อรรถกถาเล่มที่ ๑ ภาษาบาลีอักษรไทย
 วินย.อ. (สมนฺต.๑)

หน้าที่ ๓๒๐.
สพฺพตฺถ สาทิยนฺตสฺส ปาราชิกกฺเขตฺเต ปาราชิกํ ถุลฺลจฺจยกฺเขตฺเต
ถุลฺลจฺจยํ ทุกฺกฏกฺเขตฺเต ทุกฺกฏเมว โหติ ฯ สเจ อิตฺถีนิมิตฺตํ
ขาณุํ กตฺวา สนฺถตํ ขาณุํ ฆฏฺเฏนฺตสฺส ทุกฺกฏํ ฯ สเจ
ปุริสนิมิตฺตํ ขาณุํ กตฺวา สนฺถตํ ขาณุํ ปเวเสนฺตสฺส ทุกฺกฏํ ฯ
สเจ อุภยํ ขาณุํ กตฺวา สนฺถตํ ขาณุนา ขาณุํ ฆฏฺเฏนฺตสฺส
ทุกฺกฏํ ฯ สเจ อิตฺถีนิมิตฺเต เวฬุนฬปพฺพาทีนํ กิญฺจิ ปกฺขิตฺตํ
ตสฺส เหฏฺฐาภาคญฺเจปิ ผุสนฺโต ติลผลมตฺตํ ปเวเสติ ปาราชิกํ ฯ
อุปริภาคญฺเจปิ อุโภสุ ปสฺเสสุ เอกํ ปสฺสํ เจปิ ผุสนฺโต ปเวเสติ
ปาราชิกํ ฯ จตฺตาริปิ ปสฺสานิ อผุสนฺโต ปเวเสตฺวา ตสฺส ตลญฺเจปิ
ผุสติ ปาราชิกํ ฯ ยทิ ปน ปสฺเสสุ วา ตเล วา อผุสนฺโต
อากาสคตเมว กตฺวา ปเวเสตฺวา นีหรติ ทุกฺกฏํ ฯ พหิทฺธา ขาณุเก
ผุสติ ทุกฺกฏเมว ฯ ยถา จ อิตฺถีนิมิตฺเต วุตฺตํ เอวํ สพฺพตฺถ
ลกฺขณํ เวทิตพฺพนฺติ ฯ
               สนฺถตจตุกฺกปฺปเภทกถา นิฏฺฐิตา ฯ
     {๖๓-๖๔} เอวํ สนฺถตจตุกฺกปฺปเภทํ วตฺวา อิทานิ ยสฺมา น เกวลํ
มนุสฺสิตฺถีอาทิเก ภิกฺขุสฺส สนฺติเก อาเนนฺติ อถโข ภิกฺขุมฺปิ ตาสํ
สนฺติเก อาเนนฺติ ตสฺมา ตํ ปเภทํ ทสฺเสนฺโต ภิกฺขุปจฺจตฺถิกา
ภิกฺขุํ มนุสฺสิตฺถิยา สนฺติเกติอาทินา นเยน สพฺพานิ ตานิ จตุกฺกานิ
ปุนปิ นีหริตฺวา ทสฺเสสิ ฯ เตสุ วินิจฺฉโย วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺโพติ ฯ
          ภิกฺขุปจฺจตฺถิกวเสน จตุกฺกเภทวณฺณนา นิฏฺฐิตา ฯ
     {๖๕} ยสฺมา ปน ภิกฺขุปจฺจตฺถิกา เอวเมว กโรนฺติ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๓๒๑.
ราชปจฺจตฺถิกาทโยปิ กโรนฺติ ตสฺมา ตมฺปเภทํ ทสฺเสนฺโต
ราชปจฺจตฺถิกาติอาทิมาห ฯ ตตฺถ ราชาเยว ปจฺจตฺถิกา
ราชปจฺจตฺถิกา ฯ เต จ สยํ อาเนนฺตาปิ อญฺเญหิ อานาเปนฺตาปิ
อาเนนฺติเยวาติ เวทิตพฺพา ฯ โจราเอว ปจฺจตฺถิกา โจรปจฺจตฺถิกา ฯ
ธุตฺตาติ เมถุนูปสํหิตขิฑฺฑาปสุตา นาคริยเกราชิยปุริสา ๑-
อิตฺถีธุตฺตสุราธุตฺตาทโย วา ฯ ธุตฺตาเอว ปจฺจตฺถิกา ธุตฺตปจฺจตฺถิกา ฯ
คนฺธนฺติ หทยํ วุจฺจติ ตํ อุปฺปาเฏนฺตีติ อุปฺปลคนฺธา ๒- ฯ
อุปฺปลคนฺธาเอว ปจฺจตฺถิกา อุปฺปลคนฺธปจฺจตฺถิกา ฯ เต กิร น
กสิวณิชฺชาทีหิ ชีวนฺติ ปนฺถฆาตาทีนิ กตฺวา ปุตฺตทารํ โปเสนฺติ ฯ
เต กมฺมสิทฺธึ ปฏฺฐยมานา เทวตานํ อายาจิตฺวา ตาสํ พลิกมฺมตฺถํ
มนุสฺสานํ หทยํ อุปฺปาเฏนฺติ ฯ สพฺพกาลญฺจ มนุสฺสา ทุลฺลภา
ภิกฺขู ปน อรญฺเญ วิหรนฺตา สุลภา โหนฺติ ฯ เต สีลวนฺตํ ภิกฺขุํ
คเหตฺวา สีลวโต วโธ นาม ภาริโย โหตีติ มญฺญมานา ตสฺส
สีลวินาสนตฺถํ มนุสฺสิตฺถีอาทิเก วา อาเนนฺติ ตํ วา ตตฺถ เนนฺติ ฯ
อยเมตฺถ วิเสโส ฯ เสสํ วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺพํ ฯ ภิกฺขุปจฺจตฺถิกวาเร
วุตฺตนเยเนว จ อิเมสุ จตูสุปิ วาเรสุ จตุกฺกานิ เวทิตพฺพานิ ฯ
ปาลิยํ ปน สงฺขิตฺเตน วุตฺตานิ ฯ
            สพฺพากาเรน จตุกฺกปฺปเภทกถา นิฏฺฐิตา ฯ
     {๖๖} อิทานิ ยํ วุตฺตํ มนุสฺสิตฺถิยา ตโย มคฺเค เมถุนํ ธมฺมํ
@เชิงอรรถ: ๑. เกราฏิก..อิติปิ ฯ    ๒. อุปฺปลนฺติ วุจฺจติ หทยํ ฯ ตํ อุปฺปาเฏนฺตีติ
@อุปฺปลคนฺธา ฯ คนฺธสทฺโท  หิ ฉนฺทเน วตฺตติ ฯ อวชาตํ น อิจฺฉนฺติ โย โหติ
@กุลคนฺธโนติ สาธกํ ฯ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๓๒๒.
ปฏิเสวนฺตสฺสาติอาทิ เอตฺถ อสมฺโมหตฺถํ มคฺเคน
มคฺคนฺติอาทิมาห ฯ ตตฺถ มคฺเคน มคฺคนฺติ อิตฺถิยา ตีสุ มคฺเคสุ
อญฺญตเรน อตฺตโน องฺคชาตํ ปเวเสติ ฯ อถวา สมฺภินฺเนสุ
ทฺวีสุ มคฺเคสุ ปสฺสาวมคฺเคน วจฺจมคฺคํ วจฺจมคฺเคน วา ปสฺสาวมคฺคํ
ปเวเสติ ฯ มคฺเคน อมคฺคนฺติ ปสฺสาวาทิมคฺเคน ปเวเสตฺวา
ตสฺส สามนฺตา วเณน นีหรติ ฯ อมคฺเคน มคฺคนฺติ สามนฺตา
วเณน ปเวเสตฺวา มคฺเคน นีหรติ ฯ อมคฺเคน อมคฺคนฺติ ทฺวีสุ
สมฺภินฺนวเณสุ เอเกน วเณน ปเวเสตฺวา ทุติเยน นีหรติ ฯ
อิมสฺส สุตฺตสฺส อนุโลมวเสน สพฺพตฺถ วณสงฺเขเป ถุลฺลจฺจยํ
เวทิตพฺพํ ฯ อิทานิ ยํ ปรโต วกฺขติ อนาปตฺติ อชานนฺตสฺส
อสาทิยนฺตสฺสาติ ตตฺถ อสมฺโมหตฺถํ ภิกฺขุ สุตฺตภิกฺขุมฺหีติอาทิมาห ฯ
ตตฺรายํ อธิปฺปาโย โย ปฏิพุทฺโธ สาทิยติ โส สุตฺตมฺหิ มยิ
เอโส วิปฏิปชฺชิ นาหํ ชานามีติ น มุจฺจติ ฯ อุโภ นาเสตพฺพาติ
เจตฺถ เทฺวปิ ลิงฺคนาสเนน นาเสตพฺพา ฯ ตตฺร ทูสกสฺส ปฏิญฺญากรณํ
นตฺถิ ทูสิโต ปุจฺฉิตฺวา ปฏิญฺญาย นาเสตพฺโพ ฯ สเจ น สาทิยติ
น นาเสตพฺโพ ฯ เอโส นโย สามเณรวาเรปิ ฯ
     เอวํ ตตฺถ ตตฺถ ตํตํ อาปตฺติญฺจ อนาปตฺติญฺจ ทสฺเสตฺวา
อิทานิ อนาปตฺติเมว ทสฺเสนฺโต อนาปตฺติ อชานนฺตสฺสาติอาทิมาห ฯ
ตตฺถ อชานนฺโต นาม โย มหานิทฺทํ โอกฺกนฺโต
ปเรน กตํ อุปกฺกมมฺปิ น ชานาติ เวสาลิยํ มหาวเน ทิวาวิหารํ
คโต ภิกฺขุ วิย เอวรูปสฺส อนาปตฺติ ฯ วุตฺตมฺปิ เจตํ นาหํ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๓๒๓.
ภควา ชานามีติ อนาปตฺติ ภิกฺขุ อชานนฺตสฺสาติ ฯ อสาทิยนฺโต
นาม โย ชานิตฺวาปิ น สาทิยติ ตตฺเถว สหสา วุฏฺฐิตภิกฺขุ
วิย ฯ วุตฺตมฺปิ เจตํ นาหํ ภควา สาทิยินฺติ อนาปตฺติ ภิกฺขุ
อสาทิยนฺตสฺสาติ ฯ อุมฺมตฺตโก นาม ปิตฺตุมฺมตฺตโก ฯ ทุวิธํ หิ
ปิตฺตํ พทฺธปิตฺตํ อพทฺธปิตฺตญฺจ ฯ อพทฺธปิตฺตํ โลหิตํ วิย
สพฺพงฺคคตํ ฯ ตมฺหิ กุปิเต สตฺตานํ กณฺฑุกจฺฉุสรีรกมฺปาทีนิ
โหนฺติ ฯ ตานิ เภสชฺชกิริยาย วูปสมนฺติ ฯ พทฺธปิตฺตํ ปน
ปิตฺตโกสเก ฐิตํ ฯ ตมฺหิ กุปิเต สตฺตา อุมฺมตฺตกา โหนฺติ ฯ
วิปลฺลตฺถสญฺญา หิโรตฺตปฺปํ ฉฑฺเฑตฺวา อสารุปฺปจารํ จรนฺติ ฯ
ลหุกครุกานิ สิกฺขาปทานิ มทฺทนฺตาปิ น ชานนฺติ ฯ เภสชฺชกิริยายปิ
อเตกิจฺฉา โหนฺติ เอวรูปสฺส อุมฺมตฺตกสฺส อนาปตฺติ ฯ ขิตฺตจิตฺโต
นาม วิสฏฺฐจิตฺโต ยกฺขุมฺมตฺตโก วุจฺจติ ฯ ยกฺขา กิร เภรวานิ
วา อารมฺมณานิ ทสฺเสตฺวา มุเขน หตฺถํ ปเวเสตฺวา หทยรูปํ
วา มทฺทนฺตา สตฺเต วิปลฺลตฺถสญฺเญ กโรนฺติ ฯ เอวรูปสฺส
ขิตฺตจิตฺตสฺส อนาปตฺติ ฯ เตสํ ปน อุภินฺนํ อยํ วิเสโส ฯ
ปิตฺตุมฺมตฺตโก นิจฺจเมว อุมฺมตฺตโก โหติ ปกติสญฺญํ น ลภติ ฯ
ยกฺขุมฺมตฺตโก อนฺตรนฺตรา ปกติสญฺญํ ปฏิลภติ ฯ อิธ ปน
ปิตฺตุมฺมตฺตโก วา โหตุ ยกฺขุมฺมตฺตโก วา โย สพฺพโส
มุฏฺฐสฺสติ กิญฺจิ น ชานาติ อคฺคิมฺปิ สุวณฺณมฺปิ คูถมฺปิ
จนฺทนมฺปิ เอกสทิสํ มทฺทนฺโต วิจรติ เอวรูปสฺส อนาปตฺติ ฯ
อนฺตรนฺตรา สญฺญํ ปฏิลภิตฺวา ญตฺวา กโรนฺตสฺส ปน อาปตฺติเยว ฯ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๓๒๔.
เวทนฏฺโฏ นาม โย อธิมตฺตาย ทุกฺขเวทนาย อาตุโร กิญฺจิ น
ชานาติ เอวรูปสฺส อนาปตฺติ ฯ อาทิกมฺมิโก นาม โย ตสฺมึ
ตสฺมึ กมฺเม อาทิภูโต ฯ อิธ ปน สุทินฺนตฺเถโร อาทิกมฺมิโก ตสฺส
อนาปตฺติ ฯ อวเสนานํ มกฺกฏีสมณวชฺชิปุตฺตาทีนํ อาปตฺติเยวาติ ฯ
                 ปทภาชนียวณฺณนา นิฏฺฐิตา ฯ
     อิมสฺมึ ปน สิกฺขาปเท โกสลฺลตฺถํ อิทํ ปกิณฺณกํ เวทิตพฺพํ ฯ
          สมุฏฺฐานญฺจ กิริยา        อโถ สญฺญา สจิตฺตกํ
          โลกวชฺชญฺจ กมฺมญฺจ       กุสลํ เวทนาย จาติ ฯ
     ตตฺถ สมุฏฺฐานนฺติ สพฺพสงฺคาหิยวเสน ฉ สิกฺขาปทสมุฏฺฐานานิ ฯ
ตานิ ปริวาเร อาวิภวิสฺสนฺติ ฯ สมาสโต ปน
สิกฺขาปทนฺนาม อตฺถิ ฉสฺสมุฏฺฐานํ อตฺถิ จตุสฺสมุฏฺฐานํ อตฺถิ
ติสมุฏฺฐานํ อตฺถิ กฐินสมุฏฺฐานํ อตฺถิ เอฬกโลมสมุฏฺฐานํ
อตฺถิ ธุรนิกฺเขปาทิสมุฏฺฐานํ ฯ ตตฺราปิ กิญฺจิ กิริยโต สมุฏฺฐาติ
กิญฺจิ อกิริยโต สมุฏฺฐาติ กิญฺจิ กิริยากิริยโต สมุฏฺฐาติ กิญฺจิ
สิยา กิริยโต สิยา อกิริยโต สมุฏฺฐาติ กิญฺจิ สิยา กิริยโต
สิยา กิริยากิริยโต สมุฏฺฐาติ ฯ ตตฺราปิ อตฺถิ สญฺญาวิโมกฺขํ
อตฺถิ โน สญฺญาวิโมกฺขํ ฯ ตตฺถ ยํ จิตฺตงฺคํ ลภติเยว ตํ
สญฺญาวิโมกฺขํ อิตรํ โน สญฺญาวิโมกฺขํ ฯ ปุน อตฺถิ อจิตฺตกํ
อตฺถิ สจิตฺตกํ ฯ ยํ สเหว จิตฺเตน อาปชฺชติ ตํ สจิตฺตกํ ฯ
ยํ วินาปิ จิตฺเตน อาปชฺชติ ตํ อจิตฺตกํ ฯ ตํ สพฺพมฺปิ โลกวชฺชํ
ปณฺณตฺติวชฺชนฺติ ทุวิธํ ฯ เตสํ ลกฺขณํ วุตฺตเมว ฯ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๓๒๕.
กมฺมกุสลเวทนาวเสนาปิ เจตฺถ อตฺถิ สิกฺขาปทํ กายกมฺมํ อตฺถิ วจีกมฺมํ ฯ
ตตฺถ ยํ กายทฺวาริกํ ตํ กายกมฺมํ ยํ วจีทฺวาริกํ ตํ วจีกมฺมนฺติ
เวทิตพฺพํ ฯ อตฺถิ ปน สิกฺขาปทํ กุสลํ อตฺถิ อกุสลํ อตฺถิ
อพฺยากตํ ฯ ทฺวตฺตึเสว หิ อาปตฺติสมุฏฺฐาปกจิตฺตานิ อฏฺฐ
กามาวจรกุสลจิตฺตานิ ทฺวาทส อกุสลานิ ทส กามาวจรกิริยาจิตฺตานิ
กุสลโต จ กิริยโต จ เทฺว อภิญฺญาจิตฺตานีติ ฯ เตสุ
ยํ กุสลจิตฺเตน อาปชฺชติ ตํ กุสลํ อิตเรหิ อิตรํ ฯ อตฺถิ จ
สิกฺขาปทํ ติเวทนํ อตฺถิ ทฺวิเวทนํ อตฺถิ เอกเวทนํ ฯ ตตฺถ ยํ
อาปชฺชนฺโต ตีสุ เวทนาสุ อญฺญตรเวทนาสมงฺคี หุตฺวา อาปชฺชติ
ตํ ติเวทนํ ฯ ยํ อาปชฺชนฺโต สุขสมงฺคี วา อุเปกฺขาสมงฺคี วา
อาปชฺชติ ตํ ทฺวิเวทนํ ฯ ยํ อาปชฺชนฺโต ทุกฺขเวทนาสมงฺคีเยว
อาปชฺชติ ตํ เอกเวทนนฺติ เวทิตพฺพํ ฯ เอวํ
       สมุฏฺฐานญฺจ กิริยา       อโถ สญฺญา สจิตฺตกํ
       โลกวชฺชญฺจ กมฺมญฺจ      กุสลํ เวทนาย จาติ
อิมํ ปกิณฺณกํ วิทิตฺวา เตสุ สมุฏฺฐานาทีสุ อิทํ สิกฺขาปทํ
สมุฏฺฐานโต เอกสมุฏฺฐานํ องฺควเสน ทุกสมุฏฺฐานํ กายจิตฺตโต
สมุฏฺฐาติ ฯ กิริยาสมุฏฺฐานญฺจ กโรนฺโตเยว หิ เอตํ อาปชฺชติ ฯ
เมถุนปฏิสํยุตฺตาย กามสญฺญาย อภาเวน มุจฺจนฺโต สญฺญาวิโมกฺขํ ฯ
อนาปตฺติ อชานนฺตสฺส อสาทิยนฺตสฺสาติ หิ วุตฺตํ ฯ เมถุนจิตฺเตเนว
นํ อาปชฺชติ น วินา จิตฺเตนาติ สจิตฺตกํ ฯ สราควเสเนว ตํ
อาปชฺชิตพฺพโต โลกวชฺชํ ฯ กายทฺวาเรเนว สมุฏฺฐานโต กายกมฺมํ ฯ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๓๒๖.
จิตฺตํ ปเนตฺถ องฺคมตฺตํ โหติ ฯ น ตสฺส วเสน กมฺมภาโว
ลพฺภติ ฯ โลภจิตฺเตน อาปชฺชตพฺพโต อกุสลจิตฺตํ ฯ สุขสมงฺคี
วา อุเปกฺขาสมงฺคี วา ตํ อาปชฺชตีติ ทฺวิเวทนนฺติ เวทิตพฺพํ ฯ
สพฺพญฺเจตํ อาปตฺติยํ ยุชฺชติ ฯ สิกฺขาปทสีเสน ปน สพฺพอฏฺฐกถาสุ
เทสนา อารุฬฺหา ตสฺมา เอวํ วุตฺตนฺติ ฯ

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑ หน้า ๓๒๐-๓๒๖.
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=1&A=6731&modeTY=2&pagebreak=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=1&A=6731&modeTY=2&pagebreak=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=1&i=40
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=1&A=1350
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=1&A=1024
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=1&A=1024
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑
http://84000.org/tipitaka/read/?index_1