บาลีอรรถกถาเล่มที่ ๘

หน้าที่ ๒๑๑.

[๓๙๓] เวสฺสวโณ จ มหาราชาติ โส กิร สกฺกสฺส วลฺลโภ พลววิสฺสาสิโก, ตสฺมา สกฺเกน สทฺธึ อคมาสิ. ปุรกฺขตฺวาติ ปุรโต กตฺวา. ปวิสึสูติ ปวิสิตฺวา ปน อุปฑฺฒปิหิตานิ ทฺวารานิ กตฺวา โอโลกยมานา อฏฺฐํสุ. อิทมฺปิ มาริส โมคฺคลฺลาน ปสฺส เวชยนฺตปาสาทสฺส รามเณยฺยกนฺติ มาริส โมคฺคลฺลาน อิทมฺปิ เวชยนฺตสฺส รามเณยฺยกํ ปสฺส, สุวณฺณตฺถมฺเภ ปสฺส, รชตตฺถมฺเภ มณิตฺถมฺเภ ปพาฬตฺถมฺเภ โลหิตงฺคตฺถมฺเภ มสารคลฺลตฺถมฺเภ มุตฺตตฺถมฺเภ สตฺตรตนตฺถมฺเภ, เตสํเยว สุวณฺณาทิมยฆฏเก วาลรูปกานิ จ ปสฺสาติ เอวํ ถมฺภปนฺติโย อาทึ กตฺวา รามเณยฺยกํ ทสฺเสนฺโต เอวมาห. ยถา ตํ ปุพฺเพ กตปุญฺญสฺสาติ ยถา ปุพฺเพ กตปุญฺญสฺส อุปโภคฏฺฐาเนน โสภิตพฺพํ, เอวเมว โสภตีติ อตฺโถ. อติพาฬฺหํ โข อยํ ยกฺโข ปมตฺโต วิหรตีติ อตฺตโน ปาสาเท นาฏกปริวาเรน สมฺปตฺติยาว วเสน อติวิย มตฺโต. อิทฺธาภิสงฺขารํ อภิสงฺขาสีติ อิทฺธึ อกาสิ. อาโปกสิณํ สมาปชฺชิตฺวา ปาสาเท ปติฏฺฐิโตกาสํ อุทกํ โหตูติ อิทฺธึ อธิฏฺฐาย ปาสาทกณฺณิเก ปาทงฺคุฏฺฐเกน ปหริ, โส ปาสาโท ยถา นาม อุทกปิฏฺเฐ ฐปิตํ ปตฺตํ มุขวฏฺฏิยํ องฺคุลิยา ปหฏํ อปราปรํ กมฺปติ จลติ น สนฺติฏฺฐติ, เอวเมว สงฺกมฺปิ สมฺปกมฺปิ สมฺปเวธิ, ถมฺภปิฏฺฐิสงฺฆาฏกณฺณิกโคปานสิอาทีนิ กรกราติสทฺทํ มุญฺจนฺตานิ ปติตุํ วิย อารทฺธานิ. เตน วุตฺตํ "สงฺกมฺเปสิ สมฺปกมฺเปสิ สมฺปเวเธสี"ติ. อจฺฉริยพฺภูตจิตฺตชาตาติ อโห อจฺฉริยํ อโห อพฺภูตนฺติ เอวํ สญฺชาตอจฺฉริยพฺภูตา เจว สญฺชาตตุฏฺฐิโน จ อเหสุํ อุปฺปนฺนพลวโสมนสฺสา. สํวิคฺคนฺติ อุพฺพิคฺคํ จลิตํ. โลมหฏฺฐชาตนฺติ ชาตโลมหํสํ, กญฺจนภิตฺติยํ ฐปิตมณินาคทนฺเตหิ วิย อุทฺธคฺเคหิ โลเมหิ อากิณฺณสรีรนฺติ อตฺโถ. โลมหํโส จ นาเมส โสมนสฺเสนปิ โหติ โทมนสฺเสนปิ, อิธ ปน โสมนสฺเสน ชาโต. เถโร หิ สกฺกสฺส โสมนสฺสเวเคน สํเวเชตุํ ตํ ปาฏิหาริยมกาสิ. ตสฺมา โสมนสฺสเวเคน สํวิคฺคโลมหฏฺฐํ วิทิตฺวาติ อตฺโถ. [๓๙๔] อิธาหํ มาริสาติ อิทานิสฺส ยสฺมา เถเรน โสมนสฺสสํเวคํ ชนยิตฺวา ตมํ วิโนทิตํ, ตสฺมา สลฺลกฺเขตฺวา เอวมาห. เอโส นุ เต มาริส

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๑๒.

โส ภควา สตฺถาติ มาริส ตฺวํ กุหึ คโตสีติ วุตฺเต มยฺหํ สตฺถุ สนฺติกนฺติ วเทสิ, อิมสฺมึ เทวโลเก เอกปาทเกน วิย ติฏฺฐสิ, ยํ ตฺวํ เอวํ วเทสิ, เอโส นุ เต มาริส โส ภควา สตฺถาติ ปุจฺฉึสุ. สพฺรหฺมจารี เม เอโสติ เอตฺถ กิญฺจาปิ เถโร อนคาริโย อภินีหารสมฺปนฺโน อคฺคสาวโก, สกฺโก อคาริโย, มคฺคพฺรหฺมจริยวเสน ปเนเต สพฺรหฺมจาริโน โหนฺติ, ตสฺมา เอวมาห. อโห นูน เต โส ภควา สตฺถาติ สพฺรหฺมจารี ตาว เต เอวํ มหิทฺธิโก, โส ปน เต ภควา สตฺถา อโห นูน มหิทฺธิโกติ สตฺถุ อิทฺธิปาฏิหารยทสฺสเน ชาตาภิลาปา หุตฺวา เอวมาหํสุ. [๓๙๕] ญาตญฺญตรสฺสาติ ^๑- ปญฺญาตญฺญตรสฺส, สกฺโก หิ ปญฺญาตานํ อญฺญตโร. เสสํ สพฺพตฺถ ปากฏเมว, เทสนํ ปน ภควา ยถานุสนฺธิโตว ^๒- นิฏฺฐเปสีติ. ปปญฺจสูทนิยา มชฺฌิมนิกายฏฺฐกถาย จูฬตณฺหาสงฺขยสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตา. ---------------

อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๘ หน้า ๒๑๑-๒๑๒. http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=8&A=5395&modeTY=2&pagebreak=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=8&A=5395&modeTY=2&pagebreak=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=12&i=433 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=12&A=7915 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=12&A=9397 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=12&A=9397 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๒ http://84000.org/tipitaka/read/?index_12