sallekhoti ca idha avihimsava veditabba. Avihimsa hi vihimsam sallekhati, tam chindati, tasma sallekhoti vuccati. Esa nayo sabbattha. Ayam pana viseso. Pare micchaditthiti ettha kammapathanam antamicchaditthim ca micchattanam adimicchaditthim ca missetva ditthi vuttati veditabba. Tatha mayamettha sammaditthiti vuttatthane sammaditthi. Ettha ca kammapathakatha vittharato sammaditthisutte avibhavissanti, 2- micchattesu micchaditthiadayo dvedhavitakke. Ayam panettha sankhepo, panam atipatentiti panatipati, panaghatakati attho. Adinnam adiyantiti adinnadayi, parassa harinoti attho. Abrahmam hinam lamakadhammam 3- carantiti abrahmacari, methunadhammapatisevakati attho. Brahmam settham patipadam carantiti brahmacari, methunappativiratati attho. Ettha ca brahmacariyam sallekhoti veditabbo. 4- Brahmacariyanhi abrahmacariyam sallekhati. Musa vadantiti musavadi, paresam atthabhanjakam tuccham alikam vacam bhasitaroti attho. Pisuna vaca etesanti pisunavaca. Paramammacchedaka 5- pharusa vaca etesanti pharusavaca. Sampham niratthakam vacanam palapantiti samphappalapi. Abhijjhayantiti abhijjhalu. Parabhandalubbhanasilati attho. Byapannam putibhutam cittametesanti byapannacitta. Miccha papika vinnugarahita etesam ditthiti micchaditthi, kammapathapariyapannaya @Footnote: 1 cha.Ma. vihesaka 2 cha.Ma. avibhavissati 3 Ma. lamakakammam @4 cha.Ma., i. veditabbam 5 cha.Ma., i. paresam mammacchedika

--------------------------------------------------------------------------------------------- page201.

Natthi dinnanti adikaya micchattapariyapannaya aniyyanikaditthiya ca samannagatati attho. Samma sobhana vinnupasattha etesam ditthiti sammaditthi, kammapathapariyapannaya atthi dinnanti adikaya kammassakaditthiya sammattapariyapannaya maggaditthiya ca samannagatati attho. Micchasankappati ayathavaaniyyanikaakusalasankappa. Esa nayo micchavacati adisu. Ayam pana viseso, micchasankappadayo viya hi micchasati nama na patiekko koci dhammo natthi, atitam pana cintayato pavattanam catunnampi akusalakkhandhanametam adhivacanam. Yampi vuttam bhagavata "atthesa bhikkhave anussati, nesa natthiti vadami, puttalabham va bhikkhave anussarato, dhanalabham va bhikkhave anussarato, yasalabham va bhikkhave anussarato"ti, tampi tantam cintentassa satipatirupakena uppattim sandhaya vuttanti veditabbam. Micchananiti ettha ca micchanananti papakiriyasu upayacintavasena papam katva "sukatam maya"ti paccavekkhanakarena ca uppanno moho veditabbo. Tena samannagata puggala micchanani. Sammananiti ettha pana ekunavisatibhedam paccavekkhanananam "sammananan"ti vuccati, tena samannagata puggala sammanani. Micchavimuttiti avimuttayeva samana "vimutta mayan"ti evam sannino, avimuttiyam va vimuttisannino. Tatrayam vacanattho, miccha papika viparita vimutti etesam atthiti micchavimutti. Micchavimuttiti ca yathavuttenakarena pavattanam akusalakhandhanametam adhivacanam. Phalasampayuttani pana sammaditthiadini atthangani thapetva sesadhamma sammavimuttiti veditabba. Sa ca micchavimuttim sallikhitva thitatta sallekhoti veditabba. Tattha niyojento aha "mayamettha sammavimutti bhavissamati sallekho karaniyo"ti. Ito parani tini nivaranavasena vuttani. Abhijjhalu byapannacittati evam kammapathesu vuttatta panettha pathamani dve nivaranani na vuttaniti veditabbani. Tattha thinamiddhena pariyutthita abhibhutati thinamiddhapariyutthita. Uddhaccena samannagatati uddhata. Vicinanta kicchanti na sakkonti sannitthanam katunti vicikicchi. Kodhanati adini dasa cittassa upakkilesavasena vuttani. Tattha kodhadisu

--------------------------------------------------------------------------------------------- page202.

Yam vattabbam siya, tam sabbam dhammadayadavatthasuttesu vuttam. Ayam panettha vacanattho, kodhanati kujjhanasila. Upanahiti upanahanasila, upanaho va etesam atthiti upanahi. Tatha makkhi palasi ca. Issayantiti issuki. Maccharayantiti macchari, 1- maccheram va etesam atthiti macchari. 1- Sathayantiti satha, na samma bhasantiti vuttam hoti, keratikayuttanam etam adhivacanam. Maya etesam atthiti mayavi. Thambhasamangitaya thaddha. Atimanayogena atimani. Vuttapaccanikanayena sukkapakkho veditabbo. Dubbacati vattum dukkha kinci vuccamana na sahanti. Tabbiparita suvaca. Devadattadisadisa papaka mitta etesanti papamitta. Buddha va sariputtadisadisa va kalyana mitta etesanti kalyanamitta. Kayaduccaritadisu cittavossaggavasena pamatta. Viparita appamattati veditabba. Imani tini pakinnakavasena vuttani. Assaddhati adini satta assaddhammavasena. Tattha tisu vatthusu saddha etesam natthiti assaddha. Sukkapakkhe saddahantiti saddha. Saddha va etesam atthitipi saddha. Natthetesam hiriti ahirika, akusalasamapattiya adhigucchamananametam adhivacanam. Hiri etesam mane, 2- hiriya va yuttamanati hirimana. Na uttappantiti anottappi, akusalasamapattiya na bhayantiti vuttam hoti. Tabbiparita ottappi. Appam sutametesanti appassuta, appanti ca thokanti na gahetabbam, natthiti gahetabbam. "appassuta"ti hi nissuta sutavirahita vuccanti. Bahum sutametesanti bahussuta, tathagatabhasitam ekampi gatham yathavato natva anurupapatipadam patipannanametam adhivacanam. Kucchitam sidantiti kusita, hinaviriyanametam adhivacanam. Araddhaviriyametesanti araddhaviriya, sammappadhanayuttanametam adhivacanam, muttha sati etesanti mutthassati, natthassatiti vuttam hoti. Upatthita sati etesanti upatthitassati, niccam arammanabhimukhappavattasatinametam adhivacanam. Duttha panna etesanti duppanna, natthapannati vuttam hoti. Pannaya sampannati pannasampanna, pannati ca idha vipassanapanna veditabba. Vipassanasambharo hi paripuro imasmim thane agato, tasma vipassanapannava ayanti porananam ana. @Footnote: 1 ka. maccheri 2 Ma. mano

--------------------------------------------------------------------------------------------- page203.

Idani ekameva lokuttaragunanam antarayakaram aniyyanikaditthim tihakarehi dassento sanditthiparamasiti adimaha. Tattha sanditthim paramasantiti sanditthiparamaSi. Adhanam ganhantiti adhanaggahi. Adhananti dalham vuccati, dalhagahiti attho. Yuttakaranam disvava laddhim patinissajjantiti patinissaggi, dukkhena kicchena kasirena bahumpi karanam dassetva na sakka patinissaggam katunti duppatinissaggi. Ye attano uppannaditthim idameva saccanti dalham ganhitva api buddhadihi karanam dassetva vuccamana na patinissajjanti, tesametam adhivacanam. Tadisa hi puggala yam yadeva dhammam va adhammam va sunanti, 1- tam sabbam "evam amhakam acariyehi kathitam, evam amhehi sutan"ti kummova angani sake kalape antoyeva samodahanti, kumbhilaggaham ganhanti na visajjanti. Vuttavipariyayena sukkapakkho veditabbo. [84] Evam catucattalisaya akarehi sallekham dassetva idani tasmim sallekhe cittuppadassapi bahupakaratam dassetum cittuppadampi kho ahantiadimaha. Tassattho, aham cunda kusalesu dhammesu cittuppadampi bahupakaram vadami, ya paneta kayena ca vacaya ca anuvidhiyana, yatha pathamam cittam uppannam, tatheva tesam dhammanam kayena karanam, vacaya ca "karotha"ti anapanam va uggahaparipucchadini va, tattha vadoyeva ko, ekantabahupakarayeva hi ta anuvidhiyanati dasseti. Kasma panettha cittuppadopi bahupakaroti. Ekantahitasukhavahatta anuvidhiyananam hetutta ca. "danam dassami"ti hi cittuppado sayampi ekantahitasukhavaho anuvidhiyananampi hetu, evanhi uppannacittattayeva dutiyadivase mahavithim pidahitva mahamandapam katva bhikkhusatassa va bhikkhusahassassa va danam deti, "bhikkhusamgham nimantetha pujetha parivisatha"ti parijane aroceti. 2- Evam "samghassa civaram senasanam bhesajjam dassami"ti cittuppado sayampi ekantahitasukhavaho anuvidhiyananampi hetu, @Footnote: 1 cha.Ma., Si. ganhanti 2 cha.Ma. anapeti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page204.

Evam uppannacittattayeva hi civaradini abhisankharoti deti dapeti ca. Esa nayo saranagamanadisu. "saranam gacchami"ti hi cittam uppadetvava paccha kayena va vacaya va saranam ganhati. Tatha "pancangam atthangam dasangam va silam samadiyissami"ti cittam uppadetvava kayena va vacaya va samadiyati, "pabbajitva catusu silesu patitthahissami"ti ca cittam uppadetvava kayena vacaya ca puretabbam silam pureti. "buddhavacanam uggahessami"ti cittam uppadetvava ekam va nikayam dve va tayo va cattaro va panca va nikaye vacaya ugganhati. Evam dhutangasamadanakammatthanuggahakasinaparikammananasamapattivipassanamaggaphalapaccekabodhi- sammasambodhivasena netabbam. "buddho bhavissami"ti hi cittuppado sayampi ekantahitasukhavaho anuvidhiyananampi hetu, evanhi uppannacittattayeva aparena samayena kappasatasahassadhikani cattari asankheyyani kayena vacaya ca paramiyo puretva sadevakam lokam tarentova vicarati. Evam sabbattha cittuppadopi bahupakaro. Kayavacahi pana anuvidhiyana atibahupakarayevati veditabba. Evam kusalesu dhammesu cittuppadassapi bahupakaratam dassetva idani tattha niyojento "tasmatiha cunda"tiadimaha. Tam atthato patakameva. [85] Evam catucattalisaya akarehi dassite sallekhe cittuppadassapi bahupakaratam dassetva idani tasseva sallekhassa hitadhigamaya maggabhavam dassento seyyathapitiadimaha. Tassattho, yatha nama cunda khanukantakapasanadihi visamo maggo bhaveyya, tassa parikkamanaya parivajjanatthaya anno suparikammakato viya bhumibhago samo maggo bhaveyya, yatha ca rukkhamulam pasanapapatam kumbhilamakaradiparibyakulam 1- visamam titthamassa, tassa parikkamanaya parivajjanatthaya annam avisamam anupubbagambhiram sopanaphalakasadisam tittham bhaveyya, yam patipanno sukheneva tam nadim va talakam @Footnote: 1 cha.Ma. rukkhamulapasanapapatakumbhilamakaradiparibyakulam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page205.

Va ajjhogahetva nhayeyya va uttareyya va, evameva kho cunada visamamaggavisamatitthasadisaya vihimsaya samannagatassa vihimsakapuggalassa samamaggasamatitthasadisa avihimsa hoti parikkamanaya. Yatheva hi visamamaggatitthaparivajjanatthaya samo maggo ca titthanca patiyattam, evam vihimsaparivajjanatthaya avihimsa patiyatta, yam patipanno sukheneva manussagatim va devagatim va ajjhogahetva sampattim va anubhaveyya uttareyya va loka. Eteneva upayena sabbapadani yojetabbani [86] Evam tasseva hitadhigamaya maggabhavam dassetva idani uparibhavangamaniyatam 1- dassento seyyathapitiadimaha. Tassattho, yatha nama cunda ye keci akusala dhamma patisandhiya janaka va ajanaka va, dinnayapi patisandhiya vipakajanaka va ajanaka va, sabbe te jativasena adhobhavangamaniyati 2- evamnama va honti, vipakakale anitthakantavipakatta. Yatha ca ye keci kusala dhamma patisandhiya janaka va ajanaka va, dinnayapi patisandhiya vipakajanaka va ajanaka va, sabbe te jativasena uparibhavangamaniyati evamnama va honti, vipakakale itthakantavipakatta, evameva kho cunda vihimsakassa .pe. Uparibhavayati. Tatrayam opammasamsandana:- yatha sabbe te akusala adhobhavangamaniya, evam vihimsakassa eka vihimsapi. Yatha ca sabbe kusala uparibhavangamaniya, evam avihimsakassa eka avihimsapi. Eteneva upayena akusalam akusalena kusalanca kusalena upametabbam, ayam kirettha adhippayoti. [87] Evam tasseva sallekhassa uparibhavangamaniyatam dassetva idani parinibbapane samatthabhavam dassetum so vata cundatiadimaha. Tattha soti vuttappakarapuggalaniddeso. Tassa yoti imam uddesavacanam aharitva yo attana palipapalipanno, so vata cunda param palipapalipannam uddharissatiti evam sabbapadesu sambandho veditabbo. Palipapalipannoti gambhirakaddame nimuggo vuccati, no ca kho ariyassa vinaye. Ariyassa pana vinaye palipanti panca kamaguna @Footnote: 1 cha.Ma. uparibhagangamaniyatam 2 cha.Ma. adhobhagangamaniyati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page206.

Vuccanti. Palipannoti tattha nimuggo balaputhujjano, tasma evamettha atthayojana veditabba. Yatha cunda koci puriso yava nasikagga gambhirakaddame nimuggo aparampi tattheva nimuggam hatthe va sise va gahetva uddharissatiti netam thanam vijjati, na hi tam karanamatthi, yena so tam uddharitva thale patitthapeyya, evameva yo attana pancakamagunapalipapalipanno, so vata param tattheva 1- palipapalipannam uddharissatiti netam thanam vijjati. Tattha siya ayuttametam, puthujjananampi bhikkhubhikkhuniupasakaupasikanam dhammadesanam sutva hontiyeva dhammam abhisametaro, tasma palipapalipanno uddharatiti, tam na tatha datthabbam. Bhagavayeva hi tattha uddharati, pasamsamattameva pana dhammakathika labhanti ranna pahitalekhavacako viya. Yatha hi ranna paccantajanapade pahitam lekham tattha manussa lekham vacetum ajananta yo vacetum janati, tena vacapetva tamattham sutva "ranno ana"ti adarena sampadenti, na ca nesam hoti "lekhavacakassa ayam ana"ti. Lekhavacako pana "vissatthaya vacaya vacesi anelagalaya"ti pasamsamattameva labhati, evameva kincapi sariputtappabhutayo dhammakathika dhammam desenti, atha kho likhitapannavacaka viya te honti. Bhagavatoyeva pana sa dhammadesana ranno ana viya. Ye ca tam sutva dhammam abhisamenti, te bhagavayeva uddharatiti veditabba. Dhammakathika pana "vissatthaya vacaya dhammam desenti anelagalaya"ti pasamsamattameva labhantiti. Tasma yuttamevetanti. Vuttavipariyayena sukkapakkho veditabbo. Adanto avinito aparinibbutoti ettha pana anibbisataya adanto. Asikkhitavinayataya avinito. Anibbutakilesataya aparinibbutoti veditabbo. 2- So tadiso param damessati nibbisam karissati vinessati va tisso sikkha sikkhapessati va parinibbapessati va tassa kilese nibbapessatiti netam thanam vijjati. Vuttavipariyayena sukkapakkho veditabbo. @Footnote: 1 cha.Ma. tatheva 2 Ma. attho

--------------------------------------------------------------------------------------------- page207.

Evameva kho cunda vihimsakassa .pe. Parinibbanayati ettha pana evamattho veditabbo:- yatha hi attana apalipapalipanno param palipapalipannam uddharissati, danto damessati, vinito vinessati, parinibbuto parinibbapessatiti thanametam vijjati. Kim pana tanti, apalipapalipannattam dantattam vinitattam parinibbutattam ca, evameva kho cunda vihimsakassa purisapuggalassa avihimsa hoti parinibbanaya. Kim vuttam hoti, yo attana avihimsako, tassa ya avihimsa, ya esa vihimsakassa parassa vihimsa, tassa parinibbanaya hoti, attana hi avihimsako, parassa vihimsacetanam nibbapessatiti thanametam vijjati. Kim pana tanti, avihimsakattameva. Yanhi yena attana adhigatam hoti, tena 1- so param tadatthaya samadapetum sakkotiti. Athava yatha attana apalipapalipanno danto vinito parinibbuto param palipapalipannam adantam avinitam aparinibbutanca uddharissati damessati vinessati parinibbapessatiti thanametam vijjati, evameva vihimsakassa purisapuggalassa vihimsapahanaya maggam bhavayato uppanna avihimsa hoti parinibbanaya. Parinibbuto viya hi aparinibbutam avihimsacetana ca 2- vihimsacetanam parinibbapetum samatthati 3- etamattham dassento "evameva kho cunda"ti adimahati evamettha attho datthabbo. Yatha cettha, evam sabbapadesu. Ativittharabhayena pana anupadayojana na katati. [88] Evam tassa parinibbapane samatthabhavam dassetva idani tam desanam nigametva dhammapatipattiyam niyojetum iti kho cundatiadimaha. Tattha sallekhapariyayoti sallekhakaranam. Esa nayo sabbattha ettha avihimsadayo eva vihimsadinam sallekhanato sallekhakaranam. Tesam vasena cittassa uppadetabbato cittuppadakaranam. Vihimsadiparikkamanassa hetuto parikkamanakaranam, uparibhavanipphadanato uparibhavakaranam, 4- vihimsadinam parinibbapanato parinibbanakarananti @Footnote: 1 cha.Ma., i. ayam patho na dissati 2 cha.Ma., i. va 3 cha.Ma., i. itisaddo @na dissati 4 cha.Ma. uparibhaganipphadanato uparibhagakaranam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page208.

Veditabba. Hitesinati hitam esantena. Anukampakenati anukampamanena. Anukampam upadayati anukampam cittena pariggahetva, paticcatipi 1- vuttam hoti. Katam vo tam mayati tam maya ime panca pariyaye dassentena tumhakam katam. Ettakameva hi anukampakassa satthu kiccam, yadidam aviparitadhammadesana. Ito param pana patipatti nama savakanam kiccam. Tenaha etani cunda rukkhamulani .pe. Amhakam anusasaniti. Tattha ca rukkhamulaniti imina rukkhamulasenasanam dasseti. Sunnagaraniti imina janavivittatthanam. Ubhayenapica yoganurupam senasanamacikkhati, dayajjam niyyadeti. Jhayathati arammanupanijjhanena atthatimsarammanani, lakkhanupanijjhanena ca aniccadito khandhayatanadini upanijjhayatha, samathanca vipassananca vaddhethati vuttam hoti. Ma pamadatthati ma pamajjittha. Ma paccha vippatisarino ahuvatthati ye hi pubbe daharakale arogyakale sattasappayadisampattikale satthu sammukhibhavakale ca yonisomanasikaravirahita rattindivam mankunabhatta 2- hutva seyyasukhamiddhasukhamanubhonta pamajjanti, te paccha jarakale rogyakale maranakale vipattikale satthu parinibbutakale ca tam pubbe pamadaviharam anussaranta, sappatisandhikalakiriyanca bhariyam sampassamana vippatisarino honti, tumhe pana tadisa ma ahuvatthati etamattham dassento aha "ma paccha vippatisarino ahuvattha"ti. Ayam vo amhakam anusasaniti ayam amhakam santika "jhayatha ma pamadatha"ti tumhakam anusasani, ovadoti vuttam hotiti. Papancasudaniya majjhimanikayatthakathaya sallekhasuttavanna nitthita. ----------- @Footnote: 1 cha.Ma., Si. pariccatipi 2 Ma. mankulabhattam, cha.Ma. mankulabhatta


             The Pali Atthakatha in Roman Book 7 page 194-208. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=7&A=4960&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=7&A=4960&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=12&i=100              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=12&A=1237              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=12&A=1437              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=12&A=1437              Contents of The Tipitaka Volume 12 http://84000.org/tipitaka/read/?index_12

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]