บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
TIPITAKA Volume 17 : PALI ROMAN Sutta Pitaka Vol 9 : Sutta. Saṃ. Kha.
[231] Ekaṃ samayaṃ sambahulā therā bhikkhū bārāṇasiyaṃ viharanti isipatane migadāye . atha kho āyasmā channo sāyaṇhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito apāpuraṇaṃ 2- ādāya vihārena vihāraṃ upasaṅkamitvā there bhikkhū etadavoca ovadantu maṃ āyasmanto therā anusāsantu maṃ āyasmanto therā karontu me āyasmanto therā dhammiṃ kathaṃ yathāhaṃ dhammaṃ passeyyanti. [232] Evaṃ vutte therā bhikkhū āyasmantaṃ channaṃ etadavocuṃ rūpaṃ kho āvuso channa aniccaṃ vedanā aniccā saññā aniccā saṅkhārā aniccā viññāṇaṃ aniccaṃ . rūpaṃ anattā vedanā . Saññā . saṅkhārā . viññāṇaṃ anattā sabbe saṅkhārā aniccā sabbe dhammā anattāti . atha kho āyasmato channassa etadahosi mayhaṃpi kho 3- evaṃ hoti rūpaṃ aniccaṃ vedanā. Saññā. Saṅkhārā . viññāṇaṃ aniccaṃ . rūpaṃ anattā vedanā . saññā . Saṅkhārā . viññāṇaṃ anattā sabbe saṅkhārā aniccā sabbe dhammā anattāti atha ca pana me sabbasaṅkhārasamathe sabbūpadhi- paṭinissagge taṇhakkhaye virāge nirodhe nibbāne cittaṃ na pakkhandati na pasīdati na santiṭṭhati na 4- vimuccati paritassanā- upādānaṃ uppajjati paccudāvattati mānasaṃ atha kocarahi me @Footnote: 1 Yu. khemakassa cāti . 2 Ma. Yu. avāpuraṇaṃ . 3 Ma. Yu. etanti dissati. @4 Ma. nādhimuccati. Attāti . na kho panetaṃ 1- dhammaṃ passato hoti ko nu kho me tathā dhammaṃ deseyya yathāhaṃ dhammaṃ passeyyanti. [233] Atha kho āyasmato channassa etadahosi ayaṃ kho āyasmā ānando kosambiyaṃ viharati ghositārāme satthu ceva saṃvaṇṇito sambhāvito ca viññūnaṃ sabrahmacārīnaṃ pahoti ca me āyasmā ānando tathā dhammaṃ desetuṃ yathāhaṃ dhammaṃ passeyyaṃ atthi ca me āyasmante ānande tāvatikā vissaṭṭhi yannūnāhaṃ yenāyasmā ānando tenupasaṅkameyyanti . atha kho āyasmā channo senāsanaṃ saṃsāmetvā pattacīvaramādāya yena kosambī ghositārāmo yenāyasmā ānando tenupasaṅkami upasaṅkamitvā āyasmatā ānandena saddhiṃ sammodi sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi . ekamantaṃ nisinno kho āyasmā channo āyasmantaṃ ānandaṃ etadavoca {233.1} ekamidāhaṃ āvuso ānanda samayaṃ bārāṇasiyaṃ viharāmi isipatane migadāye atha khvāhaṃ āvuso sāyaṇhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito apāpuraṇaṃ ādāya vihārena vihāraṃ upasaṅkamitvā 2- there bhikkhū etadavocaṃ ovadantu maṃ āyasmanto therā anusāsantu maṃ āyasmanto therā karontu me āyasmanto therā dhammiṃ kathaṃ yathāhaṃ dhammaṃ passeyyanti . evaṃ vutte maṃ āvuso therā bhikkhū etadavocuṃ rūpaṃ kho āvuso channa aniccaṃ vedanā . Saññā . saṅkhārā . viññāṇaṃ aniccaṃ . rūpaṃ anattā .pe. @Footnote: 1 Ma. panevaṃ . 2 Ma. upasaṅkamiṃ. Viññāṇaṃ anattā sabbe saṅkhārā aniccā sabbe dhammā anattāti. {233.2} Tassa mayhaṃ āvuso etadahosi mayhaṃpi kho evaṃ hoti rūpaṃ aniccaṃ .pe. viññāṇaṃ aniccaṃ . rūpaṃ anattā vedanā . saññā . saṅkhārā . viññāṇaṃ anattā sabbe saṅkhārā aniccā sabbe dhammā anattāti atha ca pana me sabbasaṅkhārasamathe sabbūpadhipaṭinissagge taṇhakkhaye virāge nirodhe nibbāne cittaṃ na pakkhandati na pasīdati na santiṭṭhati na vimuccati paritassanāupādānaṃ uppajjati paccudāvattati mānasaṃ atha kocarahi me attāti . na kho panetaṃ dhammaṃ passato hoti ko nu kho me tathā dhammaṃ deseyya yathāhaṃ dhammaṃ passeyyanti. {233.3} Tassa mayhaṃ āvuso etadahosi ayaṃ kho āyasmā ānando kosambiyaṃ viharati ghositārāme satthu ceva saṃvaṇṇito sambhāvito ca viññūnaṃ sabrahmacārīnaṃ pahoti ca me āyasmā ānando tathā dhammaṃ desetuṃ yathāhaṃ dhammaṃ passeyyaṃ atthi ca āyasmante ānande tāvatikā vissaṭṭhi yannūnāhaṃ yenāyasmā ānando tenupasaṅkameyyanti. Ovadatu maṃ āyasmā ānando anusāsatu maṃ āyasmā ānando karotu me āyasmā ānando dhammiṃ kathaṃ yathāhaṃ dhammaṃ passeyyanti. [234] Ettakenapi mayaṃ āyasmato channassa attamanā abhiraddhā taṃ 1- āyasmā channo āviakāsisi 2- khīlaṃ pabhindi 3- odahāvuso @Footnote: 1 Ma. api nāma taṃ . 2 Ma. Yu. āviakāsi . 3 Ma. bhinadi. Channa sotaṃ bhabbosi dhammaṃ viññātunti . atha kho āyasmato channassa tāvatakeneva uḷāraṃ pītipā mojjaṃ uppajji bhabbo kirasmi dhammaṃ viññātunti. {234.1} Sammukhā metaṃ āvuso channa bhagavato sutaṃ sammukhā [1]- paṭiggahitaṃ kaccānagottaṃ bhikkhuṃ ovadantassa dvayanissito khvāyaṃ 2- kaccāna loko yebhuyyena atthitañceva natthitañca . lokasamudayaṃ kho kaccāna yathābhūtaṃ sammappaññāya passato yā loke natthitā sā na hoti . lokanirodhaṃ kho kaccāna yathābhūtaṃ sammappaññāya passato yā loke atthitā sā na hoti . upāyupādānābhinivesavinibandho khvāyaṃ kaccāna loko yebhuyyena tassa upāyupādānaṃ cetaso adhiṭṭhānābhinivesānusayaṃ na upeti na upādiyati na adhiṭṭhāti attā meti dukkhameva uppajjamānaṃ uppajjati dukkhaṃ nirujjhamānaṃ nirujjhatīti na kaṅkhati na vicikicchati aparappaccayā ñāṇamevassa ettha hoti . Ettāvatā kho kaccāna sammādiṭṭhi hoti . sabbamatthīti kho kaccāna ayameko anto sabbaṃ natthīti ayaṃ dutiyo anto. Ete te kaccāna ubho ante anupagamma majjhena tathāgato dhammaṃ deseti avijjāpaccayā saṅkhārā saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ .pe. Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti . avijjāya tveva asesavirāganirodhā saṅkhāranirodho .pe. evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hotīti. Evametaṃ āvuso ānanda hoti yesaṃ āyasmantānaṃ tādisā sabrahmacārayo @Footnote: 1 Yu. casaddo dissati . 2 Ma. khavāhaṃ. Anukampakā atthakāmā ovādakā anusāsakā idañca pana me āyasmato ānandassa dhammadesanaṃ sutvā dhammo abhisamitoti 1-. [235] Sāvatthī . atha kho āyasmā rāhulo yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi . Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā rāhulo bhagavantaṃ etadavoca kathannu kho bhante jānato kathaṃ passato imasmiñca saviññāṇake kāye bahiddhā ca sabbanimittesu ahaṅkāramamaṅkāramānānusayā na hontīti. {235.1} Yaṅkiñci rāhula rūpaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā paṇītaṃ vā yaṃ dūre santike vā sabbaṃ rūpaṃ netaṃ mama nesohamasmi na meso attāti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya passati . yā kāci vedanā . yā kāci saññā . ye keci saṅkhārā . yaṅkiñci viññāṇaṃ atītānāgata- paccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā .pe. sabbaṃ viññāṇaṃ netaṃ mama nesohamasmi na meso attāti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya passati . evaṃ kho rāhula jānato evaṃ passato imasmiñca saviññāṇake kāye bahiddhā ca sabbanimittesu ahaṅkāramamaṅkāramānānusayā na hontīti. [236] Sāvatthī . ārāme . ekamantaṃ nisinno kho āyasmā rāhulo bhagavantaṃ etadavoca kathaṃ nu kho bhante jānato kathaṃ passato imasmiñca saviññāṇake kāye bahiddhā ca sabbanimittesu @Footnote: 1 Yu. abhisametoti. Ahaṅkāramamaṅkāramānāpagataṃ mānasaṃ hoti vidhā samatikkantaṃ santaṃ suvimuttanti . yaṅkiñci rāhula rūpaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā .pe. yaṃ dūre santike vā sabbaṃ rūpaṃ netaṃ mama nesohamasmi na meso attāti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya disvā anupādā vimutto hoti . yā kāci vedanā. Yā kāci saññā . ye keci saṅkhārā . yaṅkiñci viññāṇaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā paṇītaṃ vā yaṃ dūre santike vā sabbaṃ viññāṇaṃ netaṃ mama nesohamasmi na meso attāti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya disvā anupādā vimutto hoti . evaṃ kho rāhula jānato evaṃ passato imasmiñca saviññāṇake kāye bahiddhā ca sabbanimittesu ahaṅkāramamaṅkāramānāpagataṃ mānasaṃ hoti vidhā samatikkantaṃ santaṃ suvimuttanti. Theravaggo catuttho. Tassuddānaṃ bhavati ānando tisso yamako anurādho ca vakkali assaji khemako [1]- channo rāhulā 2- apare dve theravaggoti 3- vuccatīti. ----------------- @Footnote: 1 Po. dāsakoti dissati . 2 Yu. rāhulo. Po. rāhulo atha theravaggo tena @vuccatīti. Ma. theravaggoti vuccatīti natthi . 3 Yu. vaggo tena pavuccati. Khandhasaṃyuttassa majjhimapaṇṇāsake pupphavaggo pañcamo [237] Sāvatthī . tatra kho .pe. seyyathāpi bhikkhave nadī pabbateyyā ohāriṇī dūraṅgamā sīghasotā tassā ubhato 1- tīresu kāsā cepi jātā assu te naṃ ajjholambeyyuṃ kusā cepi jātā assu te naṃ ajjholambeyyuṃ pabbajā 2- cepi jātā assu te naṃ ajjholambeyyuṃ vīraṇā 3- cepi jātā assu te naṃ ajjholambeyyuṃ rukkhā cepi jātā assu te naṃ ajjholambeyyuṃ tassā puriso sotena vuyhamāno kāse 4- cepi gaṇheyya te palujjeyyuṃ so tatonidānaṃ anayabyasanaṃ āpajjeyya kuse cepi gaṇheyya . pabbaje cepi gaṇheyya . vīraṇe cepi gaṇheyya . Rukkhe cepi gaṇheyya te palujjeyyuṃ so tatonidānaṃ anayabyasanaṃ āpajjeyya . evameva kho bhikkhave assutavā puthujjano ariyānaṃ adassāvī ariyadhammassa akovido ariyadhamme avinīto sappurisānaṃ adassāvī sappurisadhammassa akovido sappurisadhamme avinīto rūpaṃ attato samanupassati rūpavantaṃ vā attānaṃ attani vā rūpaṃ rūpasmiṃ vā attānaṃ tassa taṃ rūpaṃ palujjati so tatonidānaṃ anayabyasanaṃ āpajjati . vedanaṃ . saññaṃ . saṅkhāre . viññāṇaṃ attato samanupassati viññāṇavantaṃ vā attānaṃ attani vā @Footnote: 1 Ma. Yu. ubhosu . 2 Sī. babbajā . 3 Ma. Yu. bīraṇā. Po. viraṇāpesi. @4 Po. kāsacesaṃ. Viññāṇaṃ viññāṇasmiṃ vā attānaṃ tassa taṃ viññāṇaṃ palujjati so tatonidānaṃ anayabyasanaṃ āpajjati. [238] Taṃ kiṃ maññatha bhikkhave rūpaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti . Aniccaṃ bhante . vedanā . saññā . saṅkhārā . viññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti . aniccaṃ bhante . tasmā tiha bhikkhave .pe. Evaṃ passaṃ .pe. Nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti. [239] Sāvatthī . tatra kho .pe. nāhaṃ bhikkhave lokena vivadāmi . loko 1- ca kho bhikkhave mayā vivadati . na bhikkhave dhammavādī kenaci 2- lokasmiṃ vivadati . yaṃ bhikkhave natthisammataṃ loke paṇḍitānaṃ ahaṃpi taṃ natthīti vadāmi . yaṃ bhikkhave atthisammataṃ loke paṇḍitānaṃ ahaṃpi taṃ atthīti vadāmi 3- . kiñci bhikkhave natthisammataṃ loke paṇḍitānaṃ yamahaṃ natthīti vadāmi . rūpaṃ bhikkhave niccaṃ dhuvaṃ sassataṃ avipariṇāmadhammaṃ natthisammataṃ loke paṇḍitānaṃ ahaṃpi taṃ natthīti vadāmi . vedanā . saññā . Saṅkhārā. Viññāṇaṃ niccaṃ dhuvaṃ sassataṃ avipariṇāmadhammaṃ natthisammataṃ loke paṇḍitānaṃ ahampi taṃ natthīti vadāmi . idaṃ kho bhikkhave natthisammataṃ loke paṇḍitānaṃ yamahaṃ 4- natthīti vadāmi . kiñca bhikkhave atthisammataṃ loke paṇḍitānaṃ yamahaṃ atthīti vadāmi . rūpaṃ bhikkhave aniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ atthisammataṃ loke paṇḍitānaṃ ahaṃpi taṃ atthīti vadāmi . vedanā . saññā . saṅkhārā . viññāṇaṃ @Footnote: 1 Yu. loko ca mayā vivadati. Ma. lokova mayā vivadati . 2 Po. kenapi kho @lokasmiṃ . 3 Po. vadāmīti . 4 Ma. ahampitaṃ. Yu. yamahaṃpi. Aniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ atthisammataṃ loke paṇḍitānaṃ ahaṃpi taṃ atthīti vadāmi . idaṃ kho bhikkhave atthisammataṃ loke paṇḍitānaṃ yamahaṃ atthīti vadāmi. [240] Atthi bhikkhave loke lokadhammo taṃ 1- tathāgato abhisambujjhati abhisameti abhisambujjhitvā abhisametvā ācikkhati deseti paññapeti 2- paṭṭhapeti vivarati vibhajati uttānīkaroti . Kiñca bhikkhave loke lokadhammo taṃ tathāgato abhisambujjhati abhisameti abhisambujjhitvā abhisametvā ācikkhati deseti paññapeti paṭṭhapeti vivarati vibhajati uttānīkaroti . Rūpaṃ bhikkhave loke lokadhammo taṃ tathāgato abhisambujjhati .pe. Uttānīkaroti. {240.1} Yo bhikkhave tathāgatena evaṃ ācikkhiyamāne desiyamāne paññapiyamāne paṭṭhapiyamāne vivariyamāne vibhajiyamāne uttānīkariyamāne 3- na jānāti na passati tamahaṃ bhikkhave bālaṃ 4- puthujjanaṃ andhaṃ acakkhukaṃ ajānantaṃ apassantaṃ kinti karomi . Vedanā bhikkhave. Saññā bhikkhave. Saṅkhārā bhikkhave . viññāṇaṃ bhikkhave loke lokadhammo taṃ tathāgato abhisambujjhati abhisameti abhisambujjhitvā abhisametvā ācikkhati deseti paññapeti paṭṭhapeti vivarati vibhajati uttānīkaroti. {240.2} Yo bhikkhave tathāgatena evaṃ ācikkhiyamāne desiyamāne paññapiyamāne paṭṭhapiyamāne vivariyamāne vibhajiyamāne uttānīkariyamāne @Footnote: 1 sabbavāresu yanti vā pāṭho . 2 Po. Ma. paññāpeti. @3 Po. uttānī kariyamāne . 4 Po. bālaputhujjanaṃ. Na jānāti na passati tamahaṃ bhikkhave bālaṃ puthujjanaṃ andhaṃ acakkhukaṃ ajānantaṃ apassantaṃ kinti karomi. [241] Seyyathāpi bhikkhave uppalaṃ vā padumaṃ vā puṇḍarīkaṃ vā udake jātaṃ udake saṃvaḍḍhaṃ 1- udakā accuggamma ṭhāti anupalittaṃ udakena . evameva kho bhikkhave tathāgato loke jāto 2- loke saṃvaḍḍho 3- lokaṃ abhibhuyya viharati anupalitto lokenāti. [242] Ekaṃ samayaṃ bhagavā ayujjhāyaṃ 4- viharati gaṅgāya nadiyā tīre . tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi seyyathāpi bhikkhave ayaṃ gaṅgā nadī mahantaṃ pheṇapiṇḍaṃ 5- āvaheyya tamenaṃ cakkhumā puriso passeyya nijjhāyeyya yoniso upaparikkheyya tassa 6- passato nijjhāyato yoniso upaparikkhato rittakaññeva khāyeyya tucchakaññeva khāyeyya asārakaññeva khāyeyya kiñhi siyā bhikkhave pheṇapiṇḍe sāro . evameva kho bhikkhave yaṅkiñci rūpaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ 7- .pe. yaṃ dūre santike vā taṃ bhikkhu passati nijjhāyati yoniso upaparikkhati tassa passato nijjhāyato yoniso upaparikkhato rittakaññeva khāyati tucchakaññeva khāyati asārakaññeva khāyati kiñhi siyā bhikkhave rūpe sāro. [243] Seyyathāpi bhikkhave saradasamaye thullaphusitake deve vassante udake udakapubbuḷaṃ 8- uppajjati ceva nirujjhati ca tamenaṃ cakkhumā @Footnote: 1 saṃvaddhanti pāṭho . 2 Po. Yu. loke jātoti dve pāṭhā na dissati. @3 saṃvaddhoti vā pāṭho . 4 Yu. ayojjhāyaṃ . 5 Po. pheṇupiṇḍaṃ. @6 Ma. Yu. tanti dissati. 7 Yu. atitānāgataṃ . 8 udakabubbuḷantipi pāṭho. Puriso passeyya nijjhāyeyya yoniso upaparikkheyya tassa passato nijjhāyato yoniso upaparikkhato rittakaññeva khāyeyya tucchakaññeva khāyeyya asārakaññeva khāyeyya kiñhi siyā bhikkhave udakapubbuḷe sāro . evameva kho bhikkhave yā kāci vedanā atītānāgatapaccuppannā .pe. yā dūre santike vā taṃ bhikkhu passati nijjhāyati yoniso upaparikkhati tassa passato nijjhāyato yoniso upaparikkhato rittakaññeva khāyati tucchakaññeva khāyati asārakaññeva khāyati kiñhi siyā bhikkhave vedanāya sāro. [244] Seyyathāpi bhikkhave gimhānaṃ pacchime māse ṭhite majjhantike kāle marīci 1- phandati tamenaṃ cakkhumā puriso passeyya nijjhāyeyya yoniso upaparikkheyya tassa passato nijjhāyato yoniso upaparikkhato rittakaññeva khāyeyya .pe. kiñhi siyā bhikkhave marīcikāya sāro. Evameva kho bhikkhave yā kāci saññā .pe. [245] Seyyathāpi bhikkhave puriso sāratthiko sāragavesī sārapariyesanaṃ caramāno tiṇhaṃ kudhāriṃ ādāya vanaṃ paviseyya so tattha passeyya mahantaṃ kadalikkhandhaṃ ujuṃ navaṃ akukkujakajātaṃ 2- tamenaṃ mūle chindeyya mūle chetvā agge chindeyya agge chetvā pattavaṭṭiṃ vinibbhujjeyya so tattha pattavaṭṭiṃ vinibbhujjanto @Footnote: 1 Ma. Yu. marīcikā. 2 Sī. akukkajātaṃ. Po. akatajajātaṃ. Ma. akukkukajātaṃ. Phegguṃpi nādhigaccheyya kuto sāraṃ tamenaṃ cakkhumā puriso passeyya nijjhāyeyya yoniso upaparikkheyya tassa passato nijjhāyato yoniso upaparikkhato rittakaññeva khāyeyya tucchakaññeva khāyeyya asārakaññeva khāyeyya kiñhi siyā bhikkhave kadalikkhandhe sāro . Evameva kho bhikkhave ye keci saṅkhārā atītānāgatapaccuppannā .pe. ye dūre santike vā taṃ bhikkhu passati nijjhāyati yoniso upaparikkhati tassa passato nijjhāyato yoniso upaparikkhato rittakaññeva khāyati tucchakaññeva khāyati asārakaññeva khāyati kiñhi siyā bhikkhave saṅkhāresu sāro. [246] Seyyathāpi bhikkhave māyākāro vā māyākārantevāsī vā cātummahāpathe 1- māyaṃ vidaṃseyya tamenaṃ cakkhumā puriso passeyya nijjhāyeyya yoniso upaparikkheyya tassa passato nijjhāyato yoniso upaparikkhato rittakaññeva khāyeyya tucchakaññeva khāyeyya asārakaññeva khāyeyya kiñhi siyā bhikkhave māyāya sāro . Evameva kho bhikkhave yaṅkiñci viññāṇaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ .pe. yaṃ dūre santike vā taṃ bhikkhu passati nijjhāyati yoniso upaparikkhati tassa passato nijjhāyato yoniso upaparikkhato rittakaññeva khāyati tucchakaññeva khāyati asārakaññeva khāyati kiñhi siyā bhikkhave viññāṇe sāro . evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako rūpasmiṃpi nibbindati vedanāyapi . saññāyapi . @Footnote: 1 Yu. mahāpathe. Saṅkhāresupi . viññāṇasmiṃpi nibbindati nibbindaṃ virajjati virāgā vimuccati . vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti .pe. nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti. Idamavoca bhagavā idaṃ vatvāna sugato athāparaṃ etadavoca satthā [247] Pheṇapiṇḍūpamaṃ rūpaṃ vedanā pubbuḷūpamā marīcikūpamā saññā saṅkhārā kadalūpamā māyūpamañca viññāṇaṃ desitādiccabandhunā 1-. Yathā 2- yathā nijjhāyati yoniso upaparikkhati rittakaṃ tucchakaṃ hoti yo naṃ passati yoniso. Imañca kāyaṃ ārabbha bhūripaññena desitaṃ pahānaṃ 3- tiṇṇaṃ dhammānaṃ rūpaṃ passatha chaḍḍitaṃ. Āyu usmā ca viññāṇaṃ yadā kāyaṃ jahantimaṃ apaviṭṭho tadā seti parabhattaṃ acetanaṃ. Etādisāyaṃ santāno māyāyaṃ bālalāpinī vadhako eko 4- akkhāto sāro ettha na vijjati. Evaṃ khandhe avekkheyya bhikkhu āraddhavīriyo divā vā yadi vā ratti 5- sampajāno paṭissato. Pajahe 6- sabbasaṃyogaṃ kareyya saraṇattano careyyādittasīsova patthayaṃ accutaṃ padanti. @Footnote: 1 Yu. dīpitādiccabandhunā . 2 Po. yathā naṃ nijjhati . 3 Po. pahāsi. Ma. pahānā. @4 Ma. esa. Yu. eso . 5 Ma. Yu. rattiṃ . 6 Ma. Yu. jaheyya. [248] Sāvatthī . atha kho aññataro bhikkhu .pe. ekamantaṃ nisinno kho so bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca atthi nu kho bhante kiñci rūpaṃ yaṃ rūpaṃ niccaṃ dhuvaṃ sassataṃ avipariṇāmadhammaṃ sassatisamaṃ tatheva ṭhassati . atthi nu kho bhante kāci vedanā yā vedanā niccā dhuvā sassatā avipariṇāmadhammā sassatisamaṃ tatheva ṭhassati . Atthi nu kho bhante kāci saññā yā saññā .pe. atthi nu kho bhante keci saṅkhārā ye saṅkhārā niccā dhuvā sassatā avipariṇāmadhammā sassatisamaṃ tatheva ṭhassanti . atthi nu kho bhante kiñci viññāṇaṃ yaṃ viññāṇaṃ niccaṃ dhuvaṃ sassataṃ avipariṇāmadhammaṃ sassatisamaṃ tatheva ṭhassatīti . natthi kho bhikkhu kiñci rūpaṃ yaṃ rūpaṃ niccaṃ dhuvaṃ sassataṃ avipariṇāmadhammaṃ sassatisamaṃ tatheva ṭhassati . Natthi kho bhikkhu kāci vedanā . kāci saññā . keci saṅkhārā. Kiñci viññāṇaṃ yaṃ viññāṇaṃ niccaṃ dhuvaṃ sassataṃ avipariṇāmadhammaṃ sassatisamaṃ tatheva ṭhassati 1-. [249] Atha kho bhagavā parittaṃ gomayapiṇḍaṃ pāṇinā gahetvā taṃ bhikkhuṃ etadavoca ettakopi kho bhikkhu attabhāvapaṭilābho natthi nicco dhuvo sassato avipariṇāmadhammo sassatisamaṃ tatheva ṭhassati . Ettako cepi bhikkhu attabhāvapaṭilābho abhavissa nicco dhuvo sassato avipariṇāmadhammo na yidaṃ brahmacariyavāso paññāyetha sammādukkhakkhayāya . yasmā ca kho bhikkhu ettakopi @Footnote: 1 Ma. Yu. ṭhassatīti. Attabhāvapaṭilābho natthi nicco dhuvo sassato avipariṇāmadhammo tasmā brahmacariyavāso paññāyati sammādukkhakkhayāya. [250] Bhūtapubbāhaṃ bhikkhu rājā ahosiṃ khattiyo muddhāvasitto. Tassa mayhaṃ bhikkhu rañño sato khattiyassa muddhāvasittassa caturāsīti nagarasahassāni ahesuṃ kusāvatirājadhānippamukhāni 1- . Tassa mayhaṃ bhikkhu rañño sato khattiyassa muddhāvasittassa caturāsīti pāsādasahassāni ahesuṃ dhammapāsādappamukhāni . tassa mayhaṃ bhikkhu rañño sato khattiyassa muddhāvasittassa caturāsīti kūṭāgārasahassāni ahesuṃ mahābyūhakūṭāgārappamukhāni . tassa mayhaṃ bhikkhu rañño sato khattiyassa muddhāvasittassa caturāsīti pallaṅkasahassāni ahesuṃ dantamayāni sāramayāni sovaṇṇamayāni rūpiyamayāni gonakatthatāni paṭikatthatāni paṭalikatthatāni kadalimigapavarapaccattharaṇāni 2- sauttaracchadāni ubhatolohitakūpadhānāni . tassa mayhaṃ bhikkhu rañño sato khattiyassa muddhāvasittassa caturāsīti nāgasahassāni ahesuṃ sovaṇṇālaṅkārāni sovaṇṇadhajāni hemajālapaṭicchannāni uposathanāgarājappamukhāni. {250.1} Tassa mayhaṃ bhikkhu rañño sato khattiyassa muddhāvasittassa caturāsīti assasahassāni ahesuṃ sovaṇṇālaṅkārāni sovaṇṇadhajāni hemajālapaṭicchannāni valāhakaassarājappamukhāni . tassa mayhaṃ bhikkhu rañño sato khattiyassa muddhāvasittassa caturāsīti rathasahassāni ahesuṃ sovaṇṇālaṅkārāni sovaṇṇadhajāni hemajālapaṭicchannāni @Footnote: 1 Yu. kusāvatināma . 2 Po. kadalipittapaccattharaṇāni. Paṭicchannāni vejayantarathappamukhāni . tassa mayhaṃ bhikkhu rañño sato khattiyassa muddhāvasittassa caturāsīti maṇisahassāni ahesuṃ maṇiratanappamukhāni . tassa mayhaṃ bhikkhu rañño sato khattiyassa muddhāvasittassa caturāsīti itthīsahassāni ahesuṃ bhaddādevippamukhāni 1-. Tassa mayhaṃ bhikkhu .pe. caturāsīti khattiyasahassāni ahesuṃ anuyantāni pariṇāyakaratanappamukhāni . tassa mayhaṃ bhikkhu .pe. Caturāsīti dhenusahassāni ahesuṃ dukulasandanāni kaṃsūpadharaṇāni 2- . Tassa mayhaṃ bhikkhu .pe. caturāsīti vatthakoṭisahassāni ahesuṃ khomasukhumāni koseyyasukhumāni kambalasukhumāni kappāsikasukhumāni . Tassa mayhaṃ bhikkhu .pe. caturāsīti thālipākasahassāni ahesuṃ sāyaṃ pātaṃ bhattābhihāro abhihariyittha. [251] Tesaṃ kho pana bhikkhu caturāsītiyā nagarasahassānaṃ ekaññeva taṃ nagaraṃ hoti yamahaṃ tena samayena ajjhāvasāmi kusāvatī rājadhānī. Tesaṃ kho pana bhikkhu caturāsītiyā pāsādasahassānaṃ eko yeva so pāsādo hoti yamahaṃ tena samayena ajjhāvasāmi dhammo pāsādo . tesaṃ kho pana bhikkhu caturāsītiyā kūṭāgārasahassānaṃ ekaññeva taṃ kūṭāgāraṃ hoti yamahaṃ tena samayena ajjhāvasāmi mahābyūhaṃ kūṭāgāraṃ . tesaṃ kho pana bhikkhu caturāsītiyā pallaṅkasahassānaṃ eko yeva so pallaṅko hoti yamahaṃ tena samayena paribhuñjāmi dantamayo vā sāramayo vā @Footnote: 1 Po. Ma. Yu. subhaddā- . 2 Po. kaṃsucanāraṇāni. Yu. kaṃsu .... Suvaṇṇamayo vā rūpiyamayo vā . tesaṃ kho pana bhikkhu caturāsītiyā nāgasahassānaṃ eko yeva so nāgo hoti yamahaṃ tena samayena abhirūhāmi uposatho nāgarājā. {251.1} Tesaṃ kho pana bhikkhu caturāsītiyā assasahassānaṃ eko yeva so asso hoti yamahaṃ tena samayena abhirūhāmi balāho 1- assarājā. Tesaṃ kho pana bhikkhu caturāsītiyā rathasahassānaṃ eko yeva so ratho hoti yamahaṃ tena samayena abhirūhāmi vejayanto ratho . tesaṃ kho pana bhikkhu caturāsītiyā itthīsahassānaṃ ekā yeva sā itthī hoti yā maṃ tena samayena paccupaṭṭhāti khattiyā vā velāmikā vā . tesaṃ kho pana bhikkhu caturāsītiyā vatthakoṭisahassānaṃ ekaññeva taṃ vatthayugaṃ hoti yamahaṃ tena samayena paridahāmi khomasukhumaṃ vā koseyyasukhumaṃ vā kambalasukhumaṃ vā kappāsikasukhumaṃ vā . tesaṃ kho pana bhikkhu caturāsītiyā thālipākasahassānaṃ eko yeva so thālipāko hoti yato nāḷikodanaparamaṃ bhuñjāmi tadupiyaṃ ca sūpabyañjanaṃ 2- . Iti kho bhikkhu sabbe te saṅkhārā atītā niruddhā vipariṇatā evaṃ aniccā kho bhikkhu saṅkhārā evaṃ addhuvā kho bhikkhu saṅkhārā evaṃ anassāsikā kho bhikkhu sabbe 3- saṅkhārā . yāvañcidaṃ bhikkhu alameva sabbasaṅkhāresu 4- nibbindituṃ alaṃ virajjituṃ alaṃ vimuccitunti. [252] Sāvatthī . ārāme . ekamantaṃ nisinno kho so @Footnote: 1 Ma. balāhako . 2 Sī. Ma. sūpeyyaṃ . 3 Ma. Yu. sabbeti na dissati. @4 Yu. sabbesu. Bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca atthi nu kho bhante kiñci rūpaṃ yaṃ rūpaṃ niccaṃ dhuvaṃ sassataṃ avipariṇāmadhammaṃ sassatisamaṃ tatheva ṭhassati . Atthi nu kho bhante kāci vedanā yā vedanā niccā dhuvā sassatā avipariṇāmadhammā sassatisamaṃ tatheva ṭhassati . atthi nu kho bhante kāci saññā .pe. keci saṅkhārā ye saṅkhārā niccā dhuvā sassatā avipariṇāmadhammā sassatisamaṃ tatheva ṭhassanti . Atthi nu kho bhante kiñci viññāṇaṃ yaṃ viññāṇaṃ niccaṃ dhuvaṃ sassataṃ avipariṇāmadhammaṃ sassatisamaṃ tatheva ṭhassatīti . natthi kho bhikkhu kiñci rūpaṃ yaṃ rūpaṃ niccaṃ dhuvaṃ sassataṃ avipariṇāmadhammaṃ sassatisamaṃ tatheva ṭhassati . natthi kho bhikkhu kāci vedanā . Kāci saññā . keci saṅkhārā . kiñci viññāṇaṃ yaṃ viññāṇaṃ niccaṃ dhuvaṃ sassataṃ avipariṇāmadhammaṃ sassatisamaṃ tatheva ṭhassatīti 1-. [253] Atha kho bhagavā parittaṃ nakhasikhāyaṃ paṃsuṃ āropetvā taṃ bhikkhuṃ etadavoca ettakaṃpi kho bhikkhu rūpaṃ natthi niccaṃ dhuvaṃ sassataṃ avipariṇāmadhammaṃ sassatisamaṃ tatheva ṭhassati . ettakaṃpi ce 2- bhikkhu rūpaṃ abhavissa niccaṃ dhuvaṃ sassataṃ avipariṇāmadhammaṃ na yidaṃ brahmacariyavāso paññāyetha sammādukkhakkhayāya . yasmā ca kho bhikkhu ettakaṃpi rūpaṃ natthi niccaṃ dhuvaṃ sassataṃ avipariṇāmadhammaṃ tasmā brahmacariyavāso paññāyati sammādukkhakkhayāya . ettakāpi kho bhikkhu vedanā natthi niccā dhuvā sassatā avipariṇāmadhammā @Footnote: 1 Po. itisaddo na dissati . 2 Ma. Yu. cepi. Sassatisamaṃ tatheva ṭhassati. {253.1} Ettakāpi ce bhikkhu vedanā abhavissa niccā dhuvā sassatā avipariṇāmadhammā na yidaṃ brahmacariyavāso paññāyetha sammādukkhakkhayāya . yasmā ca kho bhikkhu ettakāpi vedanā natthi niccā dhuvā sassatā avipariṇāmadhammā tasmā brahmacariyavāso paññāyati sammādukkhakkhayāya. {253.2} Ettakāpi kho bhikkhu saññā .pe. ettakāpi kho bhikkhu saṅkhārā natthi niccā dhuvā sassatā avipariṇāmadhammā sassatisamaṃ tatheva ṭhassanti . ettakā cepi bhikkhu saṅkhārā abhavissaṃsu niccā dhuvā sassatā avipariṇāmadhammā na yidaṃ brahmacariyavāso paññāyetha sammādukkhakkhayāya . yasmā ca kho bhikkhu ettakāpi saṅkhārā natthi niccā dhuvā sassatā avipariṇāmadhammā tasmā brahmacariyavāso paññāyati sammādukkhakkhayāya. {253.3} Ettakaṃpi kho bhikkhu viññāṇaṃ natthi niccaṃ dhuvaṃ sassataṃ avipariṇāmadhammaṃ sassatisamaṃ tatheva ṭhassati . ettakaṃ cepi bhikkhu viññāṇaṃ abhavissa niccaṃ dhuvaṃ sassataṃ avipariṇāmadhammaṃ na yidaṃ brahmacariyavāso paññāyetha sammādukkhakkhayāya . yasmā ca kho bhikkhu ettakaṃpi viññāṇaṃ natthi niccaṃ dhuvaṃ sassataṃ avipariṇāmadhammaṃ tasmā brahmacariyavāso paññāyati sammādukkhakkhayāya. [254] Taṃ kiṃ maññasi bhikkhu rūpaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti . Aniccaṃ bhante . vedanā . saññā . saṅkhārā . viññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti . aniccaṃ bhante .pe. tasmā tiha .pe. Evaṃ passaṃ .pe. Nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti. [255] Sāvatthī . ārāme . ekamantaṃ nisinno kho so bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca atthi nu kho bhante kiñci rūpaṃ yaṃ rūpaṃ niccaṃ dhuvaṃ sassataṃ avipariṇāmadhammaṃ sassatisamaṃ tatheva ṭhassati . Atthi nu kho bhante kāci vedanā .pe. kāci saññā . keci saṅkhārā . kiñci viññāṇaṃ yaṃ viññāṇaṃ niccaṃ dhuvaṃ sassataṃ avipariṇāmadhammaṃ sassatisamaṃ tatheva ṭhassatīti . natthi kho bhikkhu kiñci rūpaṃ yaṃ rūpaṃ niccaṃ dhuvaṃ sassataṃ avipariṇāmadhammaṃ sassatisamaṃ tatheva ṭhassati . natthi kho bhikkhu kāci vedanā .pe. kāci saññā . keci saṅkhārā . kiñci viññāṇaṃ yaṃ viññāṇaṃ niccaṃ dhuvaṃ sassataṃ avipariṇāmadhammaṃ sassatisamaṃ tatheva ṭhassatīti. [256] Sāvatthī . ārāme . anamataggāyaṃ 1- bhikkhave saṃsāro pubbā koṭi na paññāyati avijjānīvaraṇānaṃ sattānaṃ taṇhāsaññojanānaṃ sandhāvataṃ saṃsarataṃ . hoti so bhikkhave samayo yaṃ mahāsamuddo ussussati visussati na bhavati . na tvevāhaṃ bhikkhave avijjānīvaraṇānaṃ sattānaṃ taṇhāsaññojanānaṃ sandhāvataṃ saṃsarataṃ dukkhassa antakiriyaṃ vadāmi . hoti so bhikkhave samayo yaṃ sineru pabbatarājā ḍayhati 2- vinassati na bhavati . na tvevāhaṃ bhikkhave avijjānīvaraṇānaṃ sattānaṃ taṇhāsaññojanānaṃ sandhāvataṃ @Footnote: 1 Po. Ma. anamataggoyaṃ . 2 Sī. uḍḍayhati. Saṃsarataṃ dukkhassa antakiriyaṃ vadāmi . hoti so bhikkhave samayo yaṃ mahāpaṭhavī ḍayhati vinassati na bhavati . na tvevāhaṃ bhikkhave avijjānīvaraṇānaṃ sattānaṃ taṇhāsaññojanānaṃ sandhāvataṃ saṃsarataṃ dukkhassa antakiriyaṃ vadāmi. [257] Seyyathāpi bhikkhave sā gaddūlabandho daḷhe khīle vā thambhe vā upanibandho 2- tameva khīlaṃ vā thambhaṃ vā anuparidhāvati anuparivattati . evameva kho bhikkhave assutavā puthujjano ariyānaṃ adassāvī .pe. sappurisadhamme avinīto rūpaṃ attato samanupassati .pe. vedanaṃ attato samanupassati . saññaṃ . saṅkhāre attato samanupassati . viññāṇaṃ attato samanupassati viññāṇavantaṃ vā attānaṃ attani vā viññāṇaṃ viññāṇasmiṃ vā attānaṃ . so rūpaññeva anuparidhāvati anuparivattati vedanaññeva . saññaññeva . Saṅkhāre yeva . viññāṇaññeva anuparidhāvati anuparivattati . so rūpaṃ anuparidhāvaṃ anuparivattaṃ vedanaṃ . saññaṃ . saṅkhāre . Viññāṇaṃ anuparidhāvaṃ anuparivattaṃ na parimuccati rūpamhā na parimuccati vedanāya na parimuccati saññāya na parimuccati saṅkhārehi na parimuccati viññāṇamhā na parimuccati jātiyā jarāya maraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi na parimuccati dukkhasmāti vadāmi. {257.1} Sutavā ca kho bhikkhave ariyasāvako ariyānaṃ dassāvī .pe. sappurisadhamme suvinīto na rūpaṃ @Footnote: 1 Ma. Yu. baddūlabaddho . 2 Po. uparibandho. Ma. Yu. upanibaddho. Attato samanupassati . na vedanaṃ . na saññaṃ . na saṅkhāre . Na viññāṇaṃ attato samanupassati na viññāṇavantaṃ vā attānaṃ na attani vā viññāṇaṃ na viññāṇasmiṃ vā attānaṃ . So rūpaṃ nānuparidhāvati nānuparivattati vedanaṃ . saññaṃ . Saṅkhāre . viññāṇaṃ nānuparidhāvati nānuparivattati . so rūpaṃ ananuparidhāvaṃ ananuparivattaṃ vedanaṃ . saññaṃ . saṅkhāre . viññāṇaṃ ananuparidhāvaṃ ananuparivattaṃ parimuccati rūpamhā parimuccati vedanāya parimuccati saññāya parimuccati saṅkhārehi parimuccati viññāṇamhā parimuccati jātiyā jarāya maraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi parimuccati dukkhasmāti vadāmīti. [258] Sāvatthī . ārāme . anamataggāyaṃ bhikkhave saṃsāro pubbā koṭi na paññāyati avijjānīvaraṇānaṃ sattānaṃ taṇhāsaññojanānaṃ sandhāvataṃ saṃsarataṃ [1]- . seyyathāpi bhikkhave sā gaddūlabandho daḷhe khīle vā thambhe vā upanibandho so gacchati cepi tameva khīlaṃ vā thambhaṃ vā upagacchati tiṭṭhati cepi tameva khīlaṃ vā thambhaṃ vā upatiṭṭhati nisīdati cepi tameva khīlaṃ vā thambhaṃ vā upanisīdati nipajjati cepi tameva khīlaṃ vā thambhaṃ vā upanipajjati . evameva kho bhikkhave assutavā puthujjano rūpaṃ etaṃ mama esohamasmi eso me attāti samanupassati vedanaṃ . Saññaṃ . saṅkhāre . viññāṇaṃ etaṃ mama esohamasmi eso @Footnote: 1 Po. dukkhassa antakiriyaṃ vadāmīti dissati. Me attāti samanupassati . so gacchati cepi imeva 1- pañcupādānak- khandhe upagacchati tiṭṭhati cepi imeva pañcupādānakkhandhe upatiṭṭhati nisīdati cepi imeva pañcupādānakkhandhe upanisīdati nipajjati cepi imeva pañcupādānakkhandhe upanipajjati . tasmā tiha bhikkhave abhikkhaṇaṃ sakaṃ cittaṃ paccavekkhitabbaṃ dīgharattamidaṃ cittaṃ saṅkiliṭṭhaṃ rāgena dosena mohenāti. [259] Cittasaṅkilesā bhikkhave sattā saṅkilissanti cittavodānā sattā visujjhanti . diṭṭhaṃ vo 2- bhikkhave caraṇannāma 3- cittanti. Evambhante . tampi kho bhikkhave caraṇaṃ nāma cittaṃ citteneva cintitaṃ 4- . tenapi kho bhikkhave caraṇena cittena cittaññeva cittataraṃ . tasmā tiha bhikkhave abhikkhaṇaṃ sakaṃ cittaṃ paccavekkhitabbaṃ dīgharattamidaṃ cittaṃ saṅkiliṭṭhaṃ rāgena dosena mohenāti . Cittasaṅkilesā bhikkhave sattā saṅkilissanti cittavodānā sattā visujjhanti. {259.1} Nāhaṃ bhikkhave aññaṃ ekanikāyaṃpi samanupassāmi evaṃ cittaṃ yathayidaṃ bhikkhave tiracchānagatā pāṇā . tepi kho bhikkhave tiracchānagatā pāṇā citteneva cintitā 5- . tehipi kho bhikkhave tiracchānagatehi pāṇehi cittaññeva cittataraṃ . tasmā tiha bhikkhave [6]- abhikkhaṇaṃ sakaṃ cittaṃ paccavekkhitabbaṃ dīgharattamidaṃ cittaṃ saṅkiliṭṭhaṃ rāgena dosena mohenāti . cittasaṅkilesā bhikkhave sattā saṅkilissanti cittavodānā sattā visujjhanti. @Footnote: 1 Ma. Yu. ime . 2 Po. kho . 3 Po. abhikkhaṇannāma . 4 Ma. cittitaṃ. @5 Po. vikatā. Yu. cittatā . 6 Po. Yu. bhikkhunāti dissati. {259.2} Seyyathāpi bhikkhave rajako vā cittakārako vā sati 1- rajanāya vā lākhāya vā haliddiyā vā nīlāya vā mañjeṭṭhāya 2- vā suparimaṭṭe 3- vā phalake 4- bhittiyā vā dussapaṭe 5- vā itthīrūpaṃ vā purisarūpaṃ vā abhinimmineyya sabbaṅgapaccaṅgaṃ 6- . Evaṃ 7- kho bhikkhave assutavā puthujjano rūpaññeva abhinibbattento abhinibbatteti vedanaññeva . saññaññeva . saṅkhāre yeva . viññāṇaññeva abhinibbattento abhinibbatteti . taṃ kiṃ maññatha bhikkhave rūpaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti . aniccaṃ bhante . Vedanā. Saññā. Saṅkhārā. Viññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti . aniccaṃ bhante . tasmā tiha bhikkhave. Evaṃ passaṃ .pe. Nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti. [260] Sāvatthī . jānatohaṃ bhikkhave passato āsavānaṃ khayaṃ vadāmi no ajānato no apassato . kiñca bhikkhave jānato kiṃ passato āsavānaṃ khayo hoti . iti rūpaṃ iti rūpassa samudayo iti rūpassa atthaṅgamo iti vedanā . iti saññā . iti saṅkhārā . iti viññāṇaṃ iti viññāṇassa samudayo iti viññāṇassa atthaṅgamoti . Evaṃ kho bhikkhave jānato evaṃ passato āsavānaṃ khayo hoti. [261] Bhāvanānuyogaṃ ananuyuttassa bhikkhave bhikkhuno viharato kiñcāpi evaṃ icchā uppajjeyya aho vata me anupādāya āsavehi cittaṃ vimucceyyāti atha khvassa neva anupādāya āsavehi @Footnote: 1 Ma. Yu. satīti natthi. 2 Ma. mañjiṭṭhāya. Yu. mañjeṭṭhiyā. 3 Ma. suparimatthe. @4 Po. Ma. Yu. phalake vā . 5 dussavattheti vā pāṭho . 6 Po. sabbaṃ cittakaraṃ. @Ma. Yu. sabbaṅgapaccaṅgiṃ . 7 Ma. Yu. evameva. Cittaṃ vimuccati . taṃ kissa hetu . abhāvitattātissa vacanīyaṃ . Kissa abhāvitattā . abhāvitattā catunnaṃ satipaṭṭhānānaṃ abhāvitattā catunnaṃ sammappadhānānaṃ abhāvitattā catunnaṃ iddhipādānaṃ abhāvitattā pañcannaṃ indriyānaṃ abhāvitattā pañcannaṃ balānaṃ abhāvitattā sattannaṃ bojjhaṅgānaṃ abhāvitattā ariyassa aṭṭhaṅgikassa maggassa. {261.1} Seyyathāpi bhikkhave kukkuṭiyā aṇḍāni aṭṭha vā dasa vā dvādasa vā tānassu kukkuṭiyā na sammāadhisayitāni na sammāpariseditāni na sammāparibhāvitāni kiñcāpi tassā kukkuṭiyā evaṃ icchā uppajjeyya aho vata me kukkuṭapotakā pādanakhasikhāya vā mukhatuṇḍakena vā aṇḍakosaṃ padāletvā sotthinā abhinibbhijjeyyunti atha kho abhabbāva 1- te kukkuṭapotakā pādanakhasikhāya vā mukhatuṇḍakena vā aṇḍakosaṃ padāletvā sotthinā abhinibbhijjituṃ . taṃ kissa hetu . tathā hi pana bhikkhave kukkuṭiyā aṇḍāni aṭṭha vā dasa vā dvādasa vā tānassu kukkuṭiyā na sammāadhisayitāni na sammāpariseditāni na sammāparibhāvitāni . Evameva kho bhikkhave bhāvanānuyogaṃ ananuyuttassa bhikkhuno viharato kiñcāpi evaṃ icchā uppajjeyya aho vata me anupādāya āsavehi cittaṃ vimucceyyāti atha khvassa neva anupādāya āsavehi cittaṃ vimuccati . taṃ kissa hetu . abhāvitattātissa vacanīyaṃ . Kissa abhāvitattā . abhāvitattā catunnaṃ satipaṭṭhānānaṃ abhāvitattā @Footnote: 1 Po. abhūtapubbā. Catunnaṃ sammappadhānānaṃ abhāvitattā catunnaṃ iddhipādānaṃ abhāvitattā pañcannaṃ indriyānaṃ abhāvitattā pañcannaṃ balānaṃ abhāvitattā sattannaṃ bojjhaṅgānaṃ abhāvitattā ariyassa aṭṭhaṅgikassa maggassa. {261.2} Bhāvanānuyogaṃ anuyuttassa bhikkhave bhikkhuno viharato kiñcāpi evaṃ 1- icchā uppajjeyya aho vata me anupādāya āsavehi cittaṃ vimucceyyāti atha khvassa anupādāya āsavehi cittaṃ vimuccati . taṃ kissa hetu . bhāvitattātissa vacanīyaṃ . Kissa bhāvitattā . bhāvitattā catunnaṃ satipaṭṭhānānaṃ bhāvitattā catunnaṃ sammappadhānānaṃ bhāvitattā catunnaṃ iddhipādānaṃ bhāvitattā pañcannaṃ indriyānaṃ bhāvitattā pañcannaṃ balānaṃ bhāvitattā sattannaṃ bojjhaṅgānaṃ bhāvitattā ariyassa aṭṭhaṅgikassa maggassa. {261.3} Seyyathāpi bhikkhave kukkuṭiyā aṇḍāni aṭṭha vā dasa vā dvādasa vā tānassu kukkuṭiyā sammāadhisayitāni sammāpariseditāni sammāparibhāvitāni kiñcāpi tassā kukkuṭiyā na evaṃ icchā uppajjeyya aho vata me kukkuṭapotakā pādanakhasikhāya vā mukhatuṇḍakena vā aṇḍakosaṃ padāletvā sotthinā abhinibbhijjeyyunti atha kho bhabbāva te kukkuṭapotakā pādanakhasikhāya vā mukhatuṇḍakena vā aṇḍakosaṃ padāletvā sotthinā abhinibbhijjituṃ . taṃ kissa hetu . Tathā hi pana bhikkhave kukkuṭiyā aṇḍāni aṭṭha vā dasa vā dvādasa vā tānassu kukkuṭiyā sammāadhisayitāni sammāpariseditāni @Footnote: 1 Ma. Yu. na evaṃ. Sammāparibhāvitāni . evameva kho bhikkhave bhāvanānuyogamanuyuttassa bhikkhuno viharato kiñcāpi na evaṃ icchā uppajjeyya aho vata me anupādāya āsavehi cittaṃ vimucceyyāti atha khvassa anupādāya āsavehi cittaṃ vimuccati . taṃ kissa hetu . Bhāvitattātissa vacanīyaṃ. Kissa bhāvitattā . bhāvitattā catunnaṃ satipaṭṭhānānaṃ bhāvitattā catunnaṃ sammappadhānānaṃ bhāvitattā catunnaṃ iddhipādānaṃ bhāvitattā pañcannaṃ indriyānaṃ bhāvitattā pañcannaṃ balānaṃ bhāvitattā sattannaṃ bojjhaṅgānaṃ bhāvitattā ariyassa aṭṭhaṅgikassa maggassa. [262] Seyyathāpi bhikkhave phalabhaṇḍassa 1- vā phalabhaṇḍantevāsissa vā vāsijaṭe dissante vā aṅgulipadāni dissanti aṅguṭṭhapadā no ca khvassa evamassa ñāṇaṃ hoti ettakaṃ vā 2- me ajja vāsijaṭassa khīṇaṃ ettakaṃ hiyyo ettakaṃ pareti atha khvassa khīṇākhīṇanteva 3- ñāṇaṃ hoti . evameva kho bhikkhave bhāvanānuyogamanuyuttassa bhikkhuno viharato kiñcāpi na evaṃ ñāṇaṃ hoti ettakaṃ vā me ajja āsavānaṃ khīṇaṃ ettakaṃ hiyyo ettakaṃ pareti atha khvassa khīṇe khīṇanteva ñāṇaṃ hoti . seyyathāpi bhikkhave sāmuddikāya nāvāya vettabandhanabandhāya chammāsāni udake pariyādāya hemantikena thalaṃ ukkhittāya vātātapaparetāni vettabandhanāni tāni pavussakena meghena abhippavuṭṭhāni 4- appakasireneva @Footnote: 1 Ma. palagaṇḍassa palagaṇḍantevāsissa. 2 Ma. vata. @3 Ma. khīṇaṃ khīṇanteva. 4 Yu. abhippavattāni. Paṭippassambhanti pūtikāni bhavanti . evameva kho bhikkhave bhāvanānuyogamanuyuttassa bhikkhuno viharato appakasireneva saññojanāni paṭippassambhanti pūtikāni bhavantīti. [263] Sāvatthī . aniccasaññā bhikkhave bhāvitā bahulīkatā sabbaṃ kāmarāgaṃ pariyādiyati sabbaṃ rūparāgaṃ pariyādiyati sabbaṃ bhavarāgaṃ pariyādiyati sabbaṃ avijjaṃ pariyādiyati sabbaṃ asmimānaṃ samūhanati . seyyathāpi bhikkhave saradasamaye kassako 1- mahānaṅgalena kassanto 2- sabbāni mūlasantānakāni sampadālento kassati. Evameva kho bhikkhave aniccasaññā bhāvitā bahulīkatā sabbaṃ kāmarāgaṃ pariyādiyati sabbaṃ rūparāgaṃ pariyādiyati sabbaṃ bhavarāgaṃ pariyādiyati sabbaṃ avijjaṃ pariyādiyati sabbaṃ asmimānaṃ samūhanati. [264] Seyyathāpi bhikkhave pabbajalāyako 3- pabbajaṃ lāyitvā agge gahetvā odhunāti nidhunāti nipphoṭeti 4- . evameva kho bhikkhave aniccasaññā bhāvitā .pe. [265] Seyyathāpi bhikkhave ambapiṇḍiyā vaṇḍacchinnāya 5- yāni tatra ambāni vaṇḍappaṭibaddhāni sabbāni tāni tanvayāni 6- bhavanti. Evameva kho bhikkhave aniccasaññā bhāvitā bahulīkatā .pe. [266] Seyyathāpi bhikkhave kūṭāgārassa yā kāci gopānasiyo sabbā tā kūṭaṅgamā kūṭaninnā kūṭasamosaraṇā kūṭaṃ tāsaṃ @Footnote: 1 Yu. kasako. 2 Po. kassantoti natthi. sabbāni mūle santānakāni @sapadāvento. 3 Po. sabbaphalayako sabbaphalāyitvā aggiṃ gahetvā. @4 Po. nicchedeti. Ma. Yu. nicchodeti. 5 Po. vaṇṭacchinnāya vaṇḍacchinnāni. @6 Sī. Ma. tadanvayāni. Aggamakkhāyati. Evameva kho bhikkhave aniccasaññā bhāvitā .pe. [267] Seyyathāpi bhikkhave ye keci mūlagandhā kāḷānusārī 1- tesaṃ aggamakkhāyati. Evameva kho bhikkhave aniccasaññā bhāvitā .pe. [268] Seyyathāpi bhikkhave ye keci sāragandhā lohitacandanaṃ tesaṃ aggamakkhāyati. Evameva kho bhikkhave aniccasaññā bhāvitā .pe. [269] Seyyathāpi bhikkhave ye keci pupphagandhā vassikaṃ tesaṃ aggamakkhāyati. Evameva kho bhikkhave aniccasaññā bhāvitā .pe. [270] Seyyathāpi bhikkhave ye keci kuṭṭharājāno 2- sabbe te rañño cakkavattissa anuyantā 3- bhavanti rājā tesaṃ cakkavatti aggamakkhāyati. Evameva kho bhikkhave aniccasaññā bhāvitā .pe. [271] Seyyathāpi bhikkhave yā kāci tārakarūpānaṃ pabhā sabbā tā candimappabhāya kalaṃ nāgghanti soḷasiṃ candappabhā tāsaṃ aggamakkhāyati. Evameva kho bhikkhave aniccasaññā bhāvitā .pe. [272] Seyyathāpi bhikkhave saradasamaye visuddhe 4- vigatabalāhake deve ādicco nabhaṃ abbhussakkamāno 5- sabbaṃ ākāsagataṃ tamagataṃ 6- abhivihacca bhāsate ca tapate ca virocate ca . Evameva kho bhikkhave aniccasaññā bhāvitā bahulīkatā sabbaṃ kāmarāgaṃ pariyādiyati sabbaṃ rūparāgaṃ pariyādiyati sabbaṃ bhavarāgaṃ pariyādiyati sabbaṃ avijjaṃ pariyādiyati sabbaṃ asmimānaṃ samūhanati 7-. @Footnote: 1 Ma. kālānusārigandho. 2 Po. Yu. maddarājāno kuḍḍarājāno. 3 anuyuttātipi @pāṭho. 4 Ma. Yu. viddhe. 5 Yu. abbhussukkamāno. 6 Po. avitabbaṃ. @7 Po. Yu. sabbavāresu samūhantīti dissati. [273] Kathaṃ bhāvitā ca bhikkhave aniccasaññā kathaṃ bahulīkatā sabbaṃ kāmarāgaṃ pariyādiyati .pe. sabbaṃ asmimānaṃ samūhanati . Iti rūpaṃ iti rūpassa samudayo iti rūpassa atthaṅgamo iti vedanā . iti saññā . iti saṅkhārā . iti viññāṇaṃ iti viññāṇassa samudayo iti viññāṇassa atthaṅgamoti . evaṃ bhāvitā kho bhikkhave aniccasaññā evaṃ bahulīkatā sabbaṃ kāmarāgaṃ pariyādiyati sabbaṃ rūparāgaṃ pariyādiyati sabbaṃ bhavarāgaṃ pariyādiyati sabbaṃ avijjaṃ pariyādiyati sabbaṃ asmimānaṃ samūhanatīti. Pupphavaggo pañcamo. Tassuddānaṃ. Nadī pupphañca pheṇañca gomayañca nakhasikhaṃ sāmuddakaṃ dve ca gaddūlā nāvasaññāya te dasāti 1-. Majjhimapaṇṇāsako samatto. Tassa majjhimapaṇṇāsakassa vagguddānaṃ upāyo arahanto ca khajjanitherasavhayaṃ 2- pupphavaggena paṇṇāsa dutiyo 3- tena pavuccati. -------------- @Footnote: 1 Ma. suddhikaṃ dve ca gaddūlā vāsijaṭaṃ aniccatāti . 2 Yu. khajjanitherasambhayaṃ. @3 Ma. Yu. dutiyo tena vuccatīti. Khandhasaṃyuttassa cullapaṇṇāsake antavaggo paṭhamo [274] Sāvatthī .pe. tatra .pe. avoca cattārome bhikkhave antā . katame cattāro . sakkāyanto sakkāyasamudayanto sakkāyanirodhanto sakkāyanirodhagāminīpaṭipadanto. [275] Katamo ca bhikkhave sakkāyanto . Pañcupādānakkhandhātissa vacanīyaṃ . katame pañca . seyyathīdaṃ . rūpūpādānakkhandho vedanūpādānakkhandho saññūpādānakkhandho saṅkhārūpādānakkhandho viññāṇūpādānakkhandho. Ayaṃ vuccati bhikkhave sakkāyanto. [276] Katamo ca bhikkhave sakkāyasamudayanto . yāyaṃ taṇhā ponobbhavikā nandirāgasahagatā tatratatrābhinandinī . seyyathīdaṃ . Kāmataṇhā bhavataṇhā vibhavataṇhā . ayaṃ vuccati bhikkhave sakkāyasamudayanto. [277] Katamo ca bhikkhave sakkāyanirodhanto . yo tassā yeva taṇhāya asesavirāganirodho cāgo paṭinissaggo mutti anālayo . Ayaṃ vuccati bhikkhave sakkāyanirodhanto. [278] Katamo ca bhikkhave sakkāyanirodhagāminīpaṭipadanto. Ayameva 1- ariyo aṭṭhaṅgiko maggo . seyyathīdaṃ . sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo sammāvācā sammākammanto sammāājīvo sammāvāyāmo sammāsati sammāsamādhi . ayaṃ vuccati bhikkhave sakkāyanirodhagāminīpaṭipadanto . @Footnote: 1 Po. ayamevāti natthi. Ime kho bhikkhave cattāro antāti. [279] Sāvatthī . Dukkhañca vo bhikkhave desissāmi 1- dukkhasamudayañca dukkhanirodhañca dukkhanirodhagāminīpaṭipadañca taṃ suṇātha. [280] Katamañca bhikkhave dukkhaṃ . pañcupādānakkhandhātissa vacanīyaṃ . katame pañca . seyyathīdaṃ . rūpūpādānakkhandho .pe. Viññāṇūpādānakkhandho. Idaṃ vuccati bhikkhave dukkhaṃ. [281] Katamo ca bhikkhave dukkhasamudayo . yāyaṃ taṇhā ponobbhavikā nandirāgasahagatā tatratatrābhinandinī . seyyathīdaṃ . Kāmataṇhā bhavataṇhā vibhavataṇhā. Ayaṃ vuccati bhikkhave dukkhasamudayo. [282] Katamo ca bhikkhave dukkhanirodho . Yo tassāyeva taṇhāya asesavirāganirodho cāgo paṭinissaggo mutti anālayo . ayaṃ vuccati bhikkhave dukkhanirodho. [283] Katamā ca bhikkhave dukkhanirodhagāminīpaṭipadā . ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo . seyyathīdaṃ . sammādiṭṭhi .pe. Sammāsamādhi. Ayaṃ vuccati bhikkhave dukkhanirodhagāminīpaṭipadāti. [284] Sāvatthī. Sakkāyañca vo bhikkhave desissāmi sakkāyasamudayañca sakkāyanirodhañca sakkāyanirodhagāminīpaṭipadañca 2- taṃ suṇātha. [285] Katamo ca bhikkhave sakkāyo . pañcupādānakkhandhātissa @Footnote: 1 Ma. desessāmi . 2 Ma. Yu. sakkāyanirodhagāminiñca paṭipadaṃ. Vacanīyaṃ . katame pañca . seyyathīdaṃ . rūpūpādānakkhandho .pe. Viññāṇūpādānakkhandho. Ayaṃ vuccati bhikkhave sakkāyo. [286] Katamo ca bhikkhave sakkāyasamudayo . yāyaṃ taṇhā ponobbhavikā nandirāgasahagatā tatratatrābhinandinī . seyyathīdaṃ . Kāmataṇhā bhavataṇhā vibhavataṇhā. Ayaṃ vuccati bhikkhave sakkāyasamudayo. [287] Katamo ca bhikkhave sakkāyanirodho. Yo tassāyeva taṇhāya asesavirāganirodho cāgo paṭinissaggo mutti anālayo . ayaṃ vuccati bhikkhave sakkāyanirodho. [288] Katamā ca bhikkhave sakkāyanirodhagāminīpaṭipadā . ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo . seyyathīdaṃ . sammādiṭṭhi sammāsaṅkappo .pe. Sammāsamādhi. Ayaṃ vuccati bhikkhave sakkāyanirodhagāminīpaṭipadāti. [289] Sāvatthī . pariññeyye ca bhikkhave dhamme desissāmi pariññañca 1- pariññātāviñca puggalaṃ taṃ suṇātha. [290] Katame ca bhikkhave pariññeyyā dhammā . rūpaṃ bhikkhave pariññeyyo dhammo vedanā saññā .pe. saṅkhārā . viññāṇaṃ pariññeyyo dhammo. Ime vuccanti bhikkhave pariññeyyā dhammā. [291] Katamā ca bhikkhave pariññā . rāgakkhayo dosakkhayo mohakkhayo. Ayaṃ vuccati bhikkhave pariññā. @Footnote: 1 Po. Yu. pariññā ca. [292] Katamo ca bhikkhave pariññātāvī puggalo . arahātissa vacanīyaṃ . yo ayaṃ 1- āyasmā evaṃnāmo evaṃgotto. Ayaṃ vuccati bhikkhave pariññātāvī puggaloti. [293] Sāvatthī . pañcime bhikkhave upādānakkhandhā . katame pañca . seyyathīdaṃ . rūpūpādānakkhandho .pe. Viññāṇūpādānakkhandho. Ye [2]- keci bhikkhave samaṇā vā brāhmaṇā vā imesaṃ pañcannaṃ upādānakkhandhānaṃ assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ nappajānanti . namete bhikkhave samaṇā vā brāhmaṇā vā samaṇesu ceva samaṇasammatā brāhmaṇesu ca brāhmaṇasammatā te ca panāyasmanto sāmaññatthaṃ vā brāhmaññatthaṃ vā diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharanti. [294] Ye ca 3- kho keci bhikkhave samaṇā vā brāhmaṇā vā imesaṃ pañcannaṃ upādānakkhandhānaṃ assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ pajānanti . te khome bhikkhave samaṇā vā brāhmaṇā vā samaṇesu ceva samaṇasammatā brāhmaṇesu ca brāhmaṇasammatā te ca panāyasmanto sāmaññatthaṃ vā brāhmaññatthaṃ vā diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharantīti. [295] Pañcime bhikkhave upādānakkhandhā . katame pañca . @Footnote: 1 Ma. svāyaṃ . 2 Yu. hisaddo dissati . 3 Po. casaddo natthi. Seyyathīdaṃ . rūpūpādānakkhandho .pe. viññāṇūpādānakkhandho . Ye keci bhikkhave samaṇā vā brāhmaṇā vā imesaṃ pañcannaṃ upādānakkhandhānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ nappajānanti .pe. pajānanti . sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharantīti. [296] Pañcime bhikkhave upādānakkhandhā . katame pañca . Seyyathīdaṃ . rūpūpādānakkhandho .pe. viññāṇūpādānakkhandho . Yato 1- kho bhikkhave ariyasāvako imesaṃ pañcannaṃ upādānakkhandhānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ pajānāti . ayaṃ vuccati bhikkhave ariyasāvako sotāpanno avinipātadhammo niyato sambodhiparāyanoti. [297] Sāvatthī . pañcime bhikkhave upādānakkhandhā . katame pañca . seyyathīdaṃ . rūpūpādānakkhandho .pe. Viññāṇūpādānakkhandho. Yato kho bhikkhave 2- imesaṃ pañcannaṃ upādānakkhandhānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ viditvā anupādā vimutto hoti . ayaṃ vuccati bhikkhave bhikkhu arahaṃ khīṇāsavo vusitavā katakaraṇīyo ohitabhāro anuppattasadattho parikkhīṇabhavasaññojano sammadaññā vimuttoti. [298] Sāvatthī . rūpe bhikkhave yo chando yo rāgo yā nandi yā taṇhā taṃ pajahatha evantaṃ rūpaṃ pahīnaṃ bhavissati ucchinnamūlaṃ @Footnote: 1 Yu. yato ca kho . 2 Ma. Yu. yato kho bhikkhave bhikkhu. Tālāvatthukataṃ anabhāvaṅkataṃ āyatiṃ anuppādadhammaṃ . vedanāya .pe. saññāya . saṅkhāresu . viññāṇe yo chando yo rāgo yā nandi yā taṇhā taṃ pajahatha evantaṃ viññāṇaṃ pahīnaṃ bhavissati ucchinnamūlaṃ tālāvatthukataṃ anabhāvaṅkataṃ āyatiṃ anuppādadhammanti. [299] Sāvatthī . rūpe bhikkhave yo chando yo rāgo yā nandi yā taṇhā ye upāyupādānā cetaso adhiṭṭhānābhinivesānusayā te pajahatha evantaṃ rūpaṃ pahīnaṃ bhavissati ucchinnamūlaṃ tālāvatthukataṃ anabhāvaṅkataṃ āyatiṃ anuppādadhammaṃ . vedanāya . saññāya . Saṅkhāresu yo chando .pe. evante saṅkhārā pahīnā bhavissanti ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṅkatā āyatiṃ anuppādadhammā . Viññāṇe yo chando yo rāgo yā nandi yā taṇhā ye upāyupādānā cetaso adhiṭṭhānābhinivesānusayā te pajahatha evantaṃ viññāṇaṃ pahīnaṃ bhavissati ucchinnamūlaṃ tālāvatthukataṃ anabhāvaṅkataṃ āyatiṃ anuppādadhammanti. Antavaggo. Tassuddānaṃ anto dukkhañca sakkāyo pariññeyyā samaṇā duve sotāpanno arahā ca duve ca chandappahīnāti 1-. ------------- @Footnote: 1 Sī. chandarāgiyāti. Ma. chandarāginoti. Yu. chandarāgiyoti. Khandhasaṃyuttassa cullapaṇṇāsake dhammakathikavaggo dutiyo [300] Sāvatthī . atha kho aññataro bhikkhu yena bhagavā tenupasaṅkami .pe. nisinno kho so bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca avijjā avijjāti bhante vuccati katamā nu kho bhante avijjā kittāvatā ca avijjāgato hotīti . idha bhikkhu assutavā puthujjano rūpaṃ nappajānāti rūpasamudayaṃ nappajānāti rūpanirodhaṃ nappajānāti rūpanirodhagāminīpaṭipadaṃ nappajānāti vedanaṃ nappajānāti . saññaṃ nappajānāti . saṅkhāre nappajānāti . viññāṇaṃ nappajānāti .pe. viññāṇanirodhagāminīpaṭipadaṃ nappajānāti . ayaṃ vuccati bhikkhu avijjā ettāvatā ca avijjāgato hotīti. [301] Sāvatthī . ekamantaṃ nisinno kho so bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca vijjā vijjāti bhante vuccati katamā nu kho bhante vijjā kittāvatā ca vijjāgato hotīti . idha bhikkhu sutavā ariyasāvako rūpaṃ pajānāti rūpasamudayaṃ .pe. rūpanirodhagāminīpaṭipadaṃ pajānāti vedanaṃ . saññaṃ . saṅkhāre pajānāti .pe. Viññāṇanirodhagāminīpaṭipadaṃ pajānāti . ayaṃ vuccati bhikkhu vijjā ettāvatā ca vijjāgato hotīti. [302] Sāvatthī . ekamantaṃ nisinno kho so bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca dhammakathiko dhammakathikoti bhante vuccati kittāvatā Nu kho bhante dhammakathiko hoti kittāvatā 1- dhammānudhammapaṭipanno hoti kittāvatā diṭṭhadhammanibbānappatto hotīti . rūpassa ce bhikkhu nibbidāya virāgāya nirodhāya dhammaṃ deseti dhammakathiko bhikkhūti alaṃ vacanāya . rūpassa ce bhikkhu nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hoti dhammānudhammapaṭipanno bhikkhūti alaṃ vacanāya . rūpassa ce bhikkhu nibbidā virāgā nirodhā anupādā vimutto hoti diṭṭhadhammanibbānappatto 2- bhikkhūti alaṃ vacanāya . Vedanāya ce bhikkhu .pe. saññāya ce bhikkhu . saṅkhārānaṃ ce bhikkhu . viññāṇassa ce bhikkhu nibbidāya virāgāya nirodhāya dhammaṃ deseti dhammakathiko bhikkhūti alaṃ vacanāya . viññāṇassa ce bhikkhu nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hoti dhammānudhammapaṭipanno bhikkhūti alaṃ vacanāya . viññāṇassa ce bhikkhu nibbidā virāgā nirodhā anupādā vimutto hoti diṭṭhadhammanibbānappatto bhikkhūti alaṃ vacanāyāti. [303] Sāvatthī . ekamantaṃ nisinno kho so bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca dhammakathiko dhammakathikoti bhante vuccati kittāvatā nu kho bhante dhammakathiko hoti kittāvatā dhammānudhammapaṭipanno hoti kittāvatā diṭṭhadhammanibbānappatto hotīti . rūpassa ce bhikkhu nibbidāya virāgāya nirodhāya dhammaṃ deseti dhammakathiko bhikkhūti alaṃ vacanāya . rūpassa ce bhikkhu nibbidāya virāgāya nirodhāya @Footnote: 1 Ma. Yu. kittāvatā ... hotīti natthi . 2 Yu. diṭṭhadhamme nibbānapatto. Paṭipanno hoti dhammānudhammapaṭipanno bhikkhūti alaṃ vacanāya . Rūpassa ce bhikkhu nibbidā virāgā nirodhā anupādā vimutto hoti diṭṭhadhammanibbānappatto bhikkhūti alaṃ vacanāya . vedanāya ce bhikkhu .pe. saññāya ce bhikkhu . saṅkhārānaṃ ce bhikkhu . viññāṇassa ce bhikkhu nibbidāya virāgāya nirodhāya dhammaṃ deseti dhammakathiko bhikkhūti alaṃ vacanāya . viññāṇassa ce bhikkhu nibbidāya virāgāya nirodhāya paṭipanno hoti dhammānudhammapaṭipanno bhikkhūti alaṃ vacanāya . viññāṇassa ce bhikkhu nibbidā virāgā nirodhā anupādā vimutto hoti diṭṭhadhammanibbānappatto bhikkhūti alaṃ vacanāyāti. [304] Sāvatthī . idha bhikkhave assutavā puthujjano ariyānaṃ adassāvī .pe. sappurisadhamme 1- avinīto rūpaṃ attato samanupassati rūpavantaṃ vā attānaṃ attani vā rūpaṃ rūpasmiṃ vā attānaṃ . ayaṃ vuccati bhikkhave assutavā puthujjano rūpabandhanabandho sāntarabāhirabandhanabandho 2- atīradassī apāradassī bandho jiyyati 3- bandho miyyati bandho asmā lokā paraṃ lokaṃ gacchati. Vedanaṃ attato samanupassati .pe. vedanāya vā attānaṃ . ayaṃ vuccati bhikkhave assutavā puthujjano vedanābandhanabandho sāntarabāhirabandhanabandho atīradassī apāradassī bandho jiyyati bandho miyyati bandho asmā @Footnote: 1 Yu. sappurisadhammesu . 2 Po. abbhantarabāhirabandhana .... @3 Yu. jāyatītipi pāṭho. Po. jīyati. Lokā paraṃ lokaṃ gacchati . saññaṃ . saṅkhāre . viññāṇaṃ attato samanupassati .pe. ayaṃ vuccati bhikkhave assutavā puthujjano viññāṇa- bandhanabandho sāntarabāhirabandhanabandho atīradassī apāradassī bandho jiyyati bandho miyyati bandho asmā lokā paraṃ lokaṃ gacchati. [305] Sutavā ca kho bhikkhave ariyasāvako ariyānaṃ dassāvī .pe. sappurisadhamme suvinīto na rūpaṃ attato samanupassati na rūpavantaṃ vā attānaṃ na attani vā rūpaṃ na rūpasmiṃ vā attānaṃ. Ayaṃ vuccati bhikkhave sutavā ariyasāvako narūpabandhanabandho nasāntarabāhirabandhanabandho tīradassī pāradassī parimutto so dukkhasmāti vadāmi .pe. na saññaṃ . na saṅkhāre . na viññāṇaṃ attato samanupassati .pe. ayaṃ vuccati bhikkhave sutavā ariyasāvako naviññāṇabandhanabandho nasāntarabāhira- bandhanabandho tīradassī pāradassī parimutto so dukkhasmāti vadāmīti. [306] Sāvatthī . taṃ kiṃ maññatha bhikkhave rūpaṃ etaṃ mama esohamasmi eso me attāti samanupassathāti . no hetaṃ bhante . sādhu bhikkhave rūpaṃ bhikkhave netaṃ mama nesohamasmi na meso attāti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ . vedanaṃ . saññaṃ . saṅkhāre . viññāṇaṃ etaṃ mama esohamasmi eso me attāti samanupassathāti . no hetaṃ bhante . sādhu bhikkhave viññāṇaṃ bhikkhave netaṃ mama Nesohamasmi na meso attāti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ .pe. evaṃ passaṃ .pe. nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti. [307] Sāvatthī . tatra kho . taṃ kiṃ maññatha bhikkhave rūpaṃ netaṃ mama nesohamasmi na meso attāti samanupassathāti . Evaṃ bhante . sādhu bhikkhave rūpaṃ bhikkhave netaṃ mama nesohamasmi na meso attāti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ . vedanaṃ . saññaṃ . saṅkhāre . viññāṇaṃ netaṃ mama nesohamasmi na meso attāti samanupassathāti . evaṃ bhante . Sādhu bhikkhave viññāṇaṃ netaṃ mama nesohamasmi na meso attāti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ . evaṃ passaṃ .pe. Nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti. [308] Sāvatthī . saññojaniye ca bhikkhave dhamme desissāmi saññojanañca taṃ suṇātha . katame ca bhikkhave saññojaniyā dhammā katamaṃ 1- saññojanaṃ . rūpaṃ bhikkhave saññojaniyo dhammo yo tattha chandarāgo taṃ tattha saññojanaṃ vedanā .pe. saññā . Saṅkhārā . viññāṇaṃ saññojaniyo dhammo yo tattha chandarāgo taṃ tattha saññojanaṃ . ime vuccanti bhikkhave saññojaniyā dhammā idaṃ saññojananti. [309] Sāvatthī . upādāniye ca bhikkhave dhamme desissāmi @Footnote: 1 Yu. katañca. Upādānañca taṃ suṇātha . katame ca bhikkhave upādāniyā dhammā katamaṃ upādānaṃ . rūpaṃ bhikkhave upādāniyo dhammo yo tattha chandarāgo taṃ tattha upādānaṃ vedanā .pe. saññā . Saṅkhārā . viññāṇaṃ upādāniyo dhammo yo tattha chandarāgo taṃ tattha upādānaṃ . ime vuccanti bhikkhave upādāniyā dhammā idaṃ upādānanti. [310] Ekaṃ samayaṃ āyasmā ca sārīputto āyasmā ca mahākoṭṭhito 1- bārāṇasiyaṃ viharanti isipatane migadāye . atha kho āyasmā mahākoṭṭhito sāyaṇhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito yenāyasmā sārīputto tenupasaṅkami .pe. etadavoca sīlavatāvuso sārīputta bhikkhunā katame dhammā yoniso manasikātabbāti . Sīlavatāvuso koṭṭhita bhikkhunā pañcupādānakkhandhā aniccato dukkhato rogato gaṇḍato sallato aghato ābādhato parato palokato suññato anattato yoniso manasikātabbā . katame pañca . seyyathīdaṃ . rūpūpādānakkhandho vedanūpādānakkhandho saññūpādānakkhandho saṅkhārūpādānakkhandho viññāṇūpādānakkhandho . Sīlavatāvuso koṭṭhita bhikkhunā ime pañcupādānakkhandhā aniccato dukkhato rogato gaṇḍato sallato aghato ābādhato parato palokato suññato anattato yoniso manasikātabbā . ṭhānaṃ @Footnote: 1 Ma. mahākoṭṭhiko. Kho panetaṃ āvuso vijjati yaṃ sīlavā bhikkhu ime pañcupādānakkhandhe aniccato .pe. anattato yoniso manasikaronto sotāpattiphalaṃ sacchikareyyāti. [311] Sotāpannena panāvuso sārīputta bhikkhunā katame dhammā yoniso manasikātabbāti . sotāpannenapi kho āvuso koṭṭhita bhikkhunā ime pañcupādānakkhandhā aniccato .pe. Anattato yoniso manasikātabbā . ṭhānaṃ kho panetaṃ āvuso vijjati yaṃ sotāpanno bhikkhu ime pañcupādānakkhandhe aniccato .pe. Anattato yoniso manasikaronto sakadāgāmiphalaṃ sacchikareyyāti. [312] Sakadāgāminā panāvuso sārīputta bhikkhunā katame 1- dhammā yoniso manasikātabbāti . sakadāgāmināpi kho āvuso koṭṭhita bhikkhunā imeva pañcupādānakkhandhā aniccato .pe. anattato yoniso manasikātabbā . ṭhānaṃ kho panetaṃ āvuso vijjati yaṃ sakadāgāmī bhikkhu ime pañcupādānakkhandhe aniccato .pe. Anattato yoniso manasikaronto anāgāmiphalaṃ sacchikareyyāti. [313] Anāgāminā panāvuso sārīputta bhikkhunā katame dhammā yoniso manasikātabbāti . anāgāmināpi kho āvuso koṭṭhita bhikkhunā imeva pañcupādānakkhandhā aniccato .pe. anattato yoniso manasikātabbā . ṭhānaṃ kho panetaṃ āvuso vijjati yaṃ anāgāmī bhikkhu ime pañcupādānakkhandhe aniccato .pe. @Footnote: 1 Yu. katame ca dhammā. Anattato yoniso manasikaronto arahattaṃ 1- sacchikareyyāti. [314] Arahatā panāvuso sārīputta katame dhammā yoniso manasikātabbāti . arahatāpi kho āvuso koṭṭhita imeva pañcupādānakkhandhā aniccato dukkhato rogato gaṇḍato sallato aghato ābādhato parato palokato suññato anattato yoniso manasikātabbā . natthi kho āvuso arahato uttarikaraṇīyaṃ katassa vā paṭiccayo api 2- cime dhammā bhāvitā bahulīkatā diṭṭhadhammasukhavihārāya ceva saṃvattanti satisampajaññāya cāti. [315] Ekaṃ samayaṃ āyasmā ca sārīputto āyasmā ca mahākoṭṭhito bārāṇasiyaṃ viharanti isipatane migadāye . atha kho āyasmā mahākoṭṭhito sāyaṇhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito yenāyasmā sārīputto tenupasaṅkami upasaṅkamitvā .pe. etadavoca sutavatāvuso sārīputta bhikkhunā katame dhammā yoniso manasikātabbāti. Sutavatāvuso koṭṭhita bhikkhunā pañcupādānakkhandhā aniccato .pe. anattato yoniso manasikātabbā . katame pañca . Seyyathīdaṃ . rūpūpādānakkhandho .pe. viññāṇūpādānakkhandho . Sutavatāvuso koṭṭhita bhikkhunā ime pañcupādānakkhandhā aniccato .pe. anattato yoniso manasikātabbā . ṭhānaṃ kho panetaṃ āvuso vijjati yaṃ sutavā bhikkhu ime pañcupādānakkhandhe aniccato .pe. anattato yoniso manasikaronto @Footnote: 1 Yu. arahattaphalaṃ . 2 Yu. apica kho. Sotāpattiphalaṃ sacchikareyyāti. [316] Sotāpannena panāvuso sārīputta bhikkhunā katame dhammā yoniso manasikātabbāti . sotāpannenapi kho āvuso 1- koṭṭhita bhikkhunā imeva pañcupādānakkhandhā aniccato .pe. Anattato yoniso manasikātabbā . ṭhānaṃ kho panetaṃ āvuso vijjati yaṃ sotāpanno bhikkhu ime pañcupādānakkhandhe aniccato .pe. anattato yoniso manasikaronto sakadāgāmiphalaṃ .pe. Anāgāmiphalaṃ .pe. Arahattaphalaṃ sacchikareyyāti. [317] Arahatā panāvuso sārīputta katame dhammā yoniso manasikātabbāti . arahatāpi kho āvuso koṭṭhita imeva 2- pañcupādānakkhandhā aniccato dukkhato rogato gaṇḍato sallato aghato ābādhato parato palokato suññato anattato yoniso manasikātabbā . natthi kho āvuso arahato uttarikaraṇīyaṃ katassa vā paṭiccayo api cime dhammā bhāvitā bahulīkatā diṭṭhadhammasukhavihārāya ceva saṃvattanti satisampajaññāya cāti. [318] Sāvatthī . Atha kho āyasmā kappo yena bhagavā tenupasaṅkami .pe. ekamantaṃ nisinno kho āyasmā kappo bhagavantaṃ etadavoca kathaṃ nu kho bhante jānato kathaṃ passato imasmiñca saviññāṇake kāye bahiddhā ca sabbanimittesu ahaṅkāramamaṅkāramānānusayā na hontīti . yaṅkiñci kappa rūpaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ @Footnote: 1 Po. ... āvuso sārīputta ... . 2 Ma. vasaddo natthi. Ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā paṇītaṃ vā yaṃ dūre santike vā sabbaṃ rūpaṃ netaṃ mama nesohamasmi na meso attāti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya passati . yā kāci vedanā .pe. yā kāci saññā . ye keci saṅkhārā . Yaṅkiñci viññāṇaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā paṇītaṃ vā yaṃ dūre santike vā sabbaṃ viññāṇaṃ netaṃ mama nesohamasmi na meso attāti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya passati . evaṃ kho kappa jānato evaṃ passato imasmiñca saviññāṇake kāye bahiddhā ca sabbanimittesu ahaṅkāramamaṅkāramānānusayā na hontīti. [319] Sāvatthī . tatra kho . ekamantaṃ nisinno kho āyasmā kappo bhagavantaṃ etadavoca kathaṃ nu kho bhante jānato kathaṃ passato imasmiñca saviññāṇake kāye bahiddhā ca sabbanimittesu ahaṅkāramamaṅkāramānāpagataṃ mānasaṃ hoti vidhā samatikkantaṃ santaṃ suvimuttanti . yaṅkiñci kappa rūpaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ .pe. Sabbaṃ rūpaṃ netaṃ mama nesohamasmi na meso attāti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya disvā anupādā vimutto hoti . Yā kāci vedanā . yā kāci saññā. Ye keci saṅkhārā. Yaṅkiñci viññāṇaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā Vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā paṇītaṃ vā yaṃ dūre santike vā sabbaṃ viññāṇaṃ netaṃ mama nesohamasmi na meso attāti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya disvā anupādā vimutto hoti . Evaṃ kho kappa jānato evaṃ passato imasmiñca saviññāṇake kāye bahiddhā ca sabbanimittesu ahaṅkāramamaṅkāramānāpagataṃ mānasaṃ hoti vidhā samatikkantaṃ santaṃ suvimuttanti. Dhammakathikavaggo samatto. Tassuddānaṃ avijjavijjā dve kathikā bandhanā parimuccitā dve saññojanaṃ upādānaṃ sīlaṃ sutavā dve ca kappenāti 1-. ----------- @Footnote: 1 Sī. sīlavā dve ca kappināti. Khandhasaṃyuttassa cullapaṇṇāsake avijjāvaggo tatiyo [320] Sāvatthī . atha kho aññataro bhikkhu yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā .pe. ekamantaṃ nisinno kho so bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca avijjā avijjāti bhante vuccati katamā nu kho bhante avijjā kittāvatā ca avijjāgato hotīti. {320.1} Idha bhikkhu assutavā puthujjano samudayadhammaṃ rūpaṃ samudayadhammaṃ rūpanti yathābhūtaṃ nappajānāti vayadhammaṃ rūpaṃ vayadhammaṃ rūpanti yathābhūtaṃ nappajānāti samudayavayadhammaṃ rūpaṃ samudayavayadhammaṃ rūpanti yathābhūtaṃ nappajānāti samudayadhammaṃ vedanaṃ samudayadhammā vedanāti yathābhūtaṃ nappajānāti vayadhammaṃ vedanaṃ vayadhammā vedanāti yathābhūtaṃ nappajānāti .pe. nappajānāti samudayadhammaṃ saññaṃ .pe. nappajānāti samudayadhamme saṅkhāre samudayadhammā saṅkhārāti yathābhūtaṃ nappajānāti vayadhamme saṅkhāre vayadhammā saṅkhārāti yathābhūtaṃ nappajānāti samudayavayadhamme saṅkhāre samudayavayadhammā saṅkhārāti yathābhūtaṃ nappajānāti samudayadhammaṃ viññāṇaṃ samudayadhammaṃ viññāṇanti yathābhūtaṃ nappajānāti vayadhammaṃ viññāṇaṃ vayadhammaṃ viññāṇanti yathābhūtaṃ nappajānāti samudayavayadhammaṃ viññāṇaṃ samudayavayadhammaṃ viññāṇanti yathābhūtaṃ nappajānāti . ayaṃ vuccati bhikkhu avijjā ettāvatā ca avijjāgato hotīti. [321] Evaṃ vutte so bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca vijjā vijjāti bhante vuccati katamā nu kho bhante vijjā kittāvatā ca vijjāgato hotīti. {321.1} Idha bhikkhu sutavā ariyasāvako samudayadhammaṃ rūpaṃ samudayadhammaṃ rūpanti yathābhūtaṃ pajānāti vayadhammaṃ rūpaṃ vayadhammaṃ rūpanti yathābhūtaṃ pajānāti samudayavayadhammaṃ rūpaṃ samudayavayadhammaṃ rūpanti yathābhūtaṃ pajānāti samudayadhammaṃ vedanaṃ samudayadhammā vedanāti yathābhūtaṃ pajānāti vayadhammaṃ vedanaṃ vayadhammā vedanāti yathābhūtaṃ pajānāti samudayavayadhammaṃ vedanaṃ samudayavayadhammā vedanāti yathābhūtaṃ pajānāti samudayadhammaṃ saññaṃ .pe. pajānāti samudayadhamme saṅkhāre samudayadhammā saṅkhārāti yathābhūtaṃ pajānāti vayadhamme saṅkhāre vayadhammā saṅkhārāti yathābhūtaṃ pajānāti samudayavayadhamme saṅkhāre samudayavayadhammā saṅkhārāti yathābhūtaṃ pajānāti samudayadhammaṃ viññāṇaṃ samudayadhammaṃ viññāṇanti yathābhūtaṃ pajānāti vayadhammaṃ viññāṇaṃ vayadhammaṃ viññāṇanti yathābhūtaṃ pajānāti samudayavayadhammaṃ viññāṇaṃ samudayavayadhammaṃ viññāṇanti yathābhūtaṃ pajānāti . ayaṃ vuccati bhikkhu vijjā ettāvatā ca vijjāgato hotīti. [322] Ekaṃ samayaṃ āyasmā ca sārīputto āyasmā ca mahākoṭṭhito bārāṇasiyaṃ viharanti isipatane migadāye . atha kho āyasmā mahākoṭṭhito sāyaṇhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito .pe. Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā mahākoṭṭhito āyasmantaṃ sārīputtaṃ etadavoca avijjā avijjāti āvuso sārīputta vuccati katamā nu kho āvuso avijjā kittāvatā ca avijjāgato hotīti. {322.1} Idhāvuso assutavā puthujjano samudayadhammaṃ rūpaṃ samudayadhammaṃ rūpanti yathābhūtaṃ nappajānāti vayadhammaṃ rūpaṃ vayadhammaṃ rūpanti yathābhūtaṃ nappajānāti samudayavayadhammaṃ rūpaṃ samudayavayadhammaṃ rūpanti yathābhūtaṃ nappajānāti samudayadhammaṃ vedanaṃ .pe. vayadhammaṃ vedanaṃ .pe. samudayavayadhammaṃ vedanaṃ .pe. samudayadhammaṃ saññaṃ .pe. samudayadhamme saṅkhāre .pe. vayadhamme saṅkhāre . Samudayavayadhamme saṅkhāre samudayavayadhammā saṅkhārāti yathābhūtaṃ nappajānāti samudayadhammaṃ viññāṇaṃ .pe. vayadhammaṃ viññāṇaṃ . Samudayavayadhammaṃ viññāṇaṃ samudayavayadhammaṃ viññāṇanti yathābhūtaṃ nappajānāti . ayaṃ vuccatāvuso 1- avijjā ettāvatā ca avijjāgato hotīti. [323] Ekaṃ samayaṃ āyasmā ca sārīputto āyasmā ca mahākoṭṭhito bārāṇasiyaṃ viharanti isipatane migadāye . ekamantaṃ nisinno kho āyasmā mahākoṭṭhito āyasmantaṃ sārīputtaṃ etadavoca vijjā vijjāti āvuso sārīputta vuccati katamā nu kho āvuso vijjā kittāvatā ca vijjāgato hotīti . idhāvuso sutavā ariyasāvako samudayadhammaṃ rūpaṃ samudayadhammaṃ rūpanti yathābhūtaṃ pajānāti vayadhammaṃ rūpaṃ .pe. samudayavayadhammaṃ rūpaṃ samudayavayadhammaṃ rūpanti @Footnote: 1 Ma. Yu. vuccati āvuso. Yathābhūtaṃ pajānāti samudayadhammaṃ vedanaṃ .pe. samudayadhammaṃ saññaṃ .pe. samudayadhamme saṅkhāre . vayadhamme saṅkhāre . Samudayavayadhamme saṅkhāre samudayavayadhammā saṅkhārāti yathābhūtaṃ pajānāti samudayadhammaṃ viññāṇaṃ . vayadhammaṃ viññāṇaṃ . samudayavayadhammaṃ viññāṇaṃ samudayavayadhammaṃ viññāṇanti yathābhūtaṃ pajānāti . Ayaṃ vuccatāvuso vijjā ettāvatā ca vijjāgato hotīti. [324] Taññeva nidānaṃ . ekamantaṃ nisinno kho āyasmā mahākoṭṭhito āyasmantaṃ sārīputtaṃ etadavoca avijjā avijjāti āvuso sārīputta vuccati katamā nu kho āvuso avijjā kittāvatā ca avijjāgato hotīti . idhāvuso assutavā puthujjano rūpassa assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ nappajānāti vedanāya .pe. saññāya . saṅkhārānaṃ . viññāṇassa assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ nappajānāti . ayaṃ vuccatāvuso avijjā ettāvatā ca avijjāgato hotīti. [325] Taññeva nidānaṃ . ekamantaṃ nisinno kho āyasmā mahākoṭṭhito āyasmantaṃ sārīputtaṃ etadavoca vijjā vijjāti āvuso sārīputta vuccati katamā nu kho āvuso vijjā kittāvatā ca vijjāgato hotīti . idhāvuso sutavā ariyasāvako rūpassa assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ pajānāti vedanāya .pe. saññāya . saṅkhārānaṃ . viññāṇassa assādañca Ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ pajānāti . ayaṃ vuccatāvuso vijjā ettāvatā ca vijjāgato hotīti. [326] Taññeva nidānaṃ . ekamantaṃ nisinno kho āyasmā mahākoṭṭhito āyasmantaṃ sārīputtaṃ etadavoca avijjā avijjāti āvuso sārīputta vuccati katamā nu kho āvuso avijjā kittāvatā ca avijjāgato hotīti . idhāvuso assutavā puthujjano rūpassa samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ nappajānāti vedanāya .pe. saññāya . saṅkhārānaṃ . Viññāṇassa samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ nappajānāti . ayaṃ vuccatāvuso avijjā ettāvatā ca avijjāgato hotīti. [327] Taññeva nidānaṃ . ekamantaṃ nisinno kho āyasmā mahākoṭṭhito āyasmantaṃ sārīputtaṃ etadavoca vijjā vijjāti āvuso sārīputta vuccati katamā nu kho āvuso vijjā kittāvatā ca vijjāgato hotīti . idhāvuso sutavā ariyasāvako rūpassa samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ pajānāti vedanāya .pe. saññāya . saṅkhārānaṃ . viññāṇassa samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ pajānāti . ayaṃ vuccatāvuso vijjā ettāvatā ca vijjāgato hotīti. [328] Ekaṃ samayaṃ āyasmā ca sārīputto āyasmā ca mahākoṭṭhito bārāṇasiyaṃ viharanti isipatane migadāye . atha kho āyasmā sārīputto .pe. ekamantaṃ nisinno kho āyasmā sārīputto āyasmantaṃ mahākoṭṭhitaṃ etadavoca avijjā avijjāti āvuso koṭṭhita vuccati katamā nu kho āvuso avijjā kittāvatā ca avijjāgato hotīti . idhāvuso assutavā puthujjano rūpassa assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ nappajānāti vedanāya .pe. saññāya . saṅkhārānaṃ . viññāṇassa assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ nappajānāti . ayaṃ vuccatāvuso avijjā ettāvatā ca avijjāgato hotīti. [329] Evaṃ vutte āyasmā sārīputto āyasmantaṃ mahākoṭṭhitaṃ etadavoca vijjā vijjāti āvuso koṭṭhita vuccati katamā nu kho āvuso vijjā kittāvatā ca vijjāgato hotīti . idhāvuso sutavā ariyasāvako rūpassa assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ pajānāti vedanāya .pe. saññāya . saṅkhārānaṃ . viññāṇassa assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ pajānāti . ayaṃ vuccatāvuso vijjā ettāvatā ca vijjāgato hotīti. [330] Taññeva nidānaṃ . ekamantaṃ nisinno kho āyasmā sārīputto āyasmantaṃ mahākoṭṭhitaṃ etadavoca avijjā avijjāti Āvuso koṭṭhita vuccati katamā nu kho āvuso avijjā kittāvatā ca avijjāgato hotīti . idhāvuso assutavā puthujjano rūpassa samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ nappajānāti vedanāya .pe. saññāya . saṅkhārānaṃ . Viññāṇassa samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ nappajānāti . ayaṃ vuccatāvuso avijjā ettāvatā ca avijjāgato hotīti. [331] Evaṃ vutte āyasmā sārīputto āyasmantaṃ mahākoṭṭhitaṃ etadavoca vijjā vijjāti āvuso koṭṭhita vuccati katamā nu kho āvuso vijjā kittāvatā ca vijjāgato hotīti . idhāvuso sutavā ariyasāvako rūpassa samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ pajānāti vedanāya .pe. saññāya . Saṅkhārānaṃ . viññāṇassa samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ pajānāti . ayaṃ vuccatāvuso vijjā ettāvatā ca vijjāgato hotīti. [332] Taññeva nidānaṃ . ekamantaṃ nisinno kho āyasmā sārīputto āyasmantaṃ mahākoṭṭhitaṃ etadavoca avijjā avijjāti āvuso koṭṭhita vuccati katamā nu kho āvuso avijjā kittāvatā ca avijjāgato hotīti . idhāvuso assutavā puthujjano rūpaṃ nappajānāti rūpasamudayaṃ nappajānāti rūpanirodhaṃ nappajānāti rūpanirodhagāminīpaṭipadaṃ Nappajānāti vedanaṃ .pe. saññaṃ . saṅkhāre . viññāṇaṃ nappajānāti viññāṇasamudayaṃ nappajānāti viññāṇanirodhaṃ nappajānāti viññāṇanirodhagāminīpaṭipadaṃ nappajānāti . Ayaṃ vuccatāvuso avijjā ettāvatā ca avijjāgato hotīti. [333] Evaṃ vutte āyasmā sārīputto āyasmantaṃ mahākoṭṭhitaṃ etadavoca vijjā vijjāti āvuso koṭṭhita vuccati katamā nu kho āvuso vijjā kittāvatā ca vijjāgato hotīti . Idhāvuso sutavā ariyasāvako rūpaṃ pajānāti rūpasamudayaṃ pajānāti rūpanirodhaṃ pajānāti rūpanirodhagāminīpaṭipadaṃ pajānāti vedanaṃ . Saññaṃ . saṅkhāre . viññāṇaṃ pajānāti viññāṇasamudayaṃ pajānāti viññāṇanirodhaṃ pajānāti viññāṇanirodhagāminīpaṭipadaṃ pajānāti . Ayaṃ vuccatāvuso vijjā ettāvatā ca vijjāgato hotīti. Avijjāvaggo samatto. Tassuddānaṃ samudayadhammena tīṇi assāde ca apare duve samudaye ca dve vuttā koṭṭhite apare tayoti. ----------------- Khandhasaṃyuttassa cullapaṇṇāsake kukkuḷavaggo catuttho [334] Sāvatthī . rūpaṃ bhikkhave kukkuḷaṃ vedanā kukkuḷā saññā kukkuḷā saṅkhārā kukkuḷā viññāṇaṃ kukkuḷaṃ . evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako rūpasmiṃpi nibbindati vedanāyapi nibbindati saññāyapi nibbindati saṅkhāresupi nibbindati viññāṇasmiṃpi nibbindati nibbindaṃ virajjati virāgā vimuccati . vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti . khīṇā jāti vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti. [335] Sāvatthī . yaṃ bhikkhave aniccaṃ tatra vo chando pahātabbo . kiñca bhikkhave aniccaṃ rūpaṃ bhikkhave aniccaṃ tatra vo chando pahātabbo . vedanā aniccā .pe. saññā . Saṅkhārā . viññāṇaṃ aniccaṃ tatra vo chando pahātabbo . Yaṃ bhikkhave aniccaṃ tatra vo chando pahātabboti. [336] Sāvatthī . yaṃ bhikkhave aniccaṃ tatra vo rāgo pahātabbo . kiñca bhikkhave aniccaṃ rūpaṃ bhikkhave aniccaṃ tatra vo rāgo pahātabbo . vedanā aniccā .pe. saññā . Saṅkhārā . viññāṇaṃ aniccaṃ tatra vo rāgo pahātabbo . Yaṃ bhikkhave aniccaṃ tatra vo rāgo pahātabboti. [337] Sāvatthī . yaṃ bhikkhave aniccaṃ tatra vo chandarāgo Pahātabbo . kiñca bhikkhave aniccaṃ rūpaṃ bhikkhave aniccaṃ tatra vo chandarāgo pahātabbo . vedanā aniccā .pe. saññā . Saṅkhārā . viññāṇaṃ aniccaṃ tatra vo chandarāgo pahātabbo . Yaṃ bhikkhave aniccaṃ tatra vo chandarāgo pahātabboti. [338] Sāvatthī . yaṃ bhikkhave dukkhaṃ tatra vo chando pahātabbo .pe. Rāgo pahātabbo. Chandarāgo pahātabboti. [339] Sāvatthī . tatra kho . yo bhikkhave anattā tatra vo chando pahātabbo . ko ca bhikkhave anattā rūpaṃ bhikkhave anattā tatra vo chando pahātabbo . vedanā anattā .pe. Saññā . saṅkhārā . viññāṇaṃ anattā tatra vo chando pahātabbo. Yo bhikkhave anattā tatra vo chando pahātabboti. [340] Sāvatthī . yo bhikkhave anattā tatra vo rāgo pahātabbo . ko ca bhikkhave anattā rūpaṃ bhikkhave anattā tatra vo rāgo pahātabbo . vedanā anattā .pe. saññā . Saṅkhārā . viññāṇaṃ anattā tatra vo rāgo pahātabbo . Yo bhikkhave anattā tatra vo rāgo pahātabboti. [341] Sāvatthī . yo bhikkhave anattā tatra vo chandarāgo pahātabbo . ko ca bhikkhave anattā rūpaṃ bhikkhave anattā tatra vo chandarāgo pahātabbo . vedanā anattā .pe. Saññā. Saṅkhārā . viññāṇaṃ anattā tatra vo chandarāgo pahātabbo . Yo bhikkhave anattā tatra vo chandarāgo pahātabboti. [342] Sāvatthī . tatra kho . saddhāpabbajitassa bhikkhave kulaputtassa ayamanudhammo hoti yaṃ rūpe nibbidābahulaṃ 1- vihareyya vedanāya . saññāya . saṅkhāresu . viññāṇe nibbidābahulaṃ vihareyya . yo 2- rūpe nibbidābahulaṃ viharanto vedanāya. Saññāya. Saṅkhāresu . viññāṇe nibbidābahulaṃ viharanto rūpaṃ parijānāti vedanaṃ . saññaṃ . saṅkhāre . viññāṇaṃ parijānāti so rūpaṃ parijānaṃ vedanaṃ .pe. saññaṃ . saṅkhāre . viññāṇaṃ parijānaṃ parimuccati rūpamhā parimuccati vedanāya parimuccati saññāya parimuccati saṅkhārehi parimuccati viññāṇamhā parimuccati jātiyā jarāya maraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi parimuccati dukkhasmāti vadāmīti. [343] Sāvatthī . saddhāpabbajitassa bhikkhave kulaputtassa ayamanudhammo hoti yaṃ rūpe aniccānupassī vihareyya vedanāya . Saññāya . saṅkhāresu . viññāṇe aniccānupassī vihareyya .pe. Parimuccati dukkhasmāti vadāmīti. [344] Sāvatthī . saddhāpabbajitassa bhikkhave kulaputtassa ayamanudhammo hoti yaṃ rūpe dukkhānupassī vihareyya vedanāya . Saññāya . saṅkhāresu . viññāṇe dukkhānupassī vihareyya .pe. Parimuccati dukkhasmāti vadāmīti. @Footnote: 1 Ma. nibbidābahulo . 2 Yu. so. [345] Sāvatthī . saddhāpabbajitassa bhikkhave kulaputtassa ayamanudhammo hoti yaṃ rūpe anattānupassī vihareyya vedanāya . Saññāya . saṅkhāresu . viññāṇe anattānupassī vihareyya . So rūpe anattānupassī viharanto vedanāya . saññāya . Saṅkhāresu . viññāṇe anattānupassī viharanto rūpaṃ parijānāti vedanaṃ . saññaṃ . saṅkhāre . viññāṇaṃ parijānāti so rūpaṃ parijānaṃ vedanaṃ . saññaṃ . saṅkhāre . viññāṇaṃ parijānaṃ parimuccati rūpamhā parimuccati vedanāya parimuccati saññāya parimuccati saṅkhārehi parimuccati viññāṇamhā parimuccati jātiyā jarāya 1- maraṇena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi parimuccati dukkhasmāti vadāmīti. Kukkuḷavaggo catuttho tassuddānaṃ kukkuḷā tayo aniccena dukkhena apare tayo anattena tayo vuttā kulaputtena dve dukkhāti. ---------- @Footnote: 1 Po. Yu. jarāmaraṇena. Khandhasaṃyuttassa cullapaṇṇāsake diṭṭhivaggo pañcamo [346] Sāvatthī . kismiṃ nu kho bhikkhave sati kiṃ upādāya uppajjati ajjhattaṃ sukhadukkhanti . bhagavaṃmūlakā no bhante dhammā .pe. rūpe kho bhikkhave sati rūpaṃ upādāya uppajjati ajjhattaṃ sukhadukkhaṃ . vedanāya sati .pe. saññāya sati . saṅkhāresu sati. Viññāṇe sati viññāṇaṃ upādāya uppajjati ajjhattaṃ sukhadukkhaṃ. [347] Taṃ kiṃ maññatha bhikkhave rūpaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti. Aniccaṃ bhante . yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti . Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ api nu taṃ anupādāya uppajjeyya ajjhattaṃ sukhadukkhanti . no hetaṃ bhante . vedanā .pe. Saññā. Saṅkhārā . viññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti . aniccaṃ bhante . Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti . dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ api nu taṃ anupādāya uppajjeyya ajjhattaṃ sukhadukkhanti . no hetaṃ bhante . evaṃ passaṃ .pe. nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti. [348] Sāvatthī . kismiṃ nu kho bhikkhave sati kiṃ upādāya kiṃ abhinivissa etaṃ mama esohamasmi eso me attāti Samanupassatīti . bhagavaṃmūlakā no bhante dhammā .pe. rūpe kho bhikkhave sati rūpaṃ upādāya rūpaṃ abhinivissa etaṃ mama esohamasmi eso me attāti samanupassati vedanāya sati . saññāya sati . Saṅkhāresu sati . viññāṇe sati viññāṇaṃ upādāya viññāṇaṃ abhinivissa etaṃ mama esohamasmi eso me attāti samanupassati. [349] Taṃ kiṃ maññatha bhikkhave rūpaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti . Aniccaṃ bhante .pe. vipariṇāmadhammaṃ api nu taṃ anupādāya etaṃ mama esohamasmi eso me attāti samanupasseyyāti . no hetaṃ bhante . vedanā .pe. saññā . saṅkhārā . viññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti . aniccaṃ bhante .pe. api nu taṃ anupādāya etaṃ mama esohamasmi eso me attāti samanupasseyyāti . no hetaṃ bhante. Evaṃ passaṃ .pe. Nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti. [350] Sāvatthī . tatra kho . kismiṃ nu kho bhikkhave sati kiṃ upādāya kiṃ abhinivissa evaṃ diṭṭhi uppajjati so attā so loko so pecca bhavissāmi nicco dhuvo sassato avipariṇāmadhammoti . Bhagavaṃmūlakā no bhante dhammā .pe. rūpe kho bhikkhave sati rūpaṃ upādāya rūpaṃ abhinivissa evaṃ diṭṭhi uppajjati so attā so loko so pecca bhavissāmi nicco dhuvo sassato avipariṇāmadhammo 1- vedanāya sati . saññāya sati . saṅkhāresu @Footnote: 1 Ma. Yu. avipariṇāmadhammoti. Sati . viññāṇe sati viññāṇaṃ upādāya viññāṇaṃ abhinivissa evaṃ diṭṭhi uppajjati so attā so loko so pecca bhavissāmi nicco dhuvo sassato avipariṇāmadhammo. [351] Taṃ kiṃ maññatha bhikkhave rūpaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti . aniccaṃ bhante . yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti . dukkhaṃ bhante . yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ api nu taṃ anupādāya evaṃ diṭṭhi uppajjeyya so attā so loko so pecca bhavissāmi nicco dhuvo sassato avipariṇāmadhammoti . No hetaṃ bhante . vedanā .pe. saññā . saṅkhārā . Viññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti . aniccaṃ bhante . yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti . dukkhaṃ bhante . yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ api nu taṃ anupādāya evaṃ diṭṭhi uppajjeyya so attā so loko so pecca bhavissāmi nicco dhuvo sassato avipariṇādhammoti . no hetaṃ bhante . evaṃ passaṃ .pe. Nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti. [352] Sāvatthī . kismiṃ nu kho bhikkhave sati kiṃ upādāya kiṃ abhinivissa evaṃ diṭṭhi uppajjati no cassaṃ no ca me siyā na bhavissati 1- na me bhavissatīti . bhagavaṃmūlakā no bhante dhammā .pe. rūpe kho bhikkhave sati rūpaṃ upādāya rūpaṃ abhinivissa evaṃ @Footnote: 1 pāyato bhavissāmīti pāṭho dissati. Ma. nābhavissa. Diṭṭhi uppajjati no cassaṃ no ca me siyā na bhavissati na me bhavissatīti . vedanāya sati . saññāya sati . saṅkhāresu sati . viññāṇe sati viññāṇaṃ upādāya viññāṇaṃ abhinivissa evaṃ diṭṭhi uppajjati no cassaṃ no ca me siyā na bhavissati na me bhavissatīti. [353] Taṃ kiṃ maññatha bhikkhave rūpaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti . aniccaṃ bhante . yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti . dukkhaṃ bhante . yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ api nu taṃ anupādāya evaṃ diṭṭhi uppajjeyya no cassaṃ no ca me siyā na bhavissati na me bhavissatīti . no hetaṃ bhante . Vedanā .pe. saññā . saṅkhārā . viññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti . aniccaṃ bhante . yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti . dukkhaṃ bhante . yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ api nu taṃ anupādāya evaṃ diṭṭhi uppajjeyya no cassaṃ no ca me siyā na bhavissati na me bhavissatīti . no hetaṃ bhante . Evaṃ passaṃ .pe. Nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti. [354] Sāvatthī . kismiṃ nu kho bhikkhave sati kiṃ upādāya kiṃ abhinivissa micchādiṭṭhi uppajjatīti . bhagavaṃmūlakā no bhante dhammā .pe. rūpe kho bhikkhave sati rūpaṃ upādāya rūpaṃ abhinivissa micchādiṭṭhi uppajjati . vedanāya sati . saññāya sati . Saṅkhāresu sati . viññāṇe sati viññāṇaṃ upādāya viññāṇaṃ abhinivissa micchādiṭṭhi uppajjati. [355] Taṃ kiṃ maññatha bhikkhave rūpaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti . Aniccaṃ bhante . yaṃ panāniccaṃ .pe. api nu taṃ anupādāya micchādiṭṭhi uppajjeyyāti . no hetaṃ bhante . vedanā .pe. Saññā . saṅkhārā . viññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti . Aniccaṃ bhante . yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti . dukkhaṃ bhante . yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ api nu taṃ anupādāya micchādiṭṭhi uppajjeyyāti . no hetaṃ bhante . Evaṃ passaṃ .pe. Nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti. [356] Sāvatthī . kismiṃ nu kho bhikkhave sati kiṃ upādāya kiṃ abhinivissa sakkāyadiṭṭhi uppajjatīti . bhagavaṃmūlakā no bhante dhammā .pe. rūpe kho bhikkhave sati rūpaṃ upādāya rūpaṃ abhinivissa sakkāyadiṭṭhi uppajjati . vedanāya sati . saññāya sati . Saṅkhāresu sati . viññāṇe sati viññāṇaṃ upādāya viññāṇaṃ abhinivissa sakkāyadiṭṭhi uppajjati. [357] Taṃ kiṃ maññatha bhikkhave rūpaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti . Aniccaṃ bhante .pe. api nu taṃ anupādāya sakkāyadiṭṭhi uppajjeyyāti . no hetaṃ bhante . vedanā .pe. Saññā . saṅkhārā . viññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti . Aniccaṃ bhante . yaṃ panāniccaṃ .pe. api nu taṃ anupādāya sakkāyadiṭṭhi uppajjeyyāti . no hetaṃ bhante . evaṃ passaṃ .pe. Nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti. [358] Sāvatthī . kismiṃ nu kho bhikkhave sati kiṃ upādāya kiṃ abhinivissa attānudiṭṭhi uppajjatīti . bhagavaṃmūlakā no bhante dhammā .pe. rūpe kho bhikkhave sati rūpaṃ upādāya rūpaṃ abhinivissa attānudiṭṭhi uppajjati . vedanāya sati . saññāya sati . Saṅkhāresu sati . viññāṇe sati viññāṇaṃ upādāya viññāṇaṃ abhinivissa attānudiṭṭhi uppajjati. [359] Taṃ kiṃ maññatha bhikkhave rūpaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti. Aniccaṃ bhante . yaṃ panāniccaṃ .pe. api nu taṃ anupādāya attānudiṭṭhi uppajjeyyāti . no hetaṃ bhante . vedanā .pe. saññā . saṅkhārā . viññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti . Aniccaṃ bhante . yaṃ panāniccaṃ .pe. api nu taṃ anupādāya attānudiṭṭhi uppajjeyyāti . no hetaṃ bhante . evaṃ passaṃ .pe. Nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti. [360] Sāvatthī . kismiṃ nu kho bhikkhave sati kiṃ upādāya kiṃ abhinivissa uppajjanti saññojanābhinivesavinibandhāti . bhagavaṃmūlakā no bhante dhammā .pe. rūpe kho bhikkhave sati rūpaṃ upādāya rūpaṃ abhinivissa uppajjanti saññojanābhinivesavinibandhā . Vedanāya sati . saññāya sati . saṅkhāresu sati . viññāṇe sati viññāṇaṃ upādāya viññāṇaṃ abhinivissa uppajjanti saññojanābhinivesavinibandhā. [361] Taṃ kiṃ maññatha bhikkhave rūpaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti. Aniccaṃ bhante . yaṃ panāniccaṃ .pe. api nu taṃ anupādāya uppajjeyyuṃ saññojanābhinivesavinibandhāti . no hetaṃ bhante . vedanā .pe. saññā . saṅkhārā . viññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti . aniccaṃ bhante . yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti . dukkhaṃ bhante . yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ api nu taṃ anupādāya uppajjeyyuṃ saññojanābhinivesavinibandhāti . No hetaṃ bhante. Evaṃ passaṃ .pe. Nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti. [362] Sāvatthī . kismiṃ nu kho bhikkhave sati kiṃ upādāya kiṃ abhinivissa uppajjanti saññojanābhinivesavinibandhājjhosānāti . Bhagavaṃmūlakā no bhante dhammā .pe. rūpe kho bhikkhave sati rūpaṃ upādāya rūpaṃ abhinivissa uppajjanti saññojanābhinivesa- vinibandhājjhosānā . vedanāya sati . saññāya sati . saṅkhāresu sati . viññāṇe sati viññāṇaṃ upādāya viññāṇaṃ abhinivissa uppajjanti saññojanābhinivesavinibandhājjhosānā. [363] Taṃ kiṃ maññatha bhikkhave rūpaṃ niccaṃ vā aniccaṃ Vāti . aniccaṃ bhante . yaṃ panāniccaṃ .pe. api nu taṃ anupādāya uppajjeyyuṃ saññojanābhinivesavinibandhājjhosānāti . No hetaṃ bhante . evaṃ passaṃ .pe. nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti. [364] Sāvatthī . atha kho āyasmā ānando yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā .pe. bhagavantaṃ etadavoca sādhu me bhante bhagavā saṅkhittena dhammaṃ desetu yamahaṃ bhagavato dhammaṃ sutvā eko vūpakaṭṭho appamatto ātāpī pahitatto vihareyyanti . Taṃ kiṃ maññasi ānanda rūpaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti . aniccaṃ bhante . yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti . dukkhaṃ bhante . yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ etaṃ mama esohamasmi eso me attāti . No hetaṃ bhante . vedanā .pe. saññā . saṅkhārā . Viññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti . aniccaṃ bhante . yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti . dukkhaṃ bhante . yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ etaṃ mama esohamasmi eso me attāti. No hetaṃ bhante. [365] Tasmā tihānanda yaṅkiñci rūpaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā paṇītaṃ vā yaṃ dūre santike vā sabbaṃ rūpaṃ netaṃ mama Nesohamasmi na meso attāti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ . yā kāci vedanā . yā kāci saññā . Ye keci saṅkhārā . yaṅkiñci viññāṇaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā paṇītaṃ vā yaṃ dūre santike vā sabbaṃ viññāṇaṃ netaṃ mama nesohamasmi na meso attāti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ . evaṃ passaṃ ānanda sutavā ariyasāvako rūpasmiṃpi nibbindati vedanāyapi nibbindati saññāyapi nibbindati saṅkhāresupi nibbindati viññāṇasmiṃpi nibbindati nibbindaṃ virajjati virāgā vimuccati . vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti . khīṇā jāti vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti. Diṭṭhivaggo samatto. Tassuddānaṃ bhavati ajjhattikaṃ etaṃ mama eso attā nocamesiyā micchāsakkāyaattānu dve bhinivesā apare 1- duve ānandena pūrito vaggoti. Cullapaṇṇāsako samatto. -------- @Footnote: 1 Yu. ānandenāti. Tassa vagguddānaṃ anto 1- dhammakathikāvijjā kukkuḷaṃ diṭṭhipañcamaṃ tatiyo paññāsako vutto nipāto tena pavuccati. Khandhavaggassa nipātake tipaññāsakaṃ samattaṃ. Khandhasaṃyuttaṃ niṭṭhitaṃ. ------------- @Footnote: 1 Yu. antaṃ vijjā samudayaṃ. Rādhasaṃyuttaṃ ------- paṭhamavaggo paṭhamo [366] Sāvatthī . atha kho āyasmā rādho yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi . ekamantaṃ nisinno kho āyasmā rādho bhagavantaṃ etadavoca māro māroti bhante 1- vuccati kittāvatā nu kho bhante māroti vuccatīti . rūpe kho rādha sati māro vā assa māretā vā yo vā pana miyyati tasmā tiha tvaṃ rādha rūpaṃ māroti passa māretāti passa miyyatīti passa rogoti passa gaṇḍoti passa sallanti passa aghanti passa aghabhūtanti passa ye naṃ evaṃ passanti te sammā passanti vedanāya sati . saññāya sati . saṅkhāresu sati . viññāṇe sati māro vā assa māretā vā yo vā pana miyyati tasmā tiha tvaṃ rādha viññāṇaṃ māroti passa māretāti passa miyyatīti passa rogoti 2- passa gaṇḍoti passa sallanti passa aghanti passa aghabhūtanti passa ye naṃ evaṃ passanti te sammā passantīti. {366.1} Sammādassanaṃ pana bhante kimatthiyanti . Sammādassanaṃ kho rādha nibbidatthaṃ . nibbidā pana bhante kimatthiyāti . nibbidā kho rādha virāgatthā . @Footnote: 1 Yu. bhante vuccatīti natthi . 2 Po. Yu. sabbavāresu rāgoti dissati. Virāgo pana bhante kimatthiyoti . virāgo kho rādha vimuttattho . Vimutti pana bhante kimatthiyāti . vimutti kho rādha nibbānatthā . Nibbānaṃ pana bhante kimatthiyanti . accasarā 1- rādha pañhaṃ nāsakkhi pañhassa pariyantaṃ gahetuṃ . nibbānogadhaṃ hi rādha brahmacariyaṃ vussati [2]- nibbānapariyosānanti. [367] Ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme . atha kho āyasmā rādho yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi . Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā rādho bhagavantaṃ etadavoca satto sattoti bhante vuccati kittāvatā nu kho bhante sattoti vuccatīti . rūpe kho rādha yo chando yo rāgo yā nandi yā taṇhā tatra satto tatra visatto tasmā sattoti vuccati . Vedanāya . saññāya . saṅkhāresu . viññāṇe yo chando yo rāgo yā nandi yā taṇhā tatra satto tatra visatto tasmā sattoti vuccati. {367.1} Seyyathāpi rādha kumārakā vā kumārikāyo 3- vā paṃsvāgārakehi kīḷantā 4- yāvakīvañca tesu paṃsvāgārakesu avītarāgā honti avītacchandā avītapemā avītapipāsā avītapariḷāhā avītataṇhā tāvatāni paṃsvāgārakāni ālayanti keḷāyanti 5- @Footnote: 1 Sī. Ma. accayāsi. A. accasā . 2 Ma. Yu. nibbānaparāyananti dissati. @3 Yu. kumāriyo . 4 Ma. Yu. kiḷanti . 5 Sī. allīyanti. A. kīḷāyanti. Dhanāyanti mamāyanti yato ca kho rādha kumārakā vā kumārikāyo vā tesu paṃsvāgārakesu vītarāgā honti vītacchandā vītapemā vītapipāsā vītapariḷāhā vītataṇhā atha kho tāni paṃsvāgārakāni hatthehi ca pādehi ca vikiranti vidhamanti viddhaṃsenti vikīḷanikaṃ 1- karonti . evameva kho rādha tumhepi rūpaṃ vikiratha vidhamatha viddhaṃsetha vikīḷanikaṃ karotha taṇhakkhayāya paṭipajjatha vedanaṃ vikiratha vidhamatha viddhaṃsetha vikīḷanikaṃ karotha taṇhakkhayāya paṭipajjatha saññaṃ . Saṅkhāre vikiratha vidhamatha viddhaṃsetha vikīḷanikaṃ karotha taṇhakkhayāya paṭipajjatha viññāṇaṃ vikiratha vidhamatha viddhaṃsetha vikīḷanikaṃ karotha taṇhakkhayāya paṭipajjatha. Taṇhakkhayo hi rādha nibbānanti. [368] Sāvatthī . ekamantaṃ nisinno kho āyasmā rādho bhagavantaṃ etadavoca bhavanetti bhavanettīti 2- bhante vuccati katamā nu kho bhante bhavanetti katamo bhavanettinirodhoti . rūpe kho rādha yo chando yo rāgo yā nandi yā taṇhā ye upāyupādānā cetaso adhiṭṭhānābhinivesānusayā . ayaṃ vuccati bhavanetti tesaṃ nirodhā 3- bhavanettinirodho . vedanāya yo chando .pe. Saññāya . saṅkhāresu . yo chando . viññāṇe yo chando yo rāgo yā nandi yā taṇhā ye upāyupādānā cetaso @Footnote: 1 Ma. vikīḷaniyaṃ. 2 Ma. bhavanettinirodho bhavanettinirodhotīti pāṭhadvayaṃ dissati. @3 Ma. nirodho. Adhiṭṭhānābhinivesānusayā . ayaṃ vuccati bhavanetti tesaṃ nirodhā bhavanettinirodhoti. [369] Sāvatthī . atha kho āyasmā rādho yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi . ekamantaṃ nisinnaṃ kho āyasmantaṃ rādhaṃ bhagavā etadavoca pariññeyye ca rādha dhamme desessāmi pariññañca 1- pariññātāviñca puggalaṃ taṃ suṇāhi sādhukaṃ manasikarohi bhāsissāmīti . evaṃ bhanteti kho āyasmā rādho bhagavato paccassosi . bhagavā etadavoca katame ca rādha pariññeyyā dhammā . rūpaṃ kho rādha pariññeyyo dhammo vedanā pariññeyyo dhammo saññā pariññeyyo dhammo saṅkhārā pariññeyyo dhammo viññāṇaṃ pariññeyyo dhammo . ime vuccanti rādha pariññeyyā dhammā . Katamā ca rādha pariññā. Yo kho 2- rāgakkhayo dosakkhayo mohakkhayo. Ayaṃ vuccati rādha pariññā . katamo ca rādha pariññātāvī puggalo. Arahātissa vacanīyaṃ svāyaṃ 3- āyasmā evaṃnāmo evaṃgotto. Ayaṃ vuccati rādha pariññātāvī puggaloti. [370] Sāvatthī . ekamantaṃ nisinnaṃ kho āyasmantaṃ rādhaṃ bhagavā etadavoca pañcime rādha upādānakkhandhā. Katame pañca. Seyyathīdaṃ 4-. Rūpūpādānakkhandho vedanūpādānakkhandho saññūpādānakkhandho saṅkhārūpādānakkhandho viññāṇūpādānakkhandho . ye @Footnote: 1 Ma. Yu. pariññātāviṃ puggalañca. Po. pariññābhāviñca. @2 Ma. Yu. rādhāti dissati . 3 Po. Ma. yvāyaṃ. Yu. yoyaṃ. @4 Ma. seyyathīdanti natthi. Hi keci rādha samaṇā vā brāhmaṇā vā imesaṃ pañcannaṃ upādānakkhandhānaṃ assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ nappajānanti namete rādha samaṇā vā brāhmaṇā vā samaṇesu vā samaṇasammatā brāhmaṇesu vā brāhmaṇasammatā na ca pana te āyasmanto sāmaññatthaṃ vā brāhmaññatthaṃ vā diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharanti. [371] Ye ca kho keci rādha samaṇā vā brāhmaṇā vā imesaṃ pañcannaṃ upādānakkhandhānaṃ assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ pajānanti te khome 1- rādha samaṇā vā brāhmaṇā vā samaṇesu ceva samaṇasammatā brāhmaṇesu ca brāhmaṇasammatā te ca panāyasmanto sāmaññatthañca brāhmaññatthañca diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharantīti. [372] Ekamantaṃ nisinnaṃ kho āyasmantaṃ rādhaṃ bhagavā etadavoca pañcime rādha upādānakkhandhā . katame pañca . seyyathīdaṃ . Rūpūpādānakkhandho vedanūpādānakkhandho saññūpādānakkhandho saṅkhārūpādānakkhandho viññāṇūpādānakkhandho . ye hi keci rādha samaṇā vā brāhmaṇā vā imesaṃ pañcannaṃ upādānakkhandhānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ nappajānanti .pe. sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharantīti. @Footnote: 1 Yu. meti natthi. [373] Sāvatthī . ekamantaṃ nisinnaṃ kho āyasmantaṃ rādhaṃ bhagavā etadavoca pañcime rādha upādānakkhandhā . katame pañca . Seyyathīdaṃ . rūpūpādānakkhandho .pe. viññāṇūpādānakkhandho . Yato 1- kho rādha ariyasāvako imesaṃ pañcannaṃ upādānakkhandhānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ pajānāti . ayaṃ vuccati rādha ariyasāvako sotāpanno avinipātadhammo niyato sambodhiparāyanoti. [374] Sāvatthī . tatra kho . ekamantaṃ nisinnaṃ kho āyasmantaṃ rādhaṃ bhagavā etadavoca pañcime rādha upādānakkhandhā . katame pañca . seyyathīdaṃ . rūpūpādānakkhandho .pe. Viññāṇūpādānakkhandho. Yato kho rādha bhikkhu imesaṃ pañcannaṃ upādānakkhandhānaṃ samudayañca atthaṅgamañca assādañca ādīnavañca nissaraṇañca yathābhūtaṃ viditvā anupādā vimutto hoti . ayaṃ vuccati rādha bhikkhu arahaṃ khīṇāsavo vusitavā katakaraṇīyo ohitabhāro anuppattasadattho parikkhīṇabhavasaññojano sammadaññā vimuttoti. [375] Sāvatthī . ekamantaṃ nisinnaṃ kho āyasmantaṃ rādhaṃ bhagavā etadavoca rūpe kho rādha yo chando yo rāgo yā nandi yā taṇhā taṃ pajahatha evantaṃ rūpaṃ pahīnaṃ bhavissati ucchinnamūlaṃ tālāvatthukataṃ anabhāvaṅkataṃ āyatiṃ anuppādadhammaṃ . Vedanāya yo chando yo rāgo yā nandi yā taṇhā taṃ @Footnote: 1 Yu. yato ca kho. Pajahatha evaṃ sā vedanā pahīnā bhavissati ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṅkatā āyatiṃ anuppādadhammā . Saññāya . saṅkhāresu yo chando yo rāgo yā nandi yā taṇhā taṃ pajahatha evante saṅkhārā pahīnā bhavissanti ucchinnamūlā tālā vatthukatā anabhāvaṅkatā āyatiṃ anuppādadhammā . viññāṇe yo chando yo rāgo yā nandi yā taṇhā taṃ pajahatha evantaṃ viññāṇaṃ pahīnaṃ bhavissati ucchinnamūlaṃ tālāvatthukataṃ anabhāvaṅkataṃ āyatiṃ anuppādadhammanti. [376] Sāvatthī . ekamantaṃ nisinnaṃ kho āyasmantaṃ rādhaṃ bhagavā etadavoca rūpe kho rādha yo chando yo rāgo yā nandi yā taṇhā ye upāyupādānā cetaso adhiṭṭhānābhinivesānusayā te pajahatha evantaṃ rūpaṃ pahīnaṃ bhavissati ucchinnamūlaṃ tālāvatthukataṃ anabhāvaṅkataṃ āyatiṃ anuppādadhammaṃ . vedanāya yo chando yo rāgo yā nandi yā taṇhā ye upāyupādānā cetaso adhiṭṭhānābhinivesānusayā te pajahatha evaṃ sā vedanā pahīnā bhavissati ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṅkatā āyatiṃ anuppādadhammā . saññāya . saṅkhāresu yo chando yo rāgo yā nandi yā taṇhā ye upāyupādānā cetaso adhiṭṭhānābhinivesānusayā te pajahatha evante saṅkhārā pahīnā bhavissanti ucchinnamūlā tālāvatthukatā anabhāvaṅkatā āyatiṃ anuppādadhammā . Viññāṇe yo chando yo rāgo yā nandi yā taṇhā ye upāyupādānā cetaso adhiṭṭhānābhinivesānusayā te pajahatha evantaṃ viññāṇaṃ pahīnaṃ bhavissati ucchinnamūlaṃ tālāvatthukataṃ anabhāvaṅkataṃ āyatiṃ anuppādadhammanti. Rādhasaṃyuttassa paṭhamo vaggo. Tassuddānaṃ māro satto bhavanetti pariññeyyā samaṇā duve sotāpanno arahā ca chandarāgā apare duveti. ---------- Rādhasaṃyutte dutiyavaggo dutiyo [377] Sāvatthī . atha kho āyasmā rādho yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi . ekamantaṃ nisinno kho āyasmā rādho bhagavantaṃ etadavoca māro māroti bhante vuccati katamo nu kho bhante māroti . Rūpaṃ kho rādha māro vedanā māro saññā māro saṅkhārā māro viññāṇaṃ māro . evaṃ passaṃ rādha sutavā ariyasāvako rūpasmiṃpi nibbindati vedanāyapi nibbindati saññāyapi nibbindati saṅkhāresupi nibbindati viññāṇasmiṃpi nibbindati nibbindaṃ virajjati virāgā vimuccati . vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti . khīṇā jāti vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ karaṇīyaṃ nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti. [378] Sāvatthī . ekamantaṃ nisinno kho āyasmā rādho bhagavantaṃ etadavoca māradhammo māradhammoti bhante vuccati katamo nu kho bhante māradhammoti . rūpaṃ kho rādha māradhammo vedanā māradhammo saññā māradhammo saṅkhārā māradhammo viññāṇaṃ māradhammo. Evaṃ passaṃ .pe. Nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti. [379] Sāvatthiyaṃ . ekamantaṃ nisinno kho āyasmā rādho bhagavantaṃ etadavoca aniccaṃ aniccanti bhante vuccati katamaṃ Nu kho bhante aniccanti . rūpaṃ kho rādha aniccaṃ vedanā aniccā saññā .pe. viññāṇaṃ aniccaṃ . evaṃ passaṃ .pe. nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti. [380] Sāvatthī . ekamantaṃ nisinno kho āyasmā rādho bhagavantaṃ etadavoca aniccadhammo aniccadhammoti bhante vuccati katamo nu kho bhante aniccadhammo . rūpaṃ kho rādha aniccadhammo vedanā aniccadhammo saññā aniccadhammo saṅkhārā aniccadhammo viññāṇaṃ aniccadhammo . evaṃ passaṃ .pe. nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti. [381] Sāvatthī . ekamantaṃ nisinno kho āyasmā rādho bhagavantaṃ etadavoca dukkhaṃ dukkhanti bhante vuccati katamaṃ nu kho bhante dukkhanti . rūpaṃ kho rādha dukkhaṃ vedanā dukkhā saññā dukkhā saṅkhārā dukkhā viññāṇaṃ dukkhaṃ . evaṃ passaṃ .pe. Nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti. [382] Sāvatthī . ekamantaṃ nisinno kho āyasmā rādho bhagavantaṃ etadavoca dukkhadhammo dukkhadhammoti bhante vuccati katamo nu kho bhante dukkhadhammoti . rūpaṃ kho rādha dukkhadhammo vedanā dukkhadhammo saññā dukkhadhammo saṅkhārā dukkhadhammo viññāṇaṃ dukkhadhammo. Evaṃ passaṃ .pe. Nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti. [383] Sāvatthī . ekamantaṃ nisinno kho āyasmā rādho Bhagavantaṃ etadavoca anattā anattāti bhante vuccati katamo nu kho bhante anattāti . rūpaṃ kho rādha anattā vedanā anattā saññā anattā saṅkhārā anattā viññāṇaṃ anattā 1- . Evaṃ passaṃ .pe. Nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti. [384] Sāvatthī . ekamantaṃ nisinno kho āyasmā rādho bhagavantaṃ etadavoca anattadhammo anattadhammoti bhante vuccati katamo nu kho bhante anattadhammoti . rūpaṃ kho rādha anattadhammo vedanā anattadhammo saññā anattadhammo saṅkhārā anattadhammo viññāṇaṃ anattadhammo . evaṃ passaṃ .pe. Nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti. [385] Sāvatthī . ekamantaṃ nisinno kho āyasmā rādho bhagavantaṃ etadavoca khayadhammo khayadhammoti bhante vuccati katamo nu kho bhante khayadhammoti . rūpaṃ kho rādha khayadhammo vedanā khayadhammo saññā khayadhammo saṅkhārā khayadhammo viññāṇaṃ khayadhammo. Evaṃ passaṃ .pe. Nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti. [386] Sāvatthī . ekamantaṃ nisinno kho āyasmā rādho bhagavantaṃ etadavoca vayadhammo vayadhammoti bhante vuccati katamo nu kho bhante vayadhammoti . rūpaṃ kho rādha vayadhammo vedanā vayadhammo saññā vayadhammo saṅkhārā vayadhammo viññāṇaṃ vayadhammo. Evaṃ passaṃ .pe. Nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti. @Footnote: 1 Yu. anattāti. [387] Sāvatthī . ekamantaṃ nisinno kho āyasmā rādho bhagavantaṃ etadavoca samudayadhammo samudayadhammoti bhante vuccati katamo nu kho bhante samudayadhammoti . rūpaṃ kho rādha samudayadhammo vedanā samudayadhammo saññā samudayadhammo saṅkhārā samudayadhammo viññāṇaṃ samudayadhammo . evaṃ passaṃ .pe. nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti. [388] Sāvatthī . atha kho āyasmā rādho yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi . Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā rādho bhagavantaṃ etadavoca nirodhadhammo nirodhadhammoti bhante vuccati katamo nu kho bhante nirodhadhammoti . Rūpaṃ kho rādha nirodhadhammo vedanā . saññā. Saṅkhārā nirodhadhammo viññāṇaṃ nirodhadhammo . evaṃ passaṃ .pe. nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti. Dutiyo vaggo. Tassuddānaṃ māro ca māradhammo ca aniccehi 1- apare duve dukkhehi 2- ca dve vuttā anattehi 3- tatheva ca 4- khayavayasamudayaṃ nirodhadhammena dvādasāti. ---------- @Footnote: 1 Ma. aniccena . 2 Ma. dukkhena . 3 Ma. anattena . 4 Sī. apare dve. Rādhasaṃyutte āyācanavaggo tatiyo [389] Sāvatthī . atha kho āyasmā rādho yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi . ekamantaṃ nisinno kho āyasmā rādho bhagavantaṃ etadavoca sādhu me bhante bhagavā saṅkhittena dhammaṃ desetu yamahaṃ bhagavato dhammaṃ sutvā eko vūpakaṭṭho appamatto ātāpī pahitatto vihareyyanti . yo kho rādha māro tatra te chando pahātabbo [1]- ko ca rādha māro . rūpaṃ kho rādha māro tatra te chando pahātabbo vedanā māro tatra te chando pahātabbo saññā . saṅkhārā māro tatra te chando pahātabbo viññāṇaṃ māro tatra te chando pahātabbo . yo kho rādha māro tatra te chando pahātabbo . rāgo pahātabbo . Chandarāgo pahātabboti. [390] Yo kho rādha māradhammo tatra te chando pahātabbo. Rāgo pahātabbo. Chandarāgo pahātabbo. [391] Yaṃ kho rādha aniccaṃ. [392] Yo kho rādha aniccadhammo. [393] Yaṃ kho rādha dukkhaṃ. [394] Yo kho rādha dukkhadhammo. @Footnote:[1] Ma. sabbatthantare rāgo pahātabbo chandarāgo pahātabboti dissati. [395] Yo kho rādha anattā. [396] Yo kho rādha anattadhammo. [397] Yo kho rādha khayadhammo. [398] Yo kho rādha vayadhammo. [399] Yo kho rādha samudayadhammo tatra te chando pahātabbo. Rāgo pahātabbo. Chandarāgo pahātabboti. [400] Sāvatthī . atha kho āyasmā rādho yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā .pe. bhagavantaṃ etadavoca sādhu me bhante bhagavā saṅkhittena dhammaṃ desetu yamahaṃ bhagavato dhammaṃ sutvā eko vūpakaṭṭho appamatto ātāpī pahitatto vihareyyanti. {400.1} Yo kho rādha nirodhadhammo tatra te chando pahātabbo. Rāgo pahātabbo . chandarāgo pahātabbo. Ko ca rādha nirodhadhammo. Rūpaṃ kho rādha nirodhadhammo tatra te chando pahātabbo . rāgo pahātabbo . chandarāgo pahātabbo . vedanā . saññā . Saṅkhārā . viññāṇaṃ nirodhadhammo tatra te chando pahātabbo . Rāgo pahātabbo . chandarāgo pahātabbo . yo kho rādha nirodhadhammo tatra te chando pahātabbo . rāgo pahātabbo . Chandarāgo pahātabboti. Āyācanavaggo tatiyo. Tassuddānaṃ māro ca māradhammo ca aniccehi 1- apare duve dukkhehi dve vuttā anattehi tatheva ca khayavayasamudayaṃ nirodhadhammena dvādasāti. ---------- @Footnote: 1 Ma. Yu. aniccena. Rādhasaṃyutte upanisinnavaggo catuttho [401] Sāvatthī . ekamantaṃ nisinnaṃ kho āyasmantaṃ rādhaṃ bhagavā etadavoca yo kho rādha māro tatra te chando pahātabbo . Ko ca rādha māro . rūpaṃ kho rādha māro tatra te chando pahātabbo .pe. viññāṇaṃ māro tatra te chando pahātabbo . Yo kho rādha māro tatra te chando pahātabboti. [402] Sāvatthī . yo kho rādha māro tatra te rāgo pahātabbo .pe. [403] Yo kho rādha māro tatra te chandarāgo pahātabbo. [404] Yo kho rādha māradhammo tatra te chando pahātabbo. [405] Yo kho rādha māradhammo tatra te rāgo pahātabbo. [406] Yo kho rādha māradhammo tatra te chandarāgo pahātabbo. [407] Yaṃ kho rādha aniccaṃ. [408] Yo kho rādha aniccadhammo. [409] Yaṃ kho rādha dukkhaṃ. [410] Yo kho rādha dukkhadhammo. [411] Yo kho rādha anattā. [412] Yo kho rādha anattadhammo. [413] Yo kho rādha khayadhammo. [414] Yo kho rādha vayadhammo. [415] Yo kho rādha samudayadhammo tatra te chando pahātabbo. Rāgo pahātabbo. Chandarāgo pahātabboti. [416] Sāvatthī . ekamantaṃ nisinnaṃ kho āyasmantaṃ rādhaṃ bhagavā etadavoca yo kho rādha nirodhadhammo tatra te chando pahātabbo . rāgo pahātabbo . chandarāgo pahātabbo . ko ca rādha nirodhadhammo . rūpaṃ kho rādha nirodhadhammo tatra te chando pahātabbo . rāgo pahātabbo . chandarāgo pahātabbo . Vedanā . saññā . saṅkhārā . viññāṇaṃ nirodhadhammo tatra te chando pahātabbo . rāgo pahātabbo . chandarāgo pahātabbo . yo kho rādha nirodhadhammo tatra te chando pahātabbo. Rāgo pahātabbo. Chandarāgo pahātabboti. Upanisinnavaggo catuttho. Tassuddānaṃ māro ca māradhammo ca aniccehi apare duve dukkhehi 1- dve vuttā anattehi apare dve 2- khayavayasamudayaṃ nirodhadhammena dvādasāti. Rādhasaṃyuttaṃ samattaṃ. ------ @Footnote: 1 Yu. dukkhañca dve vuttā dve anattehi aṭṭhamaṃ . 2 Ma. vuttena veditabbaṃ. Diṭṭhisaṃyuttaṃ ------- sotāpattivaggo paṭhamo [417] Ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane .pe. Bhagavā etadavoca kismiṃ nu kho bhikkhave sati kiṃ upādāya kiṃ abhinivissa evaṃ diṭṭhi uppajjati na vātā vāyanti na najjo sandanti na gabbhiniyo vijāyanti na candimasuriyā udenti vā apenti vā esikaṭṭhāyiṭṭhitāti . bhagavaṃmūlakā no bhante dhammā bhagavaṃnettikā bhagavaṃpaṭisaraṇā sādhu vata bhante bhagavantaññeva paṭibhātu etassa bhāsitassa attho bhagavato dhammaṃ sutvā bhikkhū dhāressantīti . tenahi bhikkhave suṇātha sādhukaṃ manasikarotha bhāsissāmīti. Evaṃ bhanteti kho te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ . Bhagavā etadavoca rūpe kho bhikkhave sati rūpaṃ upādāya rūpaṃ abhinivissa evaṃ diṭṭhi uppajjati na vātā vāyanti na najjo sandanti na gabbhiniyo vijāyanti na candimasuriyā udenti vā apenti vā esikaṭṭhāyiṭṭhitā 1- . Vedanāya sati .pe. saññāya sati . saṅkhāresu sati . viññāṇe sati viññāṇaṃ upādāya viññāṇaṃ abhinivissa evaṃ diṭṭhi uppajjati na vātā vāyanti na najjo sandanti na gabbhiniyo vijāyanti na candimasuriyā udenti vā apenti vā esikaṭṭhāyiṭṭhitā. @Footnote: 1 Ma. esikaṭṭhāyiṭṭhitāti. [418] Taṃ kiṃ maññatha bhikkhave rūpaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti. Aniccaṃ bhante . yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti . Dukkhaṃ bhante. Yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ api nu taṃ anupādāya evaṃ diṭṭhi uppajjeyya na vātā vāyanti na najjo sandanti na gabbhiniyo vijāyanti na candimasuriyā udenti vā apenti vā esikaṭṭhāyiṭṭhitāti. No hetaṃ bhante. {418.1} Vedanā niccā vā aniccā vāti .pe. saññā. Saṅkhārā niccā vā aniccā vāti .pe. viññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti . aniccaṃ bhante . yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti. Dukkhaṃ bhante . yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ api nu taṃ anupādāya evaṃ diṭṭhi uppajjeyya na vātā vāyanti na najjo sandanti na gabbhiniyo vijāyanti na candimasuriyā udenti vā apenti vā esikaṭṭhāyiṭṭhitāti . no hetaṃ bhante . yampidaṃ diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ pattaṃ pariyesitaṃ anuvicaritaṃ manasā taṃpi niccaṃ vā aniccaṃ vāti . aniccaṃ bhante . yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti . dukkhaṃ bhante . yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ api nu taṃ anupādāya evaṃ diṭṭhi uppajjeyya na vātā vāyanti na najjo sandanti na gabbhiniyo vijāyanti na candimasuriyā udenti vā apenti vā esikaṭṭhāyiṭṭhitāti. No hetaṃ bhante. Yato kho bhikkhave ariyasāvakassa imesu chasu 1- ṭhānesu kaṅkhā @Footnote: 1 Ma. ca. Pahīnā hoti dukkhepissa kaṅkhā pahīnā hoti dukkhasamudayepissa kaṅkhā pahīnā hoti dukkhanirodhepissa kaṅkhā pahīnā hoti dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāyapissa kaṅkhā pahīnā hoti . ayaṃ vuccati bhikkhave ariyasāvako sotāpanno avinipātadhammo niyato sambodhiparāyanoti. [419] Sāvatthī . kismiṃ nu kho bhikkhave sati kiṃ upādāya kiṃ abhinivissa evaṃ diṭṭhi uppajjati etaṃ mama esohamasmi eso me attāti . bhagavaṃmūlakā no bhante dhammā .pe. rūpe kho bhikkhave sati rūpaṃ upādāya rūpaṃ abhinivissa evaṃ diṭṭhi uppajjati etaṃ mama esohamasmi eso me attāti . vedanāya sati .pe. Saññāya sati . saṅkhāresu sati . viññāṇe sati viññāṇaṃ upādāya viññāṇaṃ abhinivissa evaṃ diṭṭhi uppajjati etaṃ mama esohamasmi eso me attāti. [420] Taṃ kiṃ maññatha bhikkhave rūpaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti . Aniccaṃ bhante .pe. api nu taṃ anupādāya evaṃ diṭṭhi uppajjeyya etaṃ mama esohamasmi eso me attāti . no hetaṃ bhante . Vedanā . saññā . saṅkhārā . viññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti . aniccaṃ .pe. api nu taṃ anupādāya evaṃ diṭṭhi uppajjeyya etaṃ mama esohamasmi eso me attāti . no hetaṃ bhante . Yampidaṃ diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ pattaṃ pariyesitaṃ anuvicaritaṃ manasā Taṃpi niccaṃ vā aniccaṃ vāti . aniccaṃ bhante . yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti . dukkhaṃ bhante . yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ api nu taṃ anupādāya evaṃ diṭṭhi uppajjeyya etaṃ mama esohamasmi eso me attāti. No hetaṃ bhante. Yato kho bhikkhave ariyasāvakassa imesu chasu ṭhānesu kaṅkhā pahīnā hoti dukkhepissa kaṅkhā pahīnā hoti .pe. dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāyapissa kaṅkhā pahīnā hoti . ayaṃ vuccati bhikkhave ariyasāvako sotāpanno avinipātadhammo niyato sambodhiparāyanoti. [421] Sāvatthī . kismiṃ nu kho bhikkhave sati kiṃ upādāya kiṃ abhinivissa evaṃ diṭṭhi uppajjati so attā so loko so pecca bhavissāmi nicco dhuvo sassato avipariṇāmadhammoti . Bhagavaṃmūlakā no bhante dhammā .pe. rūpe kho bhikkhave sati rūpaṃ upādāya rūpaṃ abhinivissa evaṃ diṭṭhi uppajjati so attā .pe. avipariṇāmadhammo vedanāya sati .pe. saññāya sati . Saṅkhāresu sati . viññāṇe sati viññāṇaṃ upādāya viññāṇaṃ abhinivissa evaṃ diṭṭhi uppajjati so attā so loko so pecca bhavissāmi nicco dhuvo sassato avipariṇāmadhammo 1-. [422] Taṃ kiṃ maññatha bhikkhave rūpaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti . Aniccaṃ bhante .pe. vipariṇāmadhammaṃ api nu taṃ anupādāya @Footnote: 1 Ma. Yu. avipariṇāmadhammoti. Evaṃ diṭṭhi uppajjeyya so attā .pe. avipariṇāmadhammoti . No hetaṃ bhante . vedanā . saññā . saṅkhārā . viññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti . aniccaṃ bhante . api nu taṃ anupādāya evaṃ diṭṭhi uppajjeyya so attā .pe. avipariṇāmadhammoti . No hetaṃ bhante . yampidaṃ diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ pattaṃ pariyesitaṃ anuvicaritaṃ manasā taṃpi niccaṃ vā aniccaṃ vāti . Aniccaṃ bhante . yaṃ panāniccaṃ .pe. api nu taṃ anupādāya evaṃ diṭṭhi uppajjeyya so attā so loko so pecca bhavissāmi nicco dhuvo sassato avipariṇāmadhammoti. No hetaṃ bhante. Yato kho bhikkhave ariyasāvakassa imesu chasu ṭhānesu kaṅkhā pahīnā hoti dukkhepissa kaṅkhā pahīnā hoti .pe. dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāyapissa kaṅkhā pahīnā hoti . ayaṃ vuccati bhikkhave ariyasāvako sotāpanno avinipātadhammo niyato sambodhiparāyanoti. [423] Sāvatthī . kismiṃ nu kho bhikkhave sati kiṃ upādāya kiṃ abhinivissa evaṃ diṭṭhi uppajjati no cassaṃ no ca me siyā na bhavissati 1- na me bhavissatīti . bhagavaṃmūlakā no bhante dhammā .pe. rūpe kho bhikkhave sati rūpaṃ upādāya rūpaṃ abhinivissa evaṃ diṭṭhi uppajjati no cassaṃ no ca me siyā na bhavissati na @Footnote: 1 bhavissāmītipi pāṭho. Ma. nābhavissa. Me bhavissatīti . vedanāya sati . saññāya sati . Saṅkhāresu sati. Viññāṇe sati viññāṇaṃ upādāya viññāṇaṃ abhinivissa evaṃ diṭṭhi uppajjati no cassaṃ no ca me siyā na bhavissati na me bhavissatīti. [424] Taṃ kiṃ maññatha bhikkhave rūpaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti . Aniccaṃ bhante .pe. api nu taṃ anupādāya evaṃ diṭṭhi uppajjeyya no cassaṃ no ca me siyā na bhavissati na me bhavissatīti . No hetaṃ bhante . vedanā . saññā . saṅkhārā . viññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti . aniccaṃ bhante . yaṃ panāniccaṃ .pe. Api nu taṃ anupādāya evaṃ diṭṭhi uppajjeyya no cassaṃ no ca me siyā na bhavissati na me bhavissatīti . no hetaṃ bhante. Yampidaṃ diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ pattaṃ pariyesitaṃ anuvicaritaṃ manasā taṃpi niccaṃ vā aniccaṃ vāti . aniccaṃ bhante .pe. api nu taṃ anupādāya evaṃ diṭṭhi uppajjeyya no cassaṃ no ca me siyā na bhavissati na me bhavissatīti. No hetaṃ bhante. Yato kho bhikkhave ariyasāvakassa imesu chasu ṭhānesu kaṅkhā pahīnā hoti dukkhepissa kaṅkhā pahīnā hoti .pe. dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāyapissa kaṅkhā pahīnā hoti . ayaṃ vuccati bhikkhave ariyasāvako sotāpanno avinipātadhammo niyato sambodhiparāyanoti. [425] Sāvatthī . kismiṃ nu kho bhikkhave sati kiṃ upādāya kiṃ abhinivissa evaṃ diṭṭhi uppajjati natthi dinnaṃ natthi yiṭṭhaṃ natthi hutaṃ natthi sukatadukkaṭānaṃ kammānaṃ phalaṃ vipāko natthi ayaṃ loko natthi paraloko natthi mātā natthi pitā natthi sattā upapātikā natthi loke samaṇabrāhmaṇā sammaggatā sammāpaṭipannā ye imañca lokaṃ parañca lokaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedenti cātummahābhūtikoyaṃ puriso yadā 1- kālaṃ karoti paṭhavī paṭhavīkāyaṃ anupeti anupagacchati āpo āpokāyaṃ anupeti anupagacchati tejo tejokāyaṃ anupeti anupagacchati vāyo vāyokāyaṃ anupeti anupagacchati ākāsaṃ indriyāni saṅkamanti 2- āsandipañcamā purisā mataṃ ādāya gacchati yāva āhaḷanā padāni paññāyanti kāpotakāni aṭṭhīni bhavanti bhassantā 3- āhutiyo dattupaññattamidaṃ 4- dānaṃ nāma tesaṃ tucchaṃ musā vilāpo ye keci atthikavādaṃ vadanti bāle ca paṇḍite ca kāyassa bhedā ucchijjanti vinassanti na honti parammaraṇāti. {425.1} Bhagavaṃmūlakā no bhante dhammā .pe. Rūpe kho bhikkhave sati rūpaṃ upādāya rūpaṃ abhinivissa evaṃ diṭṭhi uppajjati natthi dinnaṃ natthi yiṭṭhaṃ .pe. kāyassa bhedā ucchijjanti vinassanti na honti parammaraṇā 5-. Vedanāya sati .pe. saññāya sati . saṅkhāresu sati . viññāṇe @Footnote: 1 Po. yathākālaṃ . 2 pakkamantīti vā pāṭho . 3 bhasmantātipi pāṭho. @Yu. bhasmantāhutiyo. 4 Ma. dattupaññattaṃ yadidaṃ dānaṃ tesaṃ . 5 Ma. parammaraṇāti. Sati viññāṇaṃ upādāya viññāṇaṃ abhinivissa evaṃ diṭṭhi uppajjati natthi dinnaṃ natthi yiṭṭhaṃ .pe. kāyassa bhedā ucchijjanti vinassanti na honti parammaraṇā. [426] Taṃ kiṃ maññatha bhikkhave rūpaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti . Aniccaṃ bhante . yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ api nu taṃ anupādāya evaṃ diṭṭhi uppajjeyya natthi dinnaṃ natthi yiṭṭhaṃ .pe. kāyassa bhedā ucchijjanti vinassanti na honti parammaraṇāti. No hetaṃ bhante . vedanā .pe. saññā . saṅkhārā . Viññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti . aniccaṃ bhante .pe. api nu taṃ anupādāya evaṃ diṭṭhi uppajjeyya natthi dinnaṃ natthi yiṭṭhaṃ .pe. kāyassa bhedā ucchijjanti vinassanti na honti parammaraṇāti . no hetaṃ bhante . yampidaṃ diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ pattaṃ pariyesitaṃ anuvicaritaṃ manasā taṃpi niccaṃ vā aniccaṃ vāti . aniccaṃ bhante .pe. api nu taṃ anupādāya evaṃ diṭṭhi uppajjeyya natthi dinnaṃ natthi yiṭṭhaṃ .pe. ye keci atthikavādaṃ vadanti bāle ca paṇḍite ca kāyassa bhedā ucchijjanti vinassanti na honti parammaraṇāti. No hetaṃ bhante. Yato kho bhikkhave ariyasāvakassa imesu chasu ṭhānesu kaṅkhā pahīnā hoti dukkhepissa kaṅkhā pahīnā hoti .pe. dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāyapissa kaṅkhā pahīnā hoti . ayaṃ vuccati Bhikkhave ariyasāvako sotāpanno avinipātadhammo niyato sambodhiparāyanoti. [427] Sāvatthī . kismiṃ nu kho bhikkhave sati kiṃ upādāya kiṃ abhinivissa evaṃ diṭṭhi uppajjati karato 1- kārayato chindato chedāpayato pacato 2- pacāpayato socato socāpayato 3- kilamato kilamāpayato phandato phandāpayato pāṇamatipātāpayato adinnaṃ ādiyato sandhiṃ chindato nillopaṃ harato ekāgārikaṃ karoto paripanthe tiṭṭhato paradāraṃ gacchato musā bhaṇato karato na kariyati pāpaṃ khurapariyantena cepi cakkena yo imissā paṭhaviyā pāṇe ekaṃ maṃsakhalaṃ ekaṃ maṃsapuñjaṃ kareyya natthi tatonidānaṃ pāpaṃ natthi pāpassa āgamo dakkhiṇañcepi gaṅgāya tīraṃ gaccheyya hananto ghātento chindanto chedāpento pacanto pacāpento 4- natthi tatonidānaṃ pāpaṃ natthi pāpassa āgamo uttarañcepi gaṅgāya tīraṃ gaccheyya dadanto dāpento 5- yajanto yajāpento 6- natthi tatonidānaṃ puññaṃ natthi puññassa āgamo dānena damena saṃyamena saccavajjena natthi puññaṃ natthi puññassa āgamoti . Bhagavaṃmūlakā no bhante dhammā .pe. rūpe kho bhikkhave sati rūpaṃ upādāya rūpaṃ abhinivissa evaṃ diṭṭhi uppajjati karato kārayato .pe. natthi puññaṃ natthi puññassa āgamo . Vedanāya sati .pe. saññāya sati . saṅkhāresu sati . @Footnote: 1 Ma. karoto . 2 Yu. vadhato vadhāpayato. 3 Yu. socayato. 4 Ma. Yu. pācento. @5 Po. dadāpento . 6 Yu. yājento. Viññāṇe sati viññāṇaṃ upādāya viññāṇaṃ abhinivissa evaṃ diṭṭhi uppajjati karato kārayato .pe. natthi puññaṃ natthi puññassa āgamo. [428] Taṃ kiṃ maññatha bhikkhave rūpaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti . Aniccaṃ bhante .pe. vipariṇāmadhammaṃ api nu taṃ anupādāya evaṃ diṭṭhi uppajjeyya karato kārayato .pe. natthi puññaṃ natthi puññassa āgamoti . no hetaṃ bhante . vedanā .pe. Saññā . saṅkhārā . viññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti . aniccaṃ bhante .pe. api nu taṃ anupādāya evaṃ diṭṭhi uppajjeyya karato kārayato .pe. natthi puññassa āgamoti . no hetaṃ bhante . Yampidaṃ diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ pattaṃ pariyesitaṃ anuvicaritaṃ manasā taṃpi niccaṃ vā aniccaṃ vāti . aniccaṃ bhante .pe. api nu taṃ anupādāya evaṃ diṭṭhi uppajjeyya karato kārayato .pe. Natthi puññaṃ natthi puññassa āgamoti. No hetaṃ bhante. Yato kho bhikkhave ariyasāvakassa imesu chasu ṭhānesu kaṅkhā pahīnā hoti dukkhepissa kaṅkhā pahīnā hoti .pe. dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāyapissa kaṅkhā pahīnā hoti . ayaṃ vuccati bhikkhave ariyasāvako sotāpanno avinipātadhammo niyato sambodhiparāyanoti. [429] Sāvatthī . kismiṃ nu kho bhikkhave sati kiṃ upādāya kiṃ abhinivissa evaṃ diṭṭhi uppajjati natthi hetu natthi paccayo Sattānaṃ saṅkilesāya ahetū 1- appaccayā sattā saṅkilissanti natthi hetu natthi paccayo sattānaṃ visuddhiyā ahetū appaccayā sattā visujjhanti natthi balaṃ natthi viriyaṃ natthi purisathāmo natthi purisaparakkamo sabbe sattā sabbe pāṇā sabbe bhūtā sabbe jīvā avasā abalā aviriyā niyatisaṅgatibhāvapariṇatā chasvevābhijātīsu sukhadukkhaṃ paṭisaṃvedentīti . bhagavaṃmūlakā no bhante dhammā .pe. rūpe kho bhikkhave sati rūpaṃ upādāya rūpaṃ abhinivissa evaṃ diṭṭhi uppajjati natthi hetu natthi paccayo .pe. sukhadukkhaṃ paṭisaṃvedentīti . Vedanāya sati .pe. saññāya sati . saṅkhāresu sati . viññāṇe sati viññāṇaṃ upādāya viññāṇaṃ abhinivissa evaṃ diṭṭhi uppajjati natthi hetu natthi paccayo .pe. Sukhadukkhaṃ paṭisaṃvedentīti. [430] Taṃ kiṃ maññatha bhikkhave rūpaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti . Aniccaṃ bhante .pe. vipariṇāmadhammaṃ api nu taṃ anupādāya evaṃ diṭṭhi uppajjeyya natthi hetu natthi paccayo .pe. Sukhadukkhaṃ paṭisaṃvedentīti . no hetaṃ bhante . vedanā .pe. Saññā . saṅkhārā . viññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti . aniccaṃ bhante .pe. api nu taṃ anupādāya evaṃ diṭṭhi uppajjeyya natthi hetu natthi paccayo .pe. sukhadukkhaṃ paṭisaṃvedentīti . No hetaṃ bhante . yampidaṃ diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ pattaṃ pariyesitaṃ anuvicaritaṃ manasā taṃpi niccaṃ vā aniccaṃ vāti . aniccaṃ bhante .pe. @Footnote: 1 Yu. ahetu. Api nu taṃ anupādāya evaṃ diṭṭhi uppajjeyya natthi hetu natthi paccayo .pe. Sukhadukkhaṃ paṭisaṃvedentīti. No hetaṃ bhante. Yato kho bhikkhave ariyasāvakassa imesu chasu ṭhānesu kaṅkhā pahīnā hoti dukkhepissa kaṅkhā pahīnā hoti .pe. dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāyapissa kaṅkhā pahīnā hoti . ayaṃ vuccati bhikkhave ariyasāvako sotāpanno avinipātadhammo niyato sambodhiparāyanoti. [431] Sāvatthī . kismiṃ nu kho bhikkhave sati kiṃ upādāya kiṃ abhinivissa evaṃ diṭṭhi uppajjati sattīme kāyā akaṭā akaṭavidhā animmitā animmitavidhā 1- vañjhā kūṭaṭṭhā esikaṭṭhāyiṭṭhitā te na iñjanti na vipariṇamanti 2- [3]- aññamaññaṃ byādhenti 4- nālaṃ aññamaññassa sukhāya vā dukkhāya vā [5]- . katame satta . Paṭhavīkāyo āpokāyo tejokāyo vāyokāyo sukhe dukkhe jīve. {431.1} Sattīme kāyā akaṭā akaṭavidhā animmitā animmitavidhā vañjhā kūṭaṭṭhā esikaṭṭhāyiṭṭhitā te na iñjanti na vipariṇamanti na aññamaññaṃ byādhenti nālaṃ aññamaññassa sukhāya vā dukkhāya vā . Yopi tiṇhena satthena sīsaṃ chindati na koci 6- kiñci jīvitā voropeti. Sattannaṃ tveva kāyānamantarena satthaṃ vivaramanupavisati. {431.2} Cuddasa kho panimāni yonippamukhasatasahassāni saṭṭhī 7- ca satāni cha ca satāni pañca 8- ca kammuno satāni ca pañca ca kammāni tīṇi ca @Footnote: 1 Ma. Yu. animmātā . 2 Po. Yu. na vipariṇāmenti . 3 Ma. Yu. nasaddo @dissati . 4 Ma. byāpādhenti . 5 Ma. Yu. etthantare sukhadukkhāya vāti dissati. @6 Yu. na koci taṃ. Ma. na sopi kañci . 7 Po. chasaṭṭhī . 8 Yu. pañca kammasatāni. Kammāni kamme ca aḍḍhakamme ca dvaṭṭhipaṭipadā dvaṭṭhantarakappā chaḷābhijātiyo aṭṭha purisabhūmiyo ekūnapaññāsa ājīvasate 1- ekūnapaññāsa paribbājakasate ekūnapaññāsa nāgavāsasate vīse indriyasate tiṃse nirayasate chattiṃsa rajodhātuyo satta saññigabbhā 2- satta asaññigabbhā satta nigaṇṭhigabbhā satta dibbā 3- satta mānusā satta pisācā 4- satta sarā satta pavuṭā 5- satta ca pavuṭasatāni satta papātā satta ca papātasatāni satta supinā satta ca supinasatāni cullāsīti mahākappino satasahassāni yāni 6- bāle ca paṇḍite ca sandhāvitvā saṃsaritvā dukkhassantaṃ karissanti tattha natthi imināhaṃ sīlena vā vatena vā tapena vā brahmacariyena vā aparipakkaṃ vā kammaṃ paripācessāmi paripakkaṃ vā kammaṃ phussa phussa byantīkarissāmīti hevaṃ natthi doṇamite sukhadukkhe pariyantakate saṃsāre natthi hāyanavaḍḍhane natthi ukkaṃsāvakaṃse . seyyathāpi nāma suttaguḷe khitte nibbeṭhiyamānameva paleti 7- . evameva 8- bāle ca paṇḍite ca nibbeṭhiyamānā sukhadukkhaṃ palentīti. {431.3} Bhagavaṃmūlakā no bhante dhammā. Rūpe kho bhikkhave sati rūpaṃ upādāya rūpaṃ abhinivissa evaṃ diṭṭhi uppajjati sattīme kāyā akaṭā akaṭavidhā .pe. sukhadukkhaṃ palentīti . vedanāya sati .pe. Saññāya sati . saṅkhāresu sati . viññāṇe sati viññāṇaṃ upādāya @Footnote: 1 Ma. Yu. ājīvakasate . 2 Po. Ma. Yu. saññīgabbhā ... . 3 Ma. devātipi pāṭho. @4 Ma. Yu. pesācā . 5 Yu. pavudhā . 6 Yu. ayaṃ pāṭho natthi . 7 Po. phaleti. @8 Yu. evamevaṃ. Viññāṇaṃ abhinivissa evaṃ diṭṭhi uppajjati sattīme kāyā akaṭā akaṭavidhā .pe. Sukhadukkhaṃ palentīti. [432] Taṃ kiṃ maññatha bhikkhave rūpaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti . Aniccaṃ bhante . yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ api nu taṃ anupādāya evaṃ diṭṭhi uppajjeyya sattīme kāyā akaṭā akaṭavidhā .pe. sukhadukkhaṃ palentīti . no hetaṃ bhante . vedanā .pe. Saññā . saṅkhārā . viññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti . Aniccaṃ bhante . api nu taṃ upādāya evaṃ diṭṭhi uppajjeyya sattīme kāyā akaṭā akaṭavidhā .pe. sukhadukkhaṃ palentīti . No hetaṃ bhante . yampidaṃ diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ pattaṃ pariyesitaṃ anuvicaritaṃ manasā taṃpi niccaṃ vā aniccaṃ vāti . aniccaṃ bhante .pe. api nu taṃ anupādāya evaṃ diṭṭhi uppajjeyya sattīme kāyā akaṭā akaṭavidhā .pe. nibbeṭhiyamānā sukhadukkhaṃ palentīti. No hetaṃ bhante. Yato kho bhikkhave ariyasāvakassa imesu chasu ṭhānesu kaṅkhā pahīnā hoti dukkhepissa kaṅkhā pahīnā hoti .pe. dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāyapissa kaṅkhā pahīnā hoti . ayaṃ vuccati bhikkhave ariyasāvako sotāpanno avinipātadhammo niyato sambodhiparāyanoti. [433] Sāvatthī . kismiṃ nu kho bhikkhave sati kiṃ upādāya kiṃ abhinivissa evaṃ diṭṭhi uppajjati sassato lokoti . Bhagavaṃmūlakā no bhante dhammā .pe. rūpe kho bhikkhave sati rūpaṃ upādāya rūpaṃ abhinivissa evaṃ diṭṭhi uppajjati sassato lokoti . Vedanāya sati .pe. saññāya sati . saṅkhāresu sati . viññāṇe sati viññāṇaṃ upādāya viññāṇaṃ abhinivissa evaṃ diṭṭhi uppajjati sassato lokoti. [434] Taṃ kiṃ maññatha bhikkhave rūpaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti . Aniccaṃ bhante .pe. vipariṇāmadhammaṃ api nu taṃ anupādāya evaṃ diṭṭhi uppajjeyya sassato lokoti . no hetaṃ bhante . Vedanā .pe. saññā . saṅkhārā . viññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti . aniccaṃ bhante .pe. api nu taṃ anupādāya evaṃ diṭṭhi uppajjeyya sassato lokoti . no hetaṃ bhante . yampidaṃ diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ pattaṃ pariyesitaṃ anuvicaritaṃ manasā taṃpi niccaṃ vā aniccaṃ vāti . aniccaṃ bhante . yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti . dukkhaṃ bhante . yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ api nu taṃ anupādāya evaṃ diṭṭhi uppajjeyya sassato lokoti . No hetaṃ bhante. Yato kho bhikkhave ariyasāvakassa imesu chasu ṭhānesu kaṅkhā pahīnā hoti dukkhepissa kaṅkhā pahīnā hoti .pe. dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāyapissa kaṅkhā pahīnā hoti . ayaṃ vuccati bhikkhave ariyasāvako sotāpanno avinipātadhammo niyato sambodhiparāyanoti. [435] Sāvatthī . kismiṃ nu kho bhikkhave sati kiṃ upādāya kiṃ abhinivissa evaṃ diṭṭhi uppajjati asassato lokoti . bhagavaṃmūlakā no bhante dhammā .pe. rūpe kho bhikkhave sati .pe. vedanāya sati . saññāya sati . saṅkhāresu sati . viññāṇe sati viññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti . aniccaṃ bhante .pe. Api nu taṃ anupādāya evaṃ diṭṭhi uppajjeyya asassato lokoti . No hetaṃ bhante . yampidaṃ diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ pattaṃ pariyesitaṃ anuvicaritaṃ manasā taṃpi niccaṃ vā aniccaṃ vāti . aniccaṃ bhante .pe. api nu taṃ anupādāya evaṃ diṭṭhi uppajjeyya asassato lokoti. No hetaṃ bhante. Yato kho bhikkhave ariyasāvakassa imesu chasu ṭhānesu kaṅkhā pahīnā hoti dukkhepissa kaṅkhā pahīnā hoti .pe. dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāyapissa kaṅkhā pahīnā hoti . ayaṃ vuccati bhikkhave ariyasāvako sotāpanno avinipātadhammo niyato sambodhiparāyanoti. [436] Sāvatthī . kismiṃ nu kho bhikkhave sati kiṃ upādāya kiṃ abhinivissa evaṃ diṭṭhi uppajjati antavā lokoti . bhagavaṃmūlakā no bhante dhammā .pe. Niyato sambodhiparāyanoti. [437] Sāvatthī . kismiṃ nu kho bhikkhave sati kiṃ upādāya kiṃ abhinivissa evaṃ diṭṭhi uppajjati anantavā lokoti . bhagavaṃmūlakā no bhante dhammā .pe. Niyato sambodhiparāyanoti. [438] Sāvatthī . kismiṃ nu kho bhikkhave sati kiṃ upādāya kiṃ abhinivissa evaṃ diṭṭhi uppajjati taṃ jīvaṃ taṃ sarīranti . Bhagavaṃmūlakā no bhante dhammā .pe. Niyato sambodhiparāyanoti. [439] Sāvatthī . kismiṃ nu kho bhikkhave sati kiṃ upādāya kiṃ abhinivissa evaṃ diṭṭhi uppajjati aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīranti . Bhagavaṃmūlakā no bhante dhammā .pe. Niyato sambodhiparāyanoti. [440] Sāvatthī . kismiṃ nu kho bhikkhave sati kiṃ upādāya kiṃ abhinivissa evaṃ diṭṭhi uppajjati hoti tathāgato parammaraṇāti . Bhagavaṃmūlakā no bhante dhammā .pe. Niyato sambodhiparāyanoti. [441] Sāvatthī . tatra kho . kismiṃ nu kho bhikkhave sati kiṃ upādāya kiṃ abhinivissa evaṃ diṭṭhi uppajjati na hoti tathāgato parammaraṇāti . bhagavaṃmūlakā no bhante dhammā .pe. Niyato sambodhiparāyanoti. [442] Sāvatthī . kismiṃ nu kho bhikkhave sati kiṃ upādāya kiṃ abhinivissa evaṃ diṭṭhi uppajjati hoti ca na ca hoti tathāgato parammaraṇāti . bhagavaṃmūlakā no bhante dhammā .pe. Niyato sambodhiparāyanoti. [443] Sāvatthī . kismiṃ nu kho bhikkhave sati kiṃ upādāya kiṃ abhinivissa evaṃ diṭṭhi uppajjati neva hoti na na hoti tathāgato parammaraṇāti . bhagavaṃmūlakā no bhante dhammā .pe. Rūpe kho bhikkhave sati rūpaṃ upādāya rūpaṃ abhinivissa evaṃ diṭṭhi uppajjati neva hoti na na hoti tathāgato parammaraṇāti .pe. [444] Taṃ kiṃ maññatha bhikkhave rūpaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti . Aniccaṃ bhante .pe. vipariṇāmadhammaṃ api nu taṃ anupādāya evaṃ diṭṭhi uppajjeyya neva hoti na na hoti tathāgato parammaraṇāti . no hetaṃ bhante . yampidaṃ diṭṭhaṃ sutaṃ mutaṃ viññātaṃ pattaṃ pariyesitaṃ anuvicaritaṃ manasā taṃpi niccaṃ vā aniccaṃ vāti . aniccaṃ bhante . yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti . dukkhaṃ bhante . yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ api nu taṃ anupādāya evaṃ diṭṭhi uppajjeyya neva hoti na na hoti tathāgato parammaraṇāti. No hetaṃ bhante. Yato ca kho bhikkhave ariyasāvakassa imesu chasu ṭhānesu kaṅkhā pahīnā hoti dukkhepissa kaṅkhā pahīnā hoti dukkhasamudayepissa kaṅkhā pahīnā hoti .pe. Niyato sambodhiparāyanoti. Sotāpattivaggo. Aṭṭhārasaveyyākaraṇaṃ niṭṭhitaṃ ------------ @Footnote:Ma. Yu. tassuddānaṃ @ vātaṃ etaṃ mama so attā no ca me siyā @ natthi karoto hetu ca mahādiṭṭhena aṭṭhamaṃ @ sassato loko ca asassato ca antavā ca @ anantavā ca taṃ jīvaṃ taṃ sariranti aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sariranti ca @ hoti tathāgato paraṃmaraṇāti na hoti tathāgato paraṃmaraṇāti @ neva hoti na na hoti tathāgato paraṃmaraṇāti. Diṭṭhisaṃyutte dutiyapeyyālo dutiyo 1- [445] Sāvatthī . kismiṃ nu kho bhikkhave sati kiṃ upādāya kiṃ abhinivissa evaṃ diṭṭhi uppajjati na vātā vāyanti na najjo sandanti na gabbhiniyo vijāyanti na candimasuriyā udenti vā apenti vā esikaṭṭhāyiṭṭhitāti . bhagavaṃmūlakā no bhante dhammā .pe. rūpe kho bhikkhave sati rūpaṃ upādāya rūpaṃ abhinivissa evaṃ diṭṭhi uppajjati na vātā vāyanti .pe. esikaṭṭhāyiṭṭhitāti . Vedanāya sati .pe. saññāya sati . saṅkhāresu sati . viññāṇe sati viññāṇaṃ upādāya viññāṇaṃ abhinivissa evaṃ diṭṭhi uppajjati na vātā vāyanti .pe. Esikaṭṭhāyiṭṭhitāti. [446] Taṃ kiṃ maññatha bhikkhave rūpaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti . Aniccaṃ bhante .pe. vipariṇāmadhammaṃ api nu taṃ anupādāya evaṃ diṭṭhi uppajjeyya na vātā vāyanti .pe. esikaṭṭhāyiṭṭhitāti . No hetaṃ bhante . iti kho bhikkhave dukkhe sati dukkhaṃ upādāya dukkhaṃ abhinivissa evaṃ diṭṭhi uppajjati na vātā vāyanti .pe. Esikaṭṭhāyiṭṭhitāti . vedanā .pe. saññā . saṅkhārā . Viññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti . aniccaṃ bhante . .pe. Vipariṇāmadhammaṃ api nu taṃ anupādāya evaṃ diṭṭhi uppajjeyya na vātā vāyanti .pe. esikaṭṭhāyiṭṭhitāti . @Footnote: 1 Ma. dutiyagamanavagga-vātasutta. No hetaṃ bhante . iti kho bhikkhave dukkhe sati dukkhaṃ upādāya dukkhaṃ abhinivissa evaṃ diṭṭhi uppajjati 1- na vātā vāyanti na najjo sandanti na gabbhiniyo vijāyanti na candimasuriyā udenti vā apenti vā esikaṭṭhāyiṭṭhitāti . (purimagamanāni hi aṭṭhārasa veyyākaraṇāni vitthārāni). [447] Sāvatthī . tatra kho . kismiṃ nu kho bhikkhave sati kiṃ upādāya kiṃ abhinivissa evaṃ diṭṭhi uppajjati neva hoti na na hoti tathāgato parammaraṇāti . bhagavaṃmūlakā no bhante dhammā .pe. rūpe kho bhikkhave sati rūpaṃ upādāya rūpaṃ abhinivissa evaṃ diṭṭhi uppajjati neva hoti na na hoti tathāgato parammaraṇāti. Vedanāya sati .pe. saññāya sati . saṅkhāresu sati . viññāṇe sati viññāṇaṃ upādāya viññāṇaṃ abhinivissa evaṃ diṭṭhi uppajjati neva hoti [2]- na na hoti tathāgato parammaraṇāti. [448] Taṃ kiṃ maññatha bhikkhave rūpaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti . Aniccaṃ bhante .pe. vipariṇāmadhammaṃ api nu taṃ anupādāya evaṃ diṭṭhi uppajjeyya neva hoti na na hoti tathāgato parammaraṇāti . no hetaṃ bhante . iti kho bhikkhave dukkhe sati dukkhaṃ upādāya dukkhaṃ abhinivissa evaṃ diṭṭhi uppajjati neva hoti na na hoti tathāgato parammaraṇāti . vedanā .pe. @Footnote: 1 Ma. uppajjeyya. 2 Yu. etthantare tathāgatoti dissati. Saññā . saṅkhārā . viññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti . Aniccaṃ bhante .pe. vipariṇāmadhammaṃ api nu taṃ anupādāya evaṃ diṭṭhi uppajjeyya neva hoti na na hoti tathāgato parammaraṇāti . no hetaṃ bhante . iti kho bhikkhave dukkhe sati dukkhaṃ upādāya dukkhaṃ abhinivissa evaṃ diṭṭhi uppajjati neva hoti na na hoti tathāgato parammaraṇāti. [449] Sāvatthī . kismiṃ nu kho bhikkhave sati kiṃ upādāya kiṃ abhinivissa evaṃ diṭṭhi uppajjati rūpī attā hoti arogo parammaraṇāti . bhagavaṃmūlakā no bhante dhammā .pe. rūpe kho bhikkhave sati rūpaṃ upādāya rūpaṃ abhinivissa evaṃ diṭṭhi uppajjati rūpī attā hoti arogo parammaraṇāti . vedanāya sati .pe. Saññāya sati . saṅkhāresu sati . viññāṇe sati viññāṇaṃ upādāya viññāṇaṃ abhinivissa evaṃ diṭṭhi uppajjati rūpī attā hoti arogo parammaraṇāti. [450] Taṃ kiṃ maññatha bhikkhave rūpaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti . Aniccaṃ bhante .pe. vipariṇāmadhammaṃ api nu taṃ anupādāya evaṃ diṭṭhi uppajjeyya rūpī attā hoti arogo parammaraṇāti . No hetaṃ bhante . iti kho bhikkhave dukkhe sati dukkhaṃ upādāya dukkhaṃ abhinivissa evaṃ diṭṭhi uppajjati 1- rūpī attā hoti arogo parammaraṇāti . vedanā .pe. saññā . saṅkhārā . viññāṇaṃ @Footnote: 1 Po. uppajjeyya. Niccaṃ vā aniccaṃ vāti . aniccaṃ bhante .pe. vipariṇāmadhammaṃ api nu taṃ anupādāya evaṃ diṭṭhi uppajjeyya rūpī attā hoti arogo parammaraṇāti . no hetaṃ bhante . iti kho bhikkhave dukkhe sati dukkhaṃ upādāya dukkhaṃ abhinivissa evaṃ diṭṭhi uppajjati rūpī attā hoti arogo parammaraṇāti. [451] Sāvatthī . kismiṃ nu kho bhikkhave sati kiṃ upādāya kiṃ abhinivissa evaṃ diṭṭhi uppajjati arūpī attā hoti arogo parammaraṇāti (peyyālo). [452] Sāvatthī . rūpī ca arūpī ca attā hoti arogo parammaraṇāti. [453] Neva rūpī nārūpī attā hoti arogo parammaraṇāti. [454] Ekantasukhī attā hoti arogo parammaraṇāti. [455] Ekantadukkhī attā hoti arogo parammaraṇāti. [456] Sukhadukkhī attā hoti arogo parammaraṇāti. [457] Adukkhamasukhī attā hoti arogo parammaraṇāti . Bhagavaṃmūlakā no bhante dhammā .pe. rūpe kho bhikkhave sati rūpaṃ upādāya rūpaṃ abhinivissa evaṃ diṭṭhi uppajjati adukkhamasukhī attā hoti arogo parammaraṇāti . vedanāya sati .pe. saññāya sati . saṅkhāresu sati . viññāṇe sati viññāṇaṃ upādāya viññāṇaṃ abhinivissa evaṃ diṭṭhi uppajjati adukkhamasukhī Attā hoti arogo parammaraṇāti. [458] Taṃ kiṃ maññatha bhikkhave rūpaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti . Aniccaṃ bhante .pe. vipariṇāmadhammaṃ api nu taṃ anupādāya evaṃ diṭṭhi uppajjeyya adukkhamasukhī attā hoti arogo paramamaraṇāti . no hetaṃ bhante . iti kho bhikkhave dukkhe sati dukkhaṃ upādāya dukkhaṃ abhinivissa evaṃ diṭṭhi uppajjati adukkhamasukhī attā hoti arogo parammaraṇāti . vedanā .pe. saññā . Saṅkhārā . viññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti . aniccaṃ bhante .pe. vipariṇāmadhammaṃ api nu taṃ anupādāya evaṃ diṭṭhi uppajjeyya adukkhamasukhī attā hoti arogo parammaraṇāti . No hetaṃ bhante . iti kho bhikkhave dukkhe sati dukkhaṃ upādāya dukkhaṃ abhinivissa evaṃ diṭṭhi uppajjati adukkhamasukhī attā hoti arogo parammaraṇāti (dutiyapeyyālo). --------- Ma. Yu. Tassuddānaṃ vātaṃ etaṃ mama 1- so attā no ca me siyā natthi karoto hetu ca 2- mahādiṭṭhena aṭṭhamaṃ sassato asassato ceva antānantavā 3- ca vuccati. Taṃ jīvaṃ aññaṃ jīvañca tathāgatena cattāro rūpī attā hoti arūpī ca attā hoti rūpī ca arūpī ca attā hoti neva rūpī nārūpī attā hoti ekantasukhī attā hoti ekantadukkhī attā hoti sukhadukkhī attā hoti adukkhamasukhī attā hoti arogo paraṃ maraṇāti. Ime chabbīsati suttā dutiyavārena desitā @Footnote: 1 Yu. mama . 2 Yu. hetuyā . 3 Yu. antānantā. Diṭṭhisaṃyutte tatiyapeyyālo tatiyo 1- [459] Sāvatthī . tatra kho . kismiṃ nu kho bhikkhave sati kiṃ upādāya kiṃ abhinivissa evaṃ diṭṭhi uppajjati na vātā vāyanti na najjo sandanti na gabbhiniyo vijāyanti na candimasuriyā udenti vā apenti vā esikaṭṭhāyiṭṭhitāti . bhagavaṃmūlakā no bhante dhammā .pe. rūpe kho bhikkhave sati rūpaṃ upādāya rūpaṃ abhinivissa evaṃ diṭṭhi uppajjati na vātā vāyanti .pe. Esikaṭṭhāyiṭṭhitāti . vedanāya sati .pe. saññāya sati . Saṅkhāresu sati . viññāṇe sati viññāṇaṃ upādāya viññāṇaṃ abhinivissa evaṃ diṭṭhi uppajjati na vātā vāyanti .pe. Esikaṭṭhāyiṭṭhitāti. [460] Taṃ kiṃ maññatha bhikkhave rūpaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti . Aniccaṃ bhante .pe. vipariṇāmadhammaṃ api nu taṃ anupādāya evaṃ diṭṭhi uppajjeyya na vātā vāyanti .pe. Esikaṭṭhāyiṭṭhitāti. No hetaṃ bhante . iti kho bhikkhave yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ tasmiṃ sati tadupādāya evaṃ diṭṭhi uppajjati na vātā vāyanti na najjo sandanti na gabbhiniyo vijāyanti na candimasuriyā udenti vā apenti vā esikaṭṭhāyiṭṭhitāti . vedanā .pe. Saññā . saṅkhārā . viññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti . @Footnote: 1 Ma. tatiyagamanavagga-navātasutta. Aniccaṃ bhante .pe. vipariṇāmadhammaṃ api nu taṃ anupādāya evaṃ diṭṭhi uppajjeyya na vātā vāyanti .pe. Esikaṭṭhāyiṭṭhitāti. No hetaṃ bhante . iti kho bhikkhave yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ tasmiṃ sati tadupādāya evaṃ diṭṭhi uppajjati .pe. esikaṭṭhāyiṭṭhitāti . (chabbīsaṃ vitthāretabbāni). [1]- [461] Sāvatthī . kismiṃ nu kho bhikkhave sati kiṃ upādāya kiṃ abhinivissa evaṃ diṭṭhi uppajjati adukkhamasukhī attā hoti arogo parammaraṇāti . bhagavaṃmūlakā no bhante dhammā .pe. Rūpe kho bhikkhave sati rūpaṃ upādāya rūpaṃ abhinivissa evaṃ diṭṭhi uppajjati adukkhamasukhī attā hoti arogo parammaraṇāti . Vedanāya sati .pe. saññāya sati . saṅkhāresu sati . viññāṇe sati viññāṇaṃ upādāya viññāṇaṃ abhinivissa evaṃ diṭṭhi uppajjati adukkhamasukhī attā hoti arogo parammaraṇāti. [462] Taṃ kiṃ maññatha bhikkhave rūpaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti . Aniccaṃ bhante .pe. vipariṇāmadhammaṃ api nu taṃ anupādāya evaṃ diṭṭhi uppajjeyya adukkhamasukhī attā hoti arogo parammaraṇāti . no hetaṃ bhante . iti kho bhikkhave yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ tasmiṃ sati tadupādāya evaṃ diṭṭhi uppajjati adukkhamasukhī attā hoti arogo parammaraṇāti . vedanā .pe. saññā . Saṅkhārā . viññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti . aniccaṃ bhante .pe. @Footnote: 1 Ma. dutiyavagge viya catuvīsati suttāni pūretabbāni "pañcavīsatimaṃ". Vipariṇāmadhammaṃ api nu taṃ anupādāya evaṃ diṭṭhi uppajjeyya adukkhamasukhī attā hoti arogo parammaraṇāti . no hetaṃ bhante . iti kho bhikkhave yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ tasmiṃ sati tadupādāya evaṃ diṭṭhi uppajjati adukkhamasukhī attā hoti arogo parammaraṇāti (tatiyapeyyālo). ----------- Diṭṭhisaṃyutte catutthapeyyālo catuttho [463] Sāvatthī . kismiṃ nu kho bhikkhave sati kiṃ upādāya kiṃ abhinivissa evaṃ diṭṭhi uppajjati na vātā vāyanti na najjo sandanti na gabbhiniyo vijāyanti na candimasuriyā udenti vā apenti vā esikaṭṭhāyiṭṭhitāti . bhagavaṃmūlakā no bhante dhammā .pe. rūpe kho bhikkhave sati rūpaṃ upādāya rūpaṃ abhinivissa evaṃ diṭṭhi uppajjati na vātā vāyanti .pe. esikaṭṭhāyiṭṭhitāti . Vedanāya sati .pe. saññāya sati . saṅkhāresu sati . viññāṇe sati viññāṇaṃ upādāya viññāṇaṃ abhinivissa evaṃ diṭṭhi uppajjati na vātā vāyanti .pe. Esikaṭṭhāyiṭṭhitāti. [464] Taṃ kiṃ maññatha bhikkhave rūpaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti . Aniccaṃ bhante . yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti . dukkhaṃ bhante . yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ etaṃ mama esohamasmi eso me attāti . no hetaṃ bhante . vedanā .pe. saññā . saṅkhārā . viññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti . aniccaṃ bhante . yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti . dukkhaṃ bhante . yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ etaṃ mama esohamasmi eso me attāti. No hetaṃ bhante. [465] Tasmā tiha bhikkhave yaṅkiñci rūpaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā paṇītaṃ vā yandūre santike vā sabbaṃ rūpaṃ netaṃ mama nesohamasmi na meso attāti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ . yā kāci vedanā . yā kāci saññā . ye keci saṅkhārā . yaṅkiñci viññāṇaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā paṇītaṃ vā yandūre santike vā sabbaṃ viññāṇaṃ netaṃ mama nesohamasmi na meso attāti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ . evaṃ passaṃ .pe. Nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti. [466] Sāvatthī . kismiṃ nu kho bhikkhave sati kiṃ upādāya kiṃ abhinivissa evaṃ diṭṭhi uppajjati adukkhamasukhī attā hoti arogo parammaraṇāti . bhagavaṃmūlakā no bhante dhammā .pe. Rūpe kho bhikkhave sati rūpaṃ upādāya rūpaṃ abhinivissa evaṃ diṭṭhi uppajjati adukkhamasukhī attā hoti arogo parammaraṇāti . Vedanāya sati .pe. saññāya sati . saṅkhāresu sati . viññāṇe sati viññāṇaṃ upādāya viññāṇaṃ abhinivissa evaṃ diṭṭhi uppajjati adukkhamasukhī attā hoti arogo parammaraṇāti. [467] Taṃ kiṃ maññatha bhikkhave rūpaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti . Aniccaṃ bhante . yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti . dukkhaṃ Bhante . yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ etaṃ mama esohamasmi eso me attāti . no hetaṃ bhante . vedanā .pe. saññā . saṅkhārā . viññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti . aniccaṃ bhante . yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti . dukkhaṃ bhante . yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ kallaṃ nu taṃ samanupassituṃ etaṃ mama esohamasmi eso me attāti. No hetaṃ bhante. [468] Tasmā tiha bhikkhave yaṅkiñci rūpaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā paṇītaṃ vā yaṃ dūre santike vā sabbaṃ rūpaṃ netaṃ mama nesohamasmi na meso attāti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ . Yā kāci vedanā . yā kāci saññā . ye keci saṅkhārā . Yaṅkiñci viññāṇaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā paṇītaṃ vā yaṃ dūre santike vā sabbaṃ viññāṇaṃ netaṃ mama nesohamasmi na meso attāti evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya daṭṭhabbaṃ . evaṃ passaṃ bhikkhave sutavā ariyasāvako rūpasmiṃpi nibbindati vedanāyapi nibbindati saññāyapi nibbindati saṅkhāresupi nibbindati viññāṇasmiṃpi nibbindati nibbindaṃ virajjati virāgā vimuccati vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti . khīṇā jāti vusitaṃ brahmacariyaṃ kataṃ Karaṇīyaṃ nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti . (purimagamanaṃ aṭṭhārasa veyyākaraṇā dutiyagamanaṃ chabbīsaṃ vitthāretabbāni tatiyagamanaṃ chabbīsaṃ vitthāretabbāni catutthagamanaṃ chabbīsaṃ vitthāretabbāni). Diṭṭhisaṃyuttaṃ niṭṭhitaṃ ------------ Okkantasaṃyuttaṃ [469] Sāvatthī . cakkhuṃ bhikkhave aniccaṃ vipariṇāmi aññathābhāvi sotaṃ aniccaṃ vipariṇāmi aññathābhāvi ghānaṃ aniccaṃ vipariṇāmi aññathābhāvi jivhā aniccā vipariṇāmī aññathābhāvī kāyo anicco vipariṇāmī aññathābhāvī mano anicco vipariṇāmī aññathābhāvī . yo bhikkhave ime dhamme evaṃ saddahati adhimuccati. Ayaṃ vuccati saddhānusārī okkanto sammattaniyāmaṃ sappurisabhūmiṃ okkanto vītivatto puthujjanabhūmiṃ abhabbo taṃ kammaṃ kātuṃ yaṃ kammaṃ katvā nirayaṃ vā tiracchānayoniṃ vā pittivisayaṃ vā upapajjeyya abhabbova 1- tāva kālaṃ kātuṃ yāva na sotāpattiphalaṃ sacchikaroti. {469.1} Yassa kho bhikkhave ime dhammā evaṃ paññāya mattaso nijjhānaṃ khamanti . ayaṃ vuccati dhammānusārī okkanto sammattaniyāmaṃ sappurisabhūmiṃ okkanto vītivatto puthujjanabhūmiṃ abhabbo taṃ kammaṃ kātuṃ yaṃ kammaṃ katvā nirayaṃ vā tiracchānayoniṃ vā pittivisayaṃ vā upapajjeyya abhabbova 2- tāva kālaṃ kātuṃ yāva na sotāpattiphalaṃ sacchikaroti . yo bhikkhave ime dhamme evaṃ jānāti evaṃ passati. Ayaṃ vuccati sotāpanno avinipātadhammo niyato sambodhiparāyanoti. [470] Sāvatthī . Rūpā bhikkhave aniccā vipariṇāmino aññathābhāvino saddā aniccā vipariṇāmino aññathābhāvino gandhā @Footnote: 1-2 Ma. Yu. ca. sabbattha evaṃ ñātabbaṃ. Aniccā vipariṇāmino aññathābhāvino rasā aniccā vipariṇāmino aññathābhāvino phoṭṭhabbā aniccā vipariṇāmino aññathābhāvino dhammā aniccā vipariṇāmino aññathābhāvino . yo bhikkhave ime dhamme evaṃ saddahati adhimuccati . ayaṃ vuccati saddhānusārī okkanto sammattaniyāmaṃ sappurisabhūmiṃ okkanto vītivatto puthujjanabhūmiṃ abhabbo taṃ kammaṃ kātuṃ yaṃ kammaṃ katvā nirayaṃ vā tiracchānayoniṃ vā pittivisayaṃ vā upapajjeyya abhabbova tāva kālaṃ kātuṃ yāva na sotāpattiphalaṃ sacchikaroti. {470.1} Yassa kho bhikkhave ime dhammā evaṃ paññāya mattaso nijjhānaṃ khamanti . ayaṃ vuccati dhammānusārī okkanto sammattaniyāmaṃ sappurisabhūmiṃ okkanto vītivatto puthujjanabhūmiṃ abhabbo taṃ kammaṃ kātuṃ yaṃ kammaṃ katvā nirayaṃ vā tiracchānayoniṃ vā pittivisayaṃ vā upapajjeyya abhabbova tāva kālaṃ kātuṃ yāva na sotāpattiphalaṃ sacchikaroti . yo bhikkhave ime dhamme evaṃ jānāti 1- evaṃ passati. Ayaṃ vuccati sotāpanno avinipātadhammo niyato sambodhiparāyanoti. [471] Sāvatthī . cakkhuviññāṇaṃ bhikkhave aniccaṃ vipariṇāmi aññathābhāvi sotaviññāṇaṃ .pe. ghānaviññāṇaṃ . jivhāviññāṇaṃ . Kāyaviññāṇaṃ . manoviññāṇaṃ aniccaṃ vipariṇāmi aññathābhāvi . Yo bhikkhave .pe. sacchikaroti . Yassa kho bhikkhave .pe. Sacchikaroti. Yo bhikkhave .pe. Sambodhiparāyanoti. [472] Sāvatthī . cakkhusamphasso bhikkhave anicco vipariṇāmī @Footnote: 1 Ma. pajānāti. Aññathābhāvī sotasamphasso . ghānasamphasso . jivhāsamphasso . Kāyasamphasso . manosamphasso anicco vipariṇāmī aññathābhāvī . Yo bhikkhave ime dhamme evaṃ saddahati adhimuccati . ayaṃ vuccati saddhānusārī .pe. Sambodhiparāyanoti. [473] Sāvatthī . cakkhusamphassajā bhikkhave vedanā aniccā vipariṇāmī aññathābhāvī sotasamphassajā vedanā . ghānasamphassajā vedanā . jivhāsamphassajā vedanā . kāyasamphassajā vedanā . Manosamphassajā vedanā aniccā vipariṇāmī aññathābhāvī . yo bhikkhave ime dhamme evaṃ saddahati adhimuccati . ayaṃ vuccati saddhānusārī .pe. Sambodhiparāyanoti. [474] Sāvatthī . rūpasaññā bhikkhave aniccā vipariṇāmī aññathābhāvī saddasaññā . gandhasaññā . rasasaññā . Phoṭṭhabbasaññā . dhammasaññā aniccā vipariṇāmī aññathābhāvī . Yo bhikkhave ime dhamme evaṃ saddahati adhimuccati . ayaṃ vuccati saddhānusārī .pe. Sambodhiparāyanoti. [475] Sāvatthī . rūpasañcetanā bhikkhave aniccā vipariṇāmī aññathābhāvī saddasañcetanā . gandhasañcetanā . rasasañcetanā . Phoṭṭhabbasañcetanā . dhammasañcetanā aniccā vipariṇāmī aññathābhāvī . yo bhikkhave ime dhamme evaṃ saddahati adhimuccati. Ayaṃ vuccati saddhānusārī .pe. Sambodhiparāyanoti. [476] Sāvatthī . rūpataṇhā bhikkhave aniccā vipariṇāmī aññathābhāvī saddataṇhā . gandhataṇhā . rasataṇhā . Phoṭṭhabbataṇhā . dhammataṇhā aniccā vipariṇāmī aññathābhāvī . Yo bhikkhave ime dhamme evaṃ saddahati adhimuccati . ayaṃ vuccati saddhānusārī .pe. Sambodhiparāyanoti. [477] Sāvatthī . paṭhavīdhātu bhikkhave aniccā vipariṇāmī aññathābhāvī . āpodhātu . tejodhātu . vāyodhātu . Ākāsadhātu . viññāṇadhātu aniccā vipariṇāmī aññathābhāvī . Yo bhikkhave ime dhamme evaṃ saddahati adhimuccati . ayaṃ vuccati saddhānusārī .pe. Sambodhiparāyanoti. [478] Sāvatthī . rūpaṃ bhikkhave aniccaṃ vipariṇāmi aññathābhāvi vedanā aniccā vipariṇāmī aññathābhāvī saññā . saṅkhārā aniccā vipariṇāmino aññathābhāvino viññāṇaṃ aniccaṃ vipariṇāmi aññathābhāvi . yo bhikkhave ime dhamme evaṃ saddahati adhimuccati. Ayaṃ vuccati saddhānusārī okkanto sammattaniyāmaṃ sappurisabhūmiṃ okkanto vītivatto puthujjanabhūmiṃ abhabbo taṃ kammaṃ kātuṃ yaṃ kammaṃ katvā nirayaṃ vā tiracchānayoniṃ vā pittivisayaṃ vā upapajjeyya abhabbova tāva kālaṃ kātuṃ yāva na sotāpattiphalaṃ sacchikaroti. {478.1} Yassa kho bhikkhave ime dhammā evaṃ paññāya mattaso nijjhānaṃ khamanti . ayaṃ vuccati dhammānusārī okkanto sammattaniyāmaṃ sappurisabhūmiṃ Okkanto vītivatto puthujjanabhūmiṃ abhabbo taṃ kammaṃ kātuṃ yaṃ kammaṃ katvā nirayaṃ vā tiracchānayoniṃ vā pittivisayaṃ vā upapajjeyya abhabbova tāva kālaṃ kātuṃ yāva na sotāpattiphalaṃ sacchikaroti . Yo bhikkhave ime dhamme evaṃ pajānāti evaṃ passati . Ayaṃ vuccati sotāpanno avinipātadhammo niyato sambodhiparāyanoti. Okkantasaṃyuttaṃ. Tassuddānaṃ cakkhu rūpañca viññāṇaṃ phasso ca vedanāya ca saññā ca cetanā taṇhā dhātu khandhena te dasāti. --------- Uppādasaṃyuttaṃ [479] Sāvatthī . yo 1- bhikkhave cakkhussa uppādo ṭhiti abhinibbatti pātubhāvo dukkhasseso uppādo rogānaṃ ṭhiti jarāmaraṇassa pātubhāvo yo sotassa uppādo ṭhiti .pe. yo ghānassa uppādo ṭhiti . yo jivhāya uppādo ṭhiti . yo kāyassa uppādo ṭhiti . yo manassa uppādo ṭhiti abhinibbatti pātubhāvo dukkhasseso uppādo rogānaṃ ṭhiti jarāmaraṇassa pātubhāvo. [480] Yo ca 2- bhikkhave cakkhussa nirodho vūpasamo atthaṅgamo dukkhasseso nirodho rogānaṃ vūpasamo jarāmaraṇassa atthaṅgamo . Yo sotassa nirodho .pe. yo ghānassa nirodho . yo jivhāya nirodho . yo kāyassa nirodho . yo manassa nirodho vūpasamo atthaṅgamo dukkhasseso nirodho rogānaṃ vūpasamo jarāmaraṇassa atthaṅgamoti. [481] Sāvatthī . yo bhikkhave rūpānaṃ uppādo ṭhiti abhinibbatti pātubhāvo dukkhasseso uppādo rogānaṃ ṭhiti jarāmaraṇassa pātubhāvo yo saddānaṃ . yo gandhānaṃ . yo rasānaṃ . yo phoṭṭhabbānaṃ . yo dhammānaṃ uppādo ṭhiti abhinibbatti pātubhāvo dukkhasseso uppādo rogānaṃ ṭhiti jarāmaraṇassa pātubhāvo. @Footnote: 1 Ma. yo kho. sabbattha evaṃ ñātabbaṃ . 2 Po. yo ca kho. [482] Yo ca kho bhikkhave rūpānaṃ nirodho vūpasamo atthaṅgamo dukkhasseso nirodho rogānaṃ vūpasamo jarāmaraṇassa atthaṅgamo . Yo saddānaṃ . yo gandhānaṃ . yo rasānaṃ . yo phoṭṭhabbānaṃ. Yo dhammānaṃ nirodho vūpasamo atthaṅgamo dukkhasseso nirodho rogānaṃ vūpasamo jarāmaraṇassa atthaṅgamoti. [483] Sāvatthī . yo bhikkhave cakkhuviññāṇassa uppādo ṭhiti .pe. jarāmaraṇassa pātubhāvo .pe. yo manoviññāṇassa uppādo ṭhiti .pe. Jarāmaraṇassa pātubhāvo. [484] Yo ca kho bhikkhave cakkhuviññāṇassa nirodho .pe. Jarāmaraṇassa atthaṅgamo yo manoviññāṇassa nirodho .pe. Jarāmaraṇassa atthaṅgamoti. [485] Sāvatthī . yo bhikkhave cakkhusamphassassa uppādo ṭhiti .pe. jarāmaraṇassa pātubhāvo .pe. yo manosamphassassa uppādo ṭhiti .pe. Jarāmaraṇassa pātubhāvo. [486] Yo ca kho bhikkhave cakkhusamphassassa nirodho .pe. Jarāmaraṇassa atthaṅgamo .pe. yo manosamphassassa nirodho .pe. Jarāmaraṇassa atthaṅgamoti. [487] Sāvatthī . yo bhikkhave cakkhusamphassajāya vedanāya uppādo ṭhiti .pe. jarāmaraṇassa pātubhāvo .pe. yo manosamphassajāya vedanāya uppādo ṭhiti abhinibbatti pātubhāvo Dukkhasseso uppādo rogānaṃ ṭhiti jarāmaraṇassa pātubhāvo. [488] Yo ca kho bhikkhave cakkhusamphassajāya vedanāya nirodho vūpasamo .pe. jarāmaraṇassa atthaṅgamo .pe. yo manosamphassajāya vedanāya nirodho vūpasamo atthaṅgamo dukkhasseso nirodho rogānaṃ vūpasamo jarāmaraṇassa atthaṅgamoti. [489] Sāvatthī . yo bhikkhave rūpasaññāya uppādo ṭhiti .pe. jarāmaraṇassa pātubhāvo .pe. yo dhammasaññāya uppādo ṭhiti abhinibbatti pātubhāvo dukkhasseso uppādo rogānaṃ ṭhiti jarāmaraṇassa pātubhāvo. [490] Yo ca kho bhikkhave rūpasaññāya nirodho .pe. Jarāmaraṇassa atthaṅgamo .pe. yo dhammasaññāya nirodho vūpasamo atthaṅgamo dukkhasseso nirodho rogānaṃ vūpasamo jarāmaraṇassa atthaṅgamoti. [491] Sāvatthī . yo bhikkhave rūpasañcetanāya uppādo ṭhiti .pe. jarāmaraṇassa pātubhāvo .pe. yo dhammasañcetanāya uppādo ṭhiti .pe. Jarāmaraṇassa pātubhāvo. [492] Yo ca kho bhikkhave rūpasañcetanāya nirodho .pe. Jarāmaraṇassa atthaṅgamo .pe. yo dhammasañcetanāya nirodho vūpasamo atthaṅgamo dukkhasseso nirodho rogānaṃ vūpasamo jarāmaraṇassa atthaṅgamoti. [493] Sāvatthī . yo bhikkhave rūpataṇhāya uppādo ṭhiti .pe. jarāmaraṇassa pātubhāvo .pe. yo dhammataṇhāya uppādo ṭhiti abhinibbatti pātubhāvo dukkhasseso uppādo rogānaṃ ṭhiti jarāmaraṇassa pātubhāvo. [494] Yo ca kho bhikkhave rūpataṇhāya nirodho .pe. Jarāmaraṇassa atthaṅgamo .pe. yo dhammataṇhāya nirodho vūpasamo atthaṅgamo dukkhasseso nirodho rogānaṃ vūpasamo jarāmaraṇassa atthaṅgamoti. [495] Sāvatthī . yo bhikkhave paṭhavīdhātuyā uppādo ṭhiti abhinibbatti pātubhāvo .pe. jarāmaraṇassa pātubhāvo yo āpodhātuyā .pe. yo tejodhātuyā . yo vāyodhātuyā . Yo ākāsadhātuyā . yo viññāṇadhātuyā uppādo ṭhiti abhinibbatti pātubhāvo dukkhasseso uppādo rogānaṃ ṭhiti jarāmaraṇassa pātubhāvo. [496] Yo ca kho bhikkhave paṭhavīdhātuyā nirodho .pe. Jarāmaraṇassa atthaṅgamo yo āpodhātuyā nirodho .pe. jarāmaraṇassa atthaṅgamo yo tejodhātuyā nirodho. Yo vāyodhātuyā nirodho. Yo ākāsadhātuyā nirodho . yo viññāṇadhātuyā nirodho vūpasamo atthaṅgamo dukkhasseso nirodho rogānaṃ vūpasamo jarāmaraṇassa atthaṅgamoti. [497] Sāvatthī . yo bhikkhave rūpassa uppādo ṭhiti abhinibbatti pātubhāvo dukkhasseso uppādo rogānaṃ ṭhiti jarāmaraṇassa pātubhāvo yo vedanāya .pe. yo saññāya . yo saṅkhārānaṃ . Yo viññāṇassa uppādo ṭhiti abhinibbatti pātubhāvo dukkhasseso uppādo rogānaṃ ṭhiti jarāmaraṇassa pātubhāvo. [498] Yo ca kho bhikkhave rūpassa nirodho vūpasamo atthaṅgamo dukkhasseso nirodho rogānaṃ vūpasamo jarāmaraṇassa atthaṅgamo yo vedanāya .pe. yo saññāya . yo saṅkhārānaṃ . yo viññāṇassa nirodho vūpasamo atthaṅgamo dukkhasseso nirodho rogānaṃ vūpasamo jarāmaraṇassa atthaṅgamoti. Uppādasaṃyuttaṃ. Tassuddānaṃ cakkhu rūpañca viññāṇaṃ phasso ca vedanāya ca saññā ca cetanā taṇhā dhātu khandhena te dasāti. --------- Kilesasaṃyuttaṃ [499] Sāvatthī . yo bhikkhave cakkhusmiṃ chandarāgo cittasseso upakkileso yo sotasmiṃ chandarāgo cittasseso upakkileso yo ghānasmiṃ chandarāgo cittasseso upakkileso yo jivhāya chandarāgo cittasseso upakkileso yo kāyasmiṃ chandarāgo cittasseso upakkileso yo manasmiṃ chandarāgo cittasseso upakkileso . Yato kho bhikkhave bhikkhuno imesu chasu ṭhānesu cetaso upakkileso pahīno hoti nekkhammaninnaṃ cassa cittaṃ hoti nekkhammaparibhāvitaṃ cittaṃ kammaniyaṃ khāyati abhiññā sacchikaraṇīyesu dhammesūti. [500] Sāvatthī . yo bhikkhave rūpesu chandarāgo cittasseso upakkileso yo saddesu . yo gandhesu . yo rasesu . yo phoṭṭhabbesu . yo dhammesu chandarāgo cittasseso upakkileso . Yato kho bhikkhave bhikkhuno imesu chasu ṭhānesu cetaso upakkileso pahīno hoti nekkhammaninnaṃ cassa cittaṃ hoti nekkhammaparibhāvitaṃ cittaṃ kammaniyaṃ khāyati abhiññā sacchikaraṇīyesu dhammesūti. [501] Ka. Sāvatthinidānaṃ. "yo, bhikkhave, cakkhuviññāṇasmiṃ chandarāgo cittasseso upakkileso. Yo sotaviññāṇasmiṃ ... Yo ghānaviññāṇasmiṃ ... Yo jivhāviññāṇasmiṃ ... yo kāyaviññāṇasmiṃ ... Yo manoviññāṇasmiṃ chandarāgo, cittasseso upakkileso. Yato kho, bhikkhave, bhikkhuno imesu chasu ṭhānesu cetaso upakkileso pahīno hoti, nekkhammaninnañcassa cittaṃ hoti. nekkhammaparibhāvitaṃ cittaṃ kammaniyaṃ khāyati, abhiññā sacchikaraṇīyesu dhammesū"ti. Tatiyaṃ. *- kha. Sāvatthī. Yo bhikkhave cakkhusamphassasmiṃ chandarāgo cittasseso upakkileso yo sotasamphassasmiṃ . yo ghānasamphassasmiṃ . yo jivhāsamphassasmiṃ . yo kāyasamphassasmiṃ . Yo manosamphassasmiṃ chandarāgo cittasseso upakkileso . yato @Footnote:* baraÃasūtaranīṛ´nachaḗṢḗasayāmarṢṭhakhāā´ahāy์ pa ciṃṅanœchaḗṢḗachṢṭaṭhasṢṅagītiteimakheṛ´āhṛ´samaḗūraṇ˘ Kho bhikkhave bhikkhuno .pe. Abhiññā sacchikaraṇīyesu dhammesūti. [502] Sāvatthī . Yo bhikkhave cakkhusamphassajāya vedanāya chandarāgo cittasseso upakkileso yo sotasamphassajāya vedanāya . yo ghānasamphassajāya vedanāya . yo jivhāsamphassajāya vedanāya . Yo kāyasamphassajāya vedanāya . yo manosamphassajāya vedanāya chandarāgo cittasseso upakkileso . yato kho bhikkhave bhikkhuno .pe. Abhiññā sacchikaraṇīyesu dhammesūti. [503] Sāvatthī . yo bhikkhave rūpasaññāya chandarāgo cittasseso upakkileso yo saddasaññāya . yo gandhasaññāya . yo rasasaññāya . yo phoṭṭhabbasaññāya . yo dhammasaññāya chandarāgo cittasseso upakkileso . yato kho bhikkhave bhikkhuno .pe. Abhiññā sacchikaraṇīyesu dhammesūti. [504] Sāvatthī . yo bhikkhave rūpasañcetanāya chandarāgo cittasseso upakkileso yo saddasañcetanāya . Yo gandhasañcetanāya. Yo rasasañcetanāya . yo phoṭṭhabbasañcetanāya . Yo dhammasañcetanāya chandarāgo cittasseso upakkileso . yato kho bhikkhave bhikkhuno .pe. Abhiññā sacchikaraṇīyesu dhammesūti. [505] Sāvatthī . yo bhikkhave rūpataṇhāya chandarāgo cittasseso upakkileso yo saddataṇhāya . yo gandhataṇhāya . Yo rasataṇhāya . yo phoṭṭhabbataṇhāya . yo dhammataṇhāya Chandarāgo cittasseso upakkileso . yato kho bhikkhave bhikkhuno .pe. Abhiññā sacchikaraṇīyesu dhammesūti. [506] Sāvatthī . yo bhikkhave paṭhavīdhātuyā chandarāgo cittasseso upakkileso yo āpodhātuyā . yo tejodhātuyā. Yo vāyodhātuyā . yo ākāsadhātuyā . yo viññāṇadhātuyā chandarāgo cittasseso upakkileso . yato kho bhikkhave bhikkhuno imesu chasu ṭhānesu cetaso upakkileso pahīno hoti nekkhammaninnaṃ cassa cittaṃ hoti nekkhammaparibhāvitaṃ cittaṃ kammaniyaṃ khāyati abhiññā sacchikaraṇīyesu dhammesūti. [507] Sāvatthī . yo bhikkhave rūpasmiṃ chandarāgo cittasseso upakkileso .pe. yo viññāṇasmiṃ chandarāgo cittasseso upakkileso . yato kho bhikkhave bhikkhuno imesu chasu ṭhānesu cetaso upakkileso pahīno hoti nekkhammaninnaṃ cassa cittaṃ hoti nekkhammaparibhāvitaṃ cittaṃ kammaniyaṃ khāyati abhiññā sacchikaraṇīyesu dhammesūti. Kilesasaṃyuttaṃ. Tassuddānaṃ cakkhu rūpañca viññāṇaṃ phasso ca vedanāya ca saññā ca cetanā taṇhā dhātu khandhena te dasāti. --------- Sārīputtasaṃyuttaṃ [508] Ekaṃ samayaṃ āyasmā sārīputto sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme . atha kho āyasmā sārīputto pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya sāvatthiṃ 1- piṇḍāya pāvisi sāvatthiyaṃ piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto yena andhavanaṃ tenupasaṅkami divāvihārāya andhavanaṃ ajjhogāhetvā aññatarasmiṃ rukkhamūle divāvihāraṃ 2- nisīdi. {508.1} Atha kho āyasmā sārīputto sāyaṇhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito yena jetavanaṃ anāthapiṇḍikassa ārāmo tenupasaṅkami . Addasā kho āyasmā ānando āyasmantaṃ sārīputtaṃ dūratova āgacchantaṃ disvāna āyasmantaṃ sārīputtaṃ etadavoca vippasannāni kho te āvuso sārīputta indriyāni parisuddho mukhavaṇṇo pariyodāto katamenāyasmā sārīputto ajja vihārena vihāsīti. {508.2} Idhāhaṃ āvuso vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharāmi. Tassa mayhaṃ āvuso na evaṃ hoti ahaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ samāpajjāmīti vā ahaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ samāpannoti vā ahaṃ paṭhamā jhānā vuṭṭhitoti vāti . Tathā hi panāyasmato sārīputtassa dīgharattaṃ ahaṅkāramamaṅkāramānānusayā susamūhatā tasmā āyasmato sārīputtassa na evaṃ hoti @Footnote: 1 Po. sāvatthiyaṃ . 2 Po. divāvihāratthāya. Ahaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ samāpajjāmīti vā ahaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ samāpannoti vā ahaṃ paṭhamā jhānā vuṭṭhitoti vāti. [509] Sāvatthī . addasā kho āyasmā ānando .pe. Āyasmantaṃ sārīputtaṃ etadavoca vippasannāni kho te āvuso sārīputta indriyāni parisuddho mukhavaṇṇo pariyodāto katamenāyasmā sārīputto ajja vihārena vihāsīti. {509.1} Idhāhaṃ āvuso vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharāmi . tassa mayhaṃ āvuso na evaṃ hoti ahaṃ dutiyaṃ jhānaṃ samāpajjāmīti vā ahaṃ dutiyaṃ jhānaṃ samāpannoti vā ahaṃ dutiyā 1- jhānā vuṭṭhitoti vāti. Tathā hi panāyasmato sārīputtassa dīgharattaṃ ahaṅkāramamaṅkāramānānusayā susamūhatā tasmā āyasmato sārīputtassa na evaṃ hoti ahaṃ dutiyaṃ jhānaṃ samāpajjāmīti vā ahaṃ dutiyaṃ jhānaṃ samāpannoti vā ahaṃ dutiyā jhānā vuṭṭhitoti vāti. [510] Sāvatthī . addasā kho āyasmā ānando .pe. Vippasannāni kho te āvuso sārīputta indriyāni parisuddho mukhavaṇṇo pariyodāto katamenāyasmā sārīputto ajja vihārena vihāsīti . idhāhaṃ āvuso pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharāmi sato ca sampajāno sukhañca kāyena paṭisaṃvedemi yantaṃ ariyā ācikkhanti upekkhako satimā sukhavihārīti tatiyaṃ jhānaṃ @Footnote: 1 Po. Yu. dutiyajjhānā. Upasampajja viharāmi . tassa mayhaṃ āvuso na evaṃ hoti ahaṃ tatiyaṃ jhānaṃ samāpajjāmīti vā ahaṃ tatiyaṃ jhānaṃ samāpannoti vā ahaṃ tatiyā jhānā vuṭṭhitoti vāti . tathā hi panāyasmato sārīputtassa dīgharattaṃ ahaṅkāramamaṅkāramānānusayā susamūhatā tasmā āyasmato sārīputtassa na evaṃ hoti ahaṃ tatiyaṃ jhānaṃ samāpajjāmīti vā ahaṃ tatiyaṃ jhānaṃ samāpannoti vā ahaṃ tatiyā jhānā vuṭṭhitoti vāti. [511] Sāvatthī . addasā kho āyasmā ānando .pe. Vippasannāni kho te āvuso sārīputta indriyāni parisuddho mukhavaṇṇo pariyodāto katamenāyasmā sārīputto ajja vihārena vihāsīti . idhāhaṃ āvuso sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharāmi . tassa mayhaṃ āvuso na evaṃ hoti ahaṃ catutthaṃ jhānaṃ samāpajjāmīti vā ahaṃ catutthaṃ jhānaṃ samāpannoti vā ahaṃ catutthā jhānā vuṭṭhitoti vāti . tathā hi panāyasmato sārīputtassa dīgharattaṃ ahaṅkāra- mamaṅkāramānānusayā susamūhatā tasmā āyasmato sārīputtassa na evaṃ hoti ahaṃ catutthaṃ jhānaṃ samāpajjāmīti vā ahaṃ catutthaṃ jhānaṃ samāpannoti vā ahaṃ catutthā jhānā vuṭṭhitoti vāti. [512] Sāvatthī . addasā kho āyasmā ānando .pe. Idhāhaṃ āvuso sabbaso rūpasaññānaṃ samatikkamā paṭighasaññānaṃ atthaṅgamā nānattasaññānaṃ amanasikārā ananto ākāsoti ākāsānañcāyatanaṃ upasampajja viharāmi .pe. Vuṭṭhitoti vāti. [513] Sāvatthī . addasā kho āyasmā ānando .pe. Idhāhaṃ āvuso sabbaso ākāsānañcāyatanaṃ samatikkamma anantaṃ viññāṇanti viññāṇañcāyatanaṃ upasampajja viharāmi .pe. Vuṭṭhitoti vāti. [514] Sāvatthī . atha kho āyasmā sārīputto .pe. Idhāhaṃ āvuso sabbaso viññāṇañcāyatanaṃ samatikkamma natthi kiñcīti ākiñcaññāyatanaṃ upasampajja viharāmi .pe. Vuṭṭhitoti vāti. [515] Sāvatthī . atha kho āyasmā sārīputto .pe. Idhāhaṃ āvuso ākiñcaññāyatanaṃ samatikkamma nevasaññānāsaññāyatanaṃ upasampajja viharāmi .pe. Vuṭṭhitoti vāti. [516] Ekaṃ samayaṃ āyasmā sārīputto sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme . atha kho āyasmā sārīputto pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya sāvatthiṃ piṇḍāya pāvisi sāvatthiyaṃ piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto yena andhavanaṃ tenupasaṅkami divāvihārāya andhavanaṃ ajjhogāhetvā aññatarasmiṃ rukkhamūle divāvihāraṃ nisīdi . atha kho āyasmā Sārīputto sāyaṇhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito yena jetavanaṃ anāthapiṇḍikassa ārāmo tenupasaṅkami . addasā kho āyasmā ānando āyasmantaṃ sārīputtaṃ dūratova āgacchantaṃ disvāna āyasmantaṃ sārīputtaṃ etadavoca vippasannāni kho te āvuso sārīputta indriyāni parisuddho mukhavaṇṇo pariyodāto katamenāyasmā sārīputto ajja vihārena vihāsīti . idhāhaṃ āvuso sabbaso nevasaññānāsaññāyatanaṃ samatikkamma saññāvedayitanirodhaṃ upasampajja viharāmi . tassa mayhaṃ āvuso na evaṃ hoti ahaṃ saññāvedayitanirodhaṃ samāpajjāmīti vā ahaṃ saññāvedayitanirodhaṃ samāpannoti vā ahaṃ saññāvedayitanirodhā vuṭṭhitoti vāti . tathā hi panāyasmato sārīputtassa dīgharattaṃ ahaṅkāramamaṅkāramānānusayā susamūhatā tasmā āyasmato sārīputtassa na evaṃ hoti ahaṃ saññāvedayitanirodhaṃ samāpajjāmīti vā ahaṃ saññāvedayitanirodhaṃ samāpannoti vā ahaṃ saññāvedayitanirodhā vuṭṭhitoti vāti. [517] Ekaṃ samayaṃ āyasmā sārīputto rājagahe viharati veḷuvane kalandakanivāpe . atha kho āyasmā sārīputto pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya rājagahaṃ 1- piṇḍāya pāvisi rājagahe sapadānaṃ piṇḍāya caritvā taṃ piṇḍapātaṃ aññataraṃ kuḍḍamūlaṃ 2- nissāya bhuñjati 3- . atha kho sūcimukhī 4- paribbājikā yenāyasmā sārīputto tenupasaṅkami upasaṅkamitvā āyasmantaṃ sārīputtaṃ @Footnote: 1 Ma. Yu. rājagahe . 2 Po. kuṭamūlaṃ. Yu. kuḍḍaṃ . 3 Ma. Yu. paribhuñjati. @4 Po. Ma. Yu. sucimukhī. Etadavoca kiṃ nu kho samaṇa adhomukho bhuñjasīti . na khvāhaṃ bhagini adhomukho bhuñjāmīti . tenahi samaṇa ubbhamukho bhuñjasīti . Na khvāhaṃ bhagini ubbhamukho bhuñjāmīti . tenahi samaṇa disāmukho bhuñjasīti . na khvāhaṃ bhagini disāmukho bhuñjāmīti . tenahi samaṇa vidisāmukho bhuñjasīti . na khvāhaṃ bhagini vidisāmukho bhuñjāmīti. {517.1} Kiṃ nu samaṇa adhomukho bhuñjasīti iti puṭṭho samāno na khvāhaṃ bhagini adhomukho bhuñjāmīti vadesi tenahi samaṇa ubbhamukho bhuñjasīti iti puṭṭho samāno na khvāhaṃ bhagini ubbhamukho bhuñjāmīti vadesi tenahi samaṇa disāmukho bhuñjasīti iti puṭṭho samāno na khvāhaṃ bhagini disāmukho bhuñjāmīti vadesi tenahi samaṇa vidisāmukho bhuñjasīti iti puṭṭho samāno na khvāhaṃ bhagini vidisāmukho bhuñjāmīti vadesi {517.2} kathañcarahi 1- samaṇa bhuñjasīti . ye hi keci bhagini samaṇabrāhmaṇā vatthuvijjātiracchānavijjāya micchājīvena jīvikaṃ 2- kappenti ime vuccanti bhagini samaṇabrāhmaṇā adhomukhā bhuñjanti 3-. Ye hi keci bhagini samaṇabrāhmaṇā nakkhattavijjātiracchānavijjāya micchājīvena jīvikaṃ kappenti ime vuccanti bhagini samaṇabrāhmaṇā ubbhamukhā bhuñjanti . ye hi keci bhagini samaṇabrāhmaṇā dūteyyapahiṇagamanānuyogā 4- micchājīvena jīvikaṃ kappenti ime vuccanti bhagini samaṇabrāhmaṇā disāmukhā bhuñjanti . ye hi keci bhagini samaṇabrāhmaṇā aṅgavijjātiracchānavijjāya @Footnote: 1 Po. kathañcarasi . 2 Po. jīvitaṃ . 3 Ma. Yu. bhuñjantīti . 4 Ma. ...nuyogāya. Micchājīvena jīvikaṃ kappenti ime vuccanti bhagini samaṇabrāhmaṇā vidisāmukhā bhuñjanti. {517.3} So khvāhaṃ bhagini na vatthuvijjātiracchānavijjāya micchājīvena jīvikaṃ kappemi na nakkhattavijjātiracchānavijjāya micchājīvena jīvikaṃ kappemi na dūteyyapahiṇagamanānuyogā micchājīvena jīvikaṃ kappemi na aṅgavijjātiracchānavijjāya micchājīvena jīvikaṃ kappemi dhammena bhikkhaṃ pariyesāmi dhammena bhikkhaṃ pariyesitvā bhuñjāmīti . atha kho sūcimukhī paribbājikā rājagahe rathiyāya rathiyaṃ siṅghāṭakena siṅghāṭakaṃ upasaṅkamitvā evamārocesi dhammikaṃ samaṇā sakyaputtiyā āhāraṃ āhārenti anavajjaṃ samaṇā sakyaputtiyā āhāraṃ āhārenti detha samaṇānaṃ sakyaputtiyānaṃ piṇḍanti. Sārīputtasaṃyuttaṃ. Tassuddānaṃ vivekaṃ avitakkaṃ 1- ca pīti upekkhācatutthakaṃ ākāsañceva viññāṇaṃ ākiñcanevasaññinā 2- nirodho 3- navamo vutto dasamaṃ sūcimukhi cāti. ---------- @Footnote: 1 Ma. vivekajaṃ avitakkaṃ . 2 Yu. ākiñcaññeva. Ma. ākiñcamevasaññinā. @3 Po. nirodhaṃ. Yu. nirodhenagahe vutto. Nāgasaṃyuttaṃ [518] Sāvatthī . tatra kho . catasso imā bhikkhave nāgayoniyo . katamā catasso . aṇḍajā nāgā jalābujā 1- nāgā saṃsedajā nāgā upapātikā 2- nāgā . imā kho bhikkhave catasso nāgayoniyoti. [519] Sāvatthī . catasso imā bhikkhave nāgayoniyo . Katamā catasso . aṇḍajā nāgā jalābujā nāgā saṃsedajā nāgā upapātikā nāgā . tatra bhikkhave aṇḍajehi nāgehi jalābujā ca saṃsedajā ca upapātikā ca nāgā paṇītatarā . Tatra bhikkhave aṇḍajehi ca jalābujehi ca nāgehi saṃsedajā ca upapātikā ca nāgā paṇītatarā . tatra bhikkhave aṇḍajehi ca jalābujehi ca saṃsedajehi ca nāgehi upapātikā nāgā paṇītatarā . Imā kho bhikkhave catasso nāgayoniyoti. [520] Ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme . atha kho aññataro bhikkhu yena bhagavā tenupasaṅkami upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi . ekamantaṃ nisinno kho so bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca ko nu kho bhante hetu ko paccayo yena midhekacce aṇḍajā nāgā uposathaṃ upavasanti vossaṭṭhakāyā 3- ca bhavantīti . idha bhikkhu @Footnote: 1 Po. jalambujā . 2 Ma. Yu. opapātikā . 3 Yu. ossaṭṭhakāyā. Ekaccānaṃ aṇḍajānaṃ nāgānaṃ evaṃ hoti mayaṃ kho pubbe kāyena dvayakārino ahumha vācāya dvayakārino manasā dvayakārino te mayaṃ kāyena dvayakārino vācāya dvayakārino manasā dvayakārino kāyassa bhedā paraṃ maraṇā aṇḍajānaṃ nāgānaṃ sahabyataṃ upapannā sacajja mayaṃ kāyena sucaritaṃ careyyāma 1- vācāya sucaritaṃ careyyāma manasā sucaritaṃ careyyāma evaṃ mayaṃ [2]- kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjeyyāma handa mayaṃ etarahi kāyena sucaritaṃ carāma vācāya sucaritaṃ carāma manasā sucaritaṃ carāmāti . Ayaṃ kho bhikkhu hetu ayaṃ paccayo yena midhekacce aṇḍajā nāgā uposathaṃ upavasanti vossaṭṭhakāyā ca bhavantīti. [521] Sāvatthī . atha kho aññataro bhikkhu yena bhagavā .pe. ekamantaṃ nisinno kho so bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca ko nu kho bhante hetu ko paccayo yena midhekacce jalābujā nāgā uposathaṃ upavasanti vossaṭṭhakāyā ca bhavantīti . (sabbaṃ vitthāretabbaṃ) . ayaṃ kho bhikkhu hetu ayaṃ paccayo yena midhekacce jalābujā nāgā uposathaṃ upavasanti vossaṭṭhakāyā ca bhavantīti. [522] Sāvatthī . ekamantaṃ nisinno kho so bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca ko nu kho bhante hetu ko paccayo yena midhekacce saṃsedajā nāgā uposathaṃ upavasanti vossaṭṭhakāyā ca bhavantīti . @Footnote: 1 Po. sabbavāresu carāmāti dissati . 2 Po. khosaddo dissati. (sabbaṃ vitthāretabbaṃ) . ayaṃ kho bhikkhu hetu ayaṃ paccayo yena midhekacce saṃsedajā nāgā uposathaṃ upavasanti vossaṭṭhakāyā ca bhavantīti. [523] Sāvatthī . ekamantaṃ nisinno kho so bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca ko nu kho bhante hetu ko paccayo yena midhekacce upapātikā nāgā uposathaṃ upavasanti vossaṭṭhakāyā ca bhavantīti . Idha bhikkhu ekaccānaṃ upapātikānaṃ nāgānaṃ evaṃ hoti mayaṃ kho pubbe kāyena dvayakārino ahumha vācāya dvayakārino manasā dvayakārino te mayaṃ kāyena dvayakārino vācāya dvayakārino manasā dvayakārino kāyassa bhedā paraṃ maraṇā upapātikānaṃ nāgānaṃ sahabyataṃ upapannā sacajja mayaṃ kāyena sucaritaṃ careyyāma vācāya sucaritaṃ careyyāma manasā sucaritaṃ careyyāma evaṃ mayaṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjeyyāma handa mayaṃ etarahi kāyena sucaritaṃ carāma vācāya sucaritaṃ carāma manasā sucaritaṃ carāmāti . ayaṃ kho bhikkhu hetu ayaṃ paccayo yena midhekacce upapātikā nāgā uposathaṃ upavasanti vossaṭṭhakāyā ca bhavantīti. [524] Sāvatthī . ekamantaṃ nisinno kho so bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca ko nu kho bhante hetu ko paccayo yena midhekacco kāyassa bhedā paraṃ maraṇā aṇḍajānaṃ nāgānaṃ sahabyataṃ Upapajjatīti . idha bhikkhu ekacco kāyena dvayakārī hoti vācāya dvayakārī manasā dvayakārī tassa sutaṃ hoti aṇḍajā nāgā dīghāyukā vaṇṇavanto sukhabahulāti . tassa evaṃ hoti aho vatāhaṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā aṇḍajānaṃ nāgānaṃ sahabyataṃ upapajjeyyanti . so kāyassa bhedā paraṃ maraṇā aṇḍajānaṃ nāgānaṃ sahabyataṃ upapajjati . ayaṃ kho bhikkhu hetu ayaṃ paccayo yena midhekacco kāyassa bhedā paraṃ maraṇā aṇḍajānaṃ nāgānaṃ sahabyataṃ upapajjatīti. [525] Sāvatthī . ekamantaṃ nisinno kho so bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca ko nu kho bhante hetu ko paccayo yena midhekacco kāyassa bhedā paraṃ maraṇā jalābujānaṃ nāgānaṃ sahabyataṃ upapajjatīti .pe. ayaṃ kho bhikkhu hetu ayaṃ paccayo yena midhekacco kāyassa bhedā paraṃ maraṇā jalābujānaṃ nāgānaṃ sahabyataṃ upapajjatīti. [526] Sāvatthī . ekamantaṃ nisinno kho so bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca ko nu kho bhante hetu ko paccayo yena midhekacco kāyassa bhedā paraṃ maraṇā saṃsedajānaṃ nāgānaṃ sahabyataṃ upapajjatīti .pe. ayaṃ kho bhikkhu hetu ayaṃ paccayo yena midhekacco kāyassa bhedā paraṃ maraṇā saṃsedajānaṃ nāgānaṃ sahabyataṃ upapajjatīti. [527] Sāvatthī . ekamantaṃ nisinno kho so bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca ko nu kho bhante hetu ko paccayo yena midhekacco Kāyassa bhedā paraṃ maraṇā upapātikānaṃ nāgānaṃ sahabyataṃ upapajjatīti . idha bhikkhu ekacco kāyena dvayakārī hoti vācāya dvayakārī manasā dvayakārī tassa sutaṃ hoti upapātikā nāgā dīghāyukā vaṇṇavanto sukhabahulāti . tassa evaṃ hoti aho vatāhaṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā upapātikānaṃ nāgānaṃ sahabyataṃ upapajjeyyanti . so kāyassa bhedā paraṃ maraṇā upapātikānaṃ nāgānaṃ sahabyataṃ upapajjati . ayaṃ kho bhikkhu hetu ayaṃ paccayo yena midhekacco kāyassa bhedā paraṃ maraṇā upapātikānaṃ nāgānaṃ sahabyataṃ upapajjatīti. [528] Sāvatthī . ekamantaṃ nisinno kho so bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca ko nu kho bhante hetu ko paccayo yena midhekacco kāyassa bhedā paraṃ maraṇā aṇḍajānaṃ nāgānaṃ sahabyataṃ upapajjatīti . idha bhikkhu ekacco kāyena dvayakārī hoti vācāya dvayakārī manasā dvayakārī tassa sutaṃ hoti aṇḍajā nāgā dīghāyukā vaṇṇavanto sukhabahulāti . tassa evaṃ hoti aho vatāhaṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā aṇḍajānaṃ nāgānaṃ sahabyataṃ upapajjeyyanti . so annaṃ deti pānaṃ deti vatthaṃ deti yānaṃ deti mālaṃ deti gandhaṃ deti vilepanaṃ deti seyyaṃ deti āvasathaṃ deti padīpeyyaṃ deti . so kāyassa bhedā paraṃ maraṇā aṇḍajānaṃ nāgānaṃ sahabyataṃ upapajjati . ayaṃ kho bhikkhu hetu ayaṃ paccayo Yena midhekacco kāyassa bhedā paraṃ maraṇā aṇḍajānaṃ nāgānaṃ sahabyataṃ upapajjatīti. [529] Sāvatthī . ekamantaṃ nisinno kho so bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca ko nu kho bhante hetu ko paccayo yena midhekacco kāyassa bhedā paraṃ maraṇā jalābujānaṃ nāgānaṃ .pe. saṃsedajānaṃ nāgānaṃ . upapātikānaṃ nāgānaṃ sahabyataṃ upapajjatīti . idha bhikkhu ekacco kāyena dvayakārī hoti vācāya dvayakārī manasā dvayakārī tassa sutaṃ hoti upapātikā nāgā dīghāyukā vaṇṇavanto sukhabahulāti . tassa evaṃ hoti aho vatāhaṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā upapātikānaṃ nāgānaṃ sahabyataṃ upapajjeyyanti . so annaṃ deti pānaṃ deti vatthaṃ deti yānaṃ deti mālaṃ deti gandhaṃ deti vilepanaṃ deti seyyaṃ deti āvasathaṃ deti padīpeyyaṃ deti . so kāyassa bhedā paraṃ maraṇā upapātikānaṃ nāgānaṃ sahabyataṃ upapajjati . ayaṃ kho bhikkhu hetu ayaṃ paccayo yena midhekacco kāyassa bhedā paraṃ maraṇā upapātikānaṃ nāgānaṃ sahabyataṃ upapajjatīti . (iminā peyyālena saha dasa suttantā vitthārā catūsu yonīsu cattāḷīsaṃ veyyākaraṇā kātabbā dasa suttantā honti paṇṇāsaṃ suttantā honti). Nāgasaṃyuttaṃ. Tassuddānaṃ suddhakañca 1- paṇītataraṃ caturo ca uposathā tassa sutaṃ caturo ca dānūpakārā 2- caturo nāgehi suppakāsitāti. --------- @Footnote: 1 Yu. suddhikaṃ . 2 Ma. dānupakārā ca sāvatthiyaṃ. Supaṇṇasaṃyuttaṃ [530] Sāvatthī . tatra kho . catasso imā bhikkhave supaṇṇayoniyo . katamā catasso . aṇḍajā supaṇṇā jalābujā supaṇṇā saṃsedajā supaṇṇā upapātikā supaṇṇā . imā kho bhikkhave catasso supaṇṇayoniyoti.The Pali Tipitaka in Roman Character Volume 17 page 162-305. http://84000.org/tipitaka/pali/roman_item_s.php?book=17&item=231&items=381 Classified by [Item Number] :- http://84000.org/tipitaka/pali/roman_item_s.php?book=17&item=231&items=381&mode=bracket Compare with The Pali Tipitaka in Thai Character :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_item_s.php?book=17&item=231&items=381 Compare with The Royal Version of Thai Tipitaka :- http://84000.org/tipitaka/read/byitem_s.php?book=17&item=231&items=381 Study Atthakatha :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=17&i=231 The Pali Atthakatha in Thai :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=12&A=7643 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=12&A=7643 Contents of The Tipitaka Volume 17 http://84000.org/tipitaka/read/?index_17
|
บันทึก ๑๔ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๖๐. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]