บาลีอรรถกถาเล่มที่ ๓๐

หน้าที่ ๒๙.

เตนมฺหิ เอวญฺชลิตานุภาวา วณฺโณ จ เม สพฺพทิสา ปภาสตี"ติ. #[๑๙] ยญฺจ ปน ปญฺจมคาถายํ ปุริมาย ชาติยา มนุสฺสโลเกติอาทิ, เอตฺถ ชาติสทฺโท อตฺเถว สงฺขตลกฺขเณ "ชาติ ทฺวีหิ ขนฺเธหิ สงฺคหิตา"ติอาทีสุ. ^๑- อตฺถิ นิกาเย "นิคณฺฐา นาม สมณชาตี"ติอาทีสุ. ^๒- อตฺถิ ปฏิสนฺธิยํ "ยํ มาตุกุจฺฉิสฺมึ ปฐมํ จิตฺตํ อุปฺปนฺนํ, ปฐมํ วิญฺญาณํ ปาตุภูตํ, ตทุปาทาย สาวสฺส ชาตี"ติ- อาทีสุ. ^๓- อตฺถิ กุเล "อกฺขิตฺโต อนุปกุฏฺโฐ ชาติวาเทนา"ติอาทีสุ. ^๔- อตฺถิ ปสุติยํ "สมฺปติชาโต อานนฺท โพธิสตฺโต"ติอาทีสุ. ^๕- อตฺถิ ภเว "เอกมฺปิ ชาตึ เทฺวปิ ชาติโย"ติอาทีสุ. ^๖- อิธาปิ ภเว เอว ทฏฺฐพฺโพ. ตสฺมา ปุริมาย ชาติยา ปุริมสฺมึ ภเว อนนฺตราตีเต ปุริเม อตฺตภาเวติ อตฺโถ. ภุมฺมตฺเถ หิ อิทํ กรณวจนํ. มนุสฺสโลเกติ มนุสฺสโลกภเว, ราชคหํ สนฺธาย วทติ. โอกาสโลโก หิ อิธ อธิปฺเปโต, สตฺตโลโก ปน "มนุสฺเสสู"ติ อิมินา วุตฺโตเยว. #[๒๐] อทฺทสนฺติ อทฺทกฺขึ. วิรชนฺติ วิคตราคาทิรชตฺตา วิรชํ. ภิกฺขุนฺติ ภินฺนกิเลสตฺตา ภิกฺขุํ, สพฺพโส กิเลสกาลุสฺสิยาภาเวน วิปฺปสนฺนจิตฺตตาย วิปฺปสนฺนํ, อนาวิลสงฺกปฺปตาย อนาวิลํ. ปุริมํ ปุริมํ เจตฺถ ปทํ ปจฺฉิมสฺส ปจฺฉิมสฺส การณวจนํ, วิคตราคาทิรชตฺตา ภินฺนกิเลสตาย ภิกฺขุํ, ภินฺนกิเลสตฺตา กิเลสกาลุสฺสิยาภาเวน วิปฺปสนฺนํ, วิปฺปสนฺนมนตฺตา อนาวิลนฺติ. ปจฺฉิมํ ปจฺฉิมํ วา ปทํ ปุริมสฺส ปุริมสฺส การณวจนํ, วิรชํ ภิกฺขุคุณโยคโต ^๗- ภินฺนกิเลโส หิ ภิกฺขุ. ภิกฺขุํ วิปฺปสนฺนภาวโต. กิเลสกาลุสฺสิยาภาเวน วิปฺปสนฺนมานโส หิ ภิกฺขุ. วิปฺปสนฺนํ อนาวิลสงฺกปฺปภาวโตติ. ราครชาภาเวน วา "วิรชนฺ"ติ วุตฺตํ, @เชิงอรรถ: ^๑ อภิ.ธา. ๓๖/๗๑/๑๓ ^๒ องฺ.ติก. ๒๐/๗๑/๒๐๐ ^๓ วิ.มหา. ๔/๑๒๔/๑๓๕ @^๔ ที.สี. ๙/๓๓๑/๑๒๙ ^๕ ที.มหา. ๑๐/๓๑/๑๓, ม.อุ. ๑๔/๒๐๗/๑๗๓ @^๖ ที.สี. ๙/๒๔๕/๘๒, ม.มู. ๑๒/๕๒/๒๙ ^๗ ก. ภิกฺขุคุณาลยโยคโต

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๐.

โทสกาลุสฺสิยาภาเวน "วิปฺปสนฺนนฺ"ติ, โมหพฺยากุลาภาเวน "อนาวิลนฺ"ติ. เอวํภูโต ปรมตฺถโต ภิกฺขุ นาม โหตีติ "ภิกฺขุนฺ"ติ วุตฺตํ. อทาสหนฺติ อทาสึ อหํ. ปีฐนฺติ ตทา มม สนฺติเก วิชฺชมานํ ภทฺทปีฐํ. ปสนฺนาติ กมฺมผลสทฺธาย รตนตฺตย- สทฺธาย จ ปสนฺนจิตฺตา. เสหิ ปาณิภีติ อญฺญํ อนาณาเปตฺวา อตฺตโน หตฺเถหิ อุปนียปีฐํ ปญฺญาเปตฺวา อทาสินฺติ อตฺโถ. เอตฺถ จ "วิรชํ ภิกฺขุํ วิปฺปสนฺนมนาวิลนฺ"ติ อิมินา เขตฺตสมฺปตฺตึ ทสฺเสติ, "ปสนฺนา"ติ อิมินา จิตฺตสมฺปตฺตึ, "เสหิ ปาณิภี"ติ อิมินา ปโยคสมฺปตฺตึ. ตถา "ปสนฺนา"ติ อิมินา สกฺกจฺจทานํ อนุปหจฺจทานนฺติ จ อิเม เทฺว ทานคุณา ทสฺสิตา, "เสหิ ปาณิภี"ติ อิมินา สหตฺเถน ทานํ อนุปวิทฺธทานนฺติ อิเม เทฺว ทานคุณา ทสฺสิตา, ปีตวตฺถสฺส อตฺถรเณน นิสีทนกาลญฺญุตาย จิตฺตึ ^๑- กตฺวา ทานํ กาเลน ทานนฺติ อิเม เทฺว ทานคุณา ทสฺสิตาติ เวทิตพฺพา. เสสํ เหฏฺฐา วุตฺตนยเมว. ตติยปีฐวิมานวณฺณนา นิฏฺฐิตา. ---------------------

อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๐ หน้า ๒๙-๓๐. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=30&A=624&modeTY=2&pagebreak=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=30&A=624&modeTY=2&pagebreak=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=3 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=46 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=53 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=53 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖ http://84000.org/tipitaka/read/?index_26