ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านเล่มก่อนหน้าแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๕๕ ภาษาบาลีอักษรไทย ปญฺจ.อ. (ปรมตฺถที.)

                             อภิธมฺมปิฏก
                       ธาตุกถาทิปญฺจปกรณฏฺฐกถา
                           ธาตุกถาวณฺณนา
                            ---------
                นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส.
                            อารมฺภกถา
                อฏฺฐารสหิ เภเทหิ     วิภงฺคํ มารภญฺชโน
                เทสยิตฺวา มหาวีโร    ยํ ตสฺเสว อนนฺตรํ.
                อเทสยิ ธาตุกถํ       ธาตุเภทปฺปกาสโน
                ตสฺสตฺถํ ทีปยิสฺสามิ     ตํ สุณาถ สมาหิตาติ.
                          ๑. มาติกาวณฺณนา
                         ๑. นยมาติกาวณฺณนา
     [๑] สงฺคโห อสงฺคโหติอาทีนญฺหิ วเสน อิทํ ปกรณํ "จุทฺทสวิเธน
วิภตฺตนฺ"ติ วุตฺตํ. ตํ สพฺพมฺปิ อุทฺเทสนิทฺเทสโต ทฺวิธา ฐิตํ. ตสฺส ๑- มาติกา
อุทฺเทโส. สา ปญฺจธา ฐิตา ๒- นยมาติกา อพฺภนฺตรมาติกา นยมุขมาติกา
ลกฺขณมาติกา พาหิรมาติกาติ. ตตฺถ สงฺคโห อสงฺคโห ฯเปฯ วิปฺปยุตฺเตน
สงฺคหิตํ อสงฺคหิตนฺติ อยํ จุทฺทสหิ ปเทหิ นิกฺขิตฺตา นยมาติกา นาม. อยญฺหิ
อิมินา สงฺคหาทิเกน นเยน ธาตุกถายํ ๓- ธมฺมา วิภตฺตาติ ทสฺเสตุํ ฐปิตตฺตา
นยมาติกาติ วุจฺจติ. เอเตสํ ปทานํ มูลภูตตฺตา มูลมาติกาติปิ วตฺตุํ วฏฺฏติ.
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. ตตฺถ     ฉ.ม. สา ปญฺจวิธา     ฉ.ม. ธาตุกถา
                       ๒. อพฺภนฺตรมาติกาวณฺณนา
     [๒] ปญฺจกฺขนฺธา ฯเปฯ มนสิกาโรติ อยํ ปญฺจวีสาธิเกน ปทสเตน
นิกฺขิตฺตา อพฺภนฺตรมาติกา นาม. อยญฺหิ "สพฺพาปิ ธมฺมสงฺคณี ธาตุกถาย
มาติกา"ติ เอวํ อวตฺวา สงฺคหาทินา นเยน วิภชิตพฺเพ ขนฺธาทิธมฺเม สรูปโต
ทสฺเสตฺวา ธาตุกถาย อพฺภนฺตเรเยว ฐปิตตฺตา อพฺภนฺตรมาติกาติ วุจฺจติ. ขนฺธาทีนํ
ปทานํ ธมฺมสงฺคณีมาติกาย อสงฺคหิตตฺตา ปกิณฺณกมาติกาติปิ วตฺตุํ วฏฺฏติ.
                        ๓. นยมุขมาติกาวณฺณนา
     [๓] ตีหิ สงฺคโห. ตีหิ อสงฺคโห. จตูหิ สมฺปโยโค. จตูหิ วิปฺปโยโคติ
อยํ จตูหิ ปเทหิ นิกฺขิตฺตา นยมุขมาติกา นาม. อยญฺหิ สพฺเพสุปิ ปญฺจกฺขนฺธาทีสุ
เจว กุสลตฺติกาทีสุ จ มาติกาธมฺเมสุ ตีหิ ขนฺธายตนธาตุปเทเหว สงฺคโห
จ อสงฺคโห จ โยเชตพฺโพ. ตถา จตูหิ อรูปกฺขนฺเธหิ สมฺปโยโค จ วิปฺปโยโค
จ. เอตานิ อิเมสํ สงฺคหาทีนํ ๑- นยานํ มุขานีติ ทสฺเสตุํ ฐปิตตฺตา นยมุขมาติกาติ
วุจฺจติ.
                        ๔. ลกฺขณมาติกาวณฺณนา
     [๔] สภาโค. วิสภาโคติ อยํ ทฺวีหิ ปเทหิ นิกฺขิตฺตา ลกฺขณมาติกา
นาม. อยญฺหิ สภาคลกฺขเณหิ ธมฺเมหิ สงฺคหนโย, วิสภาคลกฺขเณหิ อสงฺคหนโย,
ตถา สมฺปโยควิปฺปโยคนโย โยเชตพฺโพติ ตํ ๒- สภาควิสภาคลกฺขณวเสน
สงฺคหาทิลกฺขณํ ทสฺเสตุํ ฐปิตตฺตา ลกฺขณมาติกาติ วุจฺจติ.
                        ๕. พาหิรมาติกาวณฺณนา
     [๕] สพฺพาปิ ธมฺมสงฺคณี ธาตุกถาย มาติกาติ อยํ ฉสฏฺฐี ติกปทานิ
เทฺว จ ทุกปทสตานิ สงฺขิปิตฺวา นิกฺขิตฺตา พาหิรมาติกา นาม. อยญฺหิ
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. สงฺคหาสงฺคหาทีนํ      ฉ.ม. อยํ ปาโฐ น ทิสฺสติ
"ปญฺจกฺขนฺธา ฯเปฯ มนสิกาโร"ติ เอวํ ธาตุกถาย อพฺภนฺตเร อวตฺวา "สพฺพาปิ
ธมฺมสงฺคณี"ติ เอวํ ธาตุกถาย มาติกาโต พหิ ฐปิตตฺตา พาหิรมาติกาติ วุจฺจติ.
     เอวํ มาติกาย ปญฺจธา ฐิตภาวํ วิทิตฺวา อิทานิ "สงฺคโห อสงฺคโห"ติ-
อาทีสุ สงฺคโห ตาว ชาติสญฺชาติกิริยาคณนวเสน จตุพฺพิโธ. ตตฺถ "สพฺเพ
ขตฺติยา อาคจฺฉนฺตุ, สพฺเพ พฺราหฺมณา, สพฺเพ เวสฺสา, สพฺเพ  สุทฺทา
อาคจฺฉนฺตุ," "ยา จาวุโส วิสาข สมฺมาวาจา, โย จ สมฺมากมฺมนฺโต, โย จ
สมฺมาอาชีโว. อิเม ธมฺมา สีลกฺขนฺเธน สงฺคหิตา"ติ ๑-  อยํ ชาติสงฺคโห นาม.
  "เอกชาติกา อาคจฺฉนฺตู"ติ วุตฺตฏฺฐาเน วิย หิ อิธ สพฺเพปิ ชาติยา เอกสงฺคหํ
คตา. "สพฺเพ โกสลกา อาคจฺฉนฺตุ, สพฺเพ มาคธกา อาคจฺฉนฺตุ, ๒- สพฺเพ
อารุกจฺฉกา ๓- อาคจฺฉนฺตุ," "โย จาวุโส วิสาข สมฺมาวายาโม, ยา จ สมฺมาสติ,
โย จ สมฺมาสมาธิ. อิเม ธมฺมา สมาธิกฺขนฺเธน  สงฺคหิตา"ติ ๑- อยํ สญฺชาติ-
สงฺคโห นาม. "เอกฏฺฐาเน ชาติสมฺพนฺธา ๔- อาคจฺฉนฺตู"ติ วุตฺตฏฺฐาเน วิย หิ
อิธ สพฺเพปิ สญฺชาติฏฺฐาเนน นิวุฏฺโฐกาเสน เอกสงฺคหํ คตา.  "สพฺเพ
หตฺถาโรหา อาคจฺฉนฺตุ, สพฺเพ อสฺสาโรหา อาคจฺฉนฺตุ, ๒- สพฺเพ รถิกา
อาคจฺฉนฺตุ," "ยา จาวุโส วิสาข สมฺมาทิฏฺฐิ, โย จ สมฺมาสงฺกปฺโป. อิเม
ธมฺมา ปญฺญากฺขนฺเธน สงฺคหิตา"ติ ๑- อยํ กิริยาสงฺคโห นาม. สพฺเพปิ ๕-
เหเต ๖- อตฺตโน กิริยากรเณน เอกสงฺคหํ คตา. "จกฺขายตนํ กตมกฺขนฺธคณนํ
คจฺฉตีติ. รูปกฺขนฺธคณนํ คจฺฉตีติ. หญฺจิ จกฺขายตนํ รูปกฺขนฺธคณนํ คจฺฉติ,
เตน วต เร วตฺตพฺเพ `จกฺขายตนํ รูปกฺขนฺเธน สงฺคหิตนฺ"ติ ๗- อยํ คณนสงฺคโห
นาม. อยมิธาธิปฺเปโต. ตปฺปฏิปกฺเขน อสงฺคโห เวทิตพฺโพ. เตสํ วิกปฺปโต
@เชิงอรรถ:  ม.มู. ๑๒/๔๖๒/๔๑๒   ฉ.ม. อยํ ปาโฐ น ทิสฺสติ
@ ฉ.ม. ภารุกจฺฉกา, อารุกจุเฉสุ ชาตา อารุกจฺฉกาติ โยชนา
@ ฉ.ม. เอกฏฺฐาเน ชาตา สํวฑฺฒา
@ ฉ.ม. สพฺเพว   สี. หิ เต   อภิ. ๓๗/๔๗๑/๒๘๔
สงฺคหิเตน อสงฺคหิตาทีนิ. เอกุปฺปาเทกนิโรธเอกวตฺถุกเอการมฺมณตาวเสน
สมฺปโยโค. ตปฺปฏิปกฺขโต วิปฺปโยโค. เตสํ วิกปฺปโต สมฺปยุตฺเตน วิปฺปยุตฺตาทีนิ.
ตทุภยสํสคฺควิกปฺปโต สงฺคหิเตน สมฺปยุตฺตํ วิปฺปยุตฺตนฺติอาทีนิ. ปญฺจกฺขนฺธาติ-
อาทีนิ ปน ขนฺธวิภงฺคาทีสุ วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺพานิ. ผสฺสาทโย ปเนตฺถ
สนฺนิฏฐานวเสน วุตฺตสพฺพจิตฺตุปฺปาทสาธารณโต วุตฺตาติ.
                        มาติกาวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                           -----------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๕๕ หน้า ๑-. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=55&A=1&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=55&A=1&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=36&i=1              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=36&A=1              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=36&A=1              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=36&A=1              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๖ http://84000.org/tipitaka/read/?index_36

อ่านเล่มก่อนหน้าแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]