ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
   ThaiVersion   PaliThai   PaliRoman 
read First itemread Previous itemแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าread Next itemread Last item chage to ENGLISH letter
TIPITAKA Volume 17 : PALI ROMAN Sutta Pitaka Vol 9 : Sutta. Saṃ. Kha.
     [231]   Ekaṃ  samayaṃ  sambahulā  therā  bhikkhū  bārāṇasiyaṃ  viharanti
isipatane   migadāye   .   atha   kho   āyasmā   channo  sāyaṇhasamayaṃ
paṭisallānā    vuṭṭhito   apāpuraṇaṃ   2-   ādāya   vihārena   vihāraṃ
upasaṅkamitvā  there  bhikkhū  etadavoca  ovadantu  maṃ  āyasmanto therā
anusāsantu   maṃ   āyasmanto  therā  karontu  me  āyasmanto  therā
dhammiṃ kathaṃ yathāhaṃ dhammaṃ passeyyanti.
     [232]   Evaṃ  vutte  therā  bhikkhū  āyasmantaṃ  channaṃ  etadavocuṃ
rūpaṃ   kho   āvuso   channa   aniccaṃ  vedanā  aniccā  saññā  aniccā
saṅkhārā   aniccā   viññāṇaṃ   aniccaṃ   .   rūpaṃ  anattā  vedanā .
Saññā    .    saṅkhārā   .   viññāṇaṃ   anattā   sabbe   saṅkhārā
aniccā   sabbe   dhammā   anattāti  .  atha  kho  āyasmato  channassa
etadahosi  mayhaṃpi  kho  3-  evaṃ  hoti  rūpaṃ aniccaṃ vedanā. Saññā.
Saṅkhārā  .  viññāṇaṃ  aniccaṃ  .  rūpaṃ  anattā  vedanā  .  saññā .
Saṅkhārā   .   viññāṇaṃ   anattā    sabbe  saṅkhārā  aniccā  sabbe
dhammā   anattāti   atha   ca    pana   me  sabbasaṅkhārasamathe  sabbūpadhi-
paṭinissagge   taṇhakkhaye   virāge   nirodhe   nibbāne   cittaṃ    na
pakkhandati   na   pasīdati    na   santiṭṭhati  na  4-  vimuccati  paritassanā-
upādānaṃ    uppajjati    paccudāvattati   mānasaṃ   atha   kocarahi   me
@Footnote: 1 Yu. khemakassa cāti .  2 Ma. Yu. avāpuraṇaṃ .  3 Ma. Yu. etanti dissati.
@4 Ma. nādhimuccati.
Attāti  .  na  kho  panetaṃ  1-  dhammaṃ  passato  hoti  ko  nu kho me
tathā dhammaṃ deseyya yathāhaṃ dhammaṃ passeyyanti.
     [233]   Atha   kho   āyasmato   channassa   etadahosi  ayaṃ  kho
āyasmā   ānando   kosambiyaṃ   viharati   ghositārāme   satthu   ceva
saṃvaṇṇito   sambhāvito   ca   viññūnaṃ   sabrahmacārīnaṃ   pahoti   ca   me
āyasmā   ānando   tathā   dhammaṃ   desetuṃ   yathāhaṃ  dhammaṃ  passeyyaṃ
atthi   ca   me   āyasmante   ānande  tāvatikā  vissaṭṭhi  yannūnāhaṃ
yenāyasmā  ānando  tenupasaṅkameyyanti  .  atha  kho  āyasmā channo
senāsanaṃ   saṃsāmetvā   pattacīvaramādāya   yena  kosambī  ghositārāmo
yenāyasmā     ānando    tenupasaṅkami    upasaṅkamitvā    āyasmatā
ānandena   saddhiṃ   sammodi   sammodanīyaṃ   kathaṃ  sārāṇīyaṃ  vītisāretvā
ekamantaṃ  nisīdi  .  ekamantaṃ  nisinno  kho  āyasmā  channo āyasmantaṃ
ānandaṃ etadavoca
     {233.1}    ekamidāhaṃ   āvuso   ānanda   samayaṃ   bārāṇasiyaṃ
viharāmi    isipatane   migadāye   atha   khvāhaṃ   āvuso   sāyaṇhasamayaṃ
paṭisallānā     vuṭṭhito    apāpuraṇaṃ    ādāya    vihārena    vihāraṃ
upasaṅkamitvā   2-  there  bhikkhū  etadavocaṃ  ovadantu  maṃ  āyasmanto
therā   anusāsantu   maṃ  āyasmanto  therā  karontu  me  āyasmanto
therā  dhammiṃ  kathaṃ  yathāhaṃ  dhammaṃ  passeyyanti  .  evaṃ vutte maṃ āvuso
therā   bhikkhū  etadavocuṃ  rūpaṃ  kho  āvuso  channa  aniccaṃ  vedanā .
Saññā   .   saṅkhārā   .   viññāṇaṃ  aniccaṃ  .  rūpaṃ  anattā  .pe.
@Footnote: 1 Ma. panevaṃ .   2 Ma. upasaṅkamiṃ.
Viññāṇaṃ    anattā    sabbe    saṅkhārā    aniccā   sabbe   dhammā
anattāti.
     {233.2}   Tassa   mayhaṃ  āvuso  etadahosi  mayhaṃpi  kho  evaṃ
hoti    rūpaṃ   aniccaṃ   .pe.   viññāṇaṃ   aniccaṃ   .   rūpaṃ   anattā
vedanā   .   saññā   .   saṅkhārā   .   viññāṇaṃ   anattā  sabbe
saṅkhārā   aniccā   sabbe   dhammā   anattāti   atha   ca   pana  me
sabbasaṅkhārasamathe    sabbūpadhipaṭinissagge   taṇhakkhaye   virāge   nirodhe
nibbāne   cittaṃ   na   pakkhandati  na  pasīdati  na  santiṭṭhati  na  vimuccati
paritassanāupādānaṃ    uppajjati   paccudāvattati   mānasaṃ   atha   kocarahi
me  attāti  .  na  kho  panetaṃ  dhammaṃ  passato  hoti  ko  nu kho me
tathā dhammaṃ deseyya yathāhaṃ dhammaṃ passeyyanti.
     {233.3}   Tassa  mayhaṃ  āvuso  etadahosi  ayaṃ  kho  āyasmā
ānando   kosambiyaṃ   viharati   ghositārāme   satthu   ceva   saṃvaṇṇito
sambhāvito  ca  viññūnaṃ  sabrahmacārīnaṃ  pahoti  ca  me  āyasmā ānando
tathā  dhammaṃ  desetuṃ  yathāhaṃ  dhammaṃ passeyyaṃ atthi ca āyasmante ānande
tāvatikā  vissaṭṭhi  yannūnāhaṃ  yenāyasmā  ānando tenupasaṅkameyyanti.
Ovadatu  maṃ  āyasmā  ānando anusāsatu maṃ āyasmā ānando karotu me
āyasmā ānando dhammiṃ kathaṃ yathāhaṃ dhammaṃ passeyyanti.
     [234]  Ettakenapi  mayaṃ  āyasmato  channassa  attamanā  abhiraddhā
taṃ  1-  āyasmā  channo  āviakāsisi  2-  khīlaṃ  pabhindi 3- odahāvuso
@Footnote: 1 Ma. api nāma taṃ .  2 Ma. Yu. āviakāsi .  3 Ma. bhinadi.
Channa   sotaṃ   bhabbosi   dhammaṃ   viññātunti   .   atha  kho  āyasmato
channassa    tāvatakeneva    uḷāraṃ   pītipā   mojjaṃ   uppajji   bhabbo
kirasmi dhammaṃ viññātunti.
     {234.1}  Sammukhā  metaṃ  āvuso channa bhagavato sutaṃ sammukhā [1]-
paṭiggahitaṃ   kaccānagottaṃ   bhikkhuṃ   ovadantassa  dvayanissito  khvāyaṃ  2-
kaccāna   loko  yebhuyyena  atthitañceva  natthitañca  .  lokasamudayaṃ  kho
kaccāna   yathābhūtaṃ  sammappaññāya  passato  yā  loke  natthitā  sā  na
hoti  .  lokanirodhaṃ  kho  kaccāna  yathābhūtaṃ  sammappaññāya  passato  yā
loke   atthitā   sā   na   hoti   .   upāyupādānābhinivesavinibandho
khvāyaṃ   kaccāna   loko   yebhuyyena   tassa   upāyupādānaṃ   cetaso
adhiṭṭhānābhinivesānusayaṃ   na   upeti  na  upādiyati  na  adhiṭṭhāti  attā
meti   dukkhameva   uppajjamānaṃ   uppajjati   dukkhaṃ  nirujjhamānaṃ  nirujjhatīti
na   kaṅkhati   na  vicikicchati  aparappaccayā  ñāṇamevassa  ettha  hoti .
Ettāvatā  kho  kaccāna  sammādiṭṭhi  hoti  .  sabbamatthīti  kho kaccāna
ayameko  anto  sabbaṃ  natthīti  ayaṃ  dutiyo  anto. Ete te kaccāna
ubho  ante  anupagamma  majjhena  tathāgato  dhammaṃ  deseti avijjāpaccayā
saṅkhārā  saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ .pe. Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa
samudayo  hoti  .  avijjāya   tveva  asesavirāganirodhā  saṅkhāranirodho
.pe.  evametassa  kevalassa  dukkhakkhandhassa  nirodho  hotīti. Evametaṃ
āvuso   ānanda   hoti   yesaṃ  āyasmantānaṃ  tādisā  sabrahmacārayo
@Footnote: 1 Yu. casaddo dissati .  2 Ma. khavāhaṃ.
Anukampakā     atthakāmā    ovādakā    anusāsakā    idañca    pana
me āyasmato ānandassa dhammadesanaṃ sutvā dhammo abhisamitoti 1-.
     [235]   Sāvatthī   .  atha  kho  āyasmā  rāhulo  yena  bhagavā
tenupasaṅkami   upasaṅkamitvā   bhagavantaṃ  abhivādetvā  ekamantaṃ  nisīdi .
Ekamantaṃ   nisinno  kho  āyasmā  rāhulo  bhagavantaṃ  etadavoca  kathannu
kho   bhante   jānato   kathaṃ   passato   imasmiñca  saviññāṇake  kāye
bahiddhā ca sabbanimittesu ahaṅkāramamaṅkāramānānusayā na hontīti.
     {235.1}   Yaṅkiñci   rāhula  rūpaṃ  atītānāgatapaccuppannaṃ  ajjhattaṃ
vā  bahiddhā  vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā paṇītaṃ vā yaṃ dūre santike
vā   sabbaṃ  rūpaṃ  netaṃ  mama  nesohamasmi  na  meso  attāti  evametaṃ
yathābhūtaṃ   sammappaññāya   passati  .  yā  kāci  vedanā  .  yā  kāci
saññā   .   ye   keci  saṅkhārā  .  yaṅkiñci  viññāṇaṃ  atītānāgata-
paccuppannaṃ   ajjhattaṃ   vā   bahiddhā   vā   .pe.   sabbaṃ   viññāṇaṃ
netaṃ   mama    nesohamasmi   na   meso   attāti   evametaṃ  yathābhūtaṃ
sammappaññāya   passati   .   evaṃ  kho  rāhula  jānato  evaṃ  passato
imasmiñca     saviññāṇake     kāye    bahiddhā    ca    sabbanimittesu
ahaṅkāramamaṅkāramānānusayā na hontīti.
     [236]  Sāvatthī  .  ārāme  .  ekamantaṃ  nisinno kho āyasmā
rāhulo  bhagavantaṃ  etadavoca  kathaṃ  nu  kho  bhante  jānato  kathaṃ passato
imasmiñca     saviññāṇake     kāye    bahiddhā    ca    sabbanimittesu
@Footnote: 1 Yu. abhisametoti.
Ahaṅkāramamaṅkāramānāpagataṃ    mānasaṃ   hoti   vidhā   samatikkantaṃ   santaṃ
suvimuttanti   .   yaṅkiñci   rāhula   rūpaṃ  atītānāgatapaccuppannaṃ  ajjhattaṃ
vā  bahiddhā  vā  oḷārikaṃ  vā  .pe.  yaṃ  dūre  santike  vā  sabbaṃ
rūpaṃ   netaṃ   mama   nesohamasmi  na  meso  attāti  evametaṃ  yathābhūtaṃ
sammappaññāya  disvā  anupādā  vimutto  hoti  .  yā  kāci vedanā.
Yā   kāci   saññā   .   ye   keci  saṅkhārā  .  yaṅkiñci  viññāṇaṃ
atītānāgatapaccuppannaṃ    ajjhattaṃ    vā    bahiddhā    vā    oḷārikaṃ
vā  sukhumaṃ  vā  hīnaṃ  vā  paṇītaṃ  vā  yaṃ  dūre santike vā sabbaṃ viññāṇaṃ
netaṃ   mama   nesohamasmi   na   meso   attāti   evametaṃ   yathābhūtaṃ
sammappaññāya    disvā   anupādā   vimutto   hoti   .   evaṃ   kho
rāhula    jānato    evaṃ   passato   imasmiñca   saviññāṇake   kāye
bahiddhā     ca    sabbanimittesu    ahaṅkāramamaṅkāramānāpagataṃ    mānasaṃ
hoti vidhā samatikkantaṃ santaṃ suvimuttanti.
                    Theravaggo catuttho.
                      Tassuddānaṃ bhavati
         ānando tisso yamako          anurādho ca vakkali
         assaji khemako [1]- channo      rāhulā 2- apare dve
         theravaggoti 3- vuccatīti.
                   -----------------
@Footnote: 1 Po. dāsakoti dissati .  2 Yu. rāhulo. Po. rāhulo atha theravaggo tena
@vuccatīti. Ma. theravaggoti vuccatīti natthi .   3 Yu. vaggo tena pavuccati.
          Khandhasaṃyuttassa majjhimapaṇṇāsake pupphavaggo pañcamo
     [237]   Sāvatthī  .  tatra  kho  .pe.  seyyathāpi  bhikkhave  nadī
pabbateyyā   ohāriṇī  dūraṅgamā  sīghasotā  tassā  ubhato  1-  tīresu
kāsā   cepi   jātā   assu   te   naṃ   ajjholambeyyuṃ  kusā  cepi
jātā   assu   te   naṃ   ajjholambeyyuṃ   pabbajā  2-  cepi  jātā
assu   te   naṃ   ajjholambeyyuṃ  vīraṇā  3-  cepi  jātā  assu  te
naṃ   ajjholambeyyuṃ  rukkhā  cepi  jātā  assu  te  naṃ  ajjholambeyyuṃ
tassā   puriso   sotena   vuyhamāno   kāse   4-   cepi  gaṇheyya
te   palujjeyyuṃ   so  tatonidānaṃ  anayabyasanaṃ  āpajjeyya  kuse  cepi
gaṇheyya   .  pabbaje  cepi  gaṇheyya  .  vīraṇe  cepi  gaṇheyya .
Rukkhe   cepi   gaṇheyya   te  palujjeyyuṃ  so  tatonidānaṃ  anayabyasanaṃ
āpajjeyya   .   evameva  kho  bhikkhave  assutavā  puthujjano  ariyānaṃ
adassāvī    ariyadhammassa   akovido   ariyadhamme   avinīto   sappurisānaṃ
adassāvī    sappurisadhammassa    akovido   sappurisadhamme   avinīto   rūpaṃ
attato    samanupassati    rūpavantaṃ   vā   attānaṃ   attani   vā   rūpaṃ
rūpasmiṃ   vā   attānaṃ   tassa   taṃ   rūpaṃ   palujjati   so   tatonidānaṃ
anayabyasanaṃ   āpajjati   .  vedanaṃ  .  saññaṃ  .  saṅkhāre  .  viññāṇaṃ
attato    samanupassati    viññāṇavantaṃ    vā    attānaṃ   attani   vā
@Footnote: 1 Ma. Yu. ubhosu .  2 Sī. babbajā .  3 Ma. Yu. bīraṇā. Po. viraṇāpesi.
@4 Po. kāsacesaṃ.
Viññāṇaṃ    viññāṇasmiṃ   vā   attānaṃ   tassa   taṃ   viññāṇaṃ   palujjati
so tatonidānaṃ anayabyasanaṃ āpajjati.
     [238]  Taṃ  kiṃ  maññatha  bhikkhave  rūpaṃ  niccaṃ  vā  aniccaṃ  vāti .
Aniccaṃ   bhante   .   vedanā   .   saññā  .  saṅkhārā  .  viññāṇaṃ
niccaṃ   vā   aniccaṃ  vāti  .  aniccaṃ  bhante  .  tasmā  tiha  bhikkhave
.pe. Evaṃ passaṃ .pe. Nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.
     [239]   Sāvatthī   .  tatra  kho  .pe.  nāhaṃ  bhikkhave  lokena
vivadāmi  .  loko  1-  ca  kho  bhikkhave  mayā  vivadati  .  na bhikkhave
dhammavādī  kenaci  2-  lokasmiṃ  vivadati  .  yaṃ  bhikkhave natthisammataṃ loke
paṇḍitānaṃ   ahaṃpi   taṃ   natthīti   vadāmi   .   yaṃ   bhikkhave  atthisammataṃ
loke   paṇḍitānaṃ   ahaṃpi   taṃ   atthīti  vadāmi  3-  .  kiñci  bhikkhave
natthisammataṃ   loke   paṇḍitānaṃ   yamahaṃ  natthīti  vadāmi  .  rūpaṃ  bhikkhave
niccaṃ    dhuvaṃ   sassataṃ   avipariṇāmadhammaṃ   natthisammataṃ   loke   paṇḍitānaṃ
ahaṃpi  taṃ  natthīti  vadāmi  .  vedanā  .  saññā . Saṅkhārā. Viññāṇaṃ
niccaṃ    dhuvaṃ   sassataṃ   avipariṇāmadhammaṃ   natthisammataṃ   loke   paṇḍitānaṃ
ahampi   taṃ   natthīti   vadāmi  .  idaṃ  kho  bhikkhave  natthisammataṃ  loke
paṇḍitānaṃ   yamahaṃ   4-   natthīti   vadāmi  .  kiñca  bhikkhave  atthisammataṃ
loke   paṇḍitānaṃ   yamahaṃ   atthīti   vadāmi   .   rūpaṃ  bhikkhave  aniccaṃ
dukkhaṃ    vipariṇāmadhammaṃ    atthisammataṃ    loke    paṇḍitānaṃ   ahaṃpi   taṃ
atthīti   vadāmi   .   vedanā   .   saññā  .  saṅkhārā  .  viññāṇaṃ
@Footnote: 1 Yu. loko ca mayā vivadati. Ma. lokova mayā vivadati .  2 Po. kenapi kho
@lokasmiṃ .  3 Po. vadāmīti .  4 Ma. ahampitaṃ. Yu. yamahaṃpi.
Aniccaṃ    dukkhaṃ   vipariṇāmadhammaṃ   atthisammataṃ   loke   paṇḍitānaṃ   ahaṃpi
taṃ   atthīti  vadāmi  .  idaṃ  kho  bhikkhave  atthisammataṃ  loke  paṇḍitānaṃ
yamahaṃ atthīti vadāmi.
     [240]  Atthi  bhikkhave loke lokadhammo taṃ 1- tathāgato abhisambujjhati
abhisameti  abhisambujjhitvā  abhisametvā  ācikkhati  deseti  paññapeti  2-
paṭṭhapeti  vivarati  vibhajati  uttānīkaroti . Kiñca bhikkhave loke lokadhammo
taṃ    tathāgato   abhisambujjhati   abhisameti   abhisambujjhitvā   abhisametvā
ācikkhati  deseti  paññapeti  paṭṭhapeti  vivarati  vibhajati  uttānīkaroti .
Rūpaṃ   bhikkhave   loke   lokadhammo   taṃ  tathāgato  abhisambujjhati  .pe.
Uttānīkaroti.
     {240.1}  Yo  bhikkhave tathāgatena evaṃ ācikkhiyamāne desiyamāne
paññapiyamāne  paṭṭhapiyamāne  vivariyamāne vibhajiyamāne uttānīkariyamāne 3-
na  jānāti  na  passati  tamahaṃ  bhikkhave  bālaṃ  4-  puthujjanaṃ andhaṃ acakkhukaṃ
ajānantaṃ  apassantaṃ  kinti  karomi . Vedanā bhikkhave. Saññā bhikkhave.
Saṅkhārā  bhikkhave  .  viññāṇaṃ  bhikkhave  loke  lokadhammo  taṃ tathāgato
abhisambujjhati     abhisameti    abhisambujjhitvā    abhisametvā    ācikkhati
deseti paññapeti paṭṭhapeti vivarati vibhajati uttānīkaroti.
     {240.2}  Yo  bhikkhave tathāgatena evaṃ ācikkhiyamāne desiyamāne
paññapiyamāne   paṭṭhapiyamāne  vivariyamāne  vibhajiyamāne  uttānīkariyamāne
@Footnote: 1 sabbavāresu yanti vā pāṭho .  2 Po. Ma. paññāpeti.
@3 Po. uttānī kariyamāne .   4 Po. bālaputhujjanaṃ.
Na    jānāti   na   passati   tamahaṃ   bhikkhave   bālaṃ   puthujjanaṃ   andhaṃ
acakkhukaṃ ajānantaṃ apassantaṃ kinti karomi.
     [241]  Seyyathāpi  bhikkhave  uppalaṃ  vā  padumaṃ  vā  puṇḍarīkaṃ  vā
udake   jātaṃ   udake  saṃvaḍḍhaṃ  1-  udakā  accuggamma  ṭhāti  anupalittaṃ
udakena  .  evameva  kho  bhikkhave  tathāgato  loke  jāto 2- loke
saṃvaḍḍho 3- lokaṃ abhibhuyya viharati anupalitto lokenāti.
     [242]  Ekaṃ  samayaṃ  bhagavā  ayujjhāyaṃ  4-  viharati  gaṅgāya nadiyā
tīre   .   tatra   kho   bhagavā  bhikkhū  āmantesi  seyyathāpi  bhikkhave
ayaṃ   gaṅgā   nadī   mahantaṃ  pheṇapiṇḍaṃ  5-  āvaheyya  tamenaṃ  cakkhumā
puriso  passeyya  nijjhāyeyya  yoniso  upaparikkheyya  tassa  6- passato
nijjhāyato   yoniso   upaparikkhato   rittakaññeva  khāyeyya  tucchakaññeva
khāyeyya    asārakaññeva   khāyeyya   kiñhi  siyā  bhikkhave  pheṇapiṇḍe
sāro  .  evameva  kho  bhikkhave  yaṅkiñci rūpaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ 7-
.pe.   yaṃ   dūre   santike  vā  taṃ  bhikkhu  passati  nijjhāyati  yoniso
upaparikkhati    tassa    passato    nijjhāyato    yoniso    upaparikkhato
rittakaññeva    khāyati    tucchakaññeva    khāyati   asārakaññeva   khāyati
kiñhi siyā bhikkhave rūpe sāro.
     [243]  Seyyathāpi  bhikkhave  saradasamaye thullaphusitake deve vassante
udake   udakapubbuḷaṃ   8-  uppajjati  ceva  nirujjhati  ca  tamenaṃ  cakkhumā
@Footnote: 1 saṃvaddhanti pāṭho .  2 Po. Yu. loke jātoti dve pāṭhā na dissati.
@3 saṃvaddhoti vā pāṭho .  4 Yu. ayojjhāyaṃ .  5 Po. pheṇupiṇḍaṃ.
@6 Ma. Yu. tanti dissati. 7 Yu. atitānāgataṃ .  8 udakabubbuḷantipi pāṭho.
Puriso   passeyya   nijjhāyeyya   yoniso  upaparikkheyya  tassa  passato
nijjhāyato   yoniso   upaparikkhato   rittakaññeva  khāyeyya  tucchakaññeva
khāyeyya   asārakaññeva   khāyeyya   kiñhi  siyā  bhikkhave  udakapubbuḷe
sāro  .  evameva  kho bhikkhave yā kāci vedanā atītānāgatapaccuppannā
.pe.   yā   dūre  santike  vā  taṃ  bhikkhu  passati  nijjhāyati  yoniso
upaparikkhati    tassa    passato    nijjhāyato    yoniso    upaparikkhato
rittakaññeva      khāyati      tucchakaññeva     khāyati     asārakaññeva
khāyati kiñhi siyā bhikkhave vedanāya sāro.
     [244]   Seyyathāpi   bhikkhave   gimhānaṃ   pacchime   māse  ṭhite
majjhantike  kāle  marīci  1-  phandati  tamenaṃ  cakkhumā  puriso  passeyya
nijjhāyeyya    yoniso    upaparikkheyya    tassa   passato   nijjhāyato
yoniso   upaparikkhato   rittakaññeva   khāyeyya   .pe.   kiñhi   siyā
bhikkhave marīcikāya sāro. Evameva kho bhikkhave yā kāci saññā .pe.
     [245]    Seyyathāpi   bhikkhave   puriso   sāratthiko   sāragavesī
sārapariyesanaṃ  caramāno  tiṇhaṃ  kudhāriṃ  ādāya  vanaṃ  paviseyya  so tattha
passeyya   mahantaṃ   kadalikkhandhaṃ   ujuṃ   navaṃ   akukkujakajātaṃ  2-  tamenaṃ
mūle   chindeyya   mūle   chetvā   agge   chindeyya  agge  chetvā
pattavaṭṭiṃ    vinibbhujjeyya    so    tattha    pattavaṭṭiṃ    vinibbhujjanto
@Footnote: 1 Ma. Yu. marīcikā. 2 Sī. akukkajātaṃ. Po. akatajajātaṃ. Ma. akukkukajātaṃ.
Phegguṃpi   nādhigaccheyya   kuto  sāraṃ  tamenaṃ  cakkhumā  puriso  passeyya
nijjhāyeyya    yoniso    upaparikkheyya    tassa   passato   nijjhāyato
yoniso   upaparikkhato   rittakaññeva   khāyeyya   tucchakaññeva  khāyeyya
asārakaññeva   khāyeyya   kiñhi  siyā  bhikkhave  kadalikkhandhe  sāro .
Evameva   kho   bhikkhave   ye  keci  saṅkhārā  atītānāgatapaccuppannā
.pe.   ye   dūre  santike  vā  taṃ  bhikkhu  passati  nijjhāyati  yoniso
upaparikkhati    tassa    passato    nijjhāyato    yoniso    upaparikkhato
rittakaññeva    khāyati    tucchakaññeva    khāyati   asārakaññeva   khāyati
kiñhi siyā bhikkhave saṅkhāresu sāro.
     [246]   Seyyathāpi  bhikkhave  māyākāro  vā  māyākārantevāsī
vā  cātummahāpathe  1-  māyaṃ  vidaṃseyya  tamenaṃ cakkhumā puriso passeyya
nijjhāyeyya    yoniso    upaparikkheyya    tassa   passato   nijjhāyato
yoniso   upaparikkhato   rittakaññeva   khāyeyya   tucchakaññeva  khāyeyya
asārakaññeva   khāyeyya   kiñhi   siyā   bhikkhave   māyāya  sāro .
Evameva    kho    bhikkhave   yaṅkiñci   viññāṇaṃ   atītānāgatapaccuppannaṃ
.pe.   yaṃ   dūre   santike  vā  taṃ  bhikkhu  passati  nijjhāyati  yoniso
upaparikkhati    tassa    passato    nijjhāyato    yoniso    upaparikkhato
rittakaññeva    khāyati    tucchakaññeva    khāyati   asārakaññeva   khāyati
kiñhi   siyā   bhikkhave   viññāṇe   sāro   .   evaṃ  passaṃ  bhikkhave
sutavā   ariyasāvako   rūpasmiṃpi   nibbindati  vedanāyapi  .  saññāyapi .
@Footnote: 1 Yu. mahāpathe.
Saṅkhāresupi   .   viññāṇasmiṃpi   nibbindati   nibbindaṃ   virajjati  virāgā
vimuccati    .    vimuttasmiṃ   vimuttamiti   ñāṇaṃ   hoti   .pe.   nāparaṃ
itthattāyāti pajānātīti.
    Idamavoca   bhagavā   idaṃ   vatvāna   sugato   athāparaṃ   etadavoca
satthā
     [247] Pheṇapiṇḍūpamaṃ rūpaṃ           vedanā pubbuḷūpamā
         marīcikūpamā saññā                 saṅkhārā kadalūpamā
         māyūpamañca viññāṇaṃ             desitādiccabandhunā 1-.
         Yathā 2- yathā nijjhāyati          yoniso upaparikkhati
         rittakaṃ tucchakaṃ hoti                yo naṃ passati yoniso.
         Imañca kāyaṃ ārabbha                bhūripaññena desitaṃ
         pahānaṃ 3- tiṇṇaṃ dhammānaṃ       rūpaṃ passatha chaḍḍitaṃ.
         Āyu usmā ca viññāṇaṃ           yadā kāyaṃ jahantimaṃ
         apaviṭṭho tadā seti                parabhattaṃ acetanaṃ.
         Etādisāyaṃ santāno             māyāyaṃ  bālalāpinī
         vadhako eko 4- akkhāto        sāro ettha na vijjati.
         Evaṃ khandhe avekkheyya              bhikkhu āraddhavīriyo
         divā vā yadi vā ratti 5-         sampajāno paṭissato.
         Pajahe 6- sabbasaṃyogaṃ             kareyya saraṇattano
         careyyādittasīsova                 patthayaṃ accutaṃ padanti.
@Footnote: 1 Yu. dīpitādiccabandhunā .  2 Po. yathā naṃ nijjhati .   3 Po. pahāsi. Ma. pahānā.
@4 Ma. esa. Yu. eso .  5 Ma. Yu. rattiṃ .   6 Ma. Yu. jaheyya.
     [248]   Sāvatthī  .  atha  kho  aññataro  bhikkhu  .pe.  ekamantaṃ
nisinno   kho   so   bhikkhu  bhagavantaṃ  etadavoca  atthi  nu  kho  bhante
kiñci   rūpaṃ   yaṃ   rūpaṃ   niccaṃ   dhuvaṃ   sassataṃ  avipariṇāmadhammaṃ  sassatisamaṃ
tatheva   ṭhassati  .  atthi  nu  kho  bhante  kāci  vedanā  yā  vedanā
niccā   dhuvā   sassatā   avipariṇāmadhammā  sassatisamaṃ  tatheva  ṭhassati .
Atthi   nu   kho   bhante   kāci   saññā   yā   saññā  .pe.  atthi
nu   kho  bhante  keci  saṅkhārā  ye  saṅkhārā  niccā  dhuvā  sassatā
avipariṇāmadhammā   sassatisamaṃ   tatheva  ṭhassanti  .  atthi  nu  kho  bhante
kiñci    viññāṇaṃ   yaṃ   viññāṇaṃ   niccaṃ   dhuvaṃ   sassataṃ   avipariṇāmadhammaṃ
sassatisamaṃ   tatheva   ṭhassatīti   .  natthi  kho  bhikkhu  kiñci  rūpaṃ  yaṃ  rūpaṃ
niccaṃ   dhuvaṃ   sassataṃ   avipariṇāmadhammaṃ   sassatisamaṃ   tatheva   ṭhassati  .
Natthi  kho  bhikkhu  kāci  vedanā  .  kāci  saññā  .  keci saṅkhārā.
Kiñci    viññāṇaṃ   yaṃ   viññāṇaṃ   niccaṃ   dhuvaṃ   sassataṃ   avipariṇāmadhammaṃ
sassatisamaṃ tatheva ṭhassati  1-.
     [249]   Atha   kho  bhagavā  parittaṃ  gomayapiṇḍaṃ  pāṇinā  gahetvā
taṃ   bhikkhuṃ   etadavoca   ettakopi  kho  bhikkhu  attabhāvapaṭilābho  natthi
nicco   dhuvo   sassato   avipariṇāmadhammo  sassatisamaṃ  tatheva  ṭhassati .
Ettako    cepi   bhikkhu   attabhāvapaṭilābho   abhavissa   nicco   dhuvo
sassato    avipariṇāmadhammo    na    yidaṃ   brahmacariyavāso   paññāyetha
sammādukkhakkhayāya     .    yasmā    ca    kho    bhikkhu    ettakopi
@Footnote: 1 Ma. Yu. ṭhassatīti.
Attabhāvapaṭilābho    natthi    nicco   dhuvo   sassato   avipariṇāmadhammo
tasmā brahmacariyavāso paññāyati sammādukkhakkhayāya.
     [250]  Bhūtapubbāhaṃ  bhikkhu  rājā  ahosiṃ  khattiyo  muddhāvasitto.
Tassa    mayhaṃ    bhikkhu    rañño    sato    khattiyassa   muddhāvasittassa
caturāsīti    nagarasahassāni   ahesuṃ   kusāvatirājadhānippamukhāni   1-  .
Tassa   mayhaṃ   bhikkhu   rañño  sato  khattiyassa  muddhāvasittassa  caturāsīti
pāsādasahassāni   ahesuṃ   dhammapāsādappamukhāni   .   tassa  mayhaṃ  bhikkhu
rañño   sato   khattiyassa   muddhāvasittassa   caturāsīti  kūṭāgārasahassāni
ahesuṃ    mahābyūhakūṭāgārappamukhāni   .   tassa   mayhaṃ   bhikkhu   rañño
sato   khattiyassa   muddhāvasittassa   caturāsīti   pallaṅkasahassāni   ahesuṃ
dantamayāni    sāramayāni    sovaṇṇamayāni    rūpiyamayāni    gonakatthatāni
paṭikatthatāni       paṭalikatthatāni      kadalimigapavarapaccattharaṇāni      2-
sauttaracchadāni    ubhatolohitakūpadhānāni    .    tassa    mayhaṃ    bhikkhu
rañño    sato    khattiyassa   muddhāvasittassa   caturāsīti   nāgasahassāni
ahesuṃ     sovaṇṇālaṅkārāni     sovaṇṇadhajāni     hemajālapaṭicchannāni
uposathanāgarājappamukhāni.
     {250.1}  Tassa  mayhaṃ  bhikkhu  rañño sato khattiyassa muddhāvasittassa
caturāsīti    assasahassāni    ahesuṃ   sovaṇṇālaṅkārāni   sovaṇṇadhajāni
hemajālapaṭicchannāni   valāhakaassarājappamukhāni   .   tassa   mayhaṃ  bhikkhu
rañño   sato   khattiyassa  muddhāvasittassa  caturāsīti  rathasahassāni  ahesuṃ
sovaṇṇālaṅkārāni          sovaṇṇadhajāni         hemajālapaṭicchannāni
@Footnote: 1 Yu. kusāvatināma .  2 Po. kadalipittapaccattharaṇāni.
Paṭicchannāni    vejayantarathappamukhāni   .   tassa   mayhaṃ   bhikkhu   rañño
sato    khattiyassa    muddhāvasittassa    caturāsīti   maṇisahassāni   ahesuṃ
maṇiratanappamukhāni   .   tassa   mayhaṃ   bhikkhu   rañño   sato   khattiyassa
muddhāvasittassa  caturāsīti  itthīsahassāni  ahesuṃ  bhaddādevippamukhāni 1-.
Tassa    mayhaṃ    bhikkhu    .pe.    caturāsīti   khattiyasahassāni   ahesuṃ
anuyantāni    pariṇāyakaratanappamukhāni   .   tassa   mayhaṃ   bhikkhu   .pe.
Caturāsīti   dhenusahassāni   ahesuṃ   dukulasandanāni   kaṃsūpadharaṇāni  2- .
Tassa    mayhaṃ    bhikkhu   .pe.   caturāsīti   vatthakoṭisahassāni   ahesuṃ
khomasukhumāni    koseyyasukhumāni    kambalasukhumāni    kappāsikasukhumāni  .
Tassa   mayhaṃ   bhikkhu   .pe.  caturāsīti  thālipākasahassāni  ahesuṃ  sāyaṃ
pātaṃ bhattābhihāro abhihariyittha.
     [251]  Tesaṃ  kho  pana  bhikkhu  caturāsītiyā nagarasahassānaṃ ekaññeva
taṃ  nagaraṃ  hoti  yamahaṃ  tena  samayena  ajjhāvasāmi  kusāvatī  rājadhānī.
Tesaṃ   kho   pana   bhikkhu   caturāsītiyā   pāsādasahassānaṃ  eko  yeva
so   pāsādo   hoti   yamahaṃ   tena   samayena   ajjhāvasāmi   dhammo
pāsādo   .   tesaṃ   kho   pana  bhikkhu  caturāsītiyā  kūṭāgārasahassānaṃ
ekaññeva   taṃ   kūṭāgāraṃ   hoti   yamahaṃ   tena  samayena  ajjhāvasāmi
mahābyūhaṃ    kūṭāgāraṃ    .    tesaṃ   kho   pana   bhikkhu   caturāsītiyā
pallaṅkasahassānaṃ    eko    yeva    so    pallaṅko    hoti   yamahaṃ
tena    samayena    paribhuñjāmi    dantamayo    vā    sāramayo    vā
@Footnote: 1 Po. Ma. Yu. subhaddā- .  2 Po. kaṃsucanāraṇāni. Yu. kaṃsu ....
Suvaṇṇamayo   vā  rūpiyamayo  vā  .  tesaṃ  kho  pana  bhikkhu  caturāsītiyā
nāgasahassānaṃ   eko   yeva   so  nāgo  hoti  yamahaṃ  tena  samayena
abhirūhāmi uposatho nāgarājā.
     {251.1}  Tesaṃ  kho  pana  bhikkhu  caturāsītiyā assasahassānaṃ eko
yeva so asso hoti yamahaṃ tena samayena abhirūhāmi balāho 1- assarājā.
Tesaṃ  kho  pana  bhikkhu  caturāsītiyā rathasahassānaṃ eko yeva so ratho hoti
yamahaṃ  tena  samayena  abhirūhāmi  vejayanto  ratho  .  tesaṃ kho pana bhikkhu
caturāsītiyā  itthīsahassānaṃ  ekā  yeva  sā  itthī  hoti  yā  maṃ tena
samayena   paccupaṭṭhāti   khattiyā   vā   velāmikā  vā  .  tesaṃ  kho
pana   bhikkhu   caturāsītiyā   vatthakoṭisahassānaṃ   ekaññeva   taṃ  vatthayugaṃ
hoti   yamahaṃ   tena   samayena   paridahāmi  khomasukhumaṃ  vā  koseyyasukhumaṃ
vā   kambalasukhumaṃ   vā   kappāsikasukhumaṃ   vā  .  tesaṃ  kho  pana  bhikkhu
caturāsītiyā    thālipākasahassānaṃ    eko    yeva    so   thālipāko
hoti   yato   nāḷikodanaparamaṃ   bhuñjāmi  tadupiyaṃ  ca  sūpabyañjanaṃ  2- .
Iti   kho   bhikkhu   sabbe   te   saṅkhārā  atītā  niruddhā  vipariṇatā
evaṃ  aniccā  kho  bhikkhu  saṅkhārā  evaṃ  addhuvā  kho  bhikkhu saṅkhārā
evaṃ  anassāsikā  kho  bhikkhu  sabbe  3-  saṅkhārā  .  yāvañcidaṃ bhikkhu
alameva sabbasaṅkhāresu 4- nibbindituṃ alaṃ virajjituṃ alaṃ vimuccitunti.
     [252]   Sāvatthī   .  ārāme  .  ekamantaṃ  nisinno  kho  so
@Footnote: 1 Ma. balāhako .  2 Sī. Ma. sūpeyyaṃ .  3 Ma. Yu. sabbeti na dissati.
@4 Yu. sabbesu.
Bhikkhu   bhagavantaṃ   etadavoca   atthi   nu   kho   bhante  kiñci  rūpaṃ  yaṃ
rūpaṃ   niccaṃ   dhuvaṃ   sassataṃ  avipariṇāmadhammaṃ  sassatisamaṃ  tatheva  ṭhassati .
Atthi   nu   kho   bhante   kāci   vedanā  yā  vedanā  niccā  dhuvā
sassatā   avipariṇāmadhammā   sassatisamaṃ   tatheva   ṭhassati   .   atthi  nu
kho   bhante   kāci   saññā   .pe.   keci  saṅkhārā  ye  saṅkhārā
niccā   dhuvā   sassatā  avipariṇāmadhammā  sassatisamaṃ  tatheva  ṭhassanti .
Atthi   nu   kho   bhante   kiñci   viññāṇaṃ   yaṃ   viññāṇaṃ   niccaṃ  dhuvaṃ
sassataṃ   avipariṇāmadhammaṃ   sassatisamaṃ   tatheva   ṭhassatīti   .   natthi  kho
bhikkhu    kiñci   rūpaṃ   yaṃ   rūpaṃ   niccaṃ   dhuvaṃ   sassataṃ   avipariṇāmadhammaṃ
sassatisamaṃ   tatheva   ṭhassati   .   natthi   kho  bhikkhu  kāci  vedanā .
Kāci   saññā   .   keci   saṅkhārā   .  kiñci  viññāṇaṃ  yaṃ  viññāṇaṃ
niccaṃ dhuvaṃ sassataṃ avipariṇāmadhammaṃ sassatisamaṃ tatheva ṭhassatīti 1-.
     [253]   Atha   kho   bhagavā  parittaṃ  nakhasikhāyaṃ  paṃsuṃ  āropetvā
taṃ  bhikkhuṃ  etadavoca  ettakaṃpi  kho  bhikkhu  rūpaṃ  natthi  niccaṃ  dhuvaṃ sassataṃ
avipariṇāmadhammaṃ   sassatisamaṃ   tatheva   ṭhassati   .   ettakaṃpi   ce  2-
bhikkhu   rūpaṃ   abhavissa   niccaṃ   dhuvaṃ   sassataṃ   avipariṇāmadhammaṃ   na  yidaṃ
brahmacariyavāso    paññāyetha    sammādukkhakkhayāya    .    yasmā   ca
kho   bhikkhu   ettakaṃpi   rūpaṃ   natthi  niccaṃ  dhuvaṃ  sassataṃ  avipariṇāmadhammaṃ
tasmā   brahmacariyavāso   paññāyati   sammādukkhakkhayāya   .  ettakāpi
kho   bhikkhu   vedanā   natthi   niccā   dhuvā  sassatā  avipariṇāmadhammā
@Footnote: 1 Po. itisaddo na dissati .  2 Ma. Yu. cepi.
Sassatisamaṃ tatheva ṭhassati.
     {253.1}  Ettakāpi  ce  bhikkhu  vedanā  abhavissa  niccā  dhuvā
sassatā    avipariṇāmadhammā    na    yidaṃ   brahmacariyavāso   paññāyetha
sammādukkhakkhayāya   .  yasmā  ca  kho  bhikkhu  ettakāpi  vedanā  natthi
niccā    dhuvā    sassatā   avipariṇāmadhammā   tasmā   brahmacariyavāso
paññāyati sammādukkhakkhayāya.
     {253.2}  Ettakāpi  kho  bhikkhu  saññā  .pe.  ettakāpi  kho
bhikkhu  saṅkhārā  natthi  niccā  dhuvā  sassatā  avipariṇāmadhammā  sassatisamaṃ
tatheva  ṭhassanti  .  ettakā  cepi  bhikkhu saṅkhārā abhavissaṃsu niccā dhuvā
sassatā    avipariṇāmadhammā    na    yidaṃ   brahmacariyavāso   paññāyetha
sammādukkhakkhayāya  .  yasmā  ca  kho  bhikkhu  ettakāpi  saṅkhārā  natthi
niccā    dhuvā    sassatā   avipariṇāmadhammā   tasmā   brahmacariyavāso
paññāyati sammādukkhakkhayāya.
     {253.3}   Ettakaṃpi   kho   bhikkhu   viññāṇaṃ   natthi  niccaṃ  dhuvaṃ
sassataṃ    avipariṇāmadhammaṃ    sassatisamaṃ    tatheva   ṭhassati   .   ettakaṃ
cepi   bhikkhu   viññāṇaṃ   abhavissa   niccaṃ   dhuvaṃ   sassataṃ  avipariṇāmadhammaṃ
na   yidaṃ   brahmacariyavāso  paññāyetha  sammādukkhakkhayāya  .  yasmā  ca
kho   bhikkhu  ettakaṃpi  viññāṇaṃ  natthi  niccaṃ  dhuvaṃ  sassataṃ  avipariṇāmadhammaṃ
tasmā brahmacariyavāso paññāyati sammādukkhakkhayāya.
     [254]   Taṃ   kiṃ  maññasi  bhikkhu  rūpaṃ  niccaṃ  vā  aniccaṃ  vāti .
Aniccaṃ   bhante   .   vedanā   .   saññā  .  saṅkhārā  .  viññāṇaṃ
niccaṃ  vā  aniccaṃ  vāti  .  aniccaṃ  bhante  .pe.  tasmā  tiha  .pe.
Evaṃ passaṃ .pe. Nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.
     [255]   Sāvatthī   .  ārāme  .  ekamantaṃ  nisinno  kho  so
bhikkhu   bhagavantaṃ   etadavoca   atthi   nu   kho   bhante  kiñci  rūpaṃ  yaṃ
rūpaṃ   niccaṃ   dhuvaṃ   sassataṃ  avipariṇāmadhammaṃ  sassatisamaṃ  tatheva  ṭhassati .
Atthi   nu   kho  bhante  kāci  vedanā  .pe.  kāci  saññā  .  keci
saṅkhārā    .   kiñci   viññāṇaṃ   yaṃ   viññāṇaṃ   niccaṃ   dhuvaṃ   sassataṃ
avipariṇāmadhammaṃ   sassatisamaṃ   tatheva   ṭhassatīti   .   natthi   kho   bhikkhu
kiñci   rūpaṃ   yaṃ   rūpaṃ   niccaṃ   dhuvaṃ   sassataṃ  avipariṇāmadhammaṃ  sassatisamaṃ
tatheva   ṭhassati   .   natthi   kho   bhikkhu  kāci  vedanā  .pe.  kāci
saññā    .    keci   saṅkhārā   .   kiñci   viññāṇaṃ   yaṃ   viññāṇaṃ
niccaṃ dhuvaṃ sassataṃ avipariṇāmadhammaṃ sassatisamaṃ tatheva ṭhassatīti.
     [256]  Sāvatthī  .  ārāme  .  anamataggāyaṃ 1- bhikkhave saṃsāro
pubbā     koṭi     na     paññāyati     avijjānīvaraṇānaṃ     sattānaṃ
taṇhāsaññojanānaṃ    sandhāvataṃ    saṃsarataṃ    .    hoti   so   bhikkhave
samayo   yaṃ  mahāsamuddo  ussussati  visussati  na  bhavati  .  na  tvevāhaṃ
bhikkhave    avijjānīvaraṇānaṃ    sattānaṃ    taṇhāsaññojanānaṃ    sandhāvataṃ
saṃsarataṃ   dukkhassa   antakiriyaṃ  vadāmi  .  hoti  so  bhikkhave  samayo  yaṃ
sineru   pabbatarājā   ḍayhati  2-  vinassati  na  bhavati  .  na  tvevāhaṃ
bhikkhave    avijjānīvaraṇānaṃ    sattānaṃ    taṇhāsaññojanānaṃ    sandhāvataṃ
@Footnote: 1 Po. Ma. anamataggoyaṃ .  2 Sī. uḍḍayhati.
Saṃsarataṃ   dukkhassa   antakiriyaṃ   vadāmi   .   hoti  so  bhikkhave  samayo
yaṃ   mahāpaṭhavī   ḍayhati   vinassati   na  bhavati  .  na  tvevāhaṃ  bhikkhave
avijjānīvaraṇānaṃ       sattānaṃ       taṇhāsaññojanānaṃ       sandhāvataṃ
saṃsarataṃ dukkhassa antakiriyaṃ vadāmi.
     [257]   Seyyathāpi  bhikkhave  sā  gaddūlabandho  daḷhe  khīle  vā
thambhe   vā  upanibandho  2-  tameva  khīlaṃ  vā  thambhaṃ  vā  anuparidhāvati
anuparivattati   .   evameva  kho  bhikkhave  assutavā  puthujjano  ariyānaṃ
adassāvī   .pe.   sappurisadhamme   avinīto   rūpaṃ   attato  samanupassati
.pe.   vedanaṃ    attato  samanupassati  .  saññaṃ  .  saṅkhāre  attato
samanupassati    .    viññāṇaṃ   attato   samanupassati   viññāṇavantaṃ   vā
attānaṃ   attani   vā   viññāṇaṃ   viññāṇasmiṃ   vā   attānaṃ  .  so
rūpaññeva   anuparidhāvati   anuparivattati   vedanaññeva   .  saññaññeva .
Saṅkhāre   yeva   .   viññāṇaññeva  anuparidhāvati  anuparivattati  .  so
rūpaṃ   anuparidhāvaṃ   anuparivattaṃ   vedanaṃ   .   saññaṃ   .   saṅkhāre .
Viññāṇaṃ    anuparidhāvaṃ    anuparivattaṃ    na    parimuccati    rūpamhā   na
parimuccati    vedanāya    na    parimuccati    saññāya    na    parimuccati
saṅkhārehi    na    parimuccati    viññāṇamhā   na   parimuccati   jātiyā
jarāya     maraṇena    sokehi    paridevehi    dukkhehi    domanassehi
upāyāsehi na parimuccati dukkhasmāti vadāmi.
     {257.1}   Sutavā   ca   kho   bhikkhave   ariyasāvako   ariyānaṃ
dassāvī      .pe.      sappurisadhamme      suvinīto      na     rūpaṃ
@Footnote: 1 Ma. Yu. baddūlabaddho .  2 Po. uparibandho. Ma. Yu. upanibaddho.
Attato   samanupassati  .  na  vedanaṃ  .  na  saññaṃ  .  na  saṅkhāre .
Na     viññāṇaṃ     attato    samanupassati    na    viññāṇavantaṃ    vā
attānaṃ   na   attani   vā   viññāṇaṃ  na  viññāṇasmiṃ  vā  attānaṃ .
So    rūpaṃ    nānuparidhāvati    nānuparivattati   vedanaṃ   .   saññaṃ  .
Saṅkhāre   .   viññāṇaṃ   nānuparidhāvati   nānuparivattati   .   so  rūpaṃ
ananuparidhāvaṃ   ananuparivattaṃ   vedanaṃ  .  saññaṃ  .  saṅkhāre  .  viññāṇaṃ
ananuparidhāvaṃ    ananuparivattaṃ   parimuccati   rūpamhā   parimuccati   vedanāya
parimuccati    saññāya    parimuccati   saṅkhārehi   parimuccati   viññāṇamhā
parimuccati   jātiyā   jarāya   maraṇena   sokehi   paridevehi   dukkhehi
domanassehi upāyāsehi parimuccati dukkhasmāti vadāmīti.
     [258]   Sāvatthī  .  ārāme  .  anamataggāyaṃ  bhikkhave  saṃsāro
pubbā     koṭi     na     paññāyati     avijjānīvaraṇānaṃ     sattānaṃ
taṇhāsaññojanānaṃ     sandhāvataṃ    saṃsarataṃ    [1]-    .    seyyathāpi
bhikkhave   sā   gaddūlabandho  daḷhe  khīle  vā  thambhe  vā  upanibandho
so  gacchati  cepi  tameva  khīlaṃ  vā  thambhaṃ  vā  upagacchati  tiṭṭhati  cepi
tameva   khīlaṃ  vā  thambhaṃ  vā  upatiṭṭhati  nisīdati  cepi  tameva  khīlaṃ  vā
thambhaṃ   vā   upanisīdati   nipajjati   cepi   tameva  khīlaṃ  vā  thambhaṃ  vā
upanipajjati   .  evameva  kho  bhikkhave  assutavā  puthujjano  rūpaṃ  etaṃ
mama    esohamasmi   eso   me   attāti   samanupassati   vedanaṃ  .
Saññaṃ   .   saṅkhāre   .   viññāṇaṃ   etaṃ   mama  esohamasmi  eso
@Footnote: 1 Po. dukkhassa antakiriyaṃ vadāmīti dissati.
Me  attāti  samanupassati  .  so  gacchati  cepi imeva 1- pañcupādānak-
khandhe    upagacchati    tiṭṭhati    cepi    imeva    pañcupādānakkhandhe
upatiṭṭhati    nisīdati    cepi    imeva    pañcupādānakkhandhe   upanisīdati
nipajjati   cepi   imeva   pañcupādānakkhandhe   upanipajjati   .   tasmā
tiha    bhikkhave    abhikkhaṇaṃ    sakaṃ   cittaṃ   paccavekkhitabbaṃ   dīgharattamidaṃ
cittaṃ saṅkiliṭṭhaṃ rāgena dosena mohenāti.
     [259]  Cittasaṅkilesā  bhikkhave  sattā  saṅkilissanti  cittavodānā
sattā  visujjhanti  .  diṭṭhaṃ  vo  2-  bhikkhave  caraṇannāma 3- cittanti.
Evambhante   .   tampi   kho   bhikkhave  caraṇaṃ  nāma  cittaṃ  citteneva
cintitaṃ   4-   .   tenapi   kho  bhikkhave  caraṇena  cittena  cittaññeva
cittataraṃ   .   tasmā  tiha  bhikkhave  abhikkhaṇaṃ  sakaṃ  cittaṃ  paccavekkhitabbaṃ
dīgharattamidaṃ    cittaṃ    saṅkiliṭṭhaṃ    rāgena   dosena   mohenāti  .
Cittasaṅkilesā     bhikkhave     sattā     saṅkilissanti    cittavodānā
sattā visujjhanti.
     {259.1}    Nāhaṃ   bhikkhave   aññaṃ   ekanikāyaṃpi   samanupassāmi
evaṃ   cittaṃ   yathayidaṃ   bhikkhave   tiracchānagatā   pāṇā  .  tepi  kho
bhikkhave  tiracchānagatā  pāṇā  citteneva  cintitā  5-  .  tehipi  kho
bhikkhave   tiracchānagatehi   pāṇehi   cittaññeva   cittataraṃ   .   tasmā
tiha   bhikkhave   [6]-   abhikkhaṇaṃ  sakaṃ  cittaṃ  paccavekkhitabbaṃ  dīgharattamidaṃ
cittaṃ   saṅkiliṭṭhaṃ   rāgena   dosena   mohenāti   .   cittasaṅkilesā
bhikkhave sattā saṅkilissanti cittavodānā sattā visujjhanti.
@Footnote: 1 Ma. Yu. ime .  2 Po. kho .  3 Po. abhikkhaṇannāma .  4 Ma. cittitaṃ.
@5 Po. vikatā. Yu. cittatā .  6 Po. Yu. bhikkhunāti dissati.
     {259.2}  Seyyathāpi  bhikkhave  rajako vā cittakārako vā sati 1-
rajanāya  vā  lākhāya  vā  haliddiyā  vā nīlāya vā mañjeṭṭhāya 2- vā
suparimaṭṭe  3-  vā  phalake 4- bhittiyā vā dussapaṭe 5- vā itthīrūpaṃ vā
purisarūpaṃ  vā  abhinimmineyya  sabbaṅgapaccaṅgaṃ  6- . Evaṃ 7- kho bhikkhave
assutavā     puthujjano    rūpaññeva    abhinibbattento    abhinibbatteti
vedanaññeva   .   saññaññeva   .   saṅkhāre   yeva  .  viññāṇaññeva
abhinibbattento   abhinibbatteti   .  taṃ  kiṃ  maññatha  bhikkhave  rūpaṃ  niccaṃ
vā  aniccaṃ  vāti  .  aniccaṃ  bhante . Vedanā. Saññā. Saṅkhārā.
Viññāṇaṃ   niccaṃ   vā  aniccaṃ  vāti  .  aniccaṃ  bhante  .  tasmā  tiha
bhikkhave. Evaṃ passaṃ .pe. Nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.
     [260]  Sāvatthī  .  jānatohaṃ  bhikkhave passato āsavānaṃ khayaṃ vadāmi
no   ajānato  no  apassato  .  kiñca  bhikkhave  jānato  kiṃ  passato
āsavānaṃ   khayo  hoti  .  iti  rūpaṃ  iti  rūpassa  samudayo  iti  rūpassa
atthaṅgamo   iti   vedanā  .  iti  saññā  .  iti  saṅkhārā  .  iti
viññāṇaṃ   iti   viññāṇassa   samudayo   iti  viññāṇassa  atthaṅgamoti .
Evaṃ kho bhikkhave jānato evaṃ passato āsavānaṃ khayo hoti.
     [261]   Bhāvanānuyogaṃ   ananuyuttassa   bhikkhave   bhikkhuno  viharato
kiñcāpi   evaṃ   icchā   uppajjeyya   aho   vata   me   anupādāya
āsavehi   cittaṃ  vimucceyyāti  atha  khvassa  neva  anupādāya  āsavehi
@Footnote: 1 Ma. Yu. satīti natthi. 2 Ma. mañjiṭṭhāya. Yu. mañjeṭṭhiyā. 3 Ma. suparimatthe.
@4 Po. Ma. Yu. phalake vā .  5 dussavattheti vā pāṭho .  6 Po. sabbaṃ cittakaraṃ.
@Ma. Yu. sabbaṅgapaccaṅgiṃ .  7 Ma. Yu. evameva.
Cittaṃ   vimuccati   .   taṃ   kissa  hetu  .  abhāvitattātissa  vacanīyaṃ .
Kissa   abhāvitattā   .  abhāvitattā  catunnaṃ  satipaṭṭhānānaṃ  abhāvitattā
catunnaṃ      sammappadhānānaṃ     abhāvitattā     catunnaṃ     iddhipādānaṃ
abhāvitattā      pañcannaṃ      indriyānaṃ     abhāvitattā     pañcannaṃ
balānaṃ    abhāvitattā    sattannaṃ   bojjhaṅgānaṃ   abhāvitattā   ariyassa
aṭṭhaṅgikassa maggassa.
     {261.1}    Seyyathāpi    bhikkhave   kukkuṭiyā   aṇḍāni   aṭṭha
vā  dasa  vā  dvādasa  vā  tānassu  kukkuṭiyā  na  sammāadhisayitāni  na
sammāpariseditāni   na   sammāparibhāvitāni   kiñcāpi   tassā   kukkuṭiyā
evaṃ   icchā  uppajjeyya  aho  vata  me  kukkuṭapotakā  pādanakhasikhāya
vā     mukhatuṇḍakena     vā     aṇḍakosaṃ    padāletvā    sotthinā
abhinibbhijjeyyunti    atha    kho   abhabbāva   1-   te   kukkuṭapotakā
pādanakhasikhāya   vā   mukhatuṇḍakena  vā  aṇḍakosaṃ  padāletvā  sotthinā
abhinibbhijjituṃ   .  taṃ  kissa  hetu  .  tathā  hi  pana  bhikkhave  kukkuṭiyā
aṇḍāni   aṭṭha   vā   dasa   vā   dvādasa   vā   tānassu  kukkuṭiyā
na   sammāadhisayitāni   na   sammāpariseditāni   na  sammāparibhāvitāni .
Evameva   kho   bhikkhave   bhāvanānuyogaṃ  ananuyuttassa  bhikkhuno  viharato
kiñcāpi   evaṃ   icchā   uppajjeyya   aho   vata   me   anupādāya
āsavehi   cittaṃ  vimucceyyāti  atha  khvassa  neva  anupādāya  āsavehi
cittaṃ  vimuccati  .  taṃ  kissa  hetu  .  abhāvitattātissa  vacanīyaṃ . Kissa
abhāvitattā    .    abhāvitattā   catunnaṃ   satipaṭṭhānānaṃ   abhāvitattā
@Footnote: 1 Po. abhūtapubbā.
Catunnaṃ      sammappadhānānaṃ     abhāvitattā     catunnaṃ     iddhipādānaṃ
abhāvitattā      pañcannaṃ      indriyānaṃ     abhāvitattā     pañcannaṃ
balānaṃ      abhāvitattā      sattannaṃ     bojjhaṅgānaṃ     abhāvitattā
ariyassa aṭṭhaṅgikassa maggassa.
     {261.2}   Bhāvanānuyogaṃ   anuyuttassa  bhikkhave  bhikkhuno  viharato
kiñcāpi   evaṃ   1-   icchā  uppajjeyya  aho  vata  me  anupādāya
āsavehi   cittaṃ   vimucceyyāti   atha   khvassa   anupādāya   āsavehi
cittaṃ   vimuccati   .   taṃ   kissa   hetu  .  bhāvitattātissa  vacanīyaṃ .
Kissa   bhāvitattā   .   bhāvitattā   catunnaṃ   satipaṭṭhānānaṃ  bhāvitattā
catunnaṃ   sammappadhānānaṃ   bhāvitattā   catunnaṃ   iddhipādānaṃ   bhāvitattā
pañcannaṃ    indriyānaṃ    bhāvitattā    pañcannaṃ    balānaṃ    bhāvitattā
sattannaṃ bojjhaṅgānaṃ bhāvitattā ariyassa aṭṭhaṅgikassa maggassa.
     {261.3}  Seyyathāpi  bhikkhave  kukkuṭiyā  aṇḍāni  aṭṭha  vā dasa
vā  dvādasa  vā  tānassu  kukkuṭiyā  sammāadhisayitāni  sammāpariseditāni
sammāparibhāvitāni  kiñcāpi  tassā  kukkuṭiyā  na  evaṃ icchā uppajjeyya
aho   vata   me   kukkuṭapotakā   pādanakhasikhāya  vā  mukhatuṇḍakena  vā
aṇḍakosaṃ    padāletvā    sotthinā    abhinibbhijjeyyunti    atha   kho
bhabbāva   te   kukkuṭapotakā   pādanakhasikhāya   vā   mukhatuṇḍakena   vā
aṇḍakosaṃ   padāletvā   sotthinā  abhinibbhijjituṃ  .  taṃ  kissa  hetu .
Tathā  hi  pana  bhikkhave  kukkuṭiyā  aṇḍāni  aṭṭha  vā  dasa  vā dvādasa
vā     tānassu     kukkuṭiyā     sammāadhisayitāni    sammāpariseditāni
@Footnote: 1 Ma. Yu. na evaṃ.
Sammāparibhāvitāni   .   evameva   kho  bhikkhave  bhāvanānuyogamanuyuttassa
bhikkhuno  viharato  kiñcāpi  na  evaṃ  icchā  uppajjeyya  aho  vata me
anupādāya   āsavehi   cittaṃ   vimucceyyāti   atha   khvassa  anupādāya
āsavehi  cittaṃ  vimuccati  .  taṃ  kissa  hetu . Bhāvitattātissa vacanīyaṃ.
Kissa   bhāvitattā   .   bhāvitattā   catunnaṃ   satipaṭṭhānānaṃ  bhāvitattā
catunnaṃ   sammappadhānānaṃ   bhāvitattā   catunnaṃ   iddhipādānaṃ   bhāvitattā
pañcannaṃ    indriyānaṃ    bhāvitattā    pañcannaṃ    balānaṃ    bhāvitattā
sattannaṃ bojjhaṅgānaṃ bhāvitattā ariyassa aṭṭhaṅgikassa maggassa.
     [262]  Seyyathāpi  bhikkhave  phalabhaṇḍassa 1- vā phalabhaṇḍantevāsissa
vā   vāsijaṭe   dissante  vā  aṅgulipadāni  dissanti  aṅguṭṭhapadā  no
ca  khvassa  evamassa  ñāṇaṃ  hoti  ettakaṃ  vā  2- me ajja vāsijaṭassa
khīṇaṃ   ettakaṃ   hiyyo  ettakaṃ  pareti  atha  khvassa  khīṇākhīṇanteva  3-
ñāṇaṃ    hoti   .   evameva   kho   bhikkhave   bhāvanānuyogamanuyuttassa
bhikkhuno   viharato   kiñcāpi  na  evaṃ   ñāṇaṃ  hoti  ettakaṃ  vā  me
ajja  āsavānaṃ  khīṇaṃ  ettakaṃ  hiyyo   ettakaṃ  pareti  atha khvassa khīṇe
khīṇanteva   ñāṇaṃ   hoti   .  seyyathāpi  bhikkhave  sāmuddikāya  nāvāya
vettabandhanabandhāya    chammāsāni    udake    pariyādāya    hemantikena
thalaṃ        ukkhittāya        vātātapaparetāni        vettabandhanāni
tāni    pavussakena    meghena    abhippavuṭṭhāni    4-   appakasireneva
@Footnote: 1 Ma. palagaṇḍassa palagaṇḍantevāsissa. 2 Ma. vata.
@3 Ma. khīṇaṃ khīṇanteva. 4 Yu. abhippavattāni.
Paṭippassambhanti    pūtikāni    bhavanti    .    evameva   kho   bhikkhave
bhāvanānuyogamanuyuttassa       bhikkhuno      viharato      appakasireneva
saññojanāni paṭippassambhanti pūtikāni bhavantīti.
     [263]   Sāvatthī   .   aniccasaññā  bhikkhave  bhāvitā  bahulīkatā
sabbaṃ    kāmarāgaṃ    pariyādiyati    sabbaṃ   rūparāgaṃ   pariyādiyati   sabbaṃ
bhavarāgaṃ    pariyādiyati    sabbaṃ   avijjaṃ   pariyādiyati   sabbaṃ   asmimānaṃ
samūhanati  .  seyyathāpi  bhikkhave  saradasamaye  kassako  1-  mahānaṅgalena
kassanto  2-  sabbāni  mūlasantānakāni  sampadālento kassati. Evameva
kho    bhikkhave    aniccasaññā   bhāvitā   bahulīkatā   sabbaṃ   kāmarāgaṃ
pariyādiyati   sabbaṃ   rūparāgaṃ   pariyādiyati   sabbaṃ   bhavarāgaṃ   pariyādiyati
sabbaṃ avijjaṃ pariyādiyati sabbaṃ asmimānaṃ samūhanati.
     [264]  Seyyathāpi  bhikkhave  pabbajalāyako  3-  pabbajaṃ  lāyitvā
agge  gahetvā  odhunāti  nidhunāti  nipphoṭeti  4-  .  evameva  kho
bhikkhave aniccasaññā bhāvitā .pe.
     [265]  Seyyathāpi  bhikkhave  ambapiṇḍiyā  vaṇḍacchinnāya  5- yāni
tatra  ambāni  vaṇḍappaṭibaddhāni  sabbāni  tāni  tanvayāni  6-  bhavanti.
Evameva kho bhikkhave aniccasaññā bhāvitā bahulīkatā .pe.
     [266]  Seyyathāpi  bhikkhave  kūṭāgārassa  yā  kāci  gopānasiyo
sabbā    tā    kūṭaṅgamā    kūṭaninnā    kūṭasamosaraṇā    kūṭaṃ   tāsaṃ
@Footnote: 1 Yu. kasako. 2 Po. kassantoti natthi. sabbāni mūle santānakāni
@sapadāvento. 3 Po. sabbaphalayako sabbaphalāyitvā aggiṃ gahetvā.
@4 Po. nicchedeti. Ma. Yu. nicchodeti. 5 Po. vaṇṭacchinnāya vaṇḍacchinnāni.
@6 Sī. Ma. tadanvayāni.
Aggamakkhāyati. Evameva kho bhikkhave aniccasaññā bhāvitā .pe.
     [267]  Seyyathāpi bhikkhave ye keci mūlagandhā kāḷānusārī 1- tesaṃ
aggamakkhāyati. Evameva kho bhikkhave aniccasaññā bhāvitā .pe.
     [268]  Seyyathāpi  bhikkhave  ye keci sāragandhā lohitacandanaṃ tesaṃ
aggamakkhāyati. Evameva kho bhikkhave aniccasaññā bhāvitā .pe.
     [269]  Seyyathāpi  bhikkhave  ye  keci  pupphagandhā  vassikaṃ  tesaṃ
aggamakkhāyati. Evameva kho bhikkhave aniccasaññā bhāvitā .pe.
     [270]  Seyyathāpi  bhikkhave  ye keci kuṭṭharājāno 2- sabbe te
rañño   cakkavattissa   anuyantā   3-   bhavanti  rājā  tesaṃ  cakkavatti
aggamakkhāyati. Evameva kho bhikkhave aniccasaññā bhāvitā .pe.
     [271]  Seyyathāpi  bhikkhave  yā  kāci  tārakarūpānaṃ  pabhā sabbā
tā    candimappabhāya    kalaṃ    nāgghanti    soḷasiṃ   candappabhā   tāsaṃ
aggamakkhāyati. Evameva kho bhikkhave aniccasaññā bhāvitā .pe.
     [272]  Seyyathāpi  bhikkhave  saradasamaye  visuddhe 4- vigatabalāhake
deve  ādicco  nabhaṃ  abbhussakkamāno  5-  sabbaṃ  ākāsagataṃ tamagataṃ 6-
abhivihacca  bhāsate  ca  tapate  ca  virocate  ca . Evameva kho bhikkhave
aniccasaññā    bhāvitā    bahulīkatā    sabbaṃ    kāmarāgaṃ    pariyādiyati
sabbaṃ    rūparāgaṃ    pariyādiyati    sabbaṃ    bhavarāgaṃ   pariyādiyati   sabbaṃ
avijjaṃ pariyādiyati sabbaṃ asmimānaṃ samūhanati 7-.
@Footnote: 1 Ma. kālānusārigandho. 2 Po. Yu. maddarājāno kuḍḍarājāno. 3 anuyuttātipi
@pāṭho. 4 Ma. Yu. viddhe. 5 Yu. abbhussukkamāno. 6 Po. avitabbaṃ.
@7 Po. Yu. sabbavāresu samūhantīti dissati.
     [273]   Kathaṃ   bhāvitā  ca  bhikkhave  aniccasaññā  kathaṃ  bahulīkatā
sabbaṃ   kāmarāgaṃ   pariyādiyati   .pe.   sabbaṃ   asmimānaṃ   samūhanati .
Iti    rūpaṃ   iti   rūpassa   samudayo   iti   rūpassa   atthaṅgamo   iti
vedanā   .   iti   saññā   .  iti  saṅkhārā  .  iti  viññāṇaṃ  iti
viññāṇassa    samudayo    iti    viññāṇassa    atthaṅgamoti   .   evaṃ
bhāvitā   kho   bhikkhave   aniccasaññā  evaṃ  bahulīkatā  sabbaṃ  kāmarāgaṃ
pariyādiyati   sabbaṃ   rūparāgaṃ   pariyādiyati   sabbaṃ   bhavarāgaṃ   pariyādiyati
sabbaṃ avijjaṃ pariyādiyati sabbaṃ asmimānaṃ samūhanatīti.
                    Pupphavaggo pañcamo.
                       Tassuddānaṃ.
         Nadī pupphañca pheṇañca         gomayañca nakhasikhaṃ
         sāmuddakaṃ dve ca gaddūlā    nāvasaññāya te dasāti 1-.
                  Majjhimapaṇṇāsako samatto.
                Tassa majjhimapaṇṇāsakassa vagguddānaṃ
         upāyo arahanto ca              khajjanitherasavhayaṃ 2-
         pupphavaggena paṇṇāsa          dutiyo 3- tena pavuccati.
                    --------------
@Footnote: 1 Ma. suddhikaṃ dve ca gaddūlā vāsijaṭaṃ aniccatāti .  2 Yu. khajjanitherasambhayaṃ.
@3 Ma. Yu. dutiyo tena vuccatīti.
           Khandhasaṃyuttassa cullapaṇṇāsake antavaggo paṭhamo
     [274]   Sāvatthī   .pe.   tatra   .pe.   avoca   cattārome
bhikkhave  antā  .  katame  cattāro  .  sakkāyanto  sakkāyasamudayanto
sakkāyanirodhanto sakkāyanirodhagāminīpaṭipadanto.
     [275]  Katamo  ca  bhikkhave  sakkāyanto . Pañcupādānakkhandhātissa
vacanīyaṃ    .    katame   pañca   .   seyyathīdaṃ   .   rūpūpādānakkhandho
vedanūpādānakkhandho       saññūpādānakkhandho      saṅkhārūpādānakkhandho
viññāṇūpādānakkhandho. Ayaṃ vuccati bhikkhave sakkāyanto.
     [276]   Katamo   ca  bhikkhave  sakkāyasamudayanto  .  yāyaṃ  taṇhā
ponobbhavikā   nandirāgasahagatā   tatratatrābhinandinī   .   seyyathīdaṃ  .
Kāmataṇhā    bhavataṇhā    vibhavataṇhā    .    ayaṃ    vuccati   bhikkhave
sakkāyasamudayanto.
     [277]  Katamo  ca  bhikkhave  sakkāyanirodhanto  .  yo tassā yeva
taṇhāya   asesavirāganirodho   cāgo   paṭinissaggo  mutti  anālayo .
Ayaṃ vuccati bhikkhave sakkāyanirodhanto.
     [278]  Katamo ca bhikkhave sakkāyanirodhagāminīpaṭipadanto. Ayameva 1-
ariyo   aṭṭhaṅgiko  maggo  .  seyyathīdaṃ  .  sammādiṭṭhi  sammāsaṅkappo
sammāvācā   sammākammanto   sammāājīvo   sammāvāyāmo   sammāsati
sammāsamādhi   .   ayaṃ  vuccati  bhikkhave  sakkāyanirodhagāminīpaṭipadanto .
@Footnote: 1 Po. ayamevāti natthi.
Ime kho bhikkhave cattāro antāti.
     [279]  Sāvatthī . Dukkhañca vo bhikkhave desissāmi 1- dukkhasamudayañca
dukkhanirodhañca dukkhanirodhagāminīpaṭipadañca taṃ suṇātha.
     [280]    Katamañca   bhikkhave   dukkhaṃ   .   pañcupādānakkhandhātissa
vacanīyaṃ   .   katame   pañca  .  seyyathīdaṃ  .  rūpūpādānakkhandho  .pe.
Viññāṇūpādānakkhandho. Idaṃ vuccati bhikkhave dukkhaṃ.
     [281]   Katamo   ca   bhikkhave   dukkhasamudayo   .   yāyaṃ  taṇhā
ponobbhavikā   nandirāgasahagatā   tatratatrābhinandinī   .   seyyathīdaṃ  .
Kāmataṇhā bhavataṇhā vibhavataṇhā. Ayaṃ vuccati bhikkhave dukkhasamudayo.
     [282]  Katamo  ca  bhikkhave  dukkhanirodho . Yo tassāyeva taṇhāya
asesavirāganirodho  cāgo  paṭinissaggo  mutti  anālayo  .  ayaṃ  vuccati
bhikkhave dukkhanirodho.
     [283]   Katamā   ca  bhikkhave  dukkhanirodhagāminīpaṭipadā  .  ayameva
ariyo   aṭṭhaṅgiko   maggo   .   seyyathīdaṃ   .   sammādiṭṭhi   .pe.
Sammāsamādhi. Ayaṃ vuccati bhikkhave dukkhanirodhagāminīpaṭipadāti.
     [284]  Sāvatthī. Sakkāyañca vo bhikkhave desissāmi sakkāyasamudayañca
sakkāyanirodhañca sakkāyanirodhagāminīpaṭipadañca 2- taṃ suṇātha.
     [285]   Katamo  ca  bhikkhave  sakkāyo  .  pañcupādānakkhandhātissa
@Footnote: 1 Ma. desessāmi .  2 Ma. Yu. sakkāyanirodhagāminiñca paṭipadaṃ.
Vacanīyaṃ   .   katame   pañca  .  seyyathīdaṃ  .  rūpūpādānakkhandho  .pe.
Viññāṇūpādānakkhandho. Ayaṃ vuccati bhikkhave sakkāyo.
     [286]   Katamo   ca   bhikkhave   sakkāyasamudayo  .  yāyaṃ  taṇhā
ponobbhavikā   nandirāgasahagatā   tatratatrābhinandinī   .   seyyathīdaṃ  .
Kāmataṇhā bhavataṇhā vibhavataṇhā. Ayaṃ vuccati bhikkhave sakkāyasamudayo.
     [287]  Katamo  ca  bhikkhave sakkāyanirodho. Yo tassāyeva taṇhāya
asesavirāganirodho  cāgo  paṭinissaggo  mutti  anālayo  .  ayaṃ  vuccati
bhikkhave sakkāyanirodho.
     [288]  Katamā  ca  bhikkhave  sakkāyanirodhagāminīpaṭipadā  .  ayameva
ariyo   aṭṭhaṅgiko  maggo  .  seyyathīdaṃ  .  sammādiṭṭhi  sammāsaṅkappo
.pe. Sammāsamādhi. Ayaṃ vuccati bhikkhave sakkāyanirodhagāminīpaṭipadāti.
     [289]   Sāvatthī  .  pariññeyye  ca  bhikkhave  dhamme  desissāmi
pariññañca 1- pariññātāviñca puggalaṃ taṃ suṇātha.
     [290]  Katame  ca  bhikkhave  pariññeyyā  dhammā  .  rūpaṃ  bhikkhave
pariññeyyo   dhammo   vedanā   saññā   .pe.  saṅkhārā  .  viññāṇaṃ
pariññeyyo dhammo. Ime vuccanti bhikkhave pariññeyyā dhammā.
     [291]   Katamā   ca  bhikkhave  pariññā  .  rāgakkhayo  dosakkhayo
mohakkhayo. Ayaṃ vuccati bhikkhave pariññā.
@Footnote: 1 Po. Yu. pariññā ca.
     [292]   Katamo  ca  bhikkhave  pariññātāvī  puggalo  .  arahātissa
vacanīyaṃ  .  yo  ayaṃ  1-  āyasmā  evaṃnāmo evaṃgotto. Ayaṃ vuccati
bhikkhave pariññātāvī puggaloti.
     [293]  Sāvatthī  .  pañcime  bhikkhave  upādānakkhandhā  .  katame
pañca  .  seyyathīdaṃ  .  rūpūpādānakkhandho  .pe. Viññāṇūpādānakkhandho.
Ye   [2]-   keci   bhikkhave   samaṇā   vā   brāhmaṇā  vā  imesaṃ
pañcannaṃ     upādānakkhandhānaṃ    assādañca    ādīnavañca    nissaraṇañca
yathābhūtaṃ   nappajānanti   .   namete   bhikkhave  samaṇā  vā  brāhmaṇā
vā   samaṇesu   ceva   samaṇasammatā   brāhmaṇesu   ca  brāhmaṇasammatā
te   ca   panāyasmanto   sāmaññatthaṃ   vā  brāhmaññatthaṃ  vā  diṭṭheva
dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharanti.
     [294]  Ye  ca  3-  kho  keci  bhikkhave  samaṇā  vā  brāhmaṇā
vā    imesaṃ    pañcannaṃ    upādānakkhandhānaṃ   assādañca   ādīnavañca
nissaraṇañca   yathābhūtaṃ   pajānanti   .   te   khome   bhikkhave   samaṇā
vā    brāhmaṇā    vā   samaṇesu   ceva   samaṇasammatā   brāhmaṇesu
ca    brāhmaṇasammatā    te    ca    panāyasmanto   sāmaññatthaṃ   vā
brāhmaññatthaṃ    vā    diṭṭheva    dhamme   sayaṃ   abhiññā   sacchikatvā
upasampajja viharantīti.
     [295]   Pañcime   bhikkhave  upādānakkhandhā  .  katame  pañca .
@Footnote: 1 Ma. svāyaṃ .  2 Yu. hisaddo dissati .  3 Po. casaddo natthi.
Seyyathīdaṃ    .   rūpūpādānakkhandho   .pe.   viññāṇūpādānakkhandho  .
Ye   keci   bhikkhave   samaṇā   vā   brāhmaṇā  vā  imesaṃ  pañcannaṃ
upādānakkhandhānaṃ    samudayañca    atthaṅgamañca    assādañca   ādīnavañca
nissaraṇañca   yathābhūtaṃ   nappajānanti   .pe.  pajānanti  .  sayaṃ  abhiññā
sacchikatvā upasampajja viharantīti.
     [296]   Pañcime   bhikkhave  upādānakkhandhā  .  katame  pañca .
Seyyathīdaṃ    .   rūpūpādānakkhandho   .pe.   viññāṇūpādānakkhandho  .
Yato  1-  kho  bhikkhave  ariyasāvako  imesaṃ  pañcannaṃ  upādānakkhandhānaṃ
samudayañca   atthaṅgamañca   assādañca   ādīnavañca   nissaraṇañca   yathābhūtaṃ
pajānāti    .    ayaṃ    vuccati   bhikkhave   ariyasāvako   sotāpanno
avinipātadhammo niyato sambodhiparāyanoti.
     [297]  Sāvatthī  .  pañcime  bhikkhave  upādānakkhandhā  .  katame
pañca  .  seyyathīdaṃ  .  rūpūpādānakkhandho  .pe. Viññāṇūpādānakkhandho.
Yato    kho    bhikkhave    2-    imesaṃ   pañcannaṃ   upādānakkhandhānaṃ
samudayañca   atthaṅgamañca   assādañca   ādīnavañca   nissaraṇañca   yathābhūtaṃ
viditvā   anupādā   vimutto   hoti   .   ayaṃ  vuccati  bhikkhave  bhikkhu
arahaṃ   khīṇāsavo   vusitavā   katakaraṇīyo   ohitabhāro   anuppattasadattho
parikkhīṇabhavasaññojano sammadaññā vimuttoti.
     [298]  Sāvatthī  .  rūpe  bhikkhave  yo  chando  yo  rāgo  yā
nandi   yā  taṇhā  taṃ  pajahatha  evantaṃ  rūpaṃ  pahīnaṃ  bhavissati  ucchinnamūlaṃ
@Footnote: 1 Yu. yato ca kho .   2 Ma. Yu. yato kho bhikkhave bhikkhu.
Tālāvatthukataṃ    anabhāvaṅkataṃ    āyatiṃ    anuppādadhammaṃ   .   vedanāya
.pe.  saññāya  .  saṅkhāresu  .  viññāṇe  yo  chando yo rāgo yā
nandi   yā   taṇhā   taṃ   pajahatha   evantaṃ   viññāṇaṃ   pahīnaṃ  bhavissati
ucchinnamūlaṃ tālāvatthukataṃ anabhāvaṅkataṃ āyatiṃ anuppādadhammanti.
     [299]  Sāvatthī  .  rūpe  bhikkhave  yo  chando  yo  rāgo  yā
nandi  yā  taṇhā  ye  upāyupādānā  cetaso  adhiṭṭhānābhinivesānusayā
te   pajahatha   evantaṃ   rūpaṃ   pahīnaṃ  bhavissati  ucchinnamūlaṃ  tālāvatthukataṃ
anabhāvaṅkataṃ   āyatiṃ   anuppādadhammaṃ   .   vedanāya   .   saññāya .
Saṅkhāresu   yo   chando  .pe.  evante  saṅkhārā  pahīnā  bhavissanti
ucchinnamūlā   tālāvatthukatā   anabhāvaṅkatā   āyatiṃ  anuppādadhammā .
Viññāṇe   yo   chando   yo   rāgo   yā   nandi  yā  taṇhā  ye
upāyupādānā   cetaso   adhiṭṭhānābhinivesānusayā  te  pajahatha  evantaṃ
viññāṇaṃ    pahīnaṃ    bhavissati    ucchinnamūlaṃ   tālāvatthukataṃ   anabhāvaṅkataṃ
āyatiṃ anuppādadhammanti.
                        Antavaggo.
                        Tassuddānaṃ
         anto dukkhañca sakkāyo     pariññeyyā samaṇā duve
         sotāpanno arahā ca           duve ca chandappahīnāti 1-.
                     -------------
@Footnote: 1 Sī. chandarāgiyāti. Ma. chandarāginoti. Yu. chandarāgiyoti.
         Khandhasaṃyuttassa cullapaṇṇāsake dhammakathikavaggo dutiyo
     [300]   Sāvatthī   .   atha   kho  aññataro  bhikkhu  yena  bhagavā
tenupasaṅkami   .pe.   nisinno   kho   so   bhikkhu  bhagavantaṃ  etadavoca
avijjā   avijjāti   bhante   vuccati   katamā  nu  kho  bhante  avijjā
kittāvatā   ca  avijjāgato  hotīti  .  idha  bhikkhu  assutavā  puthujjano
rūpaṃ    nappajānāti    rūpasamudayaṃ   nappajānāti   rūpanirodhaṃ   nappajānāti
rūpanirodhagāminīpaṭipadaṃ    nappajānāti    vedanaṃ   nappajānāti   .   saññaṃ
nappajānāti   .   saṅkhāre   nappajānāti   .   viññāṇaṃ   nappajānāti
.pe.    viññāṇanirodhagāminīpaṭipadaṃ    nappajānāti    .    ayaṃ   vuccati
bhikkhu avijjā ettāvatā ca avijjāgato hotīti.
     [301]   Sāvatthī  .  ekamantaṃ  nisinno  kho  so  bhikkhu  bhagavantaṃ
etadavoca   vijjā   vijjāti   bhante   vuccati  katamā  nu  kho  bhante
vijjā   kittāvatā   ca   vijjāgato   hotīti   .   idha  bhikkhu  sutavā
ariyasāvako   rūpaṃ   pajānāti   rūpasamudayaṃ   .pe.   rūpanirodhagāminīpaṭipadaṃ
pajānāti    vedanaṃ    .    saññaṃ   .   saṅkhāre   pajānāti   .pe.
Viññāṇanirodhagāminīpaṭipadaṃ   pajānāti   .   ayaṃ   vuccati   bhikkhu   vijjā
ettāvatā ca vijjāgato hotīti.
     [302]   Sāvatthī  .  ekamantaṃ  nisinno  kho  so  bhikkhu  bhagavantaṃ
etadavoca    dhammakathiko    dhammakathikoti    bhante   vuccati   kittāvatā
Nu   kho  bhante  dhammakathiko  hoti  kittāvatā  1-  dhammānudhammapaṭipanno
hoti   kittāvatā   diṭṭhadhammanibbānappatto   hotīti   .   rūpassa   ce
bhikkhu    nibbidāya   virāgāya   nirodhāya   dhammaṃ   deseti   dhammakathiko
bhikkhūti   alaṃ   vacanāya   .   rūpassa   ce   bhikkhu  nibbidāya  virāgāya
nirodhāya    paṭipanno    hoti    dhammānudhammapaṭipanno    bhikkhūti    alaṃ
vacanāya   .   rūpassa   ce  bhikkhu  nibbidā  virāgā  nirodhā  anupādā
vimutto   hoti   diṭṭhadhammanibbānappatto   2-  bhikkhūti  alaṃ  vacanāya .
Vedanāya   ce   bhikkhu  .pe.  saññāya  ce  bhikkhu  .  saṅkhārānaṃ  ce
bhikkhu   .   viññāṇassa   ce   bhikkhu   nibbidāya   virāgāya   nirodhāya
dhammaṃ   deseti   dhammakathiko   bhikkhūti   alaṃ   vacanāya   .   viññāṇassa
ce    bhikkhu    nibbidāya    virāgāya    nirodhāya    paṭipanno   hoti
dhammānudhammapaṭipanno     bhikkhūti     alaṃ    vacanāya    .    viññāṇassa
ce   bhikkhu   nibbidā   virāgā   nirodhā   anupādā   vimutto   hoti
diṭṭhadhammanibbānappatto bhikkhūti alaṃ vacanāyāti.
     [303]   Sāvatthī  .  ekamantaṃ  nisinno  kho  so  bhikkhu  bhagavantaṃ
etadavoca    dhammakathiko    dhammakathikoti    bhante   vuccati   kittāvatā
nu   kho   bhante   dhammakathiko   hoti   kittāvatā  dhammānudhammapaṭipanno
hoti   kittāvatā   diṭṭhadhammanibbānappatto   hotīti   .   rūpassa   ce
bhikkhu    nibbidāya   virāgāya   nirodhāya   dhammaṃ   deseti   dhammakathiko
bhikkhūti  alaṃ  vacanāya  .  rūpassa  ce  bhikkhu  nibbidāya virāgāya nirodhāya
@Footnote: 1 Ma. Yu. kittāvatā ... hotīti natthi .  2 Yu. diṭṭhadhamme nibbānapatto.
Paṭipanno    hoti    dhammānudhammapaṭipanno   bhikkhūti   alaṃ   vacanāya  .
Rūpassa   ce  bhikkhu  nibbidā  virāgā  nirodhā  anupādā  vimutto  hoti
diṭṭhadhammanibbānappatto   bhikkhūti   alaṃ  vacanāya  .  vedanāya  ce  bhikkhu
.pe.   saññāya   ce  bhikkhu  .  saṅkhārānaṃ  ce  bhikkhu  .  viññāṇassa
ce   bhikkhu   nibbidāya   virāgāya  nirodhāya  dhammaṃ  deseti  dhammakathiko
bhikkhūti   alaṃ   vacanāya   .  viññāṇassa  ce  bhikkhu  nibbidāya  virāgāya
nirodhāya    paṭipanno    hoti    dhammānudhammapaṭipanno    bhikkhūti    alaṃ
vacanāya    .   viññāṇassa   ce   bhikkhu   nibbidā   virāgā   nirodhā
anupādā    vimutto    hoti    diṭṭhadhammanibbānappatto    bhikkhūti   alaṃ
vacanāyāti.
     [304]   Sāvatthī   .  idha  bhikkhave  assutavā  puthujjano  ariyānaṃ
adassāvī    .pe.    sappurisadhamme    1-    avinīto   rūpaṃ   attato
samanupassati   rūpavantaṃ   vā   attānaṃ   attani   vā   rūpaṃ  rūpasmiṃ  vā
attānaṃ   .   ayaṃ  vuccati  bhikkhave  assutavā  puthujjano  rūpabandhanabandho
sāntarabāhirabandhanabandho   2-  atīradassī  apāradassī  bandho  jiyyati  3-
bandho  miyyati  bandho  asmā  lokā  paraṃ  lokaṃ gacchati. Vedanaṃ attato
samanupassati   .pe.   vedanāya   vā  attānaṃ  .  ayaṃ  vuccati  bhikkhave
assutavā     puthujjano    vedanābandhanabandho    sāntarabāhirabandhanabandho
atīradassī   apāradassī   bandho   jiyyati   bandho  miyyati  bandho  asmā
@Footnote: 1 Yu. sappurisadhammesu .  2 Po. abbhantarabāhirabandhana ....
@3 Yu. jāyatītipi pāṭho. Po. jīyati.
Lokā  paraṃ  lokaṃ  gacchati  .  saññaṃ  .  saṅkhāre  .  viññāṇaṃ  attato
samanupassati   .pe.  ayaṃ  vuccati  bhikkhave  assutavā  puthujjano  viññāṇa-
bandhanabandho      sāntarabāhirabandhanabandho     atīradassī     apāradassī
bandho jiyyati bandho miyyati bandho asmā lokā paraṃ lokaṃ gacchati.
     [305]   Sutavā   ca  kho  bhikkhave  ariyasāvako  ariyānaṃ  dassāvī
.pe.   sappurisadhamme   suvinīto   na   rūpaṃ   attato   samanupassati   na
rūpavantaṃ  vā  attānaṃ  na  attani  vā  rūpaṃ  na  rūpasmiṃ  vā  attānaṃ.
Ayaṃ     vuccati    bhikkhave    sutavā    ariyasāvako    narūpabandhanabandho
nasāntarabāhirabandhanabandho       tīradassī       pāradassī      parimutto
so   dukkhasmāti   vadāmi   .pe.   na  saññaṃ  .  na  saṅkhāre  .  na
viññāṇaṃ    attato    samanupassati    .pe.    ayaṃ    vuccati   bhikkhave
sutavā      ariyasāvako      naviññāṇabandhanabandho      nasāntarabāhira-
bandhanabandho    tīradassī    pāradassī    parimutto    so    dukkhasmāti
vadāmīti.
     [306]   Sāvatthī   .   taṃ   kiṃ   maññatha   bhikkhave   rūpaṃ   etaṃ
mama    esohamasmi   eso   me   attāti   samanupassathāti   .   no
hetaṃ   bhante  .  sādhu  bhikkhave  rūpaṃ  bhikkhave  netaṃ  mama  nesohamasmi
na     meso     attāti     evametaṃ     yathābhūtaṃ     sammappaññāya
daṭṭhabbaṃ   .   vedanaṃ   .   saññaṃ   .   saṅkhāre   .  viññāṇaṃ  etaṃ
mama    esohamasmi   eso   me   attāti   samanupassathāti   .   no
hetaṃ   bhante   .   sādhu   bhikkhave   viññāṇaṃ   bhikkhave   netaṃ   mama
Nesohamasmi   na   meso   attāti   evametaṃ   yathābhūtaṃ  sammappaññāya
daṭṭhabbaṃ    .pe.    evaṃ    passaṃ    .pe.    nāparaṃ   itthattāyāti
pajānātīti.
     [307]   Sāvatthī  .  tatra  kho  .  taṃ  kiṃ  maññatha  bhikkhave  rūpaṃ
netaṃ    mama   nesohamasmi   na   meso   attāti   samanupassathāti  .
Evaṃ   bhante  .  sādhu  bhikkhave  rūpaṃ  bhikkhave  netaṃ  mama  nesohamasmi
na     meso     attāti     evametaṃ     yathābhūtaṃ     sammappaññāya
daṭṭhabbaṃ   .   vedanaṃ   .  saññaṃ  .  saṅkhāre  .  viññāṇaṃ  netaṃ  mama
nesohamasmi   na   meso   attāti  samanupassathāti  .  evaṃ  bhante .
Sādhu    bhikkhave    viññāṇaṃ    netaṃ   mama   nesohamasmi   na   meso
attāti    evametaṃ    yathābhūtaṃ    sammappaññāya   daṭṭhabbaṃ   .   evaṃ
passaṃ .pe. Nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.
     [308]   Sāvatthī  .  saññojaniye  ca  bhikkhave  dhamme  desissāmi
saññojanañca    taṃ    suṇātha   .   katame   ca   bhikkhave   saññojaniyā
dhammā   katamaṃ   1-   saññojanaṃ   .  rūpaṃ  bhikkhave  saññojaniyo  dhammo
yo   tattha  chandarāgo  taṃ  tattha  saññojanaṃ  vedanā  .pe.  saññā .
Saṅkhārā   .   viññāṇaṃ   saññojaniyo   dhammo   yo  tattha  chandarāgo
taṃ   tattha   saññojanaṃ   .  ime  vuccanti  bhikkhave  saññojaniyā  dhammā
idaṃ saññojananti.
     [309]   Sāvatthī  .  upādāniye  ca  bhikkhave  dhamme  desissāmi
@Footnote: 1 Yu. katañca.
Upādānañca   taṃ   suṇātha   .  katame  ca  bhikkhave  upādāniyā  dhammā
katamaṃ   upādānaṃ   .   rūpaṃ   bhikkhave   upādāniyo  dhammo  yo  tattha
chandarāgo    taṃ    tattha    upādānaṃ   vedanā   .pe.   saññā  .
Saṅkhārā   .   viññāṇaṃ   upādāniyo   dhammo   yo  tattha  chandarāgo
taṃ   tattha   upādānaṃ   .  ime  vuccanti  bhikkhave  upādāniyā  dhammā
idaṃ upādānanti.
     [310]   Ekaṃ   samayaṃ   āyasmā   ca   sārīputto  āyasmā  ca
mahākoṭṭhito   1-   bārāṇasiyaṃ   viharanti  isipatane  migadāye  .  atha
kho    āyasmā    mahākoṭṭhito   sāyaṇhasamayaṃ   paṭisallānā   vuṭṭhito
yenāyasmā   sārīputto   tenupasaṅkami   .pe.  etadavoca  sīlavatāvuso
sārīputta    bhikkhunā    katame   dhammā   yoniso   manasikātabbāti  .
Sīlavatāvuso     koṭṭhita     bhikkhunā    pañcupādānakkhandhā    aniccato
dukkhato    rogato    gaṇḍato   sallato   aghato   ābādhato   parato
palokato    suññato   anattato   yoniso   manasikātabbā   .   katame
pañca    .    seyyathīdaṃ    .   rūpūpādānakkhandho   vedanūpādānakkhandho
saññūpādānakkhandho    saṅkhārūpādānakkhandho    viññāṇūpādānakkhandho  .
Sīlavatāvuso   koṭṭhita   bhikkhunā   ime   pañcupādānakkhandhā   aniccato
dukkhato    rogato    gaṇḍato   sallato   aghato   ābādhato   parato
palokato    suññato    anattato   yoniso   manasikātabbā   .   ṭhānaṃ
@Footnote: 1 Ma. mahākoṭṭhiko.
Kho  panetaṃ  āvuso  vijjati  yaṃ  sīlavā  bhikkhu  ime  pañcupādānakkhandhe
aniccato    .pe.   anattato   yoniso   manasikaronto   sotāpattiphalaṃ
sacchikareyyāti.
     [311]    Sotāpannena   panāvuso   sārīputta   bhikkhunā   katame
dhammā   yoniso   manasikātabbāti   .   sotāpannenapi   kho   āvuso
koṭṭhita    bhikkhunā    ime    pañcupādānakkhandhā    aniccato   .pe.
Anattato  yoniso  manasikātabbā  .  ṭhānaṃ  kho  panetaṃ  āvuso  vijjati
yaṃ   sotāpanno   bhikkhu   ime   pañcupādānakkhandhe   aniccato  .pe.
Anattato yoniso manasikaronto sakadāgāmiphalaṃ sacchikareyyāti.
     [312]  Sakadāgāminā  panāvuso  sārīputta bhikkhunā katame 1- dhammā
yoniso   manasikātabbāti   .   sakadāgāmināpi   kho   āvuso  koṭṭhita
bhikkhunā    imeva    pañcupādānakkhandhā   aniccato   .pe.   anattato
yoniso   manasikātabbā   .   ṭhānaṃ   kho   panetaṃ  āvuso  vijjati  yaṃ
sakadāgāmī    bhikkhu    ime    pañcupādānakkhandhe    aniccato   .pe.
Anattato yoniso manasikaronto anāgāmiphalaṃ sacchikareyyāti.
     [313]   Anāgāminā  panāvuso  sārīputta  bhikkhunā  katame  dhammā
yoniso   manasikātabbāti   .   anāgāmināpi   kho   āvuso   koṭṭhita
bhikkhunā    imeva    pañcupādānakkhandhā   aniccato   .pe.   anattato
yoniso   manasikātabbā   .   ṭhānaṃ   kho   panetaṃ  āvuso  vijjati  yaṃ
anāgāmī    bhikkhu    ime    pañcupādānakkhandhe    aniccato    .pe.
@Footnote: 1 Yu. katame ca dhammā.
Anattato yoniso manasikaronto arahattaṃ 1- sacchikareyyāti.
     [314]   Arahatā   panāvuso   sārīputta   katame  dhammā  yoniso
manasikātabbāti    .    arahatāpi    kho    āvuso   koṭṭhita   imeva
pañcupādānakkhandhā      aniccato     dukkhato     rogato     gaṇḍato
sallato   aghato   ābādhato   parato   palokato   suññato   anattato
yoniso   manasikātabbā   .   natthi  kho  āvuso  arahato  uttarikaraṇīyaṃ
katassa   vā   paṭiccayo   api    2-  cime  dhammā  bhāvitā  bahulīkatā
diṭṭhadhammasukhavihārāya ceva saṃvattanti satisampajaññāya cāti.
     [315]   Ekaṃ   samayaṃ   āyasmā   ca   sārīputto  āyasmā  ca
mahākoṭṭhito   bārāṇasiyaṃ   viharanti   isipatane  migadāye  .  atha  kho
āyasmā     mahākoṭṭhito     sāyaṇhasamayaṃ     paṭisallānā    vuṭṭhito
yenāyasmā   sārīputto   tenupasaṅkami  upasaṅkamitvā  .pe.  etadavoca
sutavatāvuso  sārīputta  bhikkhunā  katame  dhammā  yoniso manasikātabbāti.
Sutavatāvuso     koṭṭhita     bhikkhunā    pañcupādānakkhandhā    aniccato
.pe.    anattato   yoniso   manasikātabbā   .   katame   pañca  .
Seyyathīdaṃ    .   rūpūpādānakkhandho   .pe.   viññāṇūpādānakkhandho  .
Sutavatāvuso      koṭṭhita     bhikkhunā     ime     pañcupādānakkhandhā
aniccato   .pe.   anattato   yoniso   manasikātabbā   .  ṭhānaṃ  kho
panetaṃ   āvuso   vijjati   yaṃ   sutavā  bhikkhu  ime  pañcupādānakkhandhe
aniccato       .pe.      anattato      yoniso      manasikaronto
@Footnote: 1 Yu. arahattaphalaṃ .   2 Yu. apica kho.
Sotāpattiphalaṃ sacchikareyyāti.
     [316]    Sotāpannena   panāvuso   sārīputta   bhikkhunā   katame
dhammā   yoniso   manasikātabbāti  .  sotāpannenapi  kho  āvuso  1-
koṭṭhita    bhikkhunā    imeva    pañcupādānakkhandhā   aniccato   .pe.
Anattato   yoniso   manasikātabbā   .   ṭhānaṃ   kho   panetaṃ  āvuso
vijjati   yaṃ   sotāpanno   bhikkhu   ime   pañcupādānakkhandhe  aniccato
.pe.    anattato    yoniso    manasikaronto   sakadāgāmiphalaṃ   .pe.
Anāgāmiphalaṃ .pe. Arahattaphalaṃ sacchikareyyāti.
     [317]   Arahatā   panāvuso   sārīputta   katame  dhammā  yoniso
manasikātabbāti   .   arahatāpi   kho   āvuso   koṭṭhita   imeva  2-
pañcupādānakkhandhā      aniccato     dukkhato     rogato     gaṇḍato
sallato   aghato   ābādhato   parato   palokato   suññato   anattato
yoniso   manasikātabbā   .   natthi  kho  āvuso  arahato  uttarikaraṇīyaṃ
katassa    vā    paṭiccayo   api   cime   dhammā   bhāvitā   bahulīkatā
diṭṭhadhammasukhavihārāya ceva saṃvattanti satisampajaññāya cāti.
     [318]  Sāvatthī . Atha kho āyasmā kappo yena bhagavā tenupasaṅkami
.pe.   ekamantaṃ   nisinno  kho  āyasmā  kappo  bhagavantaṃ  etadavoca
kathaṃ   nu   kho   bhante   jānato  kathaṃ  passato  imasmiñca  saviññāṇake
kāye    bahiddhā    ca    sabbanimittesu    ahaṅkāramamaṅkāramānānusayā
na    hontīti    .    yaṅkiñci    kappa    rūpaṃ   atītānāgatapaccuppannaṃ
@Footnote: 1 Po. ... āvuso sārīputta ... .   2 Ma. vasaddo natthi.
Ajjhattaṃ   vā  bahiddhā  vā  oḷārikaṃ  vā  sukhumaṃ  vā  hīnaṃ  vā  paṇītaṃ
vā  yaṃ  dūre  santike  vā  sabbaṃ  rūpaṃ  netaṃ  mama nesohamasmi na meso
attāti   evametaṃ   yathābhūtaṃ   sammappaññāya   passati   .   yā  kāci
vedanā  .pe.  yā  kāci  saññā  .  ye  keci  saṅkhārā . Yaṅkiñci
viññāṇaṃ     atītānāgatapaccuppannaṃ    ajjhattaṃ    vā    bahiddhā    vā
oḷārikaṃ  vā  sukhumaṃ  vā  hīnaṃ  vā  paṇītaṃ  vā yaṃ dūre santike vā sabbaṃ
viññāṇaṃ  netaṃ  mama  nesohamasmi  na  meso  attāti  evametaṃ  yathābhūtaṃ
sammappaññāya   passati   .   evaṃ   kho  kappa  jānato  evaṃ  passato
imasmiñca     saviññāṇake     kāye    bahiddhā    ca    sabbanimittesu
ahaṅkāramamaṅkāramānānusayā na hontīti.
     [319]  Sāvatthī  .  tatra  kho  .  ekamantaṃ nisinno kho āyasmā
kappo   bhagavantaṃ   etadavoca   kathaṃ   nu   kho   bhante   jānato  kathaṃ
passato   imasmiñca   saviññāṇake   kāye   bahiddhā   ca  sabbanimittesu
ahaṅkāramamaṅkāramānāpagataṃ    mānasaṃ   hoti   vidhā   samatikkantaṃ   santaṃ
suvimuttanti   .   yaṅkiñci   kappa   rūpaṃ   atītānāgatapaccuppannaṃ   .pe.
Sabbaṃ   rūpaṃ   netaṃ   mama   nesohamasmi   na  meso  attāti  evametaṃ
yathābhūtaṃ    sammappaññāya    disvā    anupādā    vimutto   hoti  .
Yā  kāci  vedanā  .  yā  kāci saññā. Ye keci saṅkhārā. Yaṅkiñci
viññāṇaṃ      atītānāgatapaccuppannaṃ      ajjhattaṃ      vā     bahiddhā
Vā  oḷārikaṃ  vā  sukhumaṃ  vā  hīnaṃ  vā  paṇītaṃ  vā  yaṃ  dūre  santike
vā   sabbaṃ   viññāṇaṃ   netaṃ   mama   nesohamasmi   na  meso  attāti
evametaṃ   yathābhūtaṃ   sammappaññāya  disvā  anupādā  vimutto  hoti .
Evaṃ  kho  kappa  jānato  evaṃ  passato  imasmiñca  saviññāṇake  kāye
bahiddhā   ca   sabbanimittesu   ahaṅkāramamaṅkāramānāpagataṃ   mānasaṃ  hoti
vidhā samatikkantaṃ santaṃ suvimuttanti.
                   Dhammakathikavaggo samatto.
                        Tassuddānaṃ
         avijjavijjā dve kathikā      bandhanā parimuccitā dve
         saññojanaṃ upādānaṃ           sīlaṃ sutavā dve ca kappenāti 1-.
                      -----------
@Footnote: 1 Sī. sīlavā dve ca kappināti.
          Khandhasaṃyuttassa cullapaṇṇāsake avijjāvaggo tatiyo
     [320]   Sāvatthī   .   atha   kho  aññataro  bhikkhu  yena  bhagavā
tenupasaṅkami    upasaṅkamitvā   .pe.   ekamantaṃ   nisinno   kho   so
bhikkhu    bhagavantaṃ    etadavoca    avijjā   avijjāti   bhante   vuccati
katamā nu kho bhante avijjā kittāvatā ca avijjāgato hotīti.
     {320.1}   Idha   bhikkhu   assutavā   puthujjano   samudayadhammaṃ  rūpaṃ
samudayadhammaṃ    rūpanti   yathābhūtaṃ   nappajānāti   vayadhammaṃ   rūpaṃ   vayadhammaṃ
rūpanti    yathābhūtaṃ    nappajānāti    samudayavayadhammaṃ   rūpaṃ   samudayavayadhammaṃ
rūpanti    yathābhūtaṃ    nappajānāti    samudayadhammaṃ    vedanaṃ   samudayadhammā
vedanāti   yathābhūtaṃ   nappajānāti   vayadhammaṃ  vedanaṃ  vayadhammā  vedanāti
yathābhūtaṃ    nappajānāti    .pe.    nappajānāti    samudayadhammaṃ    saññaṃ
.pe.   nappajānāti   samudayadhamme   saṅkhāre   samudayadhammā  saṅkhārāti
yathābhūtaṃ    nappajānāti    vayadhamme   saṅkhāre   vayadhammā   saṅkhārāti
yathābhūtaṃ    nappajānāti    samudayavayadhamme    saṅkhāre    samudayavayadhammā
saṅkhārāti    yathābhūtaṃ   nappajānāti   samudayadhammaṃ   viññāṇaṃ   samudayadhammaṃ
viññāṇanti    yathābhūtaṃ    nappajānāti    vayadhammaṃ    viññāṇaṃ    vayadhammaṃ
viññāṇanti      yathābhūtaṃ     nappajānāti     samudayavayadhammaṃ     viññāṇaṃ
samudayavayadhammaṃ     viññāṇanti     yathābhūtaṃ     nappajānāti    .    ayaṃ
vuccati bhikkhu avijjā ettāvatā ca avijjāgato hotīti.
     [321]   Evaṃ   vutte   so   bhikkhu  bhagavantaṃ  etadavoca  vijjā
vijjāti   bhante   vuccati   katamā   nu  kho  bhante  vijjā  kittāvatā
ca vijjāgato hotīti.
     {321.1}  Idha  bhikkhu  sutavā ariyasāvako samudayadhammaṃ rūpaṃ samudayadhammaṃ
rūpanti   yathābhūtaṃ   pajānāti   vayadhammaṃ   rūpaṃ   vayadhammaṃ  rūpanti  yathābhūtaṃ
pajānāti    samudayavayadhammaṃ    rūpaṃ    samudayavayadhammaṃ    rūpanti    yathābhūtaṃ
pajānāti    samudayadhammaṃ    vedanaṃ    samudayadhammā    vedanāti   yathābhūtaṃ
pajānāti   vayadhammaṃ   vedanaṃ   vayadhammā   vedanāti   yathābhūtaṃ  pajānāti
samudayavayadhammaṃ   vedanaṃ   samudayavayadhammā   vedanāti   yathābhūtaṃ   pajānāti
samudayadhammaṃ   saññaṃ  .pe.  pajānāti  samudayadhamme  saṅkhāre  samudayadhammā
saṅkhārāti  yathābhūtaṃ  pajānāti  vayadhamme  saṅkhāre  vayadhammā  saṅkhārāti
yathābhūtaṃ   pajānāti  samudayavayadhamme  saṅkhāre  samudayavayadhammā  saṅkhārāti
yathābhūtaṃ    pajānāti    samudayadhammaṃ    viññāṇaṃ   samudayadhammaṃ   viññāṇanti
yathābhūtaṃ     pajānāti     vayadhammaṃ    viññāṇaṃ    vayadhammaṃ    viññāṇanti
yathābhūtaṃ      pajānāti     samudayavayadhammaṃ     viññāṇaṃ     samudayavayadhammaṃ
viññāṇanti    yathābhūtaṃ    pajānāti   .   ayaṃ   vuccati   bhikkhu   vijjā
ettāvatā ca vijjāgato hotīti.
     [322]  Ekaṃ  samayaṃ āyasmā ca sārīputto āyasmā ca mahākoṭṭhito
bārāṇasiyaṃ   viharanti   isipatane   migadāye   .   atha   kho  āyasmā
mahākoṭṭhito      sāyaṇhasamayaṃ     paṭisallānā     vuṭṭhito     .pe.
Ekamantaṃ   nisinno   kho  āyasmā  mahākoṭṭhito  āyasmantaṃ  sārīputtaṃ
etadavoca   avijjā   avijjāti   āvuso   sārīputta   vuccati   katamā
nu kho āvuso avijjā kittāvatā ca avijjāgato hotīti.
     {322.1}    Idhāvuso   assutavā   puthujjano   samudayadhammaṃ   rūpaṃ
samudayadhammaṃ    rūpanti   yathābhūtaṃ   nappajānāti   vayadhammaṃ   rūpaṃ   vayadhammaṃ
rūpanti    yathābhūtaṃ    nappajānāti    samudayavayadhammaṃ   rūpaṃ   samudayavayadhammaṃ
rūpanti   yathābhūtaṃ   nappajānāti   samudayadhammaṃ   vedanaṃ   .pe.   vayadhammaṃ
vedanaṃ    .pe.    samudayavayadhammaṃ   vedanaṃ   .pe.   samudayadhammaṃ   saññaṃ
.pe.    samudayadhamme    saṅkhāre   .pe.   vayadhamme   saṅkhāre  .
Samudayavayadhamme     saṅkhāre    samudayavayadhammā    saṅkhārāti    yathābhūtaṃ
nappajānāti    samudayadhammaṃ    viññāṇaṃ   .pe.   vayadhammaṃ   viññāṇaṃ  .
Samudayavayadhammaṃ     viññāṇaṃ     samudayavayadhammaṃ     viññāṇanti     yathābhūtaṃ
nappajānāti   .   ayaṃ   vuccatāvuso   1-   avijjā   ettāvatā  ca
avijjāgato hotīti.
     [323]   Ekaṃ   samayaṃ   āyasmā   ca   sārīputto  āyasmā  ca
mahākoṭṭhito   bārāṇasiyaṃ   viharanti   isipatane  migadāye  .  ekamantaṃ
nisinno   kho  āyasmā  mahākoṭṭhito  āyasmantaṃ  sārīputtaṃ  etadavoca
vijjā   vijjāti   āvuso   sārīputta  vuccati  katamā  nu  kho  āvuso
vijjā   kittāvatā   ca   vijjāgato   hotīti   .   idhāvuso   sutavā
ariyasāvako   samudayadhammaṃ   rūpaṃ   samudayadhammaṃ   rūpanti  yathābhūtaṃ  pajānāti
vayadhammaṃ    rūpaṃ    .pe.   samudayavayadhammaṃ   rūpaṃ   samudayavayadhammaṃ   rūpanti
@Footnote: 1 Ma. Yu. vuccati āvuso.
Yathābhūtaṃ    pajānāti   samudayadhammaṃ   vedanaṃ   .pe.   samudayadhammaṃ   saññaṃ
.pe.  samudayadhamme  saṅkhāre  .  vayadhamme  saṅkhāre . Samudayavayadhamme
saṅkhāre      samudayavayadhammā     saṅkhārāti     yathābhūtaṃ     pajānāti
samudayadhammaṃ    viññāṇaṃ    .    vayadhammaṃ    viññāṇaṃ   .   samudayavayadhammaṃ
viññāṇaṃ     samudayavayadhammaṃ     viññāṇanti    yathābhūtaṃ    pajānāti   .
Ayaṃ vuccatāvuso vijjā ettāvatā ca vijjāgato hotīti.
     [324]   Taññeva   nidānaṃ   .  ekamantaṃ  nisinno  kho  āyasmā
mahākoṭṭhito   āyasmantaṃ   sārīputtaṃ   etadavoca   avijjā   avijjāti
āvuso  sārīputta  vuccati  katamā  nu  kho  āvuso  avijjā  kittāvatā
ca   avijjāgato   hotīti   .   idhāvuso   assutavā  puthujjano  rūpassa
assādañca      ādīnavañca     nissaraṇañca     yathābhūtaṃ     nappajānāti
vedanāya   .pe.   saññāya   .  saṅkhārānaṃ  .  viññāṇassa  assādañca
ādīnavañca   nissaraṇañca   yathābhūtaṃ   nappajānāti   .   ayaṃ  vuccatāvuso
avijjā ettāvatā ca avijjāgato hotīti.
     [325]   Taññeva   nidānaṃ   .  ekamantaṃ  nisinno  kho  āyasmā
mahākoṭṭhito    āyasmantaṃ    sārīputtaṃ   etadavoca   vijjā   vijjāti
āvuso   sārīputta  vuccati  katamā  nu  kho  āvuso  vijjā  kittāvatā
ca   vijjāgato   hotīti   .   idhāvuso   sutavā   ariyasāvako  rūpassa
assādañca      ādīnavañca      nissaraṇañca      yathābhūtaṃ     pajānāti
vedanāya   .pe.   saññāya   .  saṅkhārānaṃ  .  viññāṇassa  assādañca
Ādīnavañca    nissaraṇañca   yathābhūtaṃ   pajānāti   .   ayaṃ   vuccatāvuso
vijjā ettāvatā ca vijjāgato hotīti.
     [326]   Taññeva   nidānaṃ   .  ekamantaṃ  nisinno  kho  āyasmā
mahākoṭṭhito   āyasmantaṃ   sārīputtaṃ   etadavoca   avijjā   avijjāti
āvuso  sārīputta  vuccati  katamā  nu  kho  āvuso  avijjā  kittāvatā
ca   avijjāgato   hotīti   .   idhāvuso   assutavā  puthujjano  rūpassa
samudayañca     atthaṅgamañca     assādañca     ādīnavañca     nissaraṇañca
yathābhūtaṃ   nappajānāti   vedanāya   .pe.   saññāya  .  saṅkhārānaṃ .
Viññāṇassa     samudayañca     atthaṅgamañca     assādañca     ādīnavañca
nissaraṇañca    yathābhūtaṃ   nappajānāti   .   ayaṃ   vuccatāvuso   avijjā
ettāvatā ca avijjāgato hotīti.
     [327]   Taññeva   nidānaṃ   .  ekamantaṃ  nisinno  kho  āyasmā
mahākoṭṭhito    āyasmantaṃ    sārīputtaṃ   etadavoca   vijjā   vijjāti
āvuso   sārīputta  vuccati  katamā  nu  kho  āvuso  vijjā  kittāvatā
ca  vijjāgato  hotīti  .  idhāvuso  sutavā  ariyasāvako rūpassa samudayañca
atthaṅgamañca      assādañca     ādīnavañca     nissaraṇañca     yathābhūtaṃ
pajānāti   vedanāya   .pe.   saññāya   .  saṅkhārānaṃ  .  viññāṇassa
samudayañca     atthaṅgamañca     assādañca     ādīnavañca     nissaraṇañca
yathābhūtaṃ  pajānāti  .  ayaṃ  vuccatāvuso  vijjā ettāvatā ca vijjāgato
hotīti.
     [328]   Ekaṃ   samayaṃ   āyasmā   ca   sārīputto  āyasmā  ca
mahākoṭṭhito   bārāṇasiyaṃ   viharanti   isipatane  migadāye  .  atha  kho
āyasmā    sārīputto   .pe.   ekamantaṃ   nisinno   kho   āyasmā
sārīputto   āyasmantaṃ   mahākoṭṭhitaṃ   etadavoca   avijjā   avijjāti
āvuso   koṭṭhita  vuccati  katamā  nu  kho  āvuso  avijjā  kittāvatā
ca   avijjāgato   hotīti   .   idhāvuso   assutavā  puthujjano  rūpassa
assādañca      ādīnavañca     nissaraṇañca     yathābhūtaṃ     nappajānāti
vedanāya   .pe.   saññāya   .  saṅkhārānaṃ  .  viññāṇassa  assādañca
ādīnavañca   nissaraṇañca   yathābhūtaṃ   nappajānāti   .   ayaṃ  vuccatāvuso
avijjā ettāvatā ca avijjāgato hotīti.
     [329]  Evaṃ  vutte  āyasmā  sārīputto  āyasmantaṃ mahākoṭṭhitaṃ
etadavoca   vijjā   vijjāti  āvuso  koṭṭhita  vuccati  katamā  nu  kho
āvuso  vijjā  kittāvatā  ca  vijjāgato  hotīti  .  idhāvuso  sutavā
ariyasāvako    rūpassa    assādañca   ādīnavañca   nissaraṇañca   yathābhūtaṃ
pajānāti   vedanāya   .pe.   saññāya   .  saṅkhārānaṃ  .  viññāṇassa
assādañca    ādīnavañca    nissaraṇañca   yathābhūtaṃ   pajānāti   .   ayaṃ
vuccatāvuso vijjā ettāvatā ca vijjāgato hotīti.
     [330]   Taññeva   nidānaṃ   .  ekamantaṃ  nisinno  kho  āyasmā
sārīputto   āyasmantaṃ   mahākoṭṭhitaṃ   etadavoca   avijjā   avijjāti
Āvuso   koṭṭhita  vuccati  katamā  nu  kho  āvuso  avijjā  kittāvatā
ca   avijjāgato   hotīti   .   idhāvuso   assutavā  puthujjano  rūpassa
samudayañca     atthaṅgamañca     assādañca     ādīnavañca     nissaraṇañca
yathābhūtaṃ   nappajānāti   vedanāya   .pe.   saññāya  .  saṅkhārānaṃ .
Viññāṇassa     samudayañca     atthaṅgamañca     assādañca     ādīnavañca
nissaraṇañca    yathābhūtaṃ   nappajānāti   .   ayaṃ   vuccatāvuso   avijjā
ettāvatā ca avijjāgato hotīti.
     [331]  Evaṃ  vutte  āyasmā  sārīputto  āyasmantaṃ mahākoṭṭhitaṃ
etadavoca   vijjā   vijjāti  āvuso  koṭṭhita  vuccati  katamā  nu  kho
āvuso  vijjā  kittāvatā  ca  vijjāgato  hotīti  .  idhāvuso  sutavā
ariyasāvako   rūpassa   samudayañca   atthaṅgamañca   assādañca   ādīnavañca
nissaraṇañca    yathābhūtaṃ    pajānāti    vedanāya   .pe.   saññāya  .
Saṅkhārānaṃ    .    viññāṇassa    samudayañca    atthaṅgamañca   assādañca
ādīnavañca    nissaraṇañca   yathābhūtaṃ   pajānāti   .   ayaṃ   vuccatāvuso
vijjā ettāvatā ca vijjāgato hotīti.
     [332]   Taññeva   nidānaṃ   .  ekamantaṃ  nisinno  kho  āyasmā
sārīputto   āyasmantaṃ   mahākoṭṭhitaṃ   etadavoca   avijjā   avijjāti
āvuso   koṭṭhita  vuccati  katamā  nu  kho  āvuso  avijjā  kittāvatā
ca  avijjāgato  hotīti  .  idhāvuso  assutavā puthujjano rūpaṃ nappajānāti
rūpasamudayaṃ    nappajānāti   rūpanirodhaṃ   nappajānāti   rūpanirodhagāminīpaṭipadaṃ
Nappajānāti    vedanaṃ    .pe.   saññaṃ   .   saṅkhāre   .   viññāṇaṃ
nappajānāti       viññāṇasamudayaṃ       nappajānāti       viññāṇanirodhaṃ
nappajānāti       viññāṇanirodhagāminīpaṭipadaṃ       nappajānāti      .
Ayaṃ vuccatāvuso avijjā ettāvatā ca avijjāgato hotīti.
     [333]  Evaṃ  vutte  āyasmā  sārīputto  āyasmantaṃ mahākoṭṭhitaṃ
etadavoca    vijjā    vijjāti    āvuso   koṭṭhita   vuccati   katamā
nu   kho   āvuso   vijjā   kittāvatā   ca   vijjāgato   hotīti .
Idhāvuso   sutavā   ariyasāvako   rūpaṃ   pajānāti   rūpasamudayaṃ  pajānāti
rūpanirodhaṃ    pajānāti    rūpanirodhagāminīpaṭipadaṃ    pajānāti   vedanaṃ  .
Saññaṃ   .   saṅkhāre   .   viññāṇaṃ  pajānāti  viññāṇasamudayaṃ  pajānāti
viññāṇanirodhaṃ    pajānāti    viññāṇanirodhagāminīpaṭipadaṃ    pajānāti   .
Ayaṃ vuccatāvuso vijjā ettāvatā ca vijjāgato hotīti.
                   Avijjāvaggo samatto.
                        Tassuddānaṃ
         samudayadhammena tīṇi           assāde ca apare duve
         samudaye ca dve vuttā       koṭṭhite apare tayoti.
                   -----------------
          Khandhasaṃyuttassa cullapaṇṇāsake kukkuḷavaggo catuttho
     [334]   Sāvatthī   .   rūpaṃ   bhikkhave   kukkuḷaṃ  vedanā  kukkuḷā
saññā   kukkuḷā   saṅkhārā   kukkuḷā  viññāṇaṃ  kukkuḷaṃ  .  evaṃ  passaṃ
bhikkhave   sutavā   ariyasāvako  rūpasmiṃpi  nibbindati  vedanāyapi  nibbindati
saññāyapi      nibbindati     saṅkhāresupi     nibbindati     viññāṇasmiṃpi
nibbindati    nibbindaṃ    virajjati    virāgā    vimuccati   .   vimuttasmiṃ
vimuttamiti   ñāṇaṃ   hoti   .   khīṇā   jāti   vusitaṃ   brahmacariyaṃ   kataṃ
karaṇīyaṃ nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.
     [335]   Sāvatthī   .   yaṃ   bhikkhave   aniccaṃ  tatra  vo  chando
pahātabbo   .   kiñca   bhikkhave   aniccaṃ   rūpaṃ  bhikkhave  aniccaṃ  tatra
vo   chando   pahātabbo   .   vedanā   aniccā   .pe.  saññā .
Saṅkhārā   .   viññāṇaṃ   aniccaṃ   tatra   vo   chando  pahātabbo .
Yaṃ bhikkhave aniccaṃ tatra vo chando pahātabboti.
     [336]   Sāvatthī   .   yaṃ   bhikkhave   aniccaṃ  tatra  vo  rāgo
pahātabbo   .   kiñca   bhikkhave   aniccaṃ   rūpaṃ  bhikkhave  aniccaṃ  tatra
vo   rāgo   pahātabbo   .   vedanā   aniccā   .pe.  saññā .
Saṅkhārā   .   viññāṇaṃ   aniccaṃ   tatra   vo   rāgo  pahātabbo .
Yaṃ bhikkhave aniccaṃ tatra vo rāgo pahātabboti.
     [337]   Sāvatthī   .  yaṃ  bhikkhave  aniccaṃ  tatra  vo  chandarāgo
Pahātabbo   .   kiñca   bhikkhave   aniccaṃ   rūpaṃ  bhikkhave  aniccaṃ  tatra
vo   chandarāgo   pahātabbo   .  vedanā  aniccā  .pe.  saññā .
Saṅkhārā   .   viññāṇaṃ   aniccaṃ  tatra  vo  chandarāgo  pahātabbo .
Yaṃ bhikkhave aniccaṃ tatra vo chandarāgo pahātabboti.
     [338]  Sāvatthī  .  yaṃ  bhikkhave  dukkhaṃ  tatra vo chando pahātabbo
.pe. Rāgo pahātabbo. Chandarāgo pahātabboti.
     [339]   Sāvatthī  .  tatra  kho  .  yo  bhikkhave  anattā  tatra
vo   chando   pahātabbo   .  ko  ca  bhikkhave  anattā  rūpaṃ  bhikkhave
anattā   tatra   vo   chando  pahātabbo  .  vedanā  anattā  .pe.
Saññā   .   saṅkhārā   .   viññāṇaṃ   anattā   tatra   vo   chando
pahātabbo. Yo bhikkhave anattā tatra vo chando pahātabboti.
     [340]   Sāvatthī   .   yo  bhikkhave  anattā  tatra  vo  rāgo
pahātabbo   .   ko   ca   bhikkhave   anattā   rūpaṃ  bhikkhave  anattā
tatra   vo  rāgo  pahātabbo  .  vedanā  anattā  .pe.  saññā .
Saṅkhārā   .   viññāṇaṃ   anattā   tatra   vo  rāgo  pahātabbo .
Yo bhikkhave anattā tatra vo rāgo pahātabboti.
     [341]  Sāvatthī  .  yo  bhikkhave  anattā  tatra  vo  chandarāgo
pahātabbo   .   ko   ca   bhikkhave   anattā   rūpaṃ  bhikkhave  anattā
tatra  vo  chandarāgo  pahātabbo  .  vedanā  anattā  .pe. Saññā.
Saṅkhārā   .   viññāṇaṃ  anattā  tatra  vo  chandarāgo  pahātabbo .
Yo bhikkhave anattā tatra vo chandarāgo pahātabboti.
     [342]   Sāvatthī   .   tatra   kho  .  saddhāpabbajitassa  bhikkhave
kulaputtassa   ayamanudhammo   hoti   yaṃ  rūpe  nibbidābahulaṃ  1-  vihareyya
vedanāya   .   saññāya   .   saṅkhāresu   .   viññāṇe  nibbidābahulaṃ
vihareyya  .  yo  2-  rūpe nibbidābahulaṃ viharanto vedanāya. Saññāya.
Saṅkhāresu   .   viññāṇe   nibbidābahulaṃ   viharanto   rūpaṃ   parijānāti
vedanaṃ   .   saññaṃ   .   saṅkhāre   .  viññāṇaṃ  parijānāti  so  rūpaṃ
parijānaṃ   vedanaṃ   .pe.   saññaṃ   .   saṅkhāre  .  viññāṇaṃ  parijānaṃ
parimuccati     rūpamhā    parimuccati    vedanāya    parimuccati    saññāya
parimuccati    saṅkhārehi    parimuccati   viññāṇamhā   parimuccati   jātiyā
jarāya   maraṇena  sokehi  paridevehi  dukkhehi  domanassehi  upāyāsehi
parimuccati dukkhasmāti vadāmīti.
     [343]    Sāvatthī    .   saddhāpabbajitassa   bhikkhave   kulaputtassa
ayamanudhammo   hoti   yaṃ   rūpe   aniccānupassī  vihareyya  vedanāya .
Saññāya   .   saṅkhāresu  .  viññāṇe  aniccānupassī  vihareyya  .pe.
Parimuccati dukkhasmāti vadāmīti.
     [344]    Sāvatthī    .   saddhāpabbajitassa   bhikkhave   kulaputtassa
ayamanudhammo   hoti   yaṃ   rūpe   dukkhānupassī   vihareyya  vedanāya .
Saññāya   .   saṅkhāresu   .  viññāṇe  dukkhānupassī  vihareyya  .pe.
Parimuccati dukkhasmāti vadāmīti.
@Footnote: 1 Ma. nibbidābahulo .  2 Yu. so.
     [345]    Sāvatthī    .   saddhāpabbajitassa   bhikkhave   kulaputtassa
ayamanudhammo   hoti   yaṃ   rūpe   anattānupassī  vihareyya  vedanāya .
Saññāya   .   saṅkhāresu   .   viññāṇe   anattānupassī  vihareyya .
So    rūpe   anattānupassī   viharanto   vedanāya   .   saññāya  .
Saṅkhāresu   .   viññāṇe   anattānupassī   viharanto   rūpaṃ  parijānāti
vedanaṃ   .   saññaṃ   .   saṅkhāre   .  viññāṇaṃ  parijānāti  so  rūpaṃ
parijānaṃ   vedanaṃ   .   saññaṃ   .   saṅkhāre   .   viññāṇaṃ   parijānaṃ
parimuccati     rūpamhā    parimuccati    vedanāya    parimuccati    saññāya
parimuccati    saṅkhārehi    parimuccati   viññāṇamhā   parimuccati   jātiyā
jarāya    1-   maraṇena   sokehi   paridevehi   dukkhehi   domanassehi
upāyāsehi parimuccati dukkhasmāti vadāmīti.
                      Kukkuḷavaggo catuttho
                         tassuddānaṃ
         kukkuḷā tayo aniccena         dukkhena apare tayo
         anattena tayo vuttā            kulaputtena dve dukkhāti.
                       ----------
@Footnote: 1 Po. Yu. jarāmaraṇena.
          Khandhasaṃyuttassa cullapaṇṇāsake diṭṭhivaggo pañcamo
     [346]   Sāvatthī   .  kismiṃ  nu  kho  bhikkhave  sati  kiṃ  upādāya
uppajjati   ajjhattaṃ   sukhadukkhanti   .   bhagavaṃmūlakā   no  bhante  dhammā
.pe.   rūpe   kho   bhikkhave   sati  rūpaṃ  upādāya  uppajjati  ajjhattaṃ
sukhadukkhaṃ  .  vedanāya  sati  .pe.  saññāya  sati  .  saṅkhāresu  sati.
Viññāṇe sati viññāṇaṃ upādāya uppajjati ajjhattaṃ sukhadukkhaṃ.
     [347]  Taṃ  kiṃ  maññatha  bhikkhave  rūpaṃ  niccaṃ  vā aniccaṃ vāti. Aniccaṃ
bhante  .  yaṃ  panāniccaṃ  dukkhaṃ  vā  taṃ  sukhaṃ  vāti . Dukkhaṃ bhante. Yaṃ
panāniccaṃ   dukkhaṃ   vipariṇāmadhammaṃ   api   nu  taṃ  anupādāya  uppajjeyya
ajjhattaṃ  sukhadukkhanti  .  no  hetaṃ  bhante  .  vedanā  .pe. Saññā.
Saṅkhārā   .  viññāṇaṃ  niccaṃ  vā  aniccaṃ  vāti  .  aniccaṃ  bhante .
Yaṃ  panāniccaṃ  dukkhaṃ  vā  taṃ  sukhaṃ  vāti  .  dukkhaṃ  bhante. Yaṃ panāniccaṃ
dukkhaṃ   vipariṇāmadhammaṃ   api   nu   taṃ   anupādāya  uppajjeyya  ajjhattaṃ
sukhadukkhanti   .   no   hetaṃ   bhante   .  evaṃ  passaṃ  .pe.  nāparaṃ
itthattāyāti pajānātīti.
     [348]   Sāvatthī   .  kismiṃ  nu  kho  bhikkhave  sati  kiṃ  upādāya
kiṃ    abhinivissa    etaṃ    mama   esohamasmi   eso   me   attāti
Samanupassatīti   .   bhagavaṃmūlakā   no   bhante  dhammā  .pe.  rūpe  kho
bhikkhave   sati   rūpaṃ   upādāya  rūpaṃ  abhinivissa  etaṃ  mama  esohamasmi
eso   me   attāti  samanupassati  vedanāya  sati  .  saññāya  sati .
Saṅkhāresu   sati   .   viññāṇe   sati   viññāṇaṃ   upādāya   viññāṇaṃ
abhinivissa etaṃ mama esohamasmi eso me attāti samanupassati.
     [349]  Taṃ  kiṃ  maññatha  bhikkhave  rūpaṃ  niccaṃ  vā  aniccaṃ  vāti .
Aniccaṃ   bhante   .pe.   vipariṇāmadhammaṃ   api  nu  taṃ  anupādāya  etaṃ
mama   esohamasmi   eso   me   attāti   samanupasseyyāti   .  no
hetaṃ   bhante   .   vedanā  .pe.  saññā  .  saṅkhārā  .  viññāṇaṃ
niccaṃ  vā  aniccaṃ  vāti  .  aniccaṃ  bhante  .pe.  api nu taṃ anupādāya
etaṃ   mama  esohamasmi  eso  me  attāti  samanupasseyyāti  .  no
hetaṃ bhante. Evaṃ passaṃ .pe. Nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.
     [350]  Sāvatthī  .  tatra  kho  .  kismiṃ  nu  kho  bhikkhave sati kiṃ
upādāya  kiṃ  abhinivissa  evaṃ  diṭṭhi  uppajjati  so  attā  so  loko
so   pecca   bhavissāmi   nicco   dhuvo  sassato  avipariṇāmadhammoti .
Bhagavaṃmūlakā   no   bhante   dhammā   .pe.   rūpe   kho  bhikkhave  sati
rūpaṃ    upādāya    rūpaṃ    abhinivissa    evaṃ   diṭṭhi   uppajjati   so
attā   so   loko   so   pecca   bhavissāmi  nicco  dhuvo  sassato
avipariṇāmadhammo   1-   vedanāya  sati  .  saññāya  sati  .  saṅkhāresu
@Footnote: 1 Ma. Yu. avipariṇāmadhammoti.
Sati    .   viññāṇe   sati   viññāṇaṃ   upādāya   viññāṇaṃ   abhinivissa
evaṃ   diṭṭhi  uppajjati  so  attā  so  loko  so  pecca  bhavissāmi
nicco dhuvo sassato avipariṇāmadhammo.
     [351]   Taṃ   kiṃ   maññatha   bhikkhave   rūpaṃ   niccaṃ   vā   aniccaṃ
vāti   .   aniccaṃ   bhante   .   yaṃ   panāniccaṃ   dukkhaṃ  vā  taṃ  sukhaṃ
vāti   .   dukkhaṃ   bhante   .  yaṃ  panāniccaṃ  dukkhaṃ  vipariṇāmadhammaṃ  api
nu   taṃ   anupādāya  evaṃ  diṭṭhi  uppajjeyya  so  attā  so  loko
so   pecca   bhavissāmi   nicco   dhuvo  sassato  avipariṇāmadhammoti .
No   hetaṃ   bhante   .   vedanā   .pe.   saññā  .  saṅkhārā .
Viññāṇaṃ   niccaṃ   vā   aniccaṃ   vāti   .   aniccaṃ   bhante   .   yaṃ
panāniccaṃ   dukkhaṃ   vā   taṃ   sukhaṃ   vāti   .   dukkhaṃ   bhante  .  yaṃ
panāniccaṃ   dukkhaṃ   vipariṇāmadhammaṃ   api   nu  taṃ  anupādāya  evaṃ  diṭṭhi
uppajjeyya   so   attā   so  loko  so  pecca  bhavissāmi  nicco
dhuvo   sassato   avipariṇādhammoti   .   no   hetaṃ   bhante  .  evaṃ
passaṃ .pe. Nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.
     [352]   Sāvatthī   .  kismiṃ  nu  kho  bhikkhave  sati  kiṃ  upādāya
kiṃ   abhinivissa   evaṃ   diṭṭhi  uppajjati  no  cassaṃ  no  ca  me  siyā
na  bhavissati  1-  na  me  bhavissatīti  .  bhagavaṃmūlakā  no  bhante  dhammā
.pe.   rūpe   kho  bhikkhave  sati  rūpaṃ  upādāya  rūpaṃ  abhinivissa  evaṃ
@Footnote: 1 pāyato bhavissāmīti pāṭho dissati. Ma. nābhavissa.
Diṭṭhi   uppajjati   no   cassaṃ   no   ca   me  siyā  na  bhavissati  na
me   bhavissatīti   .   vedanāya   sati  .  saññāya  sati  .  saṅkhāresu
sati    .   viññāṇe   sati   viññāṇaṃ   upādāya   viññāṇaṃ   abhinivissa
evaṃ   diṭṭhi   uppajjati   no   cassaṃ  no  ca  me  siyā  na  bhavissati
na me bhavissatīti.
     [353]   Taṃ   kiṃ   maññatha   bhikkhave   rūpaṃ   niccaṃ   vā   aniccaṃ
vāti   .   aniccaṃ   bhante   .   yaṃ   panāniccaṃ   dukkhaṃ  vā  taṃ  sukhaṃ
vāti   .   dukkhaṃ   bhante   .  yaṃ  panāniccaṃ  dukkhaṃ  vipariṇāmadhammaṃ  api
nu   taṃ   anupādāya   evaṃ   diṭṭhi   uppajjeyya   no  cassaṃ  no  ca
me   siyā   na  bhavissati  na  me  bhavissatīti  .  no  hetaṃ  bhante .
Vedanā   .pe.   saññā   .   saṅkhārā   .   viññāṇaṃ   niccaṃ   vā
aniccaṃ   vāti   .   aniccaṃ   bhante   .  yaṃ  panāniccaṃ  dukkhaṃ  vā  taṃ
sukhaṃ   vāti   .   dukkhaṃ   bhante  .  yaṃ  panāniccaṃ  dukkhaṃ  vipariṇāmadhammaṃ
api   nu   taṃ  anupādāya  evaṃ  diṭṭhi  uppajjeyya  no  cassaṃ  no  ca
me   siyā   na  bhavissati  na  me  bhavissatīti  .  no  hetaṃ  bhante .
Evaṃ passaṃ .pe. Nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.
     [354]   Sāvatthī   .  kismiṃ  nu  kho  bhikkhave  sati  kiṃ  upādāya
kiṃ   abhinivissa   micchādiṭṭhi   uppajjatīti   .   bhagavaṃmūlakā   no  bhante
dhammā   .pe.  rūpe  kho  bhikkhave  sati  rūpaṃ  upādāya  rūpaṃ  abhinivissa
micchādiṭṭhi   uppajjati   .   vedanāya   sati   .   saññāya   sati  .
Saṅkhāresu   sati   .   viññāṇe   sati   viññāṇaṃ   upādāya   viññāṇaṃ
abhinivissa micchādiṭṭhi uppajjati.
     [355]  Taṃ  kiṃ  maññatha  bhikkhave  rūpaṃ  niccaṃ  vā  aniccaṃ  vāti .
Aniccaṃ   bhante   .   yaṃ   panāniccaṃ   .pe.   api  nu  taṃ  anupādāya
micchādiṭṭhi   uppajjeyyāti   .  no  hetaṃ  bhante  .  vedanā  .pe.
Saññā   .   saṅkhārā   .   viññāṇaṃ   niccaṃ   vā   aniccaṃ  vāti .
Aniccaṃ   bhante   .  yaṃ  panāniccaṃ  dukkhaṃ  vā  taṃ  sukhaṃ  vāti  .  dukkhaṃ
bhante    .    yaṃ    panāniccaṃ   dukkhaṃ   vipariṇāmadhammaṃ   api   nu   taṃ
anupādāya   micchādiṭṭhi   uppajjeyyāti   .   no   hetaṃ   bhante .
Evaṃ passaṃ .pe. Nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.
     [356]   Sāvatthī   .  kismiṃ  nu  kho  bhikkhave  sati  kiṃ  upādāya
kiṃ   abhinivissa   sakkāyadiṭṭhi   uppajjatīti   .   bhagavaṃmūlakā  no  bhante
dhammā   .pe.  rūpe  kho  bhikkhave  sati  rūpaṃ  upādāya  rūpaṃ  abhinivissa
sakkāyadiṭṭhi   uppajjati   .   vedanāya   sati   .   saññāya   sati .
Saṅkhāresu   sati   .   viññāṇe   sati   viññāṇaṃ   upādāya   viññāṇaṃ
abhinivissa sakkāyadiṭṭhi uppajjati.
     [357]  Taṃ  kiṃ  maññatha  bhikkhave  rūpaṃ  niccaṃ  vā  aniccaṃ  vāti .
Aniccaṃ    bhante    .pe.    api   nu   taṃ   anupādāya   sakkāyadiṭṭhi
uppajjeyyāti    .    no    hetaṃ    bhante   .   vedanā   .pe.
Saññā   .   saṅkhārā   .   viññāṇaṃ   niccaṃ   vā   aniccaṃ  vāti .
Aniccaṃ   bhante   .   yaṃ   panāniccaṃ   .pe.   api  nu  taṃ  anupādāya
sakkāyadiṭṭhi   uppajjeyyāti   .   no   hetaṃ  bhante  .  evaṃ  passaṃ
.pe. Nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.
     [358]   Sāvatthī  .  kismiṃ  nu  kho  bhikkhave  sati  kiṃ  upādāya
kiṃ   abhinivissa   attānudiṭṭhi   uppajjatīti   .   bhagavaṃmūlakā  no  bhante
dhammā   .pe.  rūpe  kho  bhikkhave  sati  rūpaṃ  upādāya  rūpaṃ  abhinivissa
attānudiṭṭhi   uppajjati   .   vedanāya   sati   .   saññāya   sati .
Saṅkhāresu   sati   .   viññāṇe   sati   viññāṇaṃ   upādāya   viññāṇaṃ
abhinivissa attānudiṭṭhi uppajjati.
     [359]  Taṃ  kiṃ  maññatha  bhikkhave  rūpaṃ  niccaṃ  vā  aniccaṃ  vāti.
Aniccaṃ   bhante   .   yaṃ   panāniccaṃ   .pe.   api  nu  taṃ  anupādāya
attānudiṭṭhi   uppajjeyyāti   .   no   hetaṃ   bhante   .   vedanā
.pe.   saññā  .  saṅkhārā  .  viññāṇaṃ  niccaṃ  vā  aniccaṃ  vāti .
Aniccaṃ   bhante   .   yaṃ   panāniccaṃ   .pe.   api  nu  taṃ  anupādāya
attānudiṭṭhi   uppajjeyyāti   .   no   hetaṃ  bhante  .  evaṃ  passaṃ
.pe. Nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.
     [360]  Sāvatthī  .  kismiṃ  nu  kho  bhikkhave  sati  kiṃ upādāya kiṃ
abhinivissa    uppajjanti    saññojanābhinivesavinibandhāti    .   bhagavaṃmūlakā
no   bhante   dhammā   .pe.  rūpe  kho  bhikkhave  sati  rūpaṃ  upādāya
rūpaṃ      abhinivissa     uppajjanti     saññojanābhinivesavinibandhā    .
Vedanāya  sati  .  saññāya  sati  .  saṅkhāresu  sati  .  viññāṇe  sati
viññāṇaṃ       upādāya       viññāṇaṃ      abhinivissa      uppajjanti
saññojanābhinivesavinibandhā.
     [361]  Taṃ  kiṃ  maññatha  bhikkhave  rūpaṃ  niccaṃ   vā  aniccaṃ  vāti.
Aniccaṃ   bhante   .   yaṃ   panāniccaṃ   .pe.   api  nu  taṃ  anupādāya
uppajjeyyuṃ      saññojanābhinivesavinibandhāti      .     no     hetaṃ
bhante   .   vedanā   .pe.   saññā   .   saṅkhārā   .   viññāṇaṃ
niccaṃ   vā   aniccaṃ   vāti  .  aniccaṃ  bhante  .  yaṃ  panāniccaṃ  dukkhaṃ
vā  taṃ  sukhaṃ  vāti  .  dukkhaṃ  bhante  .  yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ
api   nu   taṃ   anupādāya   uppajjeyyuṃ  saññojanābhinivesavinibandhāti .
No hetaṃ bhante. Evaṃ passaṃ .pe. Nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.
     [362]  Sāvatthī  .  kismiṃ  nu  kho  bhikkhave  sati  kiṃ  upādāya kiṃ
abhinivissa     uppajjanti     saññojanābhinivesavinibandhājjhosānāti    .
Bhagavaṃmūlakā   no   bhante  dhammā  .pe.  rūpe  kho  bhikkhave  sati  rūpaṃ
upādāya      rūpaṃ     abhinivissa     uppajjanti     saññojanābhinivesa-
vinibandhājjhosānā  .  vedanāya  sati  .  saññāya  sati  .  saṅkhāresu
sati    .   viññāṇe   sati   viññāṇaṃ   upādāya   viññāṇaṃ   abhinivissa
uppajjanti saññojanābhinivesavinibandhājjhosānā.
     [363]   Taṃ   kiṃ   maññatha   bhikkhave   rūpaṃ   niccaṃ   vā   aniccaṃ
Vāti  .  aniccaṃ  bhante  .  yaṃ  panāniccaṃ  .pe.  api  nu taṃ anupādāya
uppajjeyyuṃ          saññojanābhinivesavinibandhājjhosānāti         .
No   hetaṃ   bhante   .   evaṃ   passaṃ   .pe.  nāparaṃ  itthattāyāti
pajānātīti.
     [364]   Sāvatthī  .  atha  kho  āyasmā  ānando  yena  bhagavā
tenupasaṅkami    upasaṅkamitvā    .pe.    bhagavantaṃ    etadavoca   sādhu
me   bhante   bhagavā   saṅkhittena  dhammaṃ  desetu  yamahaṃ  bhagavato  dhammaṃ
sutvā  eko  vūpakaṭṭho  appamatto  ātāpī  pahitatto  vihareyyanti .
Taṃ   kiṃ   maññasi   ānanda   rūpaṃ   niccaṃ  vā  aniccaṃ  vāti  .  aniccaṃ
bhante   .   yaṃ   panāniccaṃ   dukkhaṃ   vā   taṃ   sukhaṃ   vāti  .  dukkhaṃ
bhante    .    yaṃ   panāniccaṃ   dukkhaṃ   vipariṇāmadhammaṃ   kallaṃ   nu   taṃ
samanupassituṃ    etaṃ    mama   esohamasmi   eso   me   attāti  .
No   hetaṃ   bhante   .   vedanā   .pe.   saññā  .  saṅkhārā .
Viññāṇaṃ   niccaṃ   vā   aniccaṃ   vāti   .   aniccaṃ   bhante   .   yaṃ
panāniccaṃ   dukkhaṃ   vā   taṃ   sukhaṃ   vāti   .   dukkhaṃ   bhante  .  yaṃ
panāniccaṃ    dukkhaṃ   vipariṇāmadhammaṃ   kallaṃ   nu   taṃ   samanupassituṃ   etaṃ
mama esohamasmi eso me attāti. No hetaṃ bhante.
     [365]   Tasmā   tihānanda   yaṅkiñci   rūpaṃ  atītānāgatapaccuppannaṃ
ajjhattaṃ    vā    bahiddhā   vā   oḷārikaṃ   vā   sukhumaṃ   vā   hīnaṃ
vā   paṇītaṃ   vā   yaṃ   dūre   santike   vā   sabbaṃ  rūpaṃ  netaṃ  mama
Nesohamasmi   na   meso   attāti   evametaṃ   yathābhūtaṃ  sammappaññāya
daṭṭhabbaṃ    .   yā   kāci   vedanā   .   yā   kāci   saññā  .
Ye   keci   saṅkhārā   .   yaṅkiñci   viññāṇaṃ   atītānāgatapaccuppannaṃ
ajjhattaṃ   vā   bahiddhā   vā   oḷārikaṃ   vā   sukhumaṃ  vā  hīnaṃ  vā
paṇītaṃ   vā   yaṃ   dūre   santike   vā   sabbaṃ   viññāṇaṃ   netaṃ  mama
nesohamasmi   na   meso   attāti   evametaṃ   yathābhūtaṃ  sammappaññāya
daṭṭhabbaṃ   .   evaṃ   passaṃ   ānanda   sutavā   ariyasāvako   rūpasmiṃpi
nibbindati      vedanāyapi      nibbindati      saññāyapi      nibbindati
saṅkhāresupi      nibbindati      viññāṇasmiṃpi     nibbindati     nibbindaṃ
virajjati    virāgā    vimuccati    .    vimuttasmiṃ    vimuttamiti    ñāṇaṃ
hoti    .   khīṇā   jāti   vusitaṃ   brahmacariyaṃ   kataṃ   karaṇīyaṃ   nāparaṃ
itthattāyāti pajānātīti.
                    Diṭṭhivaggo samatto.
                      Tassuddānaṃ bhavati
         ajjhattikaṃ etaṃ mama               eso attā nocamesiyā
         micchāsakkāyaattānu dve    bhinivesā apare 1- duve
         ānandena pūrito vaggoti.
                  Cullapaṇṇāsako samatto.
                       --------
@Footnote: 1 Yu. ānandenāti.
                      Tassa vagguddānaṃ
         anto 1- dhammakathikāvijjā    kukkuḷaṃ diṭṭhipañcamaṃ
         tatiyo paññāsako vutto      nipāto tena pavuccati.
             Khandhavaggassa nipātake tipaññāsakaṃ samattaṃ.
                    Khandhasaṃyuttaṃ niṭṭhitaṃ.
                     -------------
@Footnote: 1 Yu. antaṃ vijjā samudayaṃ.
                        Rādhasaṃyuttaṃ
                        -------
                      paṭhamavaggo paṭhamo
     [366]   Sāvatthī   .   atha  kho  āyasmā  rādho  yena  bhagavā
tenupasaṅkami     upasaṅkamitvā     bhagavantaṃ    abhivādetvā    ekamantaṃ
nisīdi  .  ekamantaṃ  nisinno  kho  āyasmā  rādho  bhagavantaṃ  etadavoca
māro  māroti  bhante  1-  vuccati  kittāvatā  nu  kho  bhante māroti
vuccatīti  .  rūpe  kho  rādha  sati  māro vā assa māretā vā yo vā
pana   miyyati   tasmā   tiha  tvaṃ  rādha  rūpaṃ  māroti  passa  māretāti
passa    miyyatīti    passa   rogoti   passa   gaṇḍoti   passa   sallanti
passa    aghanti   passa   aghabhūtanti   passa   ye   naṃ   evaṃ   passanti
te   sammā   passanti  vedanāya  sati  .  saññāya  sati  .  saṅkhāresu
sati   .   viññāṇe   sati  māro  vā  assa  māretā  vā  yo  vā
pana    miyyati   tasmā   tiha   tvaṃ   rādha   viññāṇaṃ   māroti   passa
māretāti    passa   miyyatīti   passa   rogoti   2-   passa   gaṇḍoti
passa    sallanti    passa    aghanti    passa    aghabhūtanti   passa   ye
naṃ evaṃ passanti te sammā passantīti.
     {366.1}     Sammādassanaṃ    pana    bhante    kimatthiyanti   .
Sammādassanaṃ     kho     rādha      nibbidatthaṃ    .    nibbidā    pana
bhante    kimatthiyāti    .    nibbidā    kho   rādha   virāgatthā  .
@Footnote: 1 Yu. bhante vuccatīti natthi .  2 Po. Yu. sabbavāresu rāgoti dissati.
Virāgo  pana  bhante  kimatthiyoti  .  virāgo  kho  rādha  vimuttattho .
Vimutti   pana  bhante  kimatthiyāti  .  vimutti  kho  rādha  nibbānatthā .
Nibbānaṃ   pana   bhante   kimatthiyanti   .   accasarā   1-  rādha  pañhaṃ
nāsakkhi    pañhassa    pariyantaṃ   gahetuṃ   .   nibbānogadhaṃ   hi   rādha
brahmacariyaṃ vussati [2]- nibbānapariyosānanti.
     [367]  Ekaṃ  samayaṃ  bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa
ārāme   .   atha   kho  āyasmā  rādho  yena  bhagavā  tenupasaṅkami
upasaṅkamitvā     bhagavantaṃ     abhivādetvā    ekamantaṃ    nisīdi   .
Ekamantaṃ   nisinno   kho  āyasmā  rādho  bhagavantaṃ  etadavoca  satto
sattoti    bhante    vuccati   kittāvatā   nu   kho   bhante   sattoti
vuccatīti  .  rūpe  kho  rādha  yo  chando  yo  rāgo  yā  nandi  yā
taṇhā   tatra   satto   tatra   visatto   tasmā   sattoti  vuccati .
Vedanāya   .   saññāya   .   saṅkhāresu   .   viññāṇe  yo  chando
yo   rāgo   yā   nandi   yā   taṇhā  tatra  satto  tatra  visatto
tasmā sattoti vuccati.
     {367.1}  Seyyathāpi  rādha  kumārakā  vā  kumārikāyo  3-
paṃsvāgārakehi    kīḷantā    4-    yāvakīvañca   tesu   paṃsvāgārakesu
avītarāgā   honti   avītacchandā  avītapemā  avītapipāsā  avītapariḷāhā
avītataṇhā    tāvatāni    paṃsvāgārakāni   ālayanti   keḷāyanti   5-
@Footnote: 1 Sī. Ma. accayāsi. A. accasā .  2 Ma. Yu. nibbānaparāyananti dissati.
@3 Yu. kumāriyo .  4 Ma. Yu. kiḷanti .  5 Sī. allīyanti. A. kīḷāyanti.
Dhanāyanti   mamāyanti   yato  ca  kho  rādha  kumārakā  vā  kumārikāyo
vā   tesu   paṃsvāgārakesu   vītarāgā   honti   vītacchandā  vītapemā
vītapipāsā   vītapariḷāhā   vītataṇhā   atha   kho   tāni  paṃsvāgārakāni
hatthehi   ca   pādehi   ca  vikiranti  vidhamanti  viddhaṃsenti  vikīḷanikaṃ  1-
karonti  .  evameva  kho  rādha  tumhepi  rūpaṃ  vikiratha  vidhamatha viddhaṃsetha
vikīḷanikaṃ    karotha    taṇhakkhayāya   paṭipajjatha   vedanaṃ   vikiratha   vidhamatha
viddhaṃsetha    vikīḷanikaṃ    karotha    taṇhakkhayāya    paṭipajjatha   saññaṃ  .
Saṅkhāre   vikiratha   vidhamatha   viddhaṃsetha   vikīḷanikaṃ   karotha   taṇhakkhayāya
paṭipajjatha    viññāṇaṃ    vikiratha    vidhamatha   viddhaṃsetha   vikīḷanikaṃ   karotha
taṇhakkhayāya paṭipajjatha. Taṇhakkhayo hi rādha nibbānanti.
     [368]   Sāvatthī   .   ekamantaṃ  nisinno  kho  āyasmā  rādho
bhagavantaṃ   etadavoca   bhavanetti  bhavanettīti  2-  bhante  vuccati  katamā
nu   kho   bhante   bhavanetti   katamo  bhavanettinirodhoti  .  rūpe  kho
rādha  yo  chando  yo  rāgo  yā  nandi  yā taṇhā ye upāyupādānā
cetaso    adhiṭṭhānābhinivesānusayā    .    ayaṃ    vuccati    bhavanetti
tesaṃ   nirodhā  3-  bhavanettinirodho  .  vedanāya  yo  chando  .pe.
Saññāya   .   saṅkhāresu   .   yo  chando  .  viññāṇe  yo  chando
yo   rāgo   yā   nandi   yā   taṇhā  ye  upāyupādānā  cetaso
@Footnote: 1 Ma. vikīḷaniyaṃ. 2 Ma. bhavanettinirodho bhavanettinirodhotīti pāṭhadvayaṃ dissati.
@3 Ma. nirodho.
Adhiṭṭhānābhinivesānusayā   .   ayaṃ   vuccati   bhavanetti   tesaṃ  nirodhā
bhavanettinirodhoti.
     [369]   Sāvatthī   .   atha  kho  āyasmā  rādho  yena  bhagavā
tenupasaṅkami     upasaṅkamitvā     bhagavantaṃ    abhivādetvā    ekamantaṃ
nisīdi   .   ekamantaṃ  nisinnaṃ  kho  āyasmantaṃ  rādhaṃ  bhagavā  etadavoca
pariññeyye  ca  rādha  dhamme  desessāmi  pariññañca  1- pariññātāviñca
puggalaṃ    taṃ    suṇāhi   sādhukaṃ   manasikarohi   bhāsissāmīti   .   evaṃ
bhanteti   kho   āyasmā   rādho   bhagavato   paccassosi   .   bhagavā
etadavoca   katame   ca  rādha  pariññeyyā  dhammā  .  rūpaṃ  kho  rādha
pariññeyyo     dhammo     vedanā    pariññeyyo    dhammo    saññā
pariññeyyo    dhammo    saṅkhārā    pariññeyyo    dhammo    viññāṇaṃ
pariññeyyo   dhammo   .  ime  vuccanti  rādha  pariññeyyā  dhammā .
Katamā  ca  rādha pariññā. Yo kho 2- rāgakkhayo dosakkhayo mohakkhayo.
Ayaṃ  vuccati  rādha  pariññā  .  katamo  ca  rādha  pariññātāvī puggalo.
Arahātissa  vacanīyaṃ  svāyaṃ  3-  āyasmā  evaṃnāmo  evaṃgotto. Ayaṃ
vuccati rādha pariññātāvī puggaloti.
     [370]  Sāvatthī  .  ekamantaṃ  nisinnaṃ  kho  āyasmantaṃ rādhaṃ bhagavā
etadavoca  pañcime rādha upādānakkhandhā. Katame pañca. Seyyathīdaṃ 4-.
Rūpūpādānakkhandho        vedanūpādānakkhandho        saññūpādānakkhandho
saṅkhārūpādānakkhandho        viññāṇūpādānakkhandho       .       ye
@Footnote: 1 Ma. Yu. pariññātāviṃ puggalañca. Po. pariññābhāviñca.
@2 Ma. Yu. rādhāti dissati .  3 Po. Ma. yvāyaṃ. Yu. yoyaṃ.
@4 Ma. seyyathīdanti natthi.
Hi   keci   rādha   samaṇā   vā   brāhmaṇā   vā   imesaṃ   pañcannaṃ
upādānakkhandhānaṃ     assādañca    ādīnavañca    nissaraṇañca    yathābhūtaṃ
nappajānanti   namete   rādha   samaṇā   vā   brāhmaṇā  vā  samaṇesu
vā    samaṇasammatā    brāhmaṇesu    vā    brāhmaṇasammatā   na   ca
pana   te   āyasmanto   sāmaññatthaṃ   vā  brāhmaññatthaṃ  vā  diṭṭheva
dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharanti.
     [371]  Ye  ca  kho  keci  rādha  samaṇā vā brāhmaṇā vā imesaṃ
pañcannaṃ     upādānakkhandhānaṃ    assādañca    ādīnavañca    nissaraṇañca
yathābhūtaṃ  pajānanti  te  khome  1-  rādha  samaṇā  vā  brāhmaṇā  vā
samaṇesu    ceva    samaṇasammatā    brāhmaṇesu    ca   brāhmaṇasammatā
te    ca    panāyasmanto    sāmaññatthañca   brāhmaññatthañca   diṭṭheva
dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharantīti.
     [372]  Ekamantaṃ  nisinnaṃ  kho  āyasmantaṃ  rādhaṃ  bhagavā etadavoca
pañcime   rādha   upādānakkhandhā   .   katame  pañca  .  seyyathīdaṃ .
Rūpūpādānakkhandho        vedanūpādānakkhandho        saññūpādānakkhandho
saṅkhārūpādānakkhandho   viññāṇūpādānakkhandho   .   ye  hi  keci  rādha
samaṇā    vā   brāhmaṇā   vā   imesaṃ   pañcannaṃ   upādānakkhandhānaṃ
samudayañca     atthaṅgamañca     assādañca     ādīnavañca     nissaraṇañca
yathābhūtaṃ   nappajānanti   .pe.   sayaṃ   abhiññā   sacchikatvā  upasampajja
viharantīti.
@Footnote: 1 Yu. meti natthi.
     [373]  Sāvatthī  .  ekamantaṃ  nisinnaṃ  kho  āyasmantaṃ rādhaṃ bhagavā
etadavoca   pañcime   rādha   upādānakkhandhā   .   katame   pañca .
Seyyathīdaṃ    .   rūpūpādānakkhandho   .pe.   viññāṇūpādānakkhandho  .
Yato   1-   kho  rādha  ariyasāvako  imesaṃ  pañcannaṃ  upādānakkhandhānaṃ
samudayañca     atthaṅgamañca     assādañca     ādīnavañca     nissaraṇañca
yathābhūtaṃ   pajānāti   .   ayaṃ   vuccati  rādha  ariyasāvako  sotāpanno
avinipātadhammo niyato sambodhiparāyanoti.
     [374]  Sāvatthī  .  tatra  kho  .  ekamantaṃ nisinnaṃ kho āyasmantaṃ
rādhaṃ   bhagavā   etadavoca   pañcime  rādha  upādānakkhandhā  .  katame
pañca  .  seyyathīdaṃ  .  rūpūpādānakkhandho  .pe. Viññāṇūpādānakkhandho.
Yato   kho   rādha   bhikkhu  imesaṃ  pañcannaṃ  upādānakkhandhānaṃ  samudayañca
atthaṅgamañca      assādañca     ādīnavañca     nissaraṇañca     yathābhūtaṃ
viditvā   anupādā   vimutto  hoti  .  ayaṃ  vuccati  rādha  bhikkhu  arahaṃ
khīṇāsavo     vusitavā     katakaraṇīyo    ohitabhāro    anuppattasadattho
parikkhīṇabhavasaññojano sammadaññā vimuttoti.
     [375]   Sāvatthī   .   ekamantaṃ   nisinnaṃ  kho  āyasmantaṃ  rādhaṃ
bhagavā  etadavoca  rūpe  kho  rādha  yo  chando  yo  rāgo  yā nandi
yā   taṇhā   taṃ   pajahatha   evantaṃ   rūpaṃ   pahīnaṃ  bhavissati  ucchinnamūlaṃ
tālāvatthukataṃ      anabhāvaṅkataṃ      āyatiṃ      anuppādadhammaṃ     .
Vedanāya   yo   chando   yo   rāgo   yā   nandi   yā  taṇhā  taṃ
@Footnote: 1 Yu. yato ca kho.
Pajahatha    evaṃ    sā    vedanā    pahīnā    bhavissati    ucchinnamūlā
tālāvatthukatā      anabhāvaṅkatā     āyatiṃ     anuppādadhammā    .
Saññāya   .   saṅkhāresu   yo   chando   yo  rāgo  yā  nandi  yā
taṇhā    taṃ    pajahatha    evante    saṅkhārā    pahīnā    bhavissanti
ucchinnamūlā      tālā      vatthukatā      anabhāvaṅkatā      āyatiṃ
anuppādadhammā   .   viññāṇe   yo   chando   yo  rāgo  yā  nandi
yā   taṇhā   taṃ   pajahatha  evantaṃ  viññāṇaṃ  pahīnaṃ  bhavissati  ucchinnamūlaṃ
tālāvatthukataṃ anabhāvaṅkataṃ āyatiṃ anuppādadhammanti.
     [376]   Sāvatthī   .   ekamantaṃ   nisinnaṃ  kho  āyasmantaṃ  rādhaṃ
bhagavā  etadavoca  rūpe  kho  rādha  yo  chando yo rāgo yā nandi yā
taṇhā     ye    upāyupādānā    cetaso    adhiṭṭhānābhinivesānusayā
te   pajahatha   evantaṃ   rūpaṃ   pahīnaṃ  bhavissati  ucchinnamūlaṃ  tālāvatthukataṃ
anabhāvaṅkataṃ   āyatiṃ   anuppādadhammaṃ   .   vedanāya   yo  chando  yo
rāgo    yā    nandi   yā   taṇhā   ye   upāyupādānā   cetaso
adhiṭṭhānābhinivesānusayā   te   pajahatha   evaṃ   sā   vedanā   pahīnā
bhavissati     ucchinnamūlā     tālāvatthukatā     anabhāvaṅkatā    āyatiṃ
anuppādadhammā  .  saññāya  .  saṅkhāresu  yo  chando  yo  rāgo yā
nandi  yā  taṇhā  ye  upāyupādānā  cetaso  adhiṭṭhānābhinivesānusayā
te    pajahatha   evante   saṅkhārā   pahīnā   bhavissanti   ucchinnamūlā
tālāvatthukatā      anabhāvaṅkatā     āyatiṃ     anuppādadhammā    .
Viññāṇe   yo   chando   yo   rāgo   yā   nandi  yā  taṇhā  ye
upāyupādānā     cetaso    adhiṭṭhānābhinivesānusayā    te    pajahatha
evantaṃ     viññāṇaṃ    pahīnaṃ    bhavissati    ucchinnamūlaṃ    tālāvatthukataṃ
anabhāvaṅkataṃ āyatiṃ anuppādadhammanti.
                   Rādhasaṃyuttassa paṭhamo vaggo.
                         Tassuddānaṃ
         māro satto bhavanetti       pariññeyyā samaṇā duve
         sotāpanno arahā ca         chandarāgā apare duveti.
                       ----------
                 Rādhasaṃyutte dutiyavaggo dutiyo
     [377]   Sāvatthī   .   atha  kho  āyasmā  rādho  yena  bhagavā
tenupasaṅkami     upasaṅkamitvā     bhagavantaṃ    abhivādetvā    ekamantaṃ
nisīdi  .  ekamantaṃ  nisinno  kho  āyasmā  rādho  bhagavantaṃ  etadavoca
māro   māroti   bhante   vuccati  katamo  nu  kho  bhante  māroti .
Rūpaṃ   kho   rādha   māro   vedanā   māro  saññā  māro  saṅkhārā
māro   viññāṇaṃ   māro   .   evaṃ  passaṃ  rādha  sutavā  ariyasāvako
rūpasmiṃpi    nibbindati    vedanāyapi    nibbindati    saññāyapi   nibbindati
saṅkhāresupi      nibbindati      viññāṇasmiṃpi     nibbindati     nibbindaṃ
virajjati    virāgā    vimuccati    .    vimuttasmiṃ    vimuttamiti    ñāṇaṃ
hoti    .   khīṇā   jāti   vusitaṃ   brahmacariyaṃ   kataṃ   karaṇīyaṃ   nāparaṃ
itthattāyāti pajānātīti.
     [378]   Sāvatthī   .   ekamantaṃ  nisinno  kho  āyasmā  rādho
bhagavantaṃ   etadavoca   māradhammo   māradhammoti   bhante  vuccati  katamo
nu   kho   bhante  māradhammoti  .  rūpaṃ  kho  rādha  māradhammo  vedanā
māradhammo    saññā    māradhammo    saṅkhārā    māradhammo   viññāṇaṃ
māradhammo. Evaṃ passaṃ .pe. Nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.
     [379]   Sāvatthiyaṃ   .  ekamantaṃ  nisinno  kho  āyasmā  rādho
bhagavantaṃ    etadavoca    aniccaṃ    aniccanti    bhante   vuccati   katamaṃ
Nu  kho  bhante  aniccanti  .  rūpaṃ  kho  rādha  aniccaṃ  vedanā  aniccā
saññā   .pe.   viññāṇaṃ   aniccaṃ   .   evaṃ   passaṃ   .pe.  nāparaṃ
itthattāyāti pajānātīti.
     [380]    Sāvatthī   .  ekamantaṃ  nisinno  kho  āyasmā  rādho
bhagavantaṃ    etadavoca    aniccadhammo    aniccadhammoti   bhante   vuccati
katamo   nu   kho  bhante  aniccadhammo  .  rūpaṃ  kho  rādha  aniccadhammo
vedanā    aniccadhammo   saññā   aniccadhammo   saṅkhārā   aniccadhammo
viññāṇaṃ   aniccadhammo   .   evaṃ   passaṃ  .pe.  nāparaṃ  itthattāyāti
pajānātīti.
     [381]   Sāvatthī   .   ekamantaṃ  nisinno  kho  āyasmā  rādho
bhagavantaṃ   etadavoca   dukkhaṃ   dukkhanti   bhante   vuccati  katamaṃ  nu  kho
bhante   dukkhanti   .   rūpaṃ   kho  rādha  dukkhaṃ  vedanā  dukkhā  saññā
dukkhā   saṅkhārā   dukkhā   viññāṇaṃ   dukkhaṃ   .   evaṃ  passaṃ  .pe.
Nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.
     [382]   Sāvatthī   .   ekamantaṃ  nisinno  kho  āyasmā  rādho
bhagavantaṃ   etadavoca   dukkhadhammo   dukkhadhammoti   bhante  vuccati  katamo
nu   kho   bhante  dukkhadhammoti  .  rūpaṃ  kho  rādha  dukkhadhammo  vedanā
dukkhadhammo    saññā    dukkhadhammo    saṅkhārā    dukkhadhammo   viññāṇaṃ
dukkhadhammo. Evaṃ passaṃ .pe. Nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.
     [383]   Sāvatthī   .   ekamantaṃ  nisinno  kho  āyasmā  rādho
Bhagavantaṃ    etadavoca    anattā   anattāti   bhante   vuccati   katamo
nu  kho  bhante  anattāti  .  rūpaṃ  kho  rādha  anattā  vedanā anattā
saññā    anattā   saṅkhārā   anattā   viññāṇaṃ   anattā   1-  .
Evaṃ passaṃ .pe. Nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.
     [384]   Sāvatthī   .   ekamantaṃ  nisinno  kho  āyasmā  rādho
bhagavantaṃ    etadavoca    anattadhammo    anattadhammoti   bhante   vuccati
katamo   nu  kho  bhante  anattadhammoti  .  rūpaṃ  kho  rādha  anattadhammo
vedanā      anattadhammo      saññā      anattadhammo      saṅkhārā
anattadhammo    viññāṇaṃ    anattadhammo    .    evaṃ    passaṃ   .pe.
Nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.
     [385]   Sāvatthī   .   ekamantaṃ  nisinno  kho  āyasmā  rādho
bhagavantaṃ   etadavoca   khayadhammo   khayadhammoti   bhante   vuccati   katamo
nu   kho   bhante   khayadhammoti   .  rūpaṃ  kho  rādha  khayadhammo  vedanā
khayadhammo     saññā     khayadhammo    saṅkhārā    khayadhammo    viññāṇaṃ
khayadhammo. Evaṃ passaṃ .pe. Nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.
     [386]   Sāvatthī   .   ekamantaṃ  nisinno  kho  āyasmā  rādho
bhagavantaṃ   etadavoca   vayadhammo   vayadhammoti   bhante   vuccati   katamo
nu   kho   bhante   vayadhammoti   .  rūpaṃ  kho  rādha  vayadhammo  vedanā
vayadhammo     saññā     vayadhammo    saṅkhārā    vayadhammo    viññāṇaṃ
vayadhammo. Evaṃ passaṃ .pe. Nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.
@Footnote: 1 Yu. anattāti.
     [387]   Sāvatthī   .   ekamantaṃ  nisinno  kho  āyasmā  rādho
bhagavantaṃ    etadavoca    samudayadhammo    samudayadhammoti   bhante   vuccati
katamo   nu  kho  bhante  samudayadhammoti  .  rūpaṃ  kho  rādha  samudayadhammo
vedanā    samudayadhammo   saññā   samudayadhammo   saṅkhārā   samudayadhammo
viññāṇaṃ   samudayadhammo   .   evaṃ   passaṃ  .pe.  nāparaṃ  itthattāyāti
pajānātīti.
     [388]   Sāvatthī   .   atha  kho  āyasmā  rādho  yena  bhagavā
tenupasaṅkami   upasaṅkamitvā   bhagavantaṃ  abhivādetvā  ekamantaṃ  nisīdi .
Ekamantaṃ  nisinno  kho  āyasmā  rādho  bhagavantaṃ etadavoca nirodhadhammo
nirodhadhammoti   bhante  vuccati  katamo  nu  kho  bhante  nirodhadhammoti .
Rūpaṃ  kho  rādha  nirodhadhammo  vedanā  .  saññā. Saṅkhārā nirodhadhammo
viññāṇaṃ   nirodhadhammo   .   evaṃ   passaṃ  .pe.  nāparaṃ  itthattāyāti
pajānātīti.
                      Dutiyo vaggo.
                        Tassuddānaṃ
         māro ca māradhammo ca          aniccehi 1- apare duve
         dukkhehi 2- ca dve vuttā    anattehi 3- tatheva ca 4-
         khayavayasamudayaṃ                      nirodhadhammena dvādasāti.
                      ----------
@Footnote: 1 Ma. aniccena .  2 Ma. dukkhena .  3 Ma. anattena .  4 Sī. apare dve.
               Rādhasaṃyutte āyācanavaggo tatiyo
     [389]   Sāvatthī   .   atha  kho  āyasmā  rādho  yena  bhagavā
tenupasaṅkami     upasaṅkamitvā     bhagavantaṃ    abhivādetvā    ekamantaṃ
nisīdi  .  ekamantaṃ  nisinno  kho  āyasmā  rādho  bhagavantaṃ  etadavoca
sādhu   me   bhante   bhagavā  saṅkhittena  dhammaṃ  desetu  yamahaṃ  bhagavato
dhammaṃ    sutvā    eko   vūpakaṭṭho   appamatto   ātāpī   pahitatto
vihareyyanti  .  yo  kho  rādha  māro tatra te chando pahātabbo [1]-
ko   ca   rādha  māro  .  rūpaṃ  kho  rādha  māro  tatra  te  chando
pahātabbo    vedanā    māro    tatra    te    chando   pahātabbo
saññā    .    saṅkhārā    māro   tatra   te   chando   pahātabbo
viññāṇaṃ   māro   tatra   te   chando  pahātabbo  .  yo  kho  rādha
māro   tatra   te   chando   pahātabbo   .   rāgo  pahātabbo .
Chandarāgo pahātabboti.
     [390]    Yo    kho   rādha   māradhammo   tatra   te   chando
pahātabbo. Rāgo pahātabbo. Chandarāgo pahātabbo.
     [391] Yaṃ kho rādha aniccaṃ.
     [392] Yo kho rādha aniccadhammo.
     [393] Yaṃ kho rādha dukkhaṃ.
     [394] Yo kho rādha dukkhadhammo.
@Footnote:[1] Ma. sabbatthantare rāgo pahātabbo chandarāgo pahātabboti dissati.
     [395] Yo kho rādha anattā.
     [396] Yo kho rādha anattadhammo.
     [397] Yo kho rādha khayadhammo.
     [398] Yo kho rādha vayadhammo.
     [399]    Yo   kho   rādha   samudayadhammo   tatra   te   chando
pahātabbo. Rāgo pahātabbo. Chandarāgo pahātabboti.
     [400]   Sāvatthī   .   atha  kho  āyasmā  rādho  yena  bhagavā
tenupasaṅkami    upasaṅkamitvā    .pe.    bhagavantaṃ    etadavoca   sādhu
me   bhante   bhagavā   saṅkhittena  dhammaṃ  desetu  yamahaṃ  bhagavato  dhammaṃ
sutvā eko vūpakaṭṭho appamatto ātāpī pahitatto vihareyyanti.
     {400.1}  Yo  kho rādha nirodhadhammo tatra te chando pahātabbo.
Rāgo  pahātabbo  .  chandarāgo pahātabbo. Ko ca rādha nirodhadhammo.
Rūpaṃ   kho  rādha  nirodhadhammo  tatra  te  chando  pahātabbo  .  rāgo
pahātabbo   .   chandarāgo   pahātabbo   .   vedanā  .  saññā .
Saṅkhārā   .   viññāṇaṃ  nirodhadhammo  tatra  te  chando  pahātabbo .
Rāgo   pahātabbo   .   chandarāgo   pahātabbo   .  yo  kho  rādha
nirodhadhammo   tatra   te  chando  pahātabbo  .  rāgo  pahātabbo .
Chandarāgo pahātabboti.
                   Āyācanavaggo tatiyo.
                        Tassuddānaṃ
         māro ca māradhammo ca       aniccehi 1- apare duve
         dukkhehi dve vuttā          anattehi tatheva ca
         khayavayasamudayaṃ                    nirodhadhammena dvādasāti.
                      ----------
@Footnote: 1 Ma. Yu. aniccena.
               Rādhasaṃyutte upanisinnavaggo catuttho
     [401]  Sāvatthī  .  ekamantaṃ  nisinnaṃ  kho  āyasmantaṃ rādhaṃ bhagavā
etadavoca   yo   kho  rādha  māro  tatra  te  chando  pahātabbo .
Ko   ca   rādha  māro  .  rūpaṃ  kho  rādha  māro  tatra  te  chando
pahātabbo   .pe.   viññāṇaṃ  māro  tatra  te  chando  pahātabbo .
Yo kho rādha māro tatra te chando pahātabboti.
     [402]   Sāvatthī   .  yo  kho  rādha  māro  tatra  te  rāgo
pahātabbo .pe.
     [403] Yo kho rādha māro   tatra te chandarāgo pahātabbo.
     [404] Yo kho rādha māradhammo   tatra te chando pahātabbo.
     [405] Yo kho rādha māradhammo   tatra te rāgo pahātabbo.
     [406] Yo kho rādha māradhammo tatra te chandarāgo pahātabbo.
     [407] Yaṃ kho rādha aniccaṃ.
     [408] Yo kho rādha aniccadhammo.
     [409] Yaṃ kho rādha dukkhaṃ.
     [410] Yo kho rādha dukkhadhammo.
     [411] Yo kho rādha anattā.
     [412] Yo kho rādha anattadhammo.
     [413] Yo kho rādha khayadhammo.
     [414] Yo kho rādha vayadhammo.
     [415]    Yo   kho   rādha   samudayadhammo   tatra   te   chando
pahātabbo. Rāgo pahātabbo. Chandarāgo pahātabboti.
     [416]   Sāvatthī   .   ekamantaṃ   nisinnaṃ  kho  āyasmantaṃ  rādhaṃ
bhagavā   etadavoca   yo   kho   rādha  nirodhadhammo  tatra  te  chando
pahātabbo   .   rāgo  pahātabbo  .  chandarāgo  pahātabbo  .  ko
ca   rādha   nirodhadhammo   .   rūpaṃ  kho  rādha  nirodhadhammo  tatra  te
chando  pahātabbo  .  rāgo  pahātabbo  .  chandarāgo  pahātabbo .
Vedanā   .   saññā   .   saṅkhārā   .  viññāṇaṃ  nirodhadhammo  tatra
te    chando   pahātabbo   .   rāgo   pahātabbo   .   chandarāgo
pahātabbo   .   yo   kho   rādha   nirodhadhammo   tatra   te  chando
pahātabbo. Rāgo pahātabbo. Chandarāgo pahātabboti.
                   Upanisinnavaggo catuttho.
                        Tassuddānaṃ
         māro ca māradhammo ca         aniccehi apare duve
         dukkhehi 1- dve vuttā       anattehi apare dve 2-
         khayavayasamudayaṃ                      nirodhadhammena dvādasāti.
                     Rādhasaṃyuttaṃ samattaṃ.
                        ------
@Footnote: 1 Yu. dukkhañca dve vuttā dve anattehi aṭṭhamaṃ .  2 Ma. vuttena veditabbaṃ.
                        Diṭṭhisaṃyuttaṃ
                        -------
                   sotāpattivaggo paṭhamo
     [417]   Ekaṃ   samayaṃ  bhagavā  sāvatthiyaṃ  viharati  jetavane  .pe.
Bhagavā   etadavoca   kismiṃ   nu   kho   bhikkhave  sati  kiṃ  upādāya  kiṃ
abhinivissa   evaṃ   diṭṭhi   uppajjati   na   vātā   vāyanti  na  najjo
sandanti   na   gabbhiniyo   vijāyanti   na   candimasuriyā   udenti   vā
apenti   vā   esikaṭṭhāyiṭṭhitāti   .  bhagavaṃmūlakā  no  bhante  dhammā
bhagavaṃnettikā    bhagavaṃpaṭisaraṇā    sādhu    vata    bhante   bhagavantaññeva
paṭibhātu   etassa   bhāsitassa   attho   bhagavato   dhammaṃ   sutvā  bhikkhū
dhāressantīti  .  tenahi  bhikkhave  suṇātha sādhukaṃ manasikarotha bhāsissāmīti.
Evaṃ  bhanteti  kho  te  bhikkhū  bhagavato  paccassosuṃ . Bhagavā etadavoca
rūpe   kho   bhikkhave   sati  rūpaṃ  upādāya  rūpaṃ  abhinivissa  evaṃ  diṭṭhi
uppajjati   na   vātā   vāyanti   na   najjo   sandanti  na  gabbhiniyo
vijāyanti  na candimasuriyā udenti vā apenti vā esikaṭṭhāyiṭṭhitā 1- .
Vedanāya   sati  .pe.  saññāya  sati  .  saṅkhāresu  sati  .  viññāṇe
sati   viññāṇaṃ   upādāya   viññāṇaṃ   abhinivissa   evaṃ  diṭṭhi  uppajjati
na   vātā   vāyanti   na  najjo  sandanti  na  gabbhiniyo  vijāyanti  na
candimasuriyā udenti vā apenti vā esikaṭṭhāyiṭṭhitā.
@Footnote: 1 Ma. esikaṭṭhāyiṭṭhitāti.
     [418]  Taṃ  kiṃ  maññatha  bhikkhave  rūpaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vāti. Aniccaṃ
bhante  .  yaṃ  panāniccaṃ  dukkhaṃ  vā  taṃ  sukhaṃ  vāti . Dukkhaṃ bhante. Yaṃ
panāniccaṃ   dukkhaṃ   vipariṇāmadhammaṃ   api   nu  taṃ  anupādāya  evaṃ  diṭṭhi
uppajjeyya   na   vātā   vāyanti   na  najjo  sandanti  na  gabbhiniyo
vijāyanti  na  candimasuriyā  udenti  vā apenti vā esikaṭṭhāyiṭṭhitāti.
No hetaṃ bhante.
     {418.1}  Vedanā  niccā  vā  aniccā  vāti  .pe.  saññā.
Saṅkhārā  niccā  vā  aniccā  vāti  .pe.  viññāṇaṃ  niccaṃ  vā aniccaṃ
vāti  .  aniccaṃ  bhante  .  yaṃ  panāniccaṃ  dukkhaṃ vā taṃ sukhaṃ vāti. Dukkhaṃ
bhante    .    yaṃ    panāniccaṃ   dukkhaṃ   vipariṇāmadhammaṃ   api   nu   taṃ
anupādāya   evaṃ   diṭṭhi   uppajjeyya  na  vātā  vāyanti  na  najjo
sandanti   na   gabbhiniyo   vijāyanti   na   candimasuriyā   udenti   vā
apenti   vā   esikaṭṭhāyiṭṭhitāti   .   no  hetaṃ  bhante  .  yampidaṃ
diṭṭhaṃ   sutaṃ   mutaṃ   viññātaṃ   pattaṃ   pariyesitaṃ   anuvicaritaṃ  manasā  taṃpi
niccaṃ   vā   aniccaṃ   vāti  .  aniccaṃ  bhante  .  yaṃ  panāniccaṃ  dukkhaṃ
vā  taṃ  sukhaṃ  vāti  .  dukkhaṃ  bhante  .  yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ
api   nu   taṃ  anupādāya  evaṃ  diṭṭhi  uppajjeyya  na  vātā  vāyanti
na   najjo   sandanti  na  gabbhiniyo  vijāyanti  na  candimasuriyā  udenti
vā apenti vā esikaṭṭhāyiṭṭhitāti. No hetaṃ bhante.
    Yato  kho  bhikkhave  ariyasāvakassa  imesu  chasu  1-  ṭhānesu kaṅkhā
@Footnote: 1 Ma. ca.
Pahīnā    hoti   dukkhepissa   kaṅkhā   pahīnā   hoti   dukkhasamudayepissa
kaṅkhā    pahīnā    hoti    dukkhanirodhepissa    kaṅkhā   pahīnā   hoti
dukkhanirodhagāminiyā    paṭipadāyapissa   kaṅkhā   pahīnā   hoti   .   ayaṃ
vuccati    bhikkhave   ariyasāvako   sotāpanno   avinipātadhammo   niyato
sambodhiparāyanoti.
     [419]  Sāvatthī  .  kismiṃ  nu  kho  bhikkhave  sati  kiṃ  upādāya kiṃ
abhinivissa   evaṃ   diṭṭhi   uppajjati   etaṃ   mama   esohamasmi  eso
me   attāti   .   bhagavaṃmūlakā  no  bhante  dhammā  .pe.  rūpe  kho
bhikkhave   sati   rūpaṃ   upādāya   rūpaṃ  abhinivissa  evaṃ  diṭṭhi  uppajjati
etaṃ  mama  esohamasmi  eso  me  attāti  .  vedanāya  sati  .pe.
Saññāya   sati   .   saṅkhāresu   sati   .   viññāṇe   sati   viññāṇaṃ
upādāya   viññāṇaṃ   abhinivissa   evaṃ   diṭṭhi   uppajjati   etaṃ   mama
esohamasmi eso me attāti.
     [420]  Taṃ  kiṃ  maññatha  bhikkhave  rūpaṃ  niccaṃ  vā  aniccaṃ  vāti .
Aniccaṃ  bhante  .pe.  api  nu  taṃ  anupādāya  evaṃ  diṭṭhi  uppajjeyya
etaṃ  mama  esohamasmi  eso  me  attāti  .  no  hetaṃ  bhante .
Vedanā   .   saññā   .   saṅkhārā   .  viññāṇaṃ  niccaṃ  vā  aniccaṃ
vāti  .  aniccaṃ  .pe.  api  nu  taṃ  anupādāya  evaṃ diṭṭhi uppajjeyya
etaṃ  mama  esohamasmi  eso  me  attāti  .  no  hetaṃ  bhante .
Yampidaṃ   diṭṭhaṃ   sutaṃ   mutaṃ   viññātaṃ  pattaṃ  pariyesitaṃ  anuvicaritaṃ  manasā
Taṃpi   niccaṃ   vā   aniccaṃ   vāti  .  aniccaṃ  bhante  .  yaṃ  panāniccaṃ
dukkhaṃ   vā   taṃ   sukhaṃ  vāti  .  dukkhaṃ  bhante  .  yaṃ  panāniccaṃ  dukkhaṃ
vipariṇāmadhammaṃ   api   nu   taṃ   anupādāya   evaṃ   diṭṭhi   uppajjeyya
etaṃ mama esohamasmi eso me attāti. No hetaṃ bhante.
    Yato  kho  bhikkhave  ariyasāvakassa  imesu  chasu ṭhānesu kaṅkhā pahīnā
hoti   dukkhepissa   kaṅkhā   pahīnā   hoti   .pe.  dukkhanirodhagāminiyā
paṭipadāyapissa  kaṅkhā  pahīnā  hoti  .  ayaṃ  vuccati  bhikkhave ariyasāvako
sotāpanno avinipātadhammo niyato sambodhiparāyanoti.
     [421]   Sāvatthī   .  kismiṃ  nu  kho  bhikkhave  sati  kiṃ  upādāya
kiṃ   abhinivissa   evaṃ   diṭṭhi   uppajjati   so   attā   so   loko
so   pecca   bhavissāmi   nicco   dhuvo  sassato  avipariṇāmadhammoti .
Bhagavaṃmūlakā   no   bhante   dhammā   .pe.   rūpe   kho  bhikkhave  sati
rūpaṃ   upādāya   rūpaṃ   abhinivissa   evaṃ   diṭṭhi  uppajjati  so  attā
.pe.   avipariṇāmadhammo   vedanāya   sati   .pe.   saññāya   sati .
Saṅkhāresu   sati   .   viññāṇe   sati   viññāṇaṃ   upādāya   viññāṇaṃ
abhinivissa   evaṃ   diṭṭhi   uppajjati   so   attā   so   loko  so
pecca bhavissāmi nicco dhuvo sassato avipariṇāmadhammo 1-.
     [422]  Taṃ  kiṃ  maññatha  bhikkhave  rūpaṃ  niccaṃ  vā  aniccaṃ  vāti .
Aniccaṃ    bhante    .pe.   vipariṇāmadhammaṃ   api   nu   taṃ   anupādāya
@Footnote: 1 Ma. Yu. avipariṇāmadhammoti.
Evaṃ   diṭṭhi   uppajjeyya   so   attā  .pe.  avipariṇāmadhammoti .
No   hetaṃ   bhante  .  vedanā  .  saññā  .  saṅkhārā  .  viññāṇaṃ
niccaṃ  vā  aniccaṃ  vāti  .  aniccaṃ  bhante  .  api  nu  taṃ  anupādāya
evaṃ   diṭṭhi   uppajjeyya   so   attā  .pe.  avipariṇāmadhammoti .
No   hetaṃ   bhante   .   yampidaṃ   diṭṭhaṃ   sutaṃ   mutaṃ   viññātaṃ  pattaṃ
pariyesitaṃ   anuvicaritaṃ   manasā   taṃpi   niccaṃ   vā   aniccaṃ   vāti  .
Aniccaṃ   bhante  .  yaṃ  panāniccaṃ  .pe.  api  nu  taṃ  anupādāya  evaṃ
diṭṭhi   uppajjeyya   so   attā   so  loko  so  pecca  bhavissāmi
nicco dhuvo sassato avipariṇāmadhammoti. No hetaṃ bhante.
    Yato  kho  bhikkhave  ariyasāvakassa  imesu  chasu ṭhānesu kaṅkhā pahīnā
hoti   dukkhepissa   kaṅkhā   pahīnā   hoti   .pe.  dukkhanirodhagāminiyā
paṭipadāyapissa  kaṅkhā  pahīnā  hoti  .  ayaṃ  vuccati  bhikkhave ariyasāvako
sotāpanno avinipātadhammo niyato sambodhiparāyanoti.
     [423]  Sāvatthī  .  kismiṃ  nu  kho  bhikkhave  sati  kiṃ  upādāya kiṃ
abhinivissa   evaṃ   diṭṭhi   uppajjati  no  cassaṃ  no  ca  me  siyā  na
bhavissati   1-   na   me  bhavissatīti  .  bhagavaṃmūlakā  no  bhante  dhammā
.pe.   rūpe   kho  bhikkhave  sati  rūpaṃ  upādāya  rūpaṃ  abhinivissa  evaṃ
diṭṭhi   uppajjati   no   cassaṃ   no   ca   me  siyā  na  bhavissati  na
@Footnote: 1 bhavissāmītipi pāṭho. Ma. nābhavissa.
Me  bhavissatīti  .  vedanāya  sati  .  saññāya  sati . Saṅkhāresu sati.
Viññāṇe    sati    viññāṇaṃ    upādāya    viññāṇaṃ   abhinivissa   evaṃ
diṭṭhi uppajjati no cassaṃ no ca me siyā na bhavissati na me bhavissatīti.
     [424]  Taṃ  kiṃ  maññatha  bhikkhave  rūpaṃ  niccaṃ  vā  aniccaṃ  vāti .
Aniccaṃ  bhante  .pe.  api  nu  taṃ  anupādāya  evaṃ  diṭṭhi  uppajjeyya
no   cassaṃ   no   ca   me  siyā  na  bhavissati  na  me  bhavissatīti .
No   hetaṃ   bhante  .  vedanā  .  saññā  .  saṅkhārā  .  viññāṇaṃ
niccaṃ   vā   aniccaṃ  vāti  .  aniccaṃ  bhante  .  yaṃ  panāniccaṃ  .pe.
Api   nu   taṃ   anupādāya   evaṃ   diṭṭhi  uppajjeyya  no  cassaṃ  no
ca  me  siyā  na  bhavissati  na  me  bhavissatīti  .  no  hetaṃ  bhante.
Yampidaṃ   diṭṭhaṃ   sutaṃ   mutaṃ   viññātaṃ  pattaṃ  pariyesitaṃ  anuvicaritaṃ  manasā
taṃpi   niccaṃ   vā   aniccaṃ   vāti   .  aniccaṃ  bhante  .pe.  api  nu
taṃ   anupādāya   evaṃ   diṭṭhi   uppajjeyya   no  cassaṃ  no  ca  me
siyā na bhavissati na me bhavissatīti. No hetaṃ bhante.
    Yato  kho  bhikkhave  ariyasāvakassa  imesu  chasu ṭhānesu kaṅkhā pahīnā
hoti   dukkhepissa   kaṅkhā   pahīnā   hoti   .pe.  dukkhanirodhagāminiyā
paṭipadāyapissa  kaṅkhā  pahīnā  hoti  .  ayaṃ  vuccati bhikkhave  ariyasāvako
sotāpanno avinipātadhammo niyato sambodhiparāyanoti.
     [425]   Sāvatthī   .  kismiṃ  nu  kho  bhikkhave  sati  kiṃ  upādāya
kiṃ   abhinivissa   evaṃ   diṭṭhi   uppajjati   natthi   dinnaṃ   natthi   yiṭṭhaṃ
natthi    hutaṃ    natthi   sukatadukkaṭānaṃ   kammānaṃ   phalaṃ   vipāko   natthi
ayaṃ   loko   natthi   paraloko   natthi   mātā   natthi   pitā   natthi
sattā    upapātikā    natthi    loke    samaṇabrāhmaṇā    sammaggatā
sammāpaṭipannā    ye   imañca   lokaṃ   parañca   lokaṃ   sayaṃ   abhiññā
sacchikatvā   pavedenti   cātummahābhūtikoyaṃ   puriso   yadā   1-  kālaṃ
karoti    paṭhavī   paṭhavīkāyaṃ   anupeti   anupagacchati   āpo   āpokāyaṃ
anupeti   anupagacchati   tejo   tejokāyaṃ   anupeti  anupagacchati  vāyo
vāyokāyaṃ   anupeti   anupagacchati   ākāsaṃ   indriyāni  saṅkamanti  2-
āsandipañcamā    purisā    mataṃ    ādāya   gacchati   yāva   āhaḷanā
padāni    paññāyanti    kāpotakāni   aṭṭhīni   bhavanti   bhassantā   3-
āhutiyo   dattupaññattamidaṃ  4-  dānaṃ  nāma  tesaṃ  tucchaṃ  musā  vilāpo
ye   keci  atthikavādaṃ  vadanti  bāle  ca  paṇḍite  ca  kāyassa  bhedā
ucchijjanti vinassanti na honti parammaraṇāti.
     {425.1}  Bhagavaṃmūlakā no bhante dhammā .pe. Rūpe kho bhikkhave sati
rūpaṃ  upādāya  rūpaṃ abhinivissa evaṃ diṭṭhi uppajjati natthi dinnaṃ natthi yiṭṭhaṃ
.pe.  kāyassa  bhedā  ucchijjanti  vinassanti  na honti parammaraṇā 5-.
Vedanāya   sati  .pe.  saññāya  sati  .  saṅkhāresu  sati  .  viññāṇe
@Footnote: 1 Po. yathākālaṃ .   2 pakkamantīti vā pāṭho .  3 bhasmantātipi pāṭho.
@Yu. bhasmantāhutiyo. 4 Ma. dattupaññattaṃ yadidaṃ dānaṃ tesaṃ .   5 Ma. parammaraṇāti.
Sati   viññāṇaṃ   upādāya   viññāṇaṃ   abhinivissa   evaṃ  diṭṭhi  uppajjati
natthi   dinnaṃ  natthi  yiṭṭhaṃ  .pe.  kāyassa  bhedā  ucchijjanti  vinassanti
na honti parammaraṇā.
     [426]  Taṃ  kiṃ  maññatha  bhikkhave  rūpaṃ  niccaṃ  vā  aniccaṃ  vāti .
Aniccaṃ   bhante   .   yaṃ   panāniccaṃ   dukkhaṃ  vipariṇāmadhammaṃ  api  nu  taṃ
anupādāya    evaṃ   diṭṭhi   uppajjeyya   natthi   dinnaṃ   natthi   yiṭṭhaṃ
.pe.  kāyassa  bhedā  ucchijjanti  vinassanti  na  honti  parammaraṇāti.
No   hetaṃ   bhante   .   vedanā   .pe.   saññā  .  saṅkhārā .
Viññāṇaṃ   niccaṃ   vā   aniccaṃ   vāti   .  aniccaṃ  bhante  .pe.  api
nu   taṃ   anupādāya   evaṃ   diṭṭhi   uppajjeyya   natthi   dinnaṃ  natthi
yiṭṭhaṃ   .pe.   kāyassa   bhedā   ucchijjanti   vinassanti   na   honti
parammaraṇāti   .   no   hetaṃ   bhante   .   yampidaṃ   diṭṭhaṃ  sutaṃ  mutaṃ
viññātaṃ   pattaṃ   pariyesitaṃ   anuvicaritaṃ   manasā  taṃpi  niccaṃ  vā  aniccaṃ
vāti   .   aniccaṃ  bhante  .pe.  api  nu  taṃ  anupādāya  evaṃ  diṭṭhi
uppajjeyya   natthi   dinnaṃ   natthi  yiṭṭhaṃ  .pe.  ye  keci  atthikavādaṃ
vadanti    bāle    ca    paṇḍite   ca   kāyassa   bhedā   ucchijjanti
vinassanti na honti parammaraṇāti. No hetaṃ bhante.
    Yato  kho  bhikkhave  ariyasāvakassa  imesu  chasu ṭhānesu kaṅkhā pahīnā
hoti   dukkhepissa   kaṅkhā   pahīnā   hoti   .pe.  dukkhanirodhagāminiyā
paṭipadāyapissa     kaṅkhā     pahīnā     hoti     .    ayaṃ    vuccati
Bhikkhave     ariyasāvako     sotāpanno     avinipātadhammo     niyato
sambodhiparāyanoti.
     [427]   Sāvatthī   .  kismiṃ  nu  kho  bhikkhave  sati  kiṃ  upādāya
kiṃ   abhinivissa   evaṃ   diṭṭhi  uppajjati  karato  1-  kārayato  chindato
chedāpayato  pacato  2-  pacāpayato  socato  socāpayato  3-  kilamato
kilamāpayato     phandato    phandāpayato    pāṇamatipātāpayato    adinnaṃ
ādiyato  sandhiṃ  chindato  nillopaṃ  harato  ekāgārikaṃ  karoto paripanthe
tiṭṭhato   paradāraṃ   gacchato   musā   bhaṇato   karato  na  kariyati  pāpaṃ
khurapariyantena   cepi   cakkena   yo   imissā   paṭhaviyā  pāṇe  ekaṃ
maṃsakhalaṃ    ekaṃ   maṃsapuñjaṃ   kareyya   natthi   tatonidānaṃ   pāpaṃ   natthi
pāpassa    āgamo   dakkhiṇañcepi   gaṅgāya   tīraṃ   gaccheyya   hananto
ghātento   chindanto   chedāpento   pacanto  pacāpento  4-  natthi
tatonidānaṃ    pāpaṃ   natthi   pāpassa   āgamo   uttarañcepi   gaṅgāya
tīraṃ  gaccheyya  dadanto  dāpento  5-  yajanto  yajāpento  6- natthi
tatonidānaṃ    puññaṃ    natthi    puññassa    āgamo    dānena   damena
saṃyamena   saccavajjena   natthi   puññaṃ   natthi   puññassa   āgamoti  .
Bhagavaṃmūlakā   no   bhante   dhammā   .pe.   rūpe   kho  bhikkhave  sati
rūpaṃ    upādāya    rūpaṃ   abhinivissa   evaṃ   diṭṭhi   uppajjati   karato
kārayato    .pe.    natthi    puññaṃ    natthi   puññassa   āgamo  .
Vedanāya    sati   .pe.   saññāya   sati   .   saṅkhāresu   sati  .
@Footnote: 1 Ma. karoto .  2 Yu. vadhato vadhāpayato. 3 Yu. socayato. 4 Ma. Yu. pācento.
@5 Po. dadāpento .  6 Yu. yājento.
Viññāṇe    sati    viññāṇaṃ    upādāya    viññāṇaṃ   abhinivissa   evaṃ
diṭṭhi    uppajjati    karato   kārayato   .pe.   natthi   puññaṃ   natthi
puññassa āgamo.
     [428]  Taṃ  kiṃ  maññatha  bhikkhave  rūpaṃ  niccaṃ  vā  aniccaṃ  vāti .
Aniccaṃ    bhante    .pe.   vipariṇāmadhammaṃ   api   nu   taṃ   anupādāya
evaṃ   diṭṭhi   uppajjeyya   karato   kārayato   .pe.   natthi   puññaṃ
natthi   puññassa   āgamoti   .  no  hetaṃ  bhante  .  vedanā  .pe.
Saññā   .  saṅkhārā  .  viññāṇaṃ  niccaṃ  vā  aniccaṃ  vāti  .  aniccaṃ
bhante  .pe.  api  nu  taṃ  anupādāya  evaṃ  diṭṭhi  uppajjeyya  karato
kārayato   .pe.   natthi  puññassa  āgamoti  .  no  hetaṃ  bhante .
Yampidaṃ   diṭṭhaṃ   sutaṃ   mutaṃ   viññātaṃ  pattaṃ  pariyesitaṃ  anuvicaritaṃ  manasā
taṃpi   niccaṃ   vā  aniccaṃ  vāti  .  aniccaṃ  bhante  .pe.  api  nu  taṃ
anupādāya    evaṃ    diṭṭhi   uppajjeyya   karato   kārayato   .pe.
Natthi puññaṃ natthi puññassa āgamoti. No hetaṃ bhante.
    Yato  kho  bhikkhave  ariyasāvakassa  imesu  chasu ṭhānesu kaṅkhā pahīnā
hoti   dukkhepissa   kaṅkhā   pahīnā   hoti   .pe.  dukkhanirodhagāminiyā
paṭipadāyapissa  kaṅkhā  pahīnā  hoti  .  ayaṃ  vuccati  bhikkhave ariyasāvako
sotāpanno avinipātadhammo niyato sambodhiparāyanoti.
     [429]   Sāvatthī   .  kismiṃ  nu  kho  bhikkhave  sati  kiṃ  upādāya
kiṃ   abhinivissa   evaṃ   diṭṭhi   uppajjati   natthi   hetu  natthi  paccayo
Sattānaṃ  saṅkilesāya  ahetū  1-  appaccayā  sattā  saṅkilissanti  natthi
hetu   natthi   paccayo   sattānaṃ   visuddhiyā  ahetū  appaccayā  sattā
visujjhanti  natthi  balaṃ  natthi  viriyaṃ  natthi  purisathāmo  natthi  purisaparakkamo
sabbe   sattā   sabbe   pāṇā   sabbe   bhūtā  sabbe  jīvā  avasā
abalā    aviriyā    niyatisaṅgatibhāvapariṇatā    chasvevābhijātīsu   sukhadukkhaṃ
paṭisaṃvedentīti   .   bhagavaṃmūlakā   no   bhante   dhammā   .pe.  rūpe
kho  bhikkhave  sati  rūpaṃ  upādāya  rūpaṃ  abhinivissa  evaṃ  diṭṭhi  uppajjati
natthi   hetu   natthi   paccayo   .pe.   sukhadukkhaṃ   paṭisaṃvedentīti  .
Vedanāya   sati  .pe.  saññāya  sati  .  saṅkhāresu  sati  .  viññāṇe
sati   viññāṇaṃ   upādāya   viññāṇaṃ   abhinivissa   evaṃ  diṭṭhi  uppajjati
natthi hetu natthi paccayo .pe. Sukhadukkhaṃ paṭisaṃvedentīti.
     [430]  Taṃ  kiṃ  maññatha  bhikkhave  rūpaṃ  niccaṃ  vā  aniccaṃ  vāti .
Aniccaṃ    bhante    .pe.   vipariṇāmadhammaṃ   api   nu   taṃ   anupādāya
evaṃ    diṭṭhi    uppajjeyya   natthi   hetu   natthi   paccayo   .pe.
Sukhadukkhaṃ   paṭisaṃvedentīti   .   no   hetaṃ  bhante  .  vedanā  .pe.
Saññā   .  saṅkhārā  .  viññāṇaṃ  niccaṃ  vā  aniccaṃ  vāti  .  aniccaṃ
bhante   .pe.   api   nu   taṃ   anupādāya   evaṃ  diṭṭhi  uppajjeyya
natthi   hetu   natthi   paccayo   .pe.   sukhadukkhaṃ   paṭisaṃvedentīti  .
No  hetaṃ  bhante  .  yampidaṃ  diṭṭhaṃ  sutaṃ  mutaṃ  viññātaṃ  pattaṃ  pariyesitaṃ
anuvicaritaṃ  manasā  taṃpi  niccaṃ  vā  aniccaṃ  vāti  .  aniccaṃ bhante .pe.
@Footnote: 1 Yu. ahetu.
Api   nu   taṃ   anupādāya  evaṃ  diṭṭhi  uppajjeyya  natthi  hetu  natthi
paccayo .pe. Sukhadukkhaṃ paṭisaṃvedentīti. No hetaṃ bhante.
    Yato  kho  bhikkhave  ariyasāvakassa  imesu  chasu ṭhānesu kaṅkhā pahīnā
hoti   dukkhepissa   kaṅkhā   pahīnā   hoti   .pe.  dukkhanirodhagāminiyā
paṭipadāyapissa  kaṅkhā  pahīnā  hoti  .  ayaṃ  vuccati  bhikkhave ariyasāvako
sotāpanno avinipātadhammo niyato sambodhiparāyanoti.
     [431]   Sāvatthī   .  kismiṃ  nu  kho  bhikkhave  sati  kiṃ  upādāya
kiṃ   abhinivissa  evaṃ  diṭṭhi  uppajjati  sattīme  kāyā  akaṭā  akaṭavidhā
animmitā   animmitavidhā  1-  vañjhā  kūṭaṭṭhā  esikaṭṭhāyiṭṭhitā  te  na
iñjanti   na   vipariṇamanti  2-  [3]-  aññamaññaṃ  byādhenti  4-  nālaṃ
aññamaññassa   sukhāya   vā   dukkhāya  vā  [5]-  .  katame  satta .
Paṭhavīkāyo āpokāyo tejokāyo vāyokāyo sukhe dukkhe jīve.
     {431.1}  Sattīme  kāyā  akaṭā  akaṭavidhā animmitā animmitavidhā
vañjhā   kūṭaṭṭhā  esikaṭṭhāyiṭṭhitā  te  na  iñjanti  na  vipariṇamanti  na
aññamaññaṃ   byādhenti  nālaṃ  aññamaññassa  sukhāya  vā  dukkhāya  vā .
Yopi  tiṇhena  satthena  sīsaṃ  chindati na koci 6- kiñci jīvitā voropeti.
Sattannaṃ tveva kāyānamantarena satthaṃ vivaramanupavisati.
     {431.2}  Cuddasa  kho  panimāni  yonippamukhasatasahassāni saṭṭhī 7- ca
satāni  cha  ca  satāni pañca 8- ca kammuno satāni ca pañca ca kammāni tīṇi ca
@Footnote: 1 Ma. Yu. animmātā .  2 Po. Yu. na vipariṇāmenti .  3 Ma. Yu. nasaddo
@dissati .  4 Ma. byāpādhenti . 5 Ma. Yu. etthantare sukhadukkhāya vāti dissati.
@6 Yu. na koci taṃ. Ma. na sopi kañci .  7 Po. chasaṭṭhī .  8 Yu. pañca kammasatāni.
Kammāni   kamme   ca   aḍḍhakamme   ca   dvaṭṭhipaṭipadā  dvaṭṭhantarakappā
chaḷābhijātiyo    aṭṭha    purisabhūmiyo    ekūnapaññāsa   ājīvasate   1-
ekūnapaññāsa    paribbājakasate    ekūnapaññāsa    nāgavāsasate   vīse
indriyasate  tiṃse  nirayasate  chattiṃsa  rajodhātuyo  satta  saññigabbhā  2-
satta   asaññigabbhā   satta   nigaṇṭhigabbhā   satta   dibbā   3-   satta
mānusā   satta  pisācā  4-  satta  sarā  satta  pavuṭā  5-  satta  ca
pavuṭasatāni  satta  papātā  satta  ca  papātasatāni  satta  supinā  satta ca
supinasatāni   cullāsīti   mahākappino  satasahassāni  yāni  6-  bāle  ca
paṇḍite    ca   sandhāvitvā   saṃsaritvā   dukkhassantaṃ   karissanti   tattha
natthi  imināhaṃ  sīlena  vā  vatena  vā  tapena  vā  brahmacariyena  vā
aparipakkaṃ   vā   kammaṃ  paripācessāmi  paripakkaṃ  vā  kammaṃ  phussa  phussa
byantīkarissāmīti    hevaṃ    natthi    doṇamite   sukhadukkhe   pariyantakate
saṃsāre   natthi   hāyanavaḍḍhane   natthi   ukkaṃsāvakaṃse   .   seyyathāpi
nāma  suttaguḷe  khitte  nibbeṭhiyamānameva  paleti  7-  .  evameva 8-
bāle ca paṇḍite ca nibbeṭhiyamānā sukhadukkhaṃ palentīti.
     {431.3}  Bhagavaṃmūlakā  no  bhante  dhammā. Rūpe kho bhikkhave sati
rūpaṃ   upādāya   rūpaṃ  abhinivissa  evaṃ  diṭṭhi  uppajjati  sattīme  kāyā
akaṭā   akaṭavidhā  .pe.  sukhadukkhaṃ  palentīti  .  vedanāya  sati  .pe.
Saññāya  sati  .  saṅkhāresu  sati  .  viññāṇe  sati  viññāṇaṃ  upādāya
@Footnote: 1 Ma. Yu. ājīvakasate .  2 Po. Ma. Yu. saññīgabbhā ... .  3 Ma. devātipi pāṭho.
@4 Ma. Yu. pesācā .  5 Yu. pavudhā .  6 Yu. ayaṃ pāṭho natthi .  7 Po. phaleti.
@8 Yu. evamevaṃ.
Viññāṇaṃ   abhinivissa   evaṃ   diṭṭhi   uppajjati   sattīme  kāyā  akaṭā
akaṭavidhā .pe. Sukhadukkhaṃ palentīti.
     [432]  Taṃ  kiṃ  maññatha  bhikkhave  rūpaṃ  niccaṃ  vā  aniccaṃ  vāti .
Aniccaṃ   bhante   .   yaṃ   panāniccaṃ   dukkhaṃ  vipariṇāmadhammaṃ  api  nu  taṃ
anupādāya   evaṃ  diṭṭhi  uppajjeyya  sattīme  kāyā  akaṭā  akaṭavidhā
.pe.   sukhadukkhaṃ   palentīti  .  no  hetaṃ  bhante  .  vedanā  .pe.
Saññā   .   saṅkhārā   .   viññāṇaṃ   niccaṃ   vā   aniccaṃ  vāti .
Aniccaṃ   bhante   .   api   nu  taṃ  upādāya  evaṃ  diṭṭhi  uppajjeyya
sattīme   kāyā   akaṭā   akaṭavidhā   .pe.   sukhadukkhaṃ   palentīti .
No   hetaṃ   bhante   .   yampidaṃ   diṭṭhaṃ   sutaṃ   mutaṃ   viññātaṃ  pattaṃ
pariyesitaṃ   anuvicaritaṃ   manasā  taṃpi  niccaṃ  vā  aniccaṃ  vāti  .  aniccaṃ
bhante   .pe.   api   nu   taṃ   anupādāya   evaṃ  diṭṭhi  uppajjeyya
sattīme   kāyā   akaṭā   akaṭavidhā   .pe.   nibbeṭhiyamānā  sukhadukkhaṃ
palentīti. No hetaṃ bhante.
    Yato  kho  bhikkhave  ariyasāvakassa  imesu  chasu ṭhānesu kaṅkhā pahīnā
hoti   dukkhepissa   kaṅkhā   pahīnā   hoti   .pe.  dukkhanirodhagāminiyā
paṭipadāyapissa  kaṅkhā  pahīnā  hoti  .  ayaṃ  vuccati  bhikkhave ariyasāvako
sotāpanno avinipātadhammo niyato sambodhiparāyanoti.
     [433]   Sāvatthī   .  kismiṃ  nu  kho  bhikkhave  sati  kiṃ  upādāya
kiṃ    abhinivissa    evaṃ    diṭṭhi    uppajjati   sassato   lokoti  .
Bhagavaṃmūlakā   no   bhante  dhammā  .pe.  rūpe  kho  bhikkhave  sati  rūpaṃ
upādāya   rūpaṃ   abhinivissa  evaṃ  diṭṭhi  uppajjati  sassato  lokoti .
Vedanāya   sati  .pe.  saññāya  sati  .  saṅkhāresu  sati  .  viññāṇe
sati   viññāṇaṃ   upādāya   viññāṇaṃ   abhinivissa   evaṃ  diṭṭhi  uppajjati
sassato lokoti.
     [434]  Taṃ  kiṃ  maññatha  bhikkhave  rūpaṃ  niccaṃ  vā  aniccaṃ  vāti .
Aniccaṃ    bhante    .pe.   vipariṇāmadhammaṃ   api   nu   taṃ   anupādāya
evaṃ   diṭṭhi   uppajjeyya  sassato  lokoti  .  no  hetaṃ  bhante .
Vedanā   .pe.   saññā  .  saṅkhārā  .  viññāṇaṃ  niccaṃ  vā  aniccaṃ
vāti   .   aniccaṃ  bhante  .pe.  api  nu  taṃ  anupādāya  evaṃ  diṭṭhi
uppajjeyya   sassato   lokoti   .   no   hetaṃ   bhante  .  yampidaṃ
diṭṭhaṃ   sutaṃ   mutaṃ   viññātaṃ   pattaṃ   pariyesitaṃ   anuvicaritaṃ  manasā  taṃpi
niccaṃ   vā   aniccaṃ   vāti  .  aniccaṃ  bhante  .  yaṃ  panāniccaṃ  dukkhaṃ
vā  taṃ  sukhaṃ  vāti  .  dukkhaṃ  bhante  .  yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ
api   nu  taṃ  anupādāya  evaṃ  diṭṭhi  uppajjeyya  sassato  lokoti .
No hetaṃ bhante.
    Yato  kho  bhikkhave  ariyasāvakassa  imesu  chasu ṭhānesu kaṅkhā pahīnā
hoti   dukkhepissa   kaṅkhā   pahīnā   hoti   .pe.  dukkhanirodhagāminiyā
paṭipadāyapissa  kaṅkhā  pahīnā  hoti  .  ayaṃ  vuccati  bhikkhave ariyasāvako
sotāpanno avinipātadhammo niyato sambodhiparāyanoti.
     [435]   Sāvatthī   .  kismiṃ  nu  kho  bhikkhave  sati  kiṃ  upādāya
kiṃ   abhinivissa  evaṃ  diṭṭhi  uppajjati  asassato  lokoti  .  bhagavaṃmūlakā
no   bhante  dhammā  .pe.  rūpe  kho  bhikkhave  sati  .pe.  vedanāya
sati   .   saññāya   sati   .   saṅkhāresu   sati   .   viññāṇe  sati
viññāṇaṃ    niccaṃ   vā   aniccaṃ   vāti   .   aniccaṃ   bhante   .pe.
Api  nu  taṃ  anupādāya  evaṃ  diṭṭhi  uppajjeyya  asassato  lokoti .
No  hetaṃ  bhante  .  yampidaṃ  diṭṭhaṃ  sutaṃ  mutaṃ  viññātaṃ  pattaṃ  pariyesitaṃ
anuvicaritaṃ   manasā   taṃpi   niccaṃ   vā  aniccaṃ  vāti  .  aniccaṃ  bhante
.pe.   api   nu   taṃ   anupādāya  evaṃ  diṭṭhi  uppajjeyya  asassato
lokoti. No hetaṃ bhante.
    Yato  kho  bhikkhave  ariyasāvakassa  imesu  chasu ṭhānesu kaṅkhā pahīnā
hoti   dukkhepissa   kaṅkhā   pahīnā   hoti   .pe.  dukkhanirodhagāminiyā
paṭipadāyapissa  kaṅkhā  pahīnā  hoti  .  ayaṃ  vuccati  bhikkhave ariyasāvako
sotāpanno avinipātadhammo niyato sambodhiparāyanoti.
     [436]   Sāvatthī   .  kismiṃ  nu  kho  bhikkhave  sati  kiṃ  upādāya
kiṃ   abhinivissa   evaṃ  diṭṭhi  uppajjati  antavā  lokoti  .  bhagavaṃmūlakā
no bhante dhammā .pe. Niyato sambodhiparāyanoti.
     [437]  Sāvatthī  .  kismiṃ  nu  kho  bhikkhave  sati  kiṃ  upādāya kiṃ
abhinivissa   evaṃ   diṭṭhi   uppajjati   anantavā  lokoti  .  bhagavaṃmūlakā
no bhante dhammā .pe. Niyato sambodhiparāyanoti.
     [438]   Sāvatthī   .  kismiṃ  nu  kho  bhikkhave  sati  kiṃ  upādāya
kiṃ  abhinivissa  evaṃ  diṭṭhi  uppajjati  taṃ  jīvaṃ  taṃ  sarīranti . Bhagavaṃmūlakā
no bhante dhammā .pe. Niyato sambodhiparāyanoti.
     [439]   Sāvatthī   .  kismiṃ  nu  kho  bhikkhave  sati  kiṃ  upādāya
kiṃ   abhinivissa   evaṃ   diṭṭhi   uppajjati  aññaṃ  jīvaṃ  aññaṃ  sarīranti .
Bhagavaṃmūlakā no bhante dhammā .pe. Niyato sambodhiparāyanoti.
     [440]   Sāvatthī   .  kismiṃ  nu  kho  bhikkhave  sati  kiṃ  upādāya
kiṃ   abhinivissa   evaṃ  diṭṭhi  uppajjati  hoti  tathāgato  parammaraṇāti .
Bhagavaṃmūlakā no bhante dhammā .pe. Niyato sambodhiparāyanoti.
     [441]   Sāvatthī  .  tatra  kho  .  kismiṃ  nu  kho  bhikkhave  sati
kiṃ    upādāya   kiṃ   abhinivissa   evaṃ   diṭṭhi   uppajjati   na   hoti
tathāgato   parammaraṇāti   .   bhagavaṃmūlakā   no   bhante  dhammā  .pe.
Niyato sambodhiparāyanoti.
     [442]   Sāvatthī   .  kismiṃ  nu  kho  bhikkhave  sati  kiṃ  upādāya
kiṃ   abhinivissa   evaṃ   diṭṭhi   uppajjati   hoti   ca   na   ca   hoti
tathāgato   parammaraṇāti   .   bhagavaṃmūlakā   no   bhante  dhammā  .pe.
Niyato sambodhiparāyanoti.
     [443]   Sāvatthī   .  kismiṃ  nu  kho  bhikkhave  sati  kiṃ  upādāya
kiṃ   abhinivissa   evaṃ   diṭṭhi   uppajjati   neva   hoti   na  na  hoti
tathāgato   parammaraṇāti   .   bhagavaṃmūlakā   no   bhante  dhammā  .pe.
Rūpe   kho   bhikkhave   sati  rūpaṃ  upādāya  rūpaṃ  abhinivissa  evaṃ  diṭṭhi
uppajjati neva hoti na na hoti tathāgato parammaraṇāti .pe.
     [444]  Taṃ  kiṃ  maññatha  bhikkhave  rūpaṃ  niccaṃ  vā  aniccaṃ  vāti .
Aniccaṃ    bhante    .pe.   vipariṇāmadhammaṃ   api   nu   taṃ   anupādāya
evaṃ   diṭṭhi   uppajjeyya   neva   hoti   na   na   hoti   tathāgato
parammaraṇāti   .   no   hetaṃ   bhante   .   yampidaṃ   diṭṭhaṃ  sutaṃ  mutaṃ
viññātaṃ   pattaṃ   pariyesitaṃ   anuvicaritaṃ   manasā  taṃpi  niccaṃ  vā  aniccaṃ
vāti   .   aniccaṃ   bhante   .   yaṃ   panāniccaṃ   dukkhaṃ  vā  taṃ  sukhaṃ
vāti   .   dukkhaṃ   bhante   .  yaṃ  panāniccaṃ  dukkhaṃ  vipariṇāmadhammaṃ  api
nu   taṃ   anupādāya   evaṃ   diṭṭhi   uppajjeyya   neva  hoti  na  na
hoti tathāgato parammaraṇāti. No hetaṃ bhante.
    Yato  ca  kho  bhikkhave  ariyasāvakassa  imesu  chasu  ṭhānesu  kaṅkhā
pahīnā    hoti   dukkhepissa   kaṅkhā   pahīnā   hoti   dukkhasamudayepissa
kaṅkhā pahīnā hoti .pe. Niyato sambodhiparāyanoti.
                     Sotāpattivaggo.
                  Aṭṭhārasaveyyākaraṇaṃ niṭṭhitaṃ
                     ------------
@Footnote:Ma. Yu.                 tassuddānaṃ
@      vātaṃ etaṃ mama                     so attā no ca me siyā
@      natthi karoto hetu ca          mahādiṭṭhena aṭṭhamaṃ
@      sassato loko ca               asassato ca antavā ca
@      anantavā ca taṃ jīvaṃ             taṃ sariranti aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sariranti ca
@      hoti tathāgato paraṃmaraṇāti       na hoti tathāgato paraṃmaraṇāti
@      neva hoti na na hoti                 tathāgato paraṃmaraṇāti.
              Diṭṭhisaṃyutte dutiyapeyyālo dutiyo 1-
     [445]   Sāvatthī   .  kismiṃ  nu  kho  bhikkhave  sati  kiṃ  upādāya
kiṃ   abhinivissa   evaṃ   diṭṭhi  uppajjati  na  vātā  vāyanti  na  najjo
sandanti   na   gabbhiniyo   vijāyanti   na   candimasuriyā   udenti   vā
apenti   vā   esikaṭṭhāyiṭṭhitāti   .  bhagavaṃmūlakā  no  bhante  dhammā
.pe.   rūpe   kho  bhikkhave  sati  rūpaṃ  upādāya  rūpaṃ  abhinivissa  evaṃ
diṭṭhi   uppajjati   na   vātā   vāyanti  .pe.  esikaṭṭhāyiṭṭhitāti .
Vedanāya   sati  .pe.  saññāya  sati  .  saṅkhāresu  sati  .  viññāṇe
sati   viññāṇaṃ   upādāya   viññāṇaṃ   abhinivissa   evaṃ  diṭṭhi  uppajjati
na vātā vāyanti .pe. Esikaṭṭhāyiṭṭhitāti.
     [446]  Taṃ  kiṃ  maññatha  bhikkhave  rūpaṃ  niccaṃ  vā  aniccaṃ  vāti .
Aniccaṃ   bhante   .pe.   vipariṇāmadhammaṃ   api  nu  taṃ  anupādāya  evaṃ
diṭṭhi   uppajjeyya   na  vātā  vāyanti  .pe.  esikaṭṭhāyiṭṭhitāti .
No   hetaṃ  bhante  .  iti  kho  bhikkhave  dukkhe  sati  dukkhaṃ  upādāya
dukkhaṃ   abhinivissa   evaṃ   diṭṭhi   uppajjati  na  vātā  vāyanti  .pe.
Esikaṭṭhāyiṭṭhitāti   .   vedanā   .pe.   saññā   .   saṅkhārā .
Viññāṇaṃ   niccaṃ   vā   aniccaṃ   vāti   .   aniccaṃ  bhante  .  .pe.
Vipariṇāmadhammaṃ   api   nu   taṃ   anupādāya   evaṃ   diṭṭhi   uppajjeyya
na      vātā      vāyanti     .pe.     esikaṭṭhāyiṭṭhitāti    .
@Footnote: 1 Ma. dutiyagamanavagga-vātasutta.
No   hetaṃ  bhante  .  iti  kho  bhikkhave  dukkhe  sati  dukkhaṃ  upādāya
dukkhaṃ   abhinivissa   evaṃ   diṭṭhi  uppajjati  1-  na  vātā  vāyanti  na
najjo   sandanti   na   gabbhiniyo   vijāyanti   na  candimasuriyā  udenti
vā   apenti   vā  esikaṭṭhāyiṭṭhitāti  .  (purimagamanāni  hi  aṭṭhārasa
veyyākaraṇāni vitthārāni).
     [447]   Sāvatthī  .  tatra  kho  .  kismiṃ  nu  kho  bhikkhave  sati
kiṃ   upādāya   kiṃ   abhinivissa   evaṃ   diṭṭhi   uppajjati   neva  hoti
na   na   hoti   tathāgato   parammaraṇāti   .   bhagavaṃmūlakā  no  bhante
dhammā   .pe.  rūpe  kho  bhikkhave  sati  rūpaṃ  upādāya  rūpaṃ  abhinivissa
evaṃ  diṭṭhi  uppajjati  neva  hoti  na  na  hoti tathāgato parammaraṇāti.
Vedanāya   sati  .pe.  saññāya  sati  .  saṅkhāresu  sati  .  viññāṇe
sati   viññāṇaṃ   upādāya   viññāṇaṃ   abhinivissa   evaṃ  diṭṭhi  uppajjati
neva hoti [2]- na na hoti tathāgato parammaraṇāti.
     [448]  Taṃ  kiṃ  maññatha  bhikkhave  rūpaṃ  niccaṃ  vā  aniccaṃ  vāti .
Aniccaṃ    bhante    .pe.   vipariṇāmadhammaṃ   api   nu   taṃ   anupādāya
evaṃ   diṭṭhi   uppajjeyya   neva   hoti   na   na   hoti   tathāgato
parammaraṇāti   .  no  hetaṃ  bhante  .  iti  kho  bhikkhave  dukkhe  sati
dukkhaṃ    upādāya   dukkhaṃ   abhinivissa   evaṃ   diṭṭhi   uppajjati   neva
hoti   na   na   hoti   tathāgato   parammaraṇāti   .   vedanā  .pe.
@Footnote: 1 Ma. uppajjeyya. 2 Yu. etthantare tathāgatoti dissati.
Saññā   .   saṅkhārā   .   viññāṇaṃ   niccaṃ   vā   aniccaṃ  vāti .
Aniccaṃ    bhante    .pe.   vipariṇāmadhammaṃ   api   nu   taṃ   anupādāya
evaṃ   diṭṭhi   uppajjeyya   neva   hoti   na   na   hoti   tathāgato
parammaraṇāti   .   no   hetaṃ   bhante   .  iti  kho  bhikkhave  dukkhe
sati   dukkhaṃ   upādāya   dukkhaṃ   abhinivissa  evaṃ  diṭṭhi  uppajjati  neva
hoti na na hoti tathāgato parammaraṇāti.
     [449]   Sāvatthī   .  kismiṃ  nu  kho  bhikkhave  sati  kiṃ  upādāya
kiṃ   abhinivissa   evaṃ   diṭṭhi   uppajjati   rūpī   attā  hoti  arogo
parammaraṇāti   .   bhagavaṃmūlakā   no   bhante  dhammā  .pe.  rūpe  kho
bhikkhave   sati   rūpaṃ   upādāya   rūpaṃ  abhinivissa  evaṃ  diṭṭhi  uppajjati
rūpī   attā   hoti   arogo   parammaraṇāti  .  vedanāya  sati  .pe.
Saññāya   sati   .   saṅkhāresu   sati   .   viññāṇe   sati   viññāṇaṃ
upādāya   viññāṇaṃ   abhinivissa   evaṃ   diṭṭhi   uppajjati   rūpī  attā
hoti arogo parammaraṇāti.
     [450]  Taṃ  kiṃ  maññatha  bhikkhave  rūpaṃ  niccaṃ  vā  aniccaṃ  vāti .
Aniccaṃ    bhante    .pe.   vipariṇāmadhammaṃ   api   nu   taṃ   anupādāya
evaṃ   diṭṭhi   uppajjeyya  rūpī  attā  hoti  arogo  parammaraṇāti .
No   hetaṃ  bhante  .  iti  kho  bhikkhave  dukkhe  sati  dukkhaṃ  upādāya
dukkhaṃ  abhinivissa  evaṃ  diṭṭhi  uppajjati  1-  rūpī  attā  hoti  arogo
parammaraṇāti   .   vedanā   .pe.   saññā  .  saṅkhārā  .  viññāṇaṃ
@Footnote: 1 Po. uppajjeyya.
Niccaṃ   vā   aniccaṃ   vāti   .   aniccaṃ  bhante  .pe.  vipariṇāmadhammaṃ
api   nu   taṃ  anupādāya  evaṃ  diṭṭhi  uppajjeyya  rūpī  attā   hoti
arogo  parammaraṇāti  .  no  hetaṃ  bhante  .  iti  kho bhikkhave dukkhe
sati    dukkhaṃ    upādāya   dukkhaṃ   abhinivissa   evaṃ   diṭṭhi   uppajjati
rūpī attā hoti arogo parammaraṇāti.
     [451]   Sāvatthī   .  kismiṃ  nu  kho  bhikkhave  sati  kiṃ  upādāya
kiṃ   abhinivissa   evaṃ   diṭṭhi   uppajjati   arūpī  attā  hoti  arogo
parammaraṇāti  (peyyālo).
     [452]   Sāvatthī   .   rūpī  ca  arūpī  ca  attā  hoti  arogo
parammaraṇāti.
     [453] Neva rūpī nārūpī attā hoti arogo parammaraṇāti.
     [454] Ekantasukhī attā hoti arogo parammaraṇāti.
     [455] Ekantadukkhī attā hoti arogo parammaraṇāti.
     [456] Sukhadukkhī attā hoti arogo parammaraṇāti.
     [457]   Adukkhamasukhī   attā   hoti   arogo   parammaraṇāti  .
Bhagavaṃmūlakā   no   bhante  dhammā  .pe.  rūpe  kho  bhikkhave  sati  rūpaṃ
upādāya   rūpaṃ   abhinivissa   evaṃ   diṭṭhi  uppajjati  adukkhamasukhī  attā
hoti   arogo   parammaraṇāti   .   vedanāya   sati   .pe.   saññāya
sati   .   saṅkhāresu   sati   .   viññāṇe   sati   viññāṇaṃ  upādāya
viññāṇaṃ     abhinivissa     evaṃ     diṭṭhi     uppajjati     adukkhamasukhī
Attā hoti arogo parammaraṇāti.
     [458]  Taṃ  kiṃ  maññatha  bhikkhave  rūpaṃ  niccaṃ  vā  aniccaṃ  vāti .
Aniccaṃ    bhante    .pe.   vipariṇāmadhammaṃ   api   nu   taṃ   anupādāya
evaṃ    diṭṭhi    uppajjeyya    adukkhamasukhī    attā   hoti   arogo
paramamaraṇāti   .  no  hetaṃ  bhante  .  iti  kho  bhikkhave  dukkhe  sati
dukkhaṃ   upādāya   dukkhaṃ   abhinivissa   evaṃ  diṭṭhi  uppajjati  adukkhamasukhī
attā   hoti   arogo   parammaraṇāti   .  vedanā  .pe.  saññā .
Saṅkhārā   .   viññāṇaṃ   niccaṃ   vā  aniccaṃ  vāti  .  aniccaṃ  bhante
.pe.    vipariṇāmadhammaṃ    api    nu    taṃ   anupādāya   evaṃ   diṭṭhi
uppajjeyya    adukkhamasukhī   attā   hoti   arogo   parammaraṇāti  .
No   hetaṃ  bhante  .  iti  kho  bhikkhave  dukkhe  sati  dukkhaṃ  upādāya
dukkhaṃ   abhinivissa   evaṃ   diṭṭhi   uppajjati   adukkhamasukhī   attā  hoti
arogo parammaraṇāti (dutiyapeyyālo).
                       ---------
                     Ma. Yu. Tassuddānaṃ
         vātaṃ etaṃ mama 1-                      so attā no ca me siyā
         natthi karoto hetu ca 2-          mahādiṭṭhena aṭṭhamaṃ
         sassato asassato ceva            antānantavā 3- ca vuccati.
         Taṃ jīvaṃ aññaṃ jīvañca                tathāgatena cattāro
         rūpī attā hoti                      arūpī ca attā hoti
         rūpī ca arūpī ca attā hoti
         neva rūpī nārūpī attā hoti     ekantasukhī attā hoti
         ekantadukkhī attā hoti        sukhadukkhī attā hoti
         adukkhamasukhī attā hoti         arogo paraṃ maraṇāti.
         Ime chabbīsati suttā               dutiyavārena desitā
@Footnote: 1 Yu. mama .  2 Yu. hetuyā .  3 Yu. antānantā.
              Diṭṭhisaṃyutte tatiyapeyyālo tatiyo 1-
     [459]   Sāvatthī  .  tatra  kho  .  kismiṃ  nu  kho  bhikkhave  sati
kiṃ   upādāya   kiṃ   abhinivissa   evaṃ   diṭṭhi   uppajjati   na   vātā
vāyanti   na   najjo  sandanti  na  gabbhiniyo  vijāyanti  na  candimasuriyā
udenti   vā   apenti   vā   esikaṭṭhāyiṭṭhitāti  .  bhagavaṃmūlakā  no
bhante   dhammā   .pe.   rūpe  kho  bhikkhave  sati  rūpaṃ  upādāya  rūpaṃ
abhinivissa    evaṃ    diṭṭhi   uppajjati   na   vātā   vāyanti   .pe.
Esikaṭṭhāyiṭṭhitāti   .   vedanāya   sati   .pe.   saññāya   sati  .
Saṅkhāresu   sati   .   viññāṇe   sati   viññāṇaṃ   upādāya   viññāṇaṃ
abhinivissa    evaṃ    diṭṭhi   uppajjati   na   vātā   vāyanti   .pe.
Esikaṭṭhāyiṭṭhitāti.
     [460]  Taṃ  kiṃ  maññatha  bhikkhave  rūpaṃ  niccaṃ  vā  aniccaṃ  vāti .
Aniccaṃ    bhante    .pe.   vipariṇāmadhammaṃ   api   nu   taṃ   anupādāya
evaṃ  diṭṭhi  uppajjeyya  na  vātā  vāyanti .pe. Esikaṭṭhāyiṭṭhitāti.
No  hetaṃ  bhante  .  iti  kho  bhikkhave  yadaniccaṃ  taṃ  dukkhaṃ  tasmiṃ  sati
tadupādāya   evaṃ   diṭṭhi   uppajjati   na   vātā  vāyanti  na  najjo
sandanti    na    gabbhiniyo    vijāyanti    na    candimasuriyā   udenti
vā    apenti    vā    esikaṭṭhāyiṭṭhitāti    .    vedanā   .pe.
Saññā   .    saṅkhārā   .   viññāṇaṃ   niccaṃ   vā  aniccaṃ  vāti .
@Footnote: 1 Ma. tatiyagamanavagga-navātasutta.
Aniccaṃ    bhante    .pe.   vipariṇāmadhammaṃ   api   nu   taṃ   anupādāya
evaṃ  diṭṭhi  uppajjeyya  na  vātā  vāyanti .pe. Esikaṭṭhāyiṭṭhitāti.
No  hetaṃ  bhante  .  iti  kho  bhikkhave  yadaniccaṃ  taṃ  dukkhaṃ  tasmiṃ  sati
tadupādāya   evaṃ   diṭṭhi   uppajjati   .pe.   esikaṭṭhāyiṭṭhitāti  .
(chabbīsaṃ vitthāretabbāni). [1]-
     [461]   Sāvatthī   .  kismiṃ  nu  kho  bhikkhave  sati  kiṃ  upādāya
kiṃ    abhinivissa   evaṃ   diṭṭhi   uppajjati   adukkhamasukhī   attā   hoti
arogo   parammaraṇāti   .   bhagavaṃmūlakā   no   bhante   dhammā  .pe.
Rūpe   kho   bhikkhave   sati  rūpaṃ  upādāya  rūpaṃ  abhinivissa  evaṃ  diṭṭhi
uppajjati    adukkhamasukhī    attā    hoti   arogo   parammaraṇāti  .
Vedanāya   sati  .pe.  saññāya  sati  .  saṅkhāresu  sati  .  viññāṇe
sati   viññāṇaṃ   upādāya   viññāṇaṃ   abhinivissa   evaṃ  diṭṭhi  uppajjati
adukkhamasukhī attā hoti arogo parammaraṇāti.
     [462]  Taṃ  kiṃ  maññatha  bhikkhave  rūpaṃ  niccaṃ  vā  aniccaṃ  vāti .
Aniccaṃ    bhante    .pe.   vipariṇāmadhammaṃ   api   nu   taṃ   anupādāya
evaṃ    diṭṭhi    uppajjeyya    adukkhamasukhī    attā   hoti   arogo
parammaraṇāti   .  no  hetaṃ  bhante  .  iti  kho  bhikkhave  yadaniccaṃ  taṃ
dukkhaṃ   tasmiṃ   sati   tadupādāya   evaṃ   diṭṭhi   uppajjati   adukkhamasukhī
attā   hoti   arogo   parammaraṇāti   .  vedanā  .pe.  saññā .
Saṅkhārā  .  viññāṇaṃ  niccaṃ  vā  aniccaṃ  vāti  .  aniccaṃ bhante .pe.
@Footnote: 1 Ma. dutiyavagge viya catuvīsati suttāni pūretabbāni "pañcavīsatimaṃ".
Vipariṇāmadhammaṃ   api   nu   taṃ   anupādāya   evaṃ   diṭṭhi   uppajjeyya
adukkhamasukhī    attā   hoti   arogo   parammaraṇāti   .   no   hetaṃ
bhante   .   iti   kho   bhikkhave   yadaniccaṃ   taṃ   dukkhaṃ   tasmiṃ   sati
tadupādāya   evaṃ   diṭṭhi   uppajjati  adukkhamasukhī  attā  hoti  arogo
parammaraṇāti  (tatiyapeyyālo).
                      -----------
              Diṭṭhisaṃyutte catutthapeyyālo catuttho
     [463]   Sāvatthī   .  kismiṃ  nu  kho  bhikkhave  sati  kiṃ  upādāya
kiṃ   abhinivissa   evaṃ   diṭṭhi  uppajjati  na  vātā  vāyanti  na  najjo
sandanti   na   gabbhiniyo   vijāyanti   na   candimasuriyā   udenti   vā
apenti   vā   esikaṭṭhāyiṭṭhitāti   .  bhagavaṃmūlakā  no  bhante  dhammā
.pe.   rūpe   kho  bhikkhave  sati  rūpaṃ  upādāya  rūpaṃ  abhinivissa  evaṃ
diṭṭhi   uppajjati   na   vātā   vāyanti  .pe.  esikaṭṭhāyiṭṭhitāti .
Vedanāya   sati  .pe.  saññāya  sati  .  saṅkhāresu  sati  .  viññāṇe
sati   viññāṇaṃ   upādāya   viññāṇaṃ   abhinivissa   evaṃ  diṭṭhi  uppajjati
na vātā vāyanti .pe. Esikaṭṭhāyiṭṭhitāti.
     [464]  Taṃ  kiṃ  maññatha  bhikkhave  rūpaṃ  niccaṃ  vā  aniccaṃ  vāti .
Aniccaṃ   bhante   .  yaṃ  panāniccaṃ  dukkhaṃ  vā  taṃ  sukhaṃ  vāti  .  dukkhaṃ
bhante    .    yaṃ   panāniccaṃ   dukkhaṃ   vipariṇāmadhammaṃ   kallaṃ   nu   taṃ
samanupassituṃ   etaṃ   mama   esohamasmi   eso   me  attāti  .  no
hetaṃ   bhante   .   vedanā  .pe.  saññā  .  saṅkhārā  .  viññāṇaṃ
niccaṃ  vā  aniccaṃ  vāti  .  aniccaṃ  bhante  .  yaṃ  panāniccaṃ  dukkhaṃ vā
taṃ   sukhaṃ  vāti  .  dukkhaṃ  bhante  .  yaṃ  panāniccaṃ  dukkhaṃ  vipariṇāmadhammaṃ
kallaṃ  nu  taṃ  samanupassituṃ  etaṃ  mama  esohamasmi  eso  me attāti.
No hetaṃ bhante.
     [465]   Tasmā  tiha  bhikkhave  yaṅkiñci  rūpaṃ  atītānāgatapaccuppannaṃ
ajjhattaṃ   vā  bahiddhā  vā  oḷārikaṃ  vā  sukhumaṃ  vā  hīnaṃ  vā  paṇītaṃ
vā  yandūre  santike  vā  sabbaṃ  rūpaṃ  netaṃ  mama  nesohamasmi na meso
attāti   evametaṃ   yathābhūtaṃ   sammappaññāya   daṭṭhabbaṃ   .  yā  kāci
vedanā   .   yā  kāci  saññā  .  ye  keci  saṅkhārā  .  yaṅkiñci
viññāṇaṃ     atītānāgatapaccuppannaṃ    ajjhattaṃ    vā    bahiddhā    vā
oḷārikaṃ   vā  sukhumaṃ  vā  hīnaṃ  vā  paṇītaṃ  vā  yandūre  santike  vā
sabbaṃ    viññāṇaṃ    netaṃ    mama   nesohamasmi   na   meso   attāti
evametaṃ   yathābhūtaṃ   sammappaññāya   daṭṭhabbaṃ   .   evaṃ  passaṃ  .pe.
Nāparaṃ itthattāyāti pajānātīti.
     [466]   Sāvatthī   .  kismiṃ  nu  kho  bhikkhave  sati  kiṃ  upādāya
kiṃ    abhinivissa   evaṃ   diṭṭhi   uppajjati   adukkhamasukhī   attā   hoti
arogo   parammaraṇāti   .   bhagavaṃmūlakā   no   bhante   dhammā  .pe.
Rūpe   kho   bhikkhave   sati  rūpaṃ  upādāya  rūpaṃ  abhinivissa  evaṃ  diṭṭhi
uppajjati    adukkhamasukhī    attā    hoti   arogo   parammaraṇāti  .
Vedanāya   sati  .pe.  saññāya  sati  .  saṅkhāresu  sati  .  viññāṇe
sati   viññāṇaṃ   upādāya   viññāṇaṃ   abhinivissa   evaṃ  diṭṭhi  uppajjati
adukkhamasukhī attā hoti arogo parammaraṇāti.
     [467]  Taṃ  kiṃ  maññatha  bhikkhave  rūpaṃ  niccaṃ  vā  aniccaṃ  vāti .
Aniccaṃ   bhante   .  yaṃ  panāniccaṃ  dukkhaṃ  vā  taṃ  sukhaṃ  vāti  .  dukkhaṃ
Bhante    .    yaṃ   panāniccaṃ   dukkhaṃ   vipariṇāmadhammaṃ   kallaṃ   nu   taṃ
samanupassituṃ   etaṃ   mama   esohamasmi   eso   me  attāti  .  no
hetaṃ   bhante   .   vedanā  .pe.  saññā  .  saṅkhārā  .  viññāṇaṃ
niccaṃ   vā   aniccaṃ   vāti  .  aniccaṃ  bhante  .  yaṃ  panāniccaṃ  dukkhaṃ
vā  taṃ  sukhaṃ  vāti  .  dukkhaṃ  bhante  .  yaṃ panāniccaṃ dukkhaṃ vipariṇāmadhammaṃ
kallaṃ  nu  taṃ  samanupassituṃ  etaṃ  mama  esohamasmi  eso  me attāti.
No hetaṃ bhante.
     [468]   Tasmā  tiha  bhikkhave  yaṅkiñci  rūpaṃ  atītānāgatapaccuppannaṃ
ajjhattaṃ   vā  bahiddhā  vā  oḷārikaṃ  vā  sukhumaṃ  vā  hīnaṃ  vā  paṇītaṃ
vā   yaṃ   dūre   santike   vā   sabbaṃ   rūpaṃ  netaṃ  mama  nesohamasmi
na   meso   attāti   evametaṃ   yathābhūtaṃ   sammappaññāya  daṭṭhabbaṃ .
Yā  kāci  vedanā  .  yā  kāci  saññā  .  ye  keci  saṅkhārā .
Yaṅkiñci    viññāṇaṃ    atītānāgatapaccuppannaṃ    ajjhattaṃ   vā   bahiddhā
vā  oḷārikaṃ  vā  sukhumaṃ  vā  hīnaṃ  vā  paṇītaṃ  vā  yaṃ  dūre  santike
vā   sabbaṃ   viññāṇaṃ   netaṃ   mama   nesohamasmi   na  meso  attāti
evametaṃ   yathābhūtaṃ   sammappaññāya   daṭṭhabbaṃ   .  evaṃ  passaṃ  bhikkhave
sutavā    ariyasāvako    rūpasmiṃpi    nibbindati    vedanāyapi   nibbindati
saññāyapi      nibbindati     saṅkhāresupi     nibbindati     viññāṇasmiṃpi
nibbindati     nibbindaṃ     virajjati     virāgā    vimuccati    vimuttasmiṃ
vimuttamiti   ñāṇaṃ   hoti   .   khīṇā   jāti   vusitaṃ   brahmacariyaṃ   kataṃ
Karaṇīyaṃ   nāparaṃ   itthattāyāti   pajānātīti   .   (purimagamanaṃ  aṭṭhārasa
veyyākaraṇā   dutiyagamanaṃ   chabbīsaṃ   vitthāretabbāni   tatiyagamanaṃ   chabbīsaṃ
vitthāretabbāni catutthagamanaṃ chabbīsaṃ vitthāretabbāni).
                     Diṭṭhisaṃyuttaṃ niṭṭhitaṃ
                     ------------
                      Okkantasaṃyuttaṃ
     [469]  Sāvatthī  .  cakkhuṃ  bhikkhave  aniccaṃ  vipariṇāmi  aññathābhāvi
sotaṃ    aniccaṃ    vipariṇāmi    aññathābhāvi   ghānaṃ   aniccaṃ   vipariṇāmi
aññathābhāvi    jivhā    aniccā    vipariṇāmī    aññathābhāvī    kāyo
anicco     vipariṇāmī     aññathābhāvī    mano    anicco    vipariṇāmī
aññathābhāvī  .  yo  bhikkhave  ime  dhamme  evaṃ  saddahati  adhimuccati.
Ayaṃ    vuccati    saddhānusārī    okkanto   sammattaniyāmaṃ   sappurisabhūmiṃ
okkanto    vītivatto   puthujjanabhūmiṃ   abhabbo   taṃ   kammaṃ   kātuṃ   yaṃ
kammaṃ  katvā  nirayaṃ  vā  tiracchānayoniṃ  vā  pittivisayaṃ  vā  upapajjeyya
abhabbova 1- tāva kālaṃ kātuṃ yāva na sotāpattiphalaṃ sacchikaroti.
     {469.1}  Yassa  kho  bhikkhave  ime  dhammā evaṃ paññāya mattaso
nijjhānaṃ   khamanti  .  ayaṃ  vuccati  dhammānusārī  okkanto  sammattaniyāmaṃ
sappurisabhūmiṃ    okkanto   vītivatto   puthujjanabhūmiṃ   abhabbo   taṃ   kammaṃ
kātuṃ   yaṃ   kammaṃ  katvā  nirayaṃ  vā  tiracchānayoniṃ  vā  pittivisayaṃ  vā
upapajjeyya   abhabbova  2-  tāva  kālaṃ  kātuṃ  yāva  na  sotāpattiphalaṃ
sacchikaroti  .  yo  bhikkhave  ime dhamme evaṃ jānāti evaṃ passati. Ayaṃ
vuccati sotāpanno avinipātadhammo niyato sambodhiparāyanoti.
     [470]  Sāvatthī . Rūpā bhikkhave aniccā vipariṇāmino aññathābhāvino
saddā      aniccā      vipariṇāmino      aññathābhāvino      gandhā
@Footnote: 1-2 Ma. Yu. ca. sabbattha evaṃ ñātabbaṃ.
Aniccā    vipariṇāmino   aññathābhāvino   rasā   aniccā   vipariṇāmino
aññathābhāvino    phoṭṭhabbā    aniccā    vipariṇāmino   aññathābhāvino
dhammā   aniccā   vipariṇāmino   aññathābhāvino  .  yo  bhikkhave  ime
dhamme  evaṃ  saddahati  adhimuccati  .  ayaṃ  vuccati  saddhānusārī okkanto
sammattaniyāmaṃ   sappurisabhūmiṃ   okkanto   vītivatto   puthujjanabhūmiṃ  abhabbo
taṃ  kammaṃ  kātuṃ  yaṃ  kammaṃ  katvā  nirayaṃ  vā  tiracchānayoniṃ vā pittivisayaṃ
vā   upapajjeyya  abhabbova  tāva  kālaṃ  kātuṃ  yāva  na  sotāpattiphalaṃ
sacchikaroti.
     {470.1}  Yassa  kho  bhikkhave  ime  dhammā evaṃ paññāya mattaso
nijjhānaṃ   khamanti  .  ayaṃ  vuccati  dhammānusārī  okkanto  sammattaniyāmaṃ
sappurisabhūmiṃ    okkanto   vītivatto   puthujjanabhūmiṃ   abhabbo   taṃ   kammaṃ
kātuṃ   yaṃ   kammaṃ  katvā  nirayaṃ  vā  tiracchānayoniṃ  vā  pittivisayaṃ  vā
upapajjeyya   abhabbova   tāva   kālaṃ   kātuṃ   yāva  na  sotāpattiphalaṃ
sacchikaroti  .  yo  bhikkhave  ime dhamme evaṃ jānāti 1- evaṃ passati.
Ayaṃ vuccati sotāpanno avinipātadhammo niyato sambodhiparāyanoti.
     [471]   Sāvatthī   .   cakkhuviññāṇaṃ   bhikkhave   aniccaṃ  vipariṇāmi
aññathābhāvi   sotaviññāṇaṃ   .pe.   ghānaviññāṇaṃ   .  jivhāviññāṇaṃ .
Kāyaviññāṇaṃ    .   manoviññāṇaṃ   aniccaṃ   vipariṇāmi   aññathābhāvi  .
Yo  bhikkhave  .pe.  sacchikaroti . Yassa kho bhikkhave .pe. Sacchikaroti.
Yo bhikkhave .pe. Sambodhiparāyanoti.
     [472]   Sāvatthī   .   cakkhusamphasso  bhikkhave  anicco  vipariṇāmī
@Footnote: 1 Ma. pajānāti.
Aññathābhāvī   sotasamphasso   .   ghānasamphasso   .  jivhāsamphasso .
Kāyasamphasso   .   manosamphasso   anicco   vipariṇāmī  aññathābhāvī .
Yo   bhikkhave   ime  dhamme  evaṃ  saddahati  adhimuccati  .  ayaṃ  vuccati
saddhānusārī .pe. Sambodhiparāyanoti.
     [473]   Sāvatthī   .   cakkhusamphassajā  bhikkhave  vedanā  aniccā
vipariṇāmī   aññathābhāvī   sotasamphassajā   vedanā   .   ghānasamphassajā
vedanā   .   jivhāsamphassajā  vedanā  .  kāyasamphassajā  vedanā .
Manosamphassajā   vedanā   aniccā   vipariṇāmī   aññathābhāvī   .   yo
bhikkhave   ime   dhamme   evaṃ   saddahati   adhimuccati   .  ayaṃ  vuccati
saddhānusārī .pe. Sambodhiparāyanoti.
     [474]   Sāvatthī   .   rūpasaññā   bhikkhave   aniccā   vipariṇāmī
aññathābhāvī    saddasaññā    .    gandhasaññā    .    rasasaññā   .
Phoṭṭhabbasaññā   .   dhammasaññā   aniccā   vipariṇāmī   aññathābhāvī .
Yo   bhikkhave   ime  dhamme  evaṃ  saddahati  adhimuccati  .  ayaṃ  vuccati
saddhānusārī .pe. Sambodhiparāyanoti.
     [475]   Sāvatthī   .   rūpasañcetanā  bhikkhave  aniccā  vipariṇāmī
aññathābhāvī   saddasañcetanā   .   gandhasañcetanā  .  rasasañcetanā .
Phoṭṭhabbasañcetanā     .     dhammasañcetanā     aniccā     vipariṇāmī
aññathābhāvī  .  yo  bhikkhave  ime  dhamme  evaṃ  saddahati  adhimuccati.
Ayaṃ vuccati saddhānusārī .pe. Sambodhiparāyanoti.
     [476]   Sāvatthī   .   rūpataṇhā   bhikkhave   aniccā   vipariṇāmī
aññathābhāvī    saddataṇhā    .    gandhataṇhā    .    rasataṇhā   .
Phoṭṭhabbataṇhā   .   dhammataṇhā   aniccā   vipariṇāmī   aññathābhāvī .
Yo   bhikkhave   ime  dhamme  evaṃ  saddahati  adhimuccati  .  ayaṃ  vuccati
saddhānusārī .pe. Sambodhiparāyanoti.
     [477]   Sāvatthī   .   paṭhavīdhātu   bhikkhave   aniccā   vipariṇāmī
aññathābhāvī    .   āpodhātu   .   tejodhātu   .   vāyodhātu  .
Ākāsadhātu   .   viññāṇadhātu   aniccā   vipariṇāmī   aññathābhāvī  .
Yo   bhikkhave   ime  dhamme  evaṃ  saddahati  adhimuccati  .  ayaṃ  vuccati
saddhānusārī .pe. Sambodhiparāyanoti.
     [478]   Sāvatthī  .  rūpaṃ  bhikkhave  aniccaṃ  vipariṇāmi  aññathābhāvi
vedanā    aniccā    vipariṇāmī   aññathābhāvī   saññā   .   saṅkhārā
aniccā    vipariṇāmino    aññathābhāvino   viññāṇaṃ   aniccaṃ   vipariṇāmi
aññathābhāvi  .  yo  bhikkhave  ime  dhamme  evaṃ  saddahati  adhimuccati.
Ayaṃ    vuccati    saddhānusārī    okkanto   sammattaniyāmaṃ   sappurisabhūmiṃ
okkanto    vītivatto   puthujjanabhūmiṃ   abhabbo   taṃ   kammaṃ   kātuṃ   yaṃ
kammaṃ  katvā  nirayaṃ  vā  tiracchānayoniṃ  vā  pittivisayaṃ  vā  upapajjeyya
abhabbova tāva kālaṃ kātuṃ yāva na sotāpattiphalaṃ sacchikaroti.
     {478.1} Yassa kho bhikkhave ime dhammā evaṃ paññāya mattaso nijjhānaṃ
khamanti  .  ayaṃ  vuccati  dhammānusārī  okkanto  sammattaniyāmaṃ sappurisabhūmiṃ
Okkanto    vītivatto   puthujjanabhūmiṃ   abhabbo   taṃ   kammaṃ   kātuṃ   yaṃ
kammaṃ  katvā  nirayaṃ  vā  tiracchānayoniṃ  vā  pittivisayaṃ  vā  upapajjeyya
abhabbova   tāva   kālaṃ   kātuṃ  yāva  na  sotāpattiphalaṃ  sacchikaroti .
Yo  bhikkhave  ime  dhamme  evaṃ  pajānāti  evaṃ  passati . Ayaṃ vuccati
sotāpanno avinipātadhammo niyato sambodhiparāyanoti.
                      Okkantasaṃyuttaṃ.
                        Tassuddānaṃ
         cakkhu rūpañca viññāṇaṃ         phasso ca vedanāya ca
         saññā ca cetanā taṇhā      dhātu khandhena te dasāti.
                       ---------
                       Uppādasaṃyuttaṃ
     [479]   Sāvatthī   .  yo  1-  bhikkhave  cakkhussa  uppādo  ṭhiti
abhinibbatti    pātubhāvo    dukkhasseso    uppādo    rogānaṃ    ṭhiti
jarāmaraṇassa   pātubhāvo   yo   sotassa   uppādo   ṭhiti  .pe.  yo
ghānassa   uppādo   ṭhiti   .   yo   jivhāya  uppādo  ṭhiti  .  yo
kāyassa   uppādo   ṭhiti   .   yo  manassa  uppādo  ṭhiti  abhinibbatti
pātubhāvo    dukkhasseso    uppādo    rogānaṃ    ṭhiti   jarāmaraṇassa
pātubhāvo.
     [480]  Yo  ca  2-  bhikkhave  cakkhussa  nirodho vūpasamo atthaṅgamo
dukkhasseso   nirodho   rogānaṃ   vūpasamo   jarāmaraṇassa  atthaṅgamo .
Yo   sotassa  nirodho  .pe.  yo  ghānassa  nirodho  .  yo  jivhāya
nirodho   .   yo  kāyassa  nirodho  .  yo  manassa  nirodho  vūpasamo
atthaṅgamo    dukkhasseso    nirodho   rogānaṃ   vūpasamo   jarāmaraṇassa
atthaṅgamoti.
     [481]  Sāvatthī  .  yo  bhikkhave  rūpānaṃ  uppādo ṭhiti abhinibbatti
pātubhāvo    dukkhasseso    uppādo    rogānaṃ    ṭhiti   jarāmaraṇassa
pātubhāvo   yo   saddānaṃ   .  yo  gandhānaṃ  .  yo  rasānaṃ  .  yo
phoṭṭhabbānaṃ   .   yo   dhammānaṃ  uppādo  ṭhiti  abhinibbatti  pātubhāvo
dukkhasseso uppādo rogānaṃ ṭhiti jarāmaraṇassa pātubhāvo.
@Footnote: 1 Ma. yo kho. sabbattha evaṃ ñātabbaṃ .  2 Po. yo ca kho.
     [482]  Yo  ca  kho  bhikkhave  rūpānaṃ  nirodho  vūpasamo atthaṅgamo
dukkhasseso   nirodho   rogānaṃ   vūpasamo   jarāmaraṇassa  atthaṅgamo .
Yo  saddānaṃ  .  yo  gandhānaṃ  .  yo  rasānaṃ  .  yo  phoṭṭhabbānaṃ.
Yo   dhammānaṃ   nirodho   vūpasamo   atthaṅgamo   dukkhasseso   nirodho
rogānaṃ vūpasamo jarāmaraṇassa atthaṅgamoti.
     [483]   Sāvatthī   .   yo   bhikkhave   cakkhuviññāṇassa  uppādo
ṭhiti   .pe.   jarāmaraṇassa   pātubhāvo   .pe.   yo   manoviññāṇassa
uppādo ṭhiti .pe. Jarāmaraṇassa pātubhāvo.
     [484]   Yo   ca   kho  bhikkhave  cakkhuviññāṇassa  nirodho  .pe.
Jarāmaraṇassa    atthaṅgamo    yo    manoviññāṇassa    nirodho   .pe.
Jarāmaraṇassa atthaṅgamoti.
     [485]   Sāvatthī   .   yo   bhikkhave   cakkhusamphassassa  uppādo
ṭhiti   .pe.   jarāmaraṇassa   pātubhāvo   .pe.   yo   manosamphassassa
uppādo ṭhiti .pe. Jarāmaraṇassa pātubhāvo.
     [486]   Yo   ca   kho  bhikkhave  cakkhusamphassassa  nirodho  .pe.
Jarāmaraṇassa    atthaṅgamo    .pe.    yo    manosamphassassa   nirodho
.pe. Jarāmaraṇassa atthaṅgamoti.
     [487]   Sāvatthī   .   yo   bhikkhave  cakkhusamphassajāya  vedanāya
uppādo    ṭhiti    .pe.    jarāmaraṇassa    pātubhāvo   .pe.   yo
manosamphassajāya    vedanāya   uppādo   ṭhiti   abhinibbatti   pātubhāvo
Dukkhasseso uppādo rogānaṃ ṭhiti jarāmaraṇassa pātubhāvo.
     [488]  Yo  ca  kho  bhikkhave  cakkhusamphassajāya  vedanāya  nirodho
vūpasamo   .pe.   jarāmaraṇassa  atthaṅgamo  .pe.  yo  manosamphassajāya
vedanāya   nirodho   vūpasamo  atthaṅgamo  dukkhasseso  nirodho  rogānaṃ
vūpasamo jarāmaraṇassa atthaṅgamoti.
     [489]   Sāvatthī   .   yo   bhikkhave  rūpasaññāya  uppādo  ṭhiti
.pe.     jarāmaraṇassa     pātubhāvo    .pe.    yo    dhammasaññāya
uppādo    ṭhiti    abhinibbatti    pātubhāvo    dukkhasseso   uppādo
rogānaṃ ṭhiti jarāmaraṇassa pātubhāvo.
     [490]   Yo   ca   kho   bhikkhave   rūpasaññāya   nirodho  .pe.
Jarāmaraṇassa     atthaṅgamo    .pe.    yo    dhammasaññāya    nirodho
vūpasamo    atthaṅgamo    dukkhasseso    nirodho    rogānaṃ    vūpasamo
jarāmaraṇassa atthaṅgamoti.
     [491]   Sāvatthī   .   yo   bhikkhave   rūpasañcetanāya  uppādo
ṭhiti   .pe.   jarāmaraṇassa   pātubhāvo   .pe.   yo  dhammasañcetanāya
uppādo ṭhiti .pe. Jarāmaraṇassa pātubhāvo.
     [492]   Yo   ca   kho  bhikkhave  rūpasañcetanāya  nirodho  .pe.
Jarāmaraṇassa    atthaṅgamo    .pe.    yo   dhammasañcetanāya   nirodho
vūpasamo    atthaṅgamo    dukkhasseso    nirodho    rogānaṃ    vūpasamo
jarāmaraṇassa atthaṅgamoti.
     [493]   Sāvatthī   .   yo   bhikkhave  rūpataṇhāya  uppādo  ṭhiti
.pe.   jarāmaraṇassa   pātubhāvo   .pe.   yo  dhammataṇhāya  uppādo
ṭhiti   abhinibbatti   pātubhāvo   dukkhasseso   uppādo   rogānaṃ   ṭhiti
jarāmaraṇassa pātubhāvo.
     [494]  Yo  ca  kho  bhikkhave rūpataṇhāya nirodho .pe. Jarāmaraṇassa
atthaṅgamo   .pe.   yo   dhammataṇhāya   nirodho   vūpasamo  atthaṅgamo
dukkhasseso nirodho rogānaṃ vūpasamo jarāmaraṇassa atthaṅgamoti.
     [495]   Sāvatthī   .   yo  bhikkhave  paṭhavīdhātuyā  uppādo  ṭhiti
abhinibbatti    pātubhāvo    .pe.    jarāmaraṇassa    pātubhāvo    yo
āpodhātuyā   .pe.   yo   tejodhātuyā   .  yo  vāyodhātuyā .
Yo    ākāsadhātuyā    .    yo    viññāṇadhātuyā   uppādo   ṭhiti
abhinibbatti    pātubhāvo    dukkhasseso    uppādo    rogānaṃ    ṭhiti
jarāmaraṇassa pātubhāvo.
     [496]  Yo  ca  kho bhikkhave paṭhavīdhātuyā nirodho .pe. Jarāmaraṇassa
atthaṅgamo   yo  āpodhātuyā  nirodho  .pe.  jarāmaraṇassa  atthaṅgamo
yo tejodhātuyā nirodho. Yo vāyodhātuyā nirodho. Yo ākāsadhātuyā
nirodho  .  yo  viññāṇadhātuyā  nirodho  vūpasamo atthaṅgamo dukkhasseso
nirodho rogānaṃ vūpasamo jarāmaraṇassa atthaṅgamoti.
     [497]  Sāvatthī  .  yo  bhikkhave  rūpassa  uppādo ṭhiti abhinibbatti
pātubhāvo    dukkhasseso    uppādo    rogānaṃ    ṭhiti   jarāmaraṇassa
pātubhāvo  yo  vedanāya  .pe.  yo  saññāya  .  yo  saṅkhārānaṃ .
Yo   viññāṇassa   uppādo   ṭhiti   abhinibbatti  pātubhāvo  dukkhasseso
uppādo rogānaṃ ṭhiti jarāmaraṇassa pātubhāvo.
     [498]  Yo  ca  kho  bhikkhave  rūpassa  nirodho  vūpasamo atthaṅgamo
dukkhasseso   nirodho   rogānaṃ   vūpasamo  jarāmaraṇassa  atthaṅgamo  yo
vedanāya  .pe.  yo  saññāya  .  yo  saṅkhārānaṃ  .  yo  viññāṇassa
nirodho   vūpasamo   atthaṅgamo   dukkhasseso  nirodho  rogānaṃ  vūpasamo
jarāmaraṇassa atthaṅgamoti.
                      Uppādasaṃyuttaṃ.
                        Tassuddānaṃ
         cakkhu rūpañca viññāṇaṃ          phasso ca vedanāya ca
         saññā ca cetanā taṇhā       dhātu khandhena te dasāti.
                       ---------
                       Kilesasaṃyuttaṃ
     [499]  Sāvatthī  .  yo  bhikkhave  cakkhusmiṃ  chandarāgo cittasseso
upakkileso   yo   sotasmiṃ   chandarāgo  cittasseso  upakkileso  yo
ghānasmiṃ   chandarāgo  cittasseso  upakkileso  yo  jivhāya  chandarāgo
cittasseso    upakkileso    yo   kāyasmiṃ   chandarāgo   cittasseso
upakkileso   yo   manasmiṃ   chandarāgo   cittasseso   upakkileso .
Yato  kho  bhikkhave  bhikkhuno  imesu  chasu  ṭhānesu  cetaso  upakkileso
pahīno   hoti   nekkhammaninnaṃ   cassa   cittaṃ   hoti   nekkhammaparibhāvitaṃ
cittaṃ kammaniyaṃ khāyati abhiññā sacchikaraṇīyesu dhammesūti.
     [500]  Sāvatthī  .  yo  bhikkhave  rūpesu  chandarāgo  cittasseso
upakkileso   yo   saddesu  .  yo  gandhesu  .  yo  rasesu  .  yo
phoṭṭhabbesu   .  yo  dhammesu  chandarāgo  cittasseso  upakkileso .
Yato  kho  bhikkhave  bhikkhuno  imesu  chasu  ṭhānesu  cetaso  upakkileso
pahīno   hoti   nekkhammaninnaṃ   cassa   cittaṃ   hoti   nekkhammaparibhāvitaṃ
cittaṃ kammaniyaṃ khāyati abhiññā sacchikaraṇīyesu dhammesūti.
     [501]  Ka. Sāvatthinidānaṃ. "yo, bhikkhave, cakkhuviññāṇasmiṃ chandarāgo
cittasseso  upakkileso. Yo sotaviññāṇasmiṃ ... Yo ghānaviññāṇasmiṃ ...
Yo  jivhāviññāṇasmiṃ  ...  yo  kāyaviññāṇasmiṃ  ... Yo manoviññāṇasmiṃ
chandarāgo, cittasseso upakkileso. Yato kho, bhikkhave, bhikkhuno imesu chasu
ṭhānesu   cetaso  upakkileso  pahīno  hoti,  nekkhammaninnañcassa  cittaṃ
hoti.  nekkhammaparibhāvitaṃ  cittaṃ  kammaniyaṃ  khāyati,  abhiññā  sacchikaraṇīyesu
dhammesū"ti. Tatiyaṃ. *-
          kha. Sāvatthī. Yo bhikkhave cakkhusamphassasmiṃ chandarāgo
cittasseso     upakkileso     yo     sotasamphassasmiṃ     .    yo
ghānasamphassasmiṃ   .   yo   jivhāsamphassasmiṃ  .  yo  kāyasamphassasmiṃ .
Yo   manosamphassasmiṃ   chandarāgo   cittasseso   upakkileso  .  yato
@Footnote:* baraÃasūtaranīṛ´”nachaḗṢḗasayāmarṢṭhakhāā´ahāy์ pa ciṃṅanœchaḗṢḗachṢṭaṭhasṢṅagītiteimakheṛ´ā”hṛ´samaḗūraṇ˘
Kho bhikkhave bhikkhuno .pe. Abhiññā sacchikaraṇīyesu dhammesūti.
     [502]  Sāvatthī . Yo bhikkhave cakkhusamphassajāya vedanāya chandarāgo
cittasseso   upakkileso   yo   sotasamphassajāya   vedanāya   .  yo
ghānasamphassajāya   vedanāya   .   yo   jivhāsamphassajāya  vedanāya .
Yo   kāyasamphassajāya   vedanāya   .   yo  manosamphassajāya  vedanāya
chandarāgo   cittasseso   upakkileso  .  yato  kho  bhikkhave  bhikkhuno
.pe. Abhiññā sacchikaraṇīyesu dhammesūti.
     [503]  Sāvatthī  .  yo  bhikkhave rūpasaññāya chandarāgo cittasseso
upakkileso    yo    saddasaññāya   .   yo   gandhasaññāya   .   yo
rasasaññāya    .    yo    phoṭṭhabbasaññāya    .    yo   dhammasaññāya
chandarāgo    cittasseso    upakkileso    .   yato   kho   bhikkhave
bhikkhuno .pe. Abhiññā sacchikaraṇīyesu dhammesūti.
     [504]   Sāvatthī   .   yo   bhikkhave  rūpasañcetanāya  chandarāgo
cittasseso  upakkileso  yo  saddasañcetanāya . Yo gandhasañcetanāya.
Yo     rasasañcetanāya     .     yo     phoṭṭhabbasañcetanāya    .
Yo   dhammasañcetanāya   chandarāgo   cittasseso  upakkileso  .  yato
kho bhikkhave bhikkhuno .pe. Abhiññā sacchikaraṇīyesu dhammesūti.
     [505]    Sāvatthī   .   yo   bhikkhave   rūpataṇhāya   chandarāgo
cittasseso   upakkileso   yo   saddataṇhāya  .  yo  gandhataṇhāya .
Yo   rasataṇhāya   .   yo   phoṭṭhabbataṇhāya   .   yo   dhammataṇhāya
Chandarāgo    cittasseso    upakkileso    .   yato   kho   bhikkhave
bhikkhuno .pe. Abhiññā sacchikaraṇīyesu dhammesūti.
     [506]   Sāvatthī   .   yo   bhikkhave   paṭhavīdhātuyā   chandarāgo
cittasseso  upakkileso  yo  āpodhātuyā  .  yo tejodhātuyā. Yo
vāyodhātuyā  .  yo  ākāsadhātuyā  .  yo  viññāṇadhātuyā chandarāgo
cittasseso   upakkileso  .  yato  kho  bhikkhave  bhikkhuno  imesu  chasu
ṭhānesu   cetaso   upakkileso   pahīno   hoti   nekkhammaninnaṃ   cassa
cittaṃ    hoti    nekkhammaparibhāvitaṃ   cittaṃ   kammaniyaṃ   khāyati   abhiññā
sacchikaraṇīyesu dhammesūti.
     [507]  Sāvatthī  .  yo  bhikkhave  rūpasmiṃ  chandarāgo  cittasseso
upakkileso    .pe.    yo    viññāṇasmiṃ    chandarāgo   cittasseso
upakkileso   .   yato   kho   bhikkhave  bhikkhuno  imesu  chasu  ṭhānesu
cetaso    upakkileso    pahīno   hoti   nekkhammaninnaṃ   cassa   cittaṃ
hoti     nekkhammaparibhāvitaṃ     cittaṃ     kammaniyaṃ    khāyati    abhiññā
sacchikaraṇīyesu dhammesūti.
                       Kilesasaṃyuttaṃ.
                        Tassuddānaṃ
         cakkhu rūpañca viññāṇaṃ         phasso ca vedanāya ca
         saññā ca cetanā taṇhā      dhātu khandhena te dasāti.
                       ---------
                      Sārīputtasaṃyuttaṃ
     [508]   Ekaṃ   samayaṃ   āyasmā   sārīputto   sāvatthiyaṃ  viharati
jetavane   anāthapiṇḍikassa  ārāme  .  atha  kho  āyasmā  sārīputto
pubbaṇhasamayaṃ  nivāsetvā  pattacīvaramādāya  sāvatthiṃ  1-  piṇḍāya  pāvisi
sāvatthiyaṃ    piṇḍāya   caritvā   pacchābhattaṃ   piṇḍapātapaṭikkanto   yena
andhavanaṃ     tenupasaṅkami    divāvihārāya    andhavanaṃ    ajjhogāhetvā
aññatarasmiṃ rukkhamūle divāvihāraṃ 2- nisīdi.
     {508.1}  Atha  kho  āyasmā  sārīputto sāyaṇhasamayaṃ paṭisallānā
vuṭṭhito   yena   jetavanaṃ   anāthapiṇḍikassa   ārāmo   tenupasaṅkami .
Addasā   kho   āyasmā   ānando   āyasmantaṃ   sārīputtaṃ   dūratova
āgacchantaṃ   disvāna   āyasmantaṃ   sārīputtaṃ   etadavoca   vippasannāni
kho  te  āvuso  sārīputta  indriyāni  parisuddho  mukhavaṇṇo pariyodāto
katamenāyasmā sārīputto ajja vihārena vihāsīti.
     {508.2}  Idhāhaṃ āvuso vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi
savitakkaṃ  savicāraṃ  vivekajaṃ  pītisukhaṃ  paṭhamaṃ  jhānaṃ upasampajja viharāmi. Tassa
mayhaṃ  āvuso  na  evaṃ  hoti  ahaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ samāpajjāmīti vā ahaṃ paṭhamaṃ
jhānaṃ  samāpannoti  vā  ahaṃ  paṭhamā  jhānā  vuṭṭhitoti  vāti . Tathā hi
panāyasmato     sārīputtassa     dīgharattaṃ    ahaṅkāramamaṅkāramānānusayā
susamūhatā    tasmā    āyasmato    sārīputtassa    na    evaṃ   hoti
@Footnote: 1 Po. sāvatthiyaṃ .  2 Po. divāvihāratthāya.
Ahaṃ   paṭhamaṃ   jhānaṃ   samāpajjāmīti   vā  ahaṃ  paṭhamaṃ  jhānaṃ  samāpannoti
vā ahaṃ paṭhamā jhānā vuṭṭhitoti vāti.
     [509]   Sāvatthī   .   addasā  kho  āyasmā  ānando  .pe.
Āyasmantaṃ   sārīputtaṃ   etadavoca   vippasannāni   kho   te   āvuso
sārīputta      indriyāni      parisuddho     mukhavaṇṇo     pariyodāto
katamenāyasmā sārīputto ajja vihārena vihāsīti.
     {509.1}   Idhāhaṃ   āvuso   vitakkavicārānaṃ   vūpasamā  ajjhattaṃ
sampasādanaṃ   cetaso   ekodibhāvaṃ   avitakkaṃ   avicāraṃ  samādhijaṃ  pītisukhaṃ
dutiyaṃ  jhānaṃ  upasampajja  viharāmi  .  tassa  mayhaṃ  āvuso  na evaṃ hoti
ahaṃ  dutiyaṃ  jhānaṃ  samāpajjāmīti  vā  ahaṃ  dutiyaṃ  jhānaṃ  samāpannoti  vā
ahaṃ  dutiyā  1-  jhānā vuṭṭhitoti vāti. Tathā hi panāyasmato sārīputtassa
dīgharattaṃ    ahaṅkāramamaṅkāramānānusayā   susamūhatā   tasmā   āyasmato
sārīputtassa   na  evaṃ  hoti  ahaṃ  dutiyaṃ  jhānaṃ  samāpajjāmīti  vā  ahaṃ
dutiyaṃ jhānaṃ samāpannoti vā ahaṃ dutiyā jhānā vuṭṭhitoti vāti.
     [510]   Sāvatthī   .   addasā  kho  āyasmā  ānando  .pe.
Vippasannāni    kho   te   āvuso   sārīputta   indriyāni   parisuddho
mukhavaṇṇo   pariyodāto   katamenāyasmā   sārīputto   ajja   vihārena
vihāsīti  .  idhāhaṃ  āvuso  pītiyā  ca  virāgā  upekkhako  ca viharāmi
sato   ca   sampajāno   sukhañca   kāyena   paṭisaṃvedemi   yantaṃ  ariyā
ācikkhanti     upekkhako     satimā     sukhavihārīti     tatiyaṃ    jhānaṃ
@Footnote: 1 Po. Yu. dutiyajjhānā.
Upasampajja   viharāmi   .   tassa   mayhaṃ  āvuso  na  evaṃ  hoti  ahaṃ
tatiyaṃ   jhānaṃ   samāpajjāmīti   vā   ahaṃ  tatiyaṃ  jhānaṃ  samāpannoti  vā
ahaṃ  tatiyā  jhānā  vuṭṭhitoti  vāti  .  tathā hi panāyasmato sārīputtassa
dīgharattaṃ    ahaṅkāramamaṅkāramānānusayā   susamūhatā   tasmā   āyasmato
sārīputtassa   na  evaṃ  hoti  ahaṃ  tatiyaṃ  jhānaṃ  samāpajjāmīti  vā  ahaṃ
tatiyaṃ jhānaṃ samāpannoti vā ahaṃ tatiyā jhānā vuṭṭhitoti vāti.
     [511]   Sāvatthī   .   addasā  kho  āyasmā  ānando  .pe.
Vippasannāni    kho   te   āvuso   sārīputta   indriyāni   parisuddho
mukhavaṇṇo   pariyodāto   katamenāyasmā   sārīputto   ajja   vihārena
vihāsīti   .  idhāhaṃ  āvuso  sukhassa  ca  pahānā  dukkhassa  ca  pahānā
pubbeva        somanassadomanassānaṃ       atthaṅgamā       adukkhamasukhaṃ
upekkhāsatipārisuddhiṃ   catutthaṃ   jhānaṃ   upasampajja   viharāmi   .   tassa
mayhaṃ   āvuso   na  evaṃ  hoti  ahaṃ  catutthaṃ  jhānaṃ  samāpajjāmīti  vā
ahaṃ   catutthaṃ   jhānaṃ   samāpannoti  vā  ahaṃ  catutthā  jhānā  vuṭṭhitoti
vāti   .   tathā   hi   panāyasmato   sārīputtassa  dīgharattaṃ  ahaṅkāra-
mamaṅkāramānānusayā    susamūhatā    tasmā    āyasmato   sārīputtassa
na   evaṃ   hoti   ahaṃ   catutthaṃ  jhānaṃ  samāpajjāmīti  vā  ahaṃ  catutthaṃ
jhānaṃ samāpannoti vā ahaṃ catutthā jhānā vuṭṭhitoti vāti.
     [512]   Sāvatthī   .   addasā  kho  āyasmā  ānando  .pe.
Idhāhaṃ    āvuso    sabbaso    rūpasaññānaṃ    samatikkamā   paṭighasaññānaṃ
atthaṅgamā     nānattasaññānaṃ     amanasikārā    ananto    ākāsoti
ākāsānañcāyatanaṃ upasampajja viharāmi .pe. Vuṭṭhitoti vāti.
     [513]   Sāvatthī   .   addasā  kho  āyasmā  ānando  .pe.
Idhāhaṃ    āvuso    sabbaso   ākāsānañcāyatanaṃ   samatikkamma   anantaṃ
viññāṇanti      viññāṇañcāyatanaṃ     upasampajja     viharāmi     .pe.
Vuṭṭhitoti vāti.
     [514]  Sāvatthī  .  atha  kho  āyasmā  sārīputto  .pe. Idhāhaṃ
āvuso    sabbaso    viññāṇañcāyatanaṃ    samatikkamma    natthi    kiñcīti
ākiñcaññāyatanaṃ upasampajja viharāmi .pe. Vuṭṭhitoti vāti.
     [515]  Sāvatthī  .  atha  kho  āyasmā  sārīputto  .pe. Idhāhaṃ
āvuso      ākiñcaññāyatanaṃ     samatikkamma     nevasaññānāsaññāyatanaṃ
upasampajja viharāmi .pe. Vuṭṭhitoti vāti.
     [516]   Ekaṃ   samayaṃ   āyasmā   sārīputto   sāvatthiyaṃ  viharati
jetavane   anāthapiṇḍikassa  ārāme  .  atha  kho  āyasmā  sārīputto
pubbaṇhasamayaṃ   nivāsetvā   pattacīvaramādāya   sāvatthiṃ   piṇḍāya  pāvisi
sāvatthiyaṃ     piṇḍāya     caritvā     pacchābhattaṃ    piṇḍapātapaṭikkanto
yena   andhavanaṃ   tenupasaṅkami   divāvihārāya   andhavanaṃ  ajjhogāhetvā
aññatarasmiṃ   rukkhamūle   divāvihāraṃ   nisīdi   .   atha   kho   āyasmā
Sārīputto    sāyaṇhasamayaṃ    paṭisallānā    vuṭṭhito    yena   jetavanaṃ
anāthapiṇḍikassa   ārāmo   tenupasaṅkami   .   addasā   kho  āyasmā
ānando    āyasmantaṃ    sārīputtaṃ    dūratova    āgacchantaṃ   disvāna
āyasmantaṃ   sārīputtaṃ   etadavoca   vippasannāni   kho   te   āvuso
sārīputta      indriyāni      parisuddho     mukhavaṇṇo     pariyodāto
katamenāyasmā  sārīputto  ajja  vihārena  vihāsīti  .  idhāhaṃ  āvuso
sabbaso     nevasaññānāsaññāyatanaṃ     samatikkamma    saññāvedayitanirodhaṃ
upasampajja   viharāmi   .   tassa   mayhaṃ  āvuso  na  evaṃ  hoti  ahaṃ
saññāvedayitanirodhaṃ    samāpajjāmīti    vā    ahaṃ    saññāvedayitanirodhaṃ
samāpannoti   vā   ahaṃ  saññāvedayitanirodhā  vuṭṭhitoti  vāti  .  tathā
hi    panāyasmato   sārīputtassa   dīgharattaṃ   ahaṅkāramamaṅkāramānānusayā
susamūhatā   tasmā   āyasmato   sārīputtassa   na   evaṃ   hoti   ahaṃ
saññāvedayitanirodhaṃ    samāpajjāmīti    vā    ahaṃ    saññāvedayitanirodhaṃ
samāpannoti vā ahaṃ saññāvedayitanirodhā vuṭṭhitoti vāti.
     [517]   Ekaṃ   samayaṃ   āyasmā   sārīputto   rājagahe  viharati
veḷuvane  kalandakanivāpe  .  atha  kho  āyasmā  sārīputto pubbaṇhasamayaṃ
nivāsetvā   pattacīvaramādāya   rājagahaṃ  1-  piṇḍāya  pāvisi  rājagahe
sapadānaṃ   piṇḍāya   caritvā   taṃ   piṇḍapātaṃ   aññataraṃ   kuḍḍamūlaṃ   2-
nissāya  bhuñjati  3-  .  atha  kho  sūcimukhī  4-  paribbājikā yenāyasmā
sārīputto     tenupasaṅkami     upasaṅkamitvā    āyasmantaṃ    sārīputtaṃ
@Footnote: 1 Ma. Yu. rājagahe .  2 Po. kuṭamūlaṃ. Yu. kuḍḍaṃ .  3 Ma. Yu. paribhuñjati.
@4 Po. Ma. Yu. sucimukhī.
Etadavoca   kiṃ   nu   kho   samaṇa   adhomukho   bhuñjasīti  .  na  khvāhaṃ
bhagini   adhomukho   bhuñjāmīti   .   tenahi  samaṇa  ubbhamukho  bhuñjasīti .
Na   khvāhaṃ   bhagini   ubbhamukho   bhuñjāmīti   .  tenahi  samaṇa  disāmukho
bhuñjasīti   .   na   khvāhaṃ   bhagini   disāmukho   bhuñjāmīti   .   tenahi
samaṇa    vidisāmukho    bhuñjasīti    .   na   khvāhaṃ   bhagini   vidisāmukho
bhuñjāmīti.
     {517.1}  Kiṃ  nu  samaṇa  adhomukho  bhuñjasīti  iti puṭṭho samāno na
khvāhaṃ   bhagini   adhomukho   bhuñjāmīti   vadesi   tenahi  samaṇa  ubbhamukho
bhuñjasīti   iti   puṭṭho   samāno  na  khvāhaṃ  bhagini  ubbhamukho  bhuñjāmīti
vadesi    tenahi   samaṇa   disāmukho   bhuñjasīti   iti   puṭṭho   samāno
na    khvāhaṃ    bhagini    disāmukho   bhuñjāmīti   vadesi   tenahi   samaṇa
vidisāmukho    bhuñjasīti    iti    puṭṭho   samāno   na   khvāhaṃ   bhagini
vidisāmukho bhuñjāmīti vadesi
     {517.2}  kathañcarahi  1-  samaṇa  bhuñjasīti  .  ye  hi  keci bhagini
samaṇabrāhmaṇā    vatthuvijjātiracchānavijjāya    micchājīvena   jīvikaṃ   2-
kappenti  ime  vuccanti  bhagini  samaṇabrāhmaṇā  adhomukhā  bhuñjanti 3-.
Ye    hi   keci   bhagini   samaṇabrāhmaṇā   nakkhattavijjātiracchānavijjāya
micchājīvena   jīvikaṃ   kappenti   ime   vuccanti   bhagini  samaṇabrāhmaṇā
ubbhamukhā    bhuñjanti    .    ye   hi   keci   bhagini   samaṇabrāhmaṇā
dūteyyapahiṇagamanānuyogā     4-     micchājīvena     jīvikaṃ    kappenti
ime   vuccanti   bhagini   samaṇabrāhmaṇā   disāmukhā   bhuñjanti   .  ye
hi     keci     bhagini     samaṇabrāhmaṇā     aṅgavijjātiracchānavijjāya
@Footnote: 1 Po. kathañcarasi .  2 Po. jīvitaṃ .  3 Ma. Yu. bhuñjantīti .  4 Ma. ...nuyogāya.
Micchājīvena   jīvikaṃ   kappenti   ime   vuccanti   bhagini  samaṇabrāhmaṇā
vidisāmukhā bhuñjanti.
     {517.3}   So   khvāhaṃ   bhagini   na   vatthuvijjātiracchānavijjāya
micchājīvena     jīvikaṃ     kappemi    na    nakkhattavijjātiracchānavijjāya
micchājīvena   jīvikaṃ   kappemi   na  dūteyyapahiṇagamanānuyogā  micchājīvena
jīvikaṃ    kappemi    na   aṅgavijjātiracchānavijjāya   micchājīvena   jīvikaṃ
kappemi    dhammena   bhikkhaṃ   pariyesāmi   dhammena   bhikkhaṃ   pariyesitvā
bhuñjāmīti   .   atha  kho  sūcimukhī  paribbājikā  rājagahe  rathiyāya  rathiyaṃ
siṅghāṭakena   siṅghāṭakaṃ   upasaṅkamitvā   evamārocesi   dhammikaṃ  samaṇā
sakyaputtiyā    āhāraṃ    āhārenti   anavajjaṃ   samaṇā   sakyaputtiyā
āhāraṃ āhārenti detha samaṇānaṃ sakyaputtiyānaṃ piṇḍanti.
                      Sārīputtasaṃyuttaṃ.
                        Tassuddānaṃ
         vivekaṃ avitakkaṃ 1- ca                pīti upekkhācatutthakaṃ
         ākāsañceva viññāṇaṃ           ākiñcanevasaññinā 2-
         nirodho 3- navamo vutto        dasamaṃ sūcimukhi cāti.
                      ----------
@Footnote: 1 Ma. vivekajaṃ avitakkaṃ .  2 Yu. ākiñcaññeva. Ma. ākiñcamevasaññinā.
@3 Po. nirodhaṃ. Yu. nirodhenagahe vutto.
                        Nāgasaṃyuttaṃ
     [518]   Sāvatthī   .   tatra   kho   .  catasso  imā  bhikkhave
nāgayoniyo  .  katamā  catasso  .  aṇḍajā  nāgā jalābujā 1- nāgā
saṃsedajā  nāgā  upapātikā  2-  nāgā  .  imā  kho bhikkhave catasso
nāgayoniyoti.
     [519]   Sāvatthī   .   catasso   imā  bhikkhave  nāgayoniyo .
Katamā   catasso   .   aṇḍajā   nāgā   jalābujā   nāgā  saṃsedajā
nāgā   upapātikā   nāgā   .   tatra   bhikkhave   aṇḍajehi  nāgehi
jalābujā   ca   saṃsedajā   ca   upapātikā   ca   nāgā  paṇītatarā .
Tatra   bhikkhave   aṇḍajehi   ca   jalābujehi  ca  nāgehi  saṃsedajā  ca
upapātikā   ca   nāgā   paṇītatarā   .   tatra  bhikkhave  aṇḍajehi  ca
jalābujehi  ca  saṃsedajehi  ca  nāgehi  upapātikā  nāgā  paṇītatarā .
Imā kho bhikkhave catasso nāgayoniyoti.
     [520]    Ekaṃ    samayaṃ   bhagavā   sāvatthiyaṃ   viharati   jetavane
anāthapiṇḍikassa   ārāme   .  atha  kho  aññataro  bhikkhu  yena  bhagavā
tenupasaṅkami     upasaṅkamitvā     bhagavantaṃ    abhivādetvā    ekamantaṃ
nisīdi   .  ekamantaṃ  nisinno  kho  so  bhikkhu  bhagavantaṃ  etadavoca  ko
nu   kho  bhante  hetu  ko  paccayo  yena  midhekacce  aṇḍajā  nāgā
uposathaṃ   upavasanti   vossaṭṭhakāyā   3-   ca  bhavantīti  .  idha  bhikkhu
@Footnote: 1 Po. jalambujā .  2 Ma. Yu. opapātikā .  3 Yu. ossaṭṭhakāyā.
Ekaccānaṃ   aṇḍajānaṃ   nāgānaṃ  evaṃ  hoti  mayaṃ  kho  pubbe  kāyena
dvayakārino   ahumha   vācāya   dvayakārino   manasā  dvayakārino  te
mayaṃ   kāyena   dvayakārino   vācāya  dvayakārino  manasā  dvayakārino
kāyassa   bhedā   paraṃ   maraṇā   aṇḍajānaṃ  nāgānaṃ  sahabyataṃ  upapannā
sacajja  mayaṃ  kāyena  sucaritaṃ  careyyāma  1-  vācāya  sucaritaṃ careyyāma
manasā  sucaritaṃ  careyyāma  evaṃ  mayaṃ  [2]-  kāyassa  bhedā paraṃ maraṇā
sugatiṃ   saggaṃ   lokaṃ   upapajjeyyāma   handa   mayaṃ   etarahi   kāyena
sucaritaṃ   carāma   vācāya   sucaritaṃ  carāma  manasā  sucaritaṃ  carāmāti .
Ayaṃ   kho   bhikkhu   hetu   ayaṃ   paccayo   yena   midhekacce  aṇḍajā
nāgā uposathaṃ upavasanti vossaṭṭhakāyā ca bhavantīti.
     [521]   Sāvatthī   .   atha   kho  aññataro  bhikkhu  yena  bhagavā
.pe.   ekamantaṃ   nisinno   kho   so   bhikkhu   bhagavantaṃ   etadavoca
ko   nu   kho  bhante  hetu  ko  paccayo  yena  midhekacce  jalābujā
nāgā   uposathaṃ   upavasanti   vossaṭṭhakāyā   ca   bhavantīti  .  (sabbaṃ
vitthāretabbaṃ)  .  ayaṃ  kho  bhikkhu  hetu  ayaṃ  paccayo  yena midhekacce
jalābujā nāgā uposathaṃ upavasanti vossaṭṭhakāyā ca bhavantīti.
     [522]   Sāvatthī  .  ekamantaṃ  nisinno  kho  so  bhikkhu  bhagavantaṃ
etadavoca   ko  nu  kho  bhante  hetu  ko  paccayo  yena  midhekacce
saṃsedajā   nāgā   uposathaṃ   upavasanti  vossaṭṭhakāyā  ca  bhavantīti .
@Footnote: 1 Po. sabbavāresu carāmāti dissati .  2 Po. khosaddo dissati.
(sabbaṃ   vitthāretabbaṃ)   .  ayaṃ  kho  bhikkhu  hetu  ayaṃ  paccayo  yena
midhekacce    saṃsedajā    nāgā   uposathaṃ   upavasanti   vossaṭṭhakāyā
ca bhavantīti.
     [523]   Sāvatthī  .  ekamantaṃ  nisinno  kho  so  bhikkhu  bhagavantaṃ
etadavoca   ko  nu  kho  bhante  hetu  ko  paccayo  yena  midhekacce
upapātikā   nāgā   uposathaṃ  upavasanti  vossaṭṭhakāyā  ca  bhavantīti .
Idha   bhikkhu   ekaccānaṃ   upapātikānaṃ   nāgānaṃ  evaṃ  hoti  mayaṃ  kho
pubbe   kāyena   dvayakārino   ahumha   vācāya   dvayakārino  manasā
dvayakārino   te   mayaṃ   kāyena   dvayakārino   vācāya  dvayakārino
manasā    dvayakārino    kāyassa   bhedā   paraṃ   maraṇā   upapātikānaṃ
nāgānaṃ   sahabyataṃ   upapannā   sacajja  mayaṃ  kāyena  sucaritaṃ  careyyāma
vācāya   sucaritaṃ   careyyāma   manasā   sucaritaṃ   careyyāma  evaṃ  mayaṃ
kāyassa   bhedā   paraṃ   maraṇā   sugatiṃ   saggaṃ   lokaṃ   upapajjeyyāma
handa   mayaṃ   etarahi   kāyena  sucaritaṃ  carāma  vācāya  sucaritaṃ  carāma
manasā   sucaritaṃ   carāmāti   .   ayaṃ   kho  bhikkhu  hetu  ayaṃ  paccayo
yena   midhekacce  upapātikā  nāgā  uposathaṃ  upavasanti  vossaṭṭhakāyā
ca bhavantīti.
     [524]   Sāvatthī  .  ekamantaṃ  nisinno  kho  so  bhikkhu  bhagavantaṃ
etadavoca   ko  nu  kho  bhante  hetu  ko  paccayo  yena  midhekacco
kāyassa    bhedā    paraṃ    maraṇā    aṇḍajānaṃ    nāgānaṃ    sahabyataṃ
Upapajjatīti   .  idha  bhikkhu  ekacco  kāyena  dvayakārī  hoti  vācāya
dvayakārī    manasā   dvayakārī   tassa   sutaṃ   hoti   aṇḍajā   nāgā
dīghāyukā    vaṇṇavanto   sukhabahulāti   .   tassa   evaṃ   hoti   aho
vatāhaṃ   kāyassa   bhedā   paraṃ   maraṇā   aṇḍajānaṃ   nāgānaṃ  sahabyataṃ
upapajjeyyanti   .   so   kāyassa   bhedā   paraṃ   maraṇā   aṇḍajānaṃ
nāgānaṃ   sahabyataṃ   upapajjati   .  ayaṃ  kho  bhikkhu  hetu  ayaṃ  paccayo
yena   midhekacco   kāyassa   bhedā   paraṃ   maraṇā  aṇḍajānaṃ  nāgānaṃ
sahabyataṃ upapajjatīti.
     [525]   Sāvatthī  .  ekamantaṃ  nisinno  kho  so  bhikkhu  bhagavantaṃ
etadavoca   ko  nu  kho  bhante  hetu  ko  paccayo  yena  midhekacco
kāyassa    bhedā    paraṃ    maraṇā    jalābujānaṃ    nāgānaṃ   sahabyataṃ
upapajjatīti  .pe.  ayaṃ  kho  bhikkhu  hetu  ayaṃ  paccayo  yena midhekacco
kāyassa bhedā paraṃ maraṇā jalābujānaṃ nāgānaṃ sahabyataṃ upapajjatīti.
     [526]   Sāvatthī  .  ekamantaṃ  nisinno  kho  so  bhikkhu  bhagavantaṃ
etadavoca   ko  nu  kho  bhante  hetu  ko  paccayo  yena  midhekacco
kāyassa   bhedā   paraṃ  maraṇā  saṃsedajānaṃ  nāgānaṃ  sahabyataṃ  upapajjatīti
.pe.   ayaṃ  kho  bhikkhu  hetu  ayaṃ  paccayo  yena  midhekacco  kāyassa
bhedā paraṃ maraṇā saṃsedajānaṃ nāgānaṃ sahabyataṃ upapajjatīti.
     [527]   Sāvatthī  .  ekamantaṃ  nisinno  kho  so  bhikkhu  bhagavantaṃ
etadavoca   ko  nu  kho  bhante  hetu  ko  paccayo  yena  midhekacco
Kāyassa    bhedā    paraṃ    maraṇā    upapātikānaṃ   nāgānaṃ   sahabyataṃ
upapajjatīti   .  idha  bhikkhu  ekacco  kāyena  dvayakārī  hoti  vācāya
dvayakārī   manasā   dvayakārī   tassa   sutaṃ   hoti   upapātikā  nāgā
dīghāyukā    vaṇṇavanto   sukhabahulāti   .   tassa   evaṃ   hoti   aho
vatāhaṃ   kāyassa   bhedā   paraṃ   maraṇā  upapātikānaṃ  nāgānaṃ  sahabyataṃ
upapajjeyyanti   .   so   kāyassa   bhedā   paraṃ  maraṇā  upapātikānaṃ
nāgānaṃ   sahabyataṃ   upapajjati   .  ayaṃ  kho  bhikkhu  hetu  ayaṃ  paccayo
yena   midhekacco   kāyassa   bhedā  paraṃ  maraṇā  upapātikānaṃ  nāgānaṃ
sahabyataṃ upapajjatīti.
     [528]   Sāvatthī  .  ekamantaṃ  nisinno  kho  so  bhikkhu  bhagavantaṃ
etadavoca   ko  nu  kho  bhante  hetu  ko  paccayo  yena  midhekacco
kāyassa    bhedā    paraṃ    maraṇā    aṇḍajānaṃ    nāgānaṃ    sahabyataṃ
upapajjatīti   .  idha  bhikkhu  ekacco  kāyena  dvayakārī  hoti  vācāya
dvayakārī    manasā   dvayakārī   tassa   sutaṃ   hoti   aṇḍajā   nāgā
dīghāyukā    vaṇṇavanto   sukhabahulāti   .   tassa   evaṃ   hoti   aho
vatāhaṃ   kāyassa   bhedā   paraṃ   maraṇā   aṇḍajānaṃ   nāgānaṃ  sahabyataṃ
upapajjeyyanti   .   so   annaṃ  deti  pānaṃ  deti  vatthaṃ  deti  yānaṃ
deti   mālaṃ   deti  gandhaṃ  deti  vilepanaṃ  deti  seyyaṃ  deti  āvasathaṃ
deti   padīpeyyaṃ  deti  .  so  kāyassa  bhedā  paraṃ  maraṇā  aṇḍajānaṃ
nāgānaṃ   sahabyataṃ   upapajjati   .  ayaṃ  kho  bhikkhu  hetu  ayaṃ  paccayo
Yena   midhekacco   kāyassa   bhedā   paraṃ   maraṇā  aṇḍajānaṃ  nāgānaṃ
sahabyataṃ upapajjatīti.
     [529]   Sāvatthī  .  ekamantaṃ  nisinno  kho  so  bhikkhu  bhagavantaṃ
etadavoca   ko  nu  kho  bhante  hetu  ko  paccayo  yena  midhekacco
kāyassa   bhedā   paraṃ   maraṇā  jalābujānaṃ  nāgānaṃ  .pe.  saṃsedajānaṃ
nāgānaṃ   .   upapātikānaṃ  nāgānaṃ  sahabyataṃ  upapajjatīti  .  idha  bhikkhu
ekacco  kāyena  dvayakārī  hoti  vācāya  dvayakārī  manasā  dvayakārī
tassa    sutaṃ    hoti    upapātikā    nāgā    dīghāyukā   vaṇṇavanto
sukhabahulāti   .   tassa  evaṃ  hoti  aho  vatāhaṃ  kāyassa  bhedā  paraṃ
maraṇā    upapātikānaṃ    nāgānaṃ   sahabyataṃ   upapajjeyyanti   .   so
annaṃ   deti   pānaṃ   deti   vatthaṃ   deti   yānaṃ   deti  mālaṃ  deti
gandhaṃ   deti   vilepanaṃ   deti   seyyaṃ  deti  āvasathaṃ  deti  padīpeyyaṃ
deti   .   so   kāyassa   bhedā   paraṃ  maraṇā  upapātikānaṃ  nāgānaṃ
sahabyataṃ   upapajjati   .   ayaṃ   kho   bhikkhu  hetu  ayaṃ  paccayo  yena
midhekacco    kāyassa    bhedā   paraṃ   maraṇā   upapātikānaṃ   nāgānaṃ
sahabyataṃ   upapajjatīti   .   (iminā   peyyālena   saha  dasa  suttantā
vitthārā    catūsu   yonīsu   cattāḷīsaṃ   veyyākaraṇā   kātabbā   dasa
suttantā honti paṇṇāsaṃ suttantā honti).
                       Nāgasaṃyuttaṃ.
                        Tassuddānaṃ
         suddhakañca 1- paṇītataraṃ        caturo ca uposathā
         tassa sutaṃ caturo ca                dānūpakārā 2- caturo
         nāgehi suppakāsitāti.
                       ---------
@Footnote: 1 Yu. suddhikaṃ .  2 Ma. dānupakārā ca sāvatthiyaṃ.
                       Supaṇṇasaṃyuttaṃ
     [530]   Sāvatthī   .   tatra   kho   .  catasso  imā  bhikkhave
supaṇṇayoniyo   .   katamā   catasso   .   aṇḍajā  supaṇṇā  jalābujā
supaṇṇā   saṃsedajā   supaṇṇā   upapātikā   supaṇṇā   .   imā   kho
bhikkhave catasso supaṇṇayoniyoti.



             The Pali Tipitaka in Roman Character Volume 17 page 162-305. http://84000.org/tipitaka/pali/roman_item_s.php?book=17&item=231&items=381              Classified by [Item Number] :- http://84000.org/tipitaka/pali/roman_item_s.php?book=17&item=231&items=381&mode=bracket              Compare with The Pali Tipitaka in Thai Character :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_item_s.php?book=17&item=231&items=381              Compare with The Royal Version of Thai Tipitaka :- http://84000.org/tipitaka/read/byitem_s.php?book=17&item=231&items=381              Study Atthakatha :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=17&i=231              The Pali Atthakatha in Thai :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=12&A=7643              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=12&A=7643              Contents of The Tipitaka Volume 17 http://84000.org/tipitaka/read/?index_17

read First itemread Previous itemแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าread Next itemread Last item chage to ENGLISH letter

บันทึก ๑๔ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๖๐. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]

Background color :