มจร. ๑. จตุทวารชาดก : พระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗

พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ชาดก [๑๐. ทสกนิบาต]

๑. จตุทวารชาดก (๔๓๙)

๑๐. ทสกนิบาต ๑. จตุทวารชาดก (๔๓๙) ว่าด้วยเมืองมี ๔ ประตู (นายมิตตวินทกะถามรุกขเทวดาโพธิสัตว์ว่า) [๑] เมืองนี้มี ๔ ประตู มีกำแพงเหล็กมั่นคง ข้าพเจ้าได้ทำกรรมชั่วอะไร จึงถูกกักขังไว้ [๒] ประตูทุกบานได้ถูกปิดไว้ ข้าพเจ้าถูกขังเหมือนกับนก เทพผู้ควรบูชา เหตุอะไรหนอ ข้าพเจ้าจึงถูกจักรบดขยี้ (รุกขเทวดาตอบว่า) [๓] นี่สหาย ท่านได้ทรัพย์ถึง ๑๒๐,๐๐๐ แล้ว ก็ไม่กระทำตามคำของพวกญาติผู้อนุเคราะห์ [๔] ท่านได้แล่นเรือออกไปสู่สมุทรสาคร ซึ่งทำให้เรือโลดเต้นได้ อันมีความสำเร็จน้อย ท่านเมื่อมีความปรารถนามากเกินไป ได้ครอบครองนารี ๔ นาง ไม่พอใจนางทั้ง ๔ ได้ครอบครองนารี ๘ นาง ไม่พอใจนางทั้ง ๘ [๕] ได้ครอบครองนารี ๑๖ นาง ไม่พอใจนางทั้ง ๑๖ ได้ครอบครองนารี ๓๒ นาง ไม่พอใจนางทั้ง ๓๒ จึงได้ประสบจักร จักรจึงพัดผันอยู่ที่ศีรษะของท่าน ผู้ถูกความปรารถนามากเกินไปขจัดแล้ว [๖] อันความอยากที่แผ่ซ่านไป กว้างขวางยิ่งนัก ให้เต็มได้ยาก คนเหล่าใดย่อมกำหนัดตามความอยากนั้น คนเหล่านั้นต้องเป็นผู้ทูนจักรไว้ {ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๒๗ หน้า : ๓๒๑}

พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ชาดก [๑๐. ทสกนิบาต]

๒. กัณหชาดก (๔๔๐)

[๗] คนเหล่าใดละทิ้งทรัพย์เป็นจำนวนมาก ไม่พิจารณาหนทางที่ยังมิได้ใคร่ครวญ คนเหล่านั้นต้องเป็นผู้ทูนจักรไว้ [๘] บัณฑิตพึงพิจารณาการงานและโภคะอันไพบูลย์ เมื่ออยากได้ก็อย่าพึงส้องเสพสิ่งที่ประกอบด้วยความฉิบหาย พึงทำตามคำบอกกล่าวของผู้อนุเคราะห์ทั้งหลาย บุคคลเช่นนั้นจักรก็จะไม่พึงกล้ำกราย (นายมิตตวินทกะถามว่า) [๙] เทพผู้ควรบูชา จักรบนศีรษะของข้าพเจ้า จะอยู่นานสักเท่าไรเล่าหนอ กี่พันปี ข้าพเจ้าถามแล้ว ขอท่านจงบอกเรื่องนั้นแก่ข้าพเจ้า (รุกขเทวดาตอบว่า) [๑๐] มิตตวินทกะ ท่านจงฟังข้าพเจ้า เจ้าต้องระลึกถึงให้มาก ตระหนักไว้โดยยิ่ง จักรยังคงพัดผันอยู่บนศีรษะของเจ้า เมื่อเจ้ามีชีวิตอยู่ ก็จะไม่พ้นมันหรอก จตุทวารชาดกที่ ๑ จบ