ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๒๗ ภาษาบาลีอักษรไทย อิติ.อ. (ปรมตฺถที.)

                      ๔. ปญฺจปุพฺพนิมิตฺตสุตฺตวณฺณนา
      [๘๓] จตุตฺเถ ยทาติ ยสฺมึ กาเล. เทโวติ อุปปตฺติเทโว. ตโย หิ
เทวา สมฺมุติเทวา อุปปตฺติเทวา วิสุทฺธิเทวาติ. เตสุ สมฺมุติเทวา นาม ราชาโน
ขตฺติยา. อุปปตฺติเทวา นาม จาตุมหาราชิกโต ปฏฺฐาย ตทุปริเทวา. วิสุทฺธิเทวา
นาม ขีณาสวา. อิธ ปน กามาวจรเทโว อธิปฺเปโต. เตน วุตฺตํ "เทโวติ
อุปปตฺติเทโว"ติ. เทวกายาติ เทวสมูหโต, เทวฏฺฐานโต วา, เทวโลกโตติ อตฺโถ.
สมูหนิวาสวาจโก หิ อยํ กายสทฺโท. จวนธมฺโมติ มรณธมฺโม, อายุกฺขเยน วา
ปุญฺญกฺขเยน วา อุปฏฺฐิตมรโณติ อตฺโถ.
      ปญฺจสฺส ปุพฺพนิมิตฺตานิ ปาตุภวนฺตีติ อสฺส อุปฏฺฐิตมรณสฺส เทวปุตฺตสฺส
ปญฺจ มรณสฺส ปุพฺพนิมิตฺตานิ อุปฺปชฺชนฺติ, ปกาสานิ วา โหนฺติ. มาลา
มิลายนฺตีติ เตน ปิฬนฺธิตมาลา มชฺฌนฺหิกสมเย อาตเป ขิตฺตา วิย มิลาตา
วิหตโสภา โหนฺติ.
      วตฺถานิ กิลิสฺสนฺตีติ สรทสมเย วิคตวลาหเก อากาเส อพฺภุสฺสกฺกมาน-
พาลสูริยสทิสปฺปภานิ นานาวิราควณฺณานิ เตน นิวตฺถปารุตวตฺถานิ ตํขณํเยว
กทฺทเม ขิปิตฺวา มทฺทิตานิ วิย วิหตปฺปภานิ มลินานิ โหนฺติ.
      กจฺเฉหิ เสทา มุจฺจนฺตีติ สุปริสุทฺธชาติมณิ วิย สุสิกฺขิตสิปฺปาจริยรจิต-
สุวณฺณปฏิมา วิย จ ปุพฺเพ เสทมลชลฺลิการหิตสรีรสฺส ตสฺมึ ขเณ อุโภหิ
กจฺเฉหิ เสทธารา สนฺทนฺติ ปคฺฆรนฺติ. น เกวลญฺจ กจฺเฉหิเยว, สกลสรีรโตปิ ๑-
ปนสฺส เสทชลกณฺณิกา มุญฺจติเยว, เยน อามุตฺตมุตฺตาชาลควจฺฉิโต วิย ตสฺส
กาโย โหติ.
      กาเย ทุพฺพณฺณิยํ โอกฺกมตีติ ปุพฺเพ ปฏิสนฺธิโต ปฏฺฐาย ยถานุภาวํ
เอกโยชนํ ทฺวิโยชนํ ยาว ทฺวาทสโยชนมตฺตมฺปิ ปเทสํ อาภาย ผริตฺวา
@เชิงอรรถ:  สี., ม. สกลสรีรมฺปิ
วิชฺโชตมาโน กาโย โหติ ขณฺฑิจฺจปาลิจฺจาทิวิรหิโต, น สีตํ น อุณฺหํ อุปฆาตกํ,
เทวธีตา โสฬสวสฺสุทฺเทสิกา วิย โหติ, เทวปุตฺโต วีสติวสฺสุทฺเทสิกา วิย,
ตํขณญฺเญว นิปฺปเภ นิตฺเตเช กาเย วิรูปภาโว อนุปวิสติ สณฺฐาติ.
      สเก เทโว เทวาสเน นาภิรมตีติ อตฺตโน อจฺฉราคเณหิ สทฺธึ
กีฬนปริจรณกทิพฺพาสเน น รมติ, น จิตฺตสฺสาทํ ลภติ. ตสฺส กิร มนุสฺสคณนาย
สตฺตหิ ทิวเสหิ มรณํ ภวิสฺสตีติ อิมานิ ปุพฺพนิมิตฺตานิ ปาตุภวนฺติ. โส เตสํ
อุปฺปตฺติยา "เอวรูปาย นาม สมฺปตฺติยา วินา ภวิสฺสามี"ติ พลวโสกาภิภูโต
โหติ, เตนสฺส กาเย มหาปริฬาโห อุปฺปชฺชติ, เตน สพฺพโต คตฺเตหิ เสทา
มุญฺจนฺติ. จิรตรํ กาลํ อปริจิตทุกฺโข ตํ อธิวาเสตุํ อสกฺโกนฺโต เอกจฺโจ
"ทยฺหามิ ทยฺหามี"ติ กนฺทนฺโต ปริเทวนฺโต กตฺถจิ อสฺสาทํ อลภนฺโต
วิชปฺปนฺโต วิลปนฺโต ๑- ตหึ ตหึ อาหิณฺฑติ, เอกจฺโจ สตึ อุปฏฺฐเปตฺวา
กายวาจาหิ วิการํ อกโรนฺโตปิ ปิยวิปฺปโยคทุกฺขํ อสหนฺโต วิหญฺญมาโน วิจรติ.
      อิมานิ ปน ปุพฺพนิมิตฺตานิ ยถา โลเก มหาปุญฺญานํ ราชราชมหามตฺตาทีนํเยว
อุกฺกาปาตภูมิจาลจนฺทคฺคาหาทีนิ นิมิตฺตานิ ปญฺญายนฺติ, น สพฺเพสํ,
เอวเมว มเหสกฺขเทวานํเยว ปญฺญายติ. อุปฺปนฺนานิ จ ตานิ "อิมานิ
มรณสฺส ปุพฺพนิมิตฺตานิ นามา"ติ เกจิ เทวา ชานนฺติ, น สพฺเพ. ตตฺถ โย มนฺเทน
กุสลกมฺเมน นิพฺพตฺโต, โส "อิทานิ โก ชานาติ `กุหึ นิพฺพตฺติสฺสามี"ติ
ภายติ. โย ปน มหาปุญฺโญ, โส "พหุํ มยา ทานํ ทินฺนํ, สีลํ รกฺขิตํ,
ปุญฺญํ อุปจิตํ, อิโต จุตสฺส เม สุคติเยว ปาฏิกงฺขา"ติ น ภายติ น วิกมฺปติ.
เอวํ อุปฏฺฐิตปุพฺพนิมิตฺตํ ปน ตํ คเหตฺวา เทวตา นนฺทนวนํ ปเวเสนฺติ,
สพฺพเทวโลเกสุ นนฺทนวนํ อตฺถิเยว.
@เชิงอรรถ:  สี. วิชมฺภนฺโต วิสฺสสนฺโต, ก. วิชพฺภนฺโต วิสฺสสนฺโต
     ตีหิ วาจาหิ อนุโมเทนฺตีติ อิทานิ วุจฺจมาเนหิ ตีหิ วจเนหิ อนุโมเทนฺติ,
โมทํ ปโมทํ อุปฺปาเทนฺติ, อสฺสาเสนฺติ, อภิวทนวเสน ๑- วา ตํขณานุรูปํ
ปโมทํ กโรนฺติ. เกจิ ปน "อนุโมทนฺตี"ติ ปทสฺส "โอวทนฺตี"ติ วทนฺติ.
อิโตติ เทวโลกโต. โภติ อาลปนํ. สุคตินฺติ สุนฺทรคตึ, มนุสฺสโลกํ สนฺธาย
วทนฺติ. คจฺฉาติ ปฏิสนฺธิคฺคหณวเสน อุเปหิ.
      เอวํ วุตฺเตติ เอวํ ตทา เตหิ เทเวหิ ตสฺส "อิโต โภ สุคตึ คจฺฉา"ติอาทินา
วตฺตพฺพวจเน ภควตา วุตฺเต อญฺญตโร นามโคตฺเตน อปากโฏ ตสฺสํ
ปริสายํ นิสินฺโน อนุสนฺธิกุสโล เอโก ภิกฺขุ "เอเต สุคติอาทโย ภควตา
อวิเสสโต วุตฺตา อวิภูตา, หนฺท เน วิภูตตเร การาเปสฺสามี"ติ เอตํ "กินฺนุ
โข ภนฺเต"ติอาทิวจนํ อโวจ. สทฺธาทิคุณวิเสสปฏิลาภการณโต เทวูปปตฺติเหตุโต
จ มนุสฺสตฺตํ เทวานํ อภิสมฺมตนฺติ อาห "มนุสฺสตฺตํ โข ภิกฺขุ เทวานํ
สุคติคมนสงฺขาตนฺ"ติ.
      สุคติคมนสงฺขาตนฺติ "สุคติคมนนฺ"ติ สมฺมา กถิตํ, วณฺณิตํ โถมิตนฺติ
อตฺโถ. ยํ มนุสฺสภูโตติ เอตฺถ ยนฺติ กิริยาปรามสนํ, เตน ปฏิลภตีติ เอตฺถ
ปฏิลภนกิริยา อามสียติ, โย สทฺธาปฏิลาโภติ อตฺโถ. มนุสฺสภูโตติ มนุสฺเสสุ
อุปฺปนฺโน, มนุสฺสภาวํ วา ปตฺโต. ยสฺมา เทวโลเก อุปฺปนฺนานํ ตถาคตสฺส
ธมฺมเทสนา เยภุยฺเยน ทุลฺลภา สวนาย, น ตถา มนุสฺสานํ, ตสฺมา วุตฺตํ
"มนุสฺสภูโต"ติ. ตถาคตปฺปเวทิเต ธมฺมวินเยติ ตถาคเตน ภควตา เทสิเต
สิกฺขตฺตยสงฺคเห สาสเน. ตํ หิ ธมฺมโต อนเปตตฺตา ธมฺโม จ, อาสยานุรูปํ
วิเนยฺยานํ วินยนโต วินโย จาติ ธมฺมวินโย, อุปนิสฺสยสมฺปตฺติยา วา ธมฺมโต
อนเปตตฺตา ธมฺมํ อปฺปรชกฺขชาติกํ วิเนตีติ ธมฺมวินโย. ธมฺเมเนว วา วินโย,
@เชิงอรรถ:  สี.,ก. อาสิตวเสน
น ทณฺฑสตฺเถหีติ ธมฺมวินโย, ธมฺมยุตฺโต วา วินโยติ ธมฺมวินโย, ธมฺมาย
วา ยถา มคฺคผลนิพฺพานาย วินโยติ ธมฺมวินโย, มหากรุณาสพฺพญฺญุตญฺญาณาทิธมฺมโต
วา ปวตฺโต วินโยติ ธมฺมวินโย, ธมฺโม วา ภควา ธมฺมภูโต ธมฺมกาโย
ธมฺมสฺสามี, ตสฺส ธมฺมสฺส วินโย, น ตกฺกิยานนฺติ ๑- ธมฺมวินโย, ธมฺเม วา
มคฺคผเล นิปฺผาเทตพฺพวิสยภูเต วา ปวตฺโต วินโยติ ธมฺมวินโยติ วุจฺจติ. ตสฺมึ
ธมฺมวินเย.
      สทฺธํ ปฏิลภตีติ "สฺวากฺขาโต ภควตา ธมฺโม"ติอาทินา สทฺธํ อุปฺปาเทติ.
สทฺโธ หิ อิมสฺมึ ธมฺมวินเย ยถานุสิฏฺฐํ ปฏิปชฺชมาโน ทิฏฺฐธมฺมิกสมฺปรายิก-
ปรมตฺเถ อาราเธสฺสติ. สุลทฺธลาภสงฺขาตนฺติ เอตฺถ ยถา หิรญฺญสุวณฺณเขตฺต-
วตฺถาทิลาโภ สตฺตานํ อุปโภคสุขํ อาวหติ, ขุปฺปิปาสาทิทุกฺขํ ปฏิพาหติ,
ธนทาลิทฺทิยํ วูปสเมติ, มุตฺตาทิรตนปฏิลาภเหตุ โหติ, โลกสนฺตติญฺจ อาวหติ.
เอวํ โลกิยโลกุตฺตรา สทฺธาปิ ยถาสมฺภวํ โลกิยโลกุตฺตรํ วิปากสุขํ อาวหติ,
สทฺธาธุเรน ปฏิปนฺนานํ ชาติชราทิทุกฺขํ ปฏิพาหติ, คุณทาลิทฺทิยํ วูปสเมติ,
สติสมฺโพชฺฌงฺคาทิรตนปฏิลาภเหตุ โหติ, โลกสนฺตติญฺจ อาวหติ. วุตฺตเญฺหตํ:-
            "สทฺโธ สีเลน สมฺปนฺโน      ยโสโภคสมปฺปิโต
             ยํ ยํ ปเทสํ ภชติ          ตตฺถ ตตฺเถว ปูชิโต"ติ. ๒-
      เอวํ สทฺธาปฏิลาภสฺส สุลทฺธลาภตา เวทิตพฺพา. ยสฺมา ปนายํ
สทฺธาปฏิลาโภ อนุคามิโก อนญฺญสาธารโณ สพฺพสมฺปตฺติเหตุ, โลกิยสฺส จ
หิรญฺญสุวณฺณาทิธนลาภสฺส การณํ. สทฺโธเยว หิ ทานาทีนิ ปุญฺญานิ กตฺวา
อุฬารูฬารานิ วิตฺตูปกรณานิ อธิคจฺฉติ, เตหิ จ อตฺตโน ปเรสญฺจ อตฺถเมว
สมฺปาเทติ. อสฺสทฺธสฺส ปน ตานิ อนตฺถาวหานิ โหนฺติ อิธ เจว สมฺปราเย
จาติ เอวมฺปิ สทฺธาย สุลทฺธลาภตา เวทิตพฺพา. ตถา หิ:-
@เชิงอรรถ:  ม. ติตฺถายนฺติ      ขุ.ธ. ๒๕/๓๐๓/๖๘
              "สทฺธา พนฺธติ ปาเถยฺยํ ", ๑-
              "สทฺธา ทุติยา ปุริสสฺส โหตี"ติ จ,
              "สทฺธีธ วิตฺตํ ปุริสสฺส เสฏฺฐนฺ"ติ ๒- จ,
              "สทฺธาหตฺโถ มหานาโค"ติ ๓- จ,
              "สทฺธา พีชํ ตโป วุฏฺฐี"ติ ๔- จ,
              "สทฺเธสิโก ภิกฺขเว อริยสาวโก"ติ ๕- จ,
              "สทฺธาย ตรติ โอฆนฺ"ติ ๖- จ
อเนเกสุ ฐาเนสุ อเนเกหิ การเณหิ สทฺธา สํวณฺณิตา.
      อิทานิ ยาย สทฺธาย สาสเน กุสลธมฺเมสุ สุปฺปติฏฺฐิโต นาม โหติ
นิยาโมกฺกนฺติยา, ตํ สทฺธํ ทสฺเสตุํ "สา โข ปนสฺสา"ติอาทิ วุตฺตํ. ตตฺถ
อสฺสาติ อิมสฺส ภเวยฺยาติ อตฺโถ. นิวิฏฺฐาติ อภินิวิฏฺฐา จิตฺตสนฺตานํ
อนุปวิฏฺฐา. มูลชาตาติ ชาตมูลา. กึ ปน สทฺธาย มูลํ นาม? สทฺเธยฺยวตฺถุสฺมึ
โอกปฺปนเหตุภูโต อุปายมนสิกาโร. อปิจ สปฺปุริสเสวนา สทฺธมฺมสฺสวนํ
โยนิโสมนสิกาโร ธมฺมานุธมฺมปฏิปตฺตีติ จตฺตาริ โสตาปตฺติยงฺคานิ มูลานิ
เวทิตพฺพานิ. ปติฏฺฐิตาติ อริยมคฺคาธิคมเนน เกนจิ อกมฺปนียภาเวน อวฏฺฐิตา.
เตเนวาห "ทฬฺหา อสํหาริยา"ติ. ทฬฺหาติ ถิรา. อสํหาริยาติ เกนจิ
สํหริตุํ วา หาเปตุํ วา อปเนตุํ วา อสกฺกุเณยฺยา. อิติ เต เทวา
ตสฺส โสตาปตฺติมคฺคสมธิคมํ อาสึสนฺตา เอวํ วทนฺติ. อตฺตโน เทวโลเก
กามสุขูปโภคารหเมว หิ อริยปุคฺคลํ เต อิจฺฉนฺติ. เตนาห "เอหิ เทว
ปุนปฺปุนนฺ"ติ.
@เชิงอรรถ:  สํ.ส. ๑๕/๗๙/๕๐          สํ.ส. ๑๕/๗๓/๔๗
@ องฺ.ฉกฺก. ๒๒/๓๑๔/๓๘๗, ขุ.เถร. ๒๖/๖๙๔/๓๖๖
@ สํ.ส. ๑๕/๑๙๗/๒๐๗, ขุ.สุ. ๒๕/๗๗/๓๕๐
@ องฺ.สตฺตก. ๒๓/๖๔/๑๑๐     สํ.ส. ๑๕/๒๔๖/๒๕๘
      คาถาสุ ปุญฺญกฺขยมรณมฺปิ ชีวิตินฺทฺริยุปจฺเฉเทเนว โหตีติ อาห "จวติ ๑-
อายุกฺขยา"ติ. อนุโมทตนฺติ อนุโมทนฺตานํ. มนุสฺสานํ สหพฺยตนฺติ มนุสฺเสหิ
สหภาวํ. สหพฺยตีติ สหโพฺย, สหปวตฺตนโก, ตสฺส ภาโว สหพฺยตา.
นิวิฏฺฐสฺสาติ นิวิฏฺฐา ภเวยฺย. ยาวชีวนฺติ ยาว ชีวิตปฺปวตฺติยา, ยาว
ปรินิพฺพานาติ อตฺโถ.
      อปฺปมาณนฺติ สกฺกจฺจํ พหุํ อุฬารํ พหุกฺขตฺตุํ จ กรณวเสน
ปมาณรหิตํ. นิรูปธินฺติ กิเลสูปธิรหิตํ, สุวิสุทฺธํ นิมฺมลนฺติ อตฺโถ. ยสฺมา
ปน เต เทวา มหคฺคตกุสลํ น อิจฺฉนฺติ กามโลกสฺส สมติกฺกมนโต,
กามาวจรปุญฺญเมว อิจฺฉนฺติ, ตสฺมา เอวเมตฺถ อตฺโถ เวทิตพฺโพ:- "อิโต
เทวโลกโต จุโต มนุสฺเสสุ อุปฺปชฺชิตฺวา วิญฺญุตํ ปตฺโต กายทุจฺจริตาทึ สพฺพํ
ทุจฺจริตํ ปหาย กายสุจริตาทึ สพฺพํ สุจริตํ อุฬารํ วิปุลํ อุปจินิตฺวา
อริยมคฺเคน อาคตสทฺโธ ภวาหี"ติ. ยสฺมา ปน โลกุตฺตเรสุ ปฐมมคฺคํ
ทุติยมคฺคมฺปิ วา อิจฺฉนฺติ อตฺตโน เทวโลกูปปตฺติยา อนติวตฺตนโต, ตสฺมา
เตสมฺปิ วเสน "อปฺปมาณํ นิรูปธินฺ"ติ ปทานํ อตฺโถ เวทิตพฺโพ:-
ปมาณกรานํ ทิฏฺเฐกฏฺฐโอฬาริกกามราคาทิกิเลสานํ อุปจฺเฉเทน อปฺปมาณํ,
สตฺตมภวโต วา อุปฺปชฺชนารหสฺส ขนฺธูปธิสฺส ตนฺนิพฺพตฺตกอภิสงฺขารูปธิสฺส
ตํตํมคฺควชฺฌกิเลสูปธิสฺส จ ปหาเนน จ เตสํ อนิพฺพตฺตนโต นิรุปธิสงฺขาตํ
นิพฺพานํ สนฺนิสฺสิตตฺตา จ นิรุปธีติ.
      เอวํ อจฺจนฺตเมว อปายทฺวารปิธายกกมฺมํ ทสฺเสตฺวา อิทานิ
สคฺคสมฺปตฺตินิพฺพตฺตกกมฺมํ ๒- ทสฺเสตุํ "ตโต โอปธิกนฺ"ติอาทิ วุตฺตํ.
      ตตฺถ โอปธิกนฺติ อุปธิเวปกฺกํ, อตฺตภาวสมฺปตฺติยา เจว โภคสมฺปตฺติยา
จ นิพฺพตฺตกนฺติ อตฺโถ. อุปธีติ อตฺตภาโว วุจฺจติ. ยถาห "สนฺเตกจฺจานิ
@เชิงอรรถ:  สี.,ก. จวนฺติ           สี. สพฺพสมฺปตฺติ...
ปาปกานิ กมฺมสมาทานานิ อุปธิสมฺปตฺติปฏิพาหิตานิ น วิปจฺจนฺตี"ติ ๑-
กามคุณาปิ. ยถาห "อุปธีหิ นรสฺส โสจนา"ติ. ๒- ตตฺรายํ วจนตฺโถ:-
อุปธียติ เอตฺถ สุขทุกฺขนฺติ อุปธิ, อตฺตภาโว กามคุณา จ. อุปธิกรณํ สีลํ
เอตสฺส, อุปธึ วา อรหตีติ โอปธิกํ, ปุญฺญํ, ตํ พหุํ อุฬารํ กตฺวา. กถํ?
ทาเนน. ทานํ หิ อิตเรหิ สุกรนฺติ เอวํ วุตฺตํ. ทาเนนาติ วา ปเทน
อภยทานมฺปิ วุตฺตํ, น อามิสทานเมวาติ สีลสฺสาปิ สงฺคโห ทฏฺฐพฺโพ.
      ยสฺมา ปน เต เทวา อสุรกายหานึ เอกนฺเตเนว เทวกายปาริปูริญฺจ
อิจฺฉนฺติ, ตสฺมา ตสฺส อุปายํ ทสฺเสนฺโต "อญฺเญปิ มจฺเจ สทฺธมฺเม, พฺรหฺมจริเย
นิเวสยา"ติ ธมฺมทาเน นิโยเชนฺติ.
      ยทา วิทูติ ยสฺมึ กาเล เทวา เทวํ จวนฺตํ วิทู วิชาเนยฺยุํ, ตทา
อิมาย ยถาวุตฺตาย อนุกมฺปาย ทุกฺขาปนยนกมฺยตาย "เทว อิเม เทวกาเย
ปุนปฺปุนํ อุปฺปชฺชนวเสน เอหิ อาคจฺฉาหี"ติ จ อนุโมเทนฺตีติ.
                       จตุตฺถสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                         ---------------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๒๗ หน้า ๒๙๐-๒๙๖. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=27&A=6393&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=27&A=6393&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=261              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=6074              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=5985              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=5985              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๕ http://84000.org/tipitaka/read/?index_25

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]