พระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๑ ภาษาบาลี อักษรไทย
 พระสุตตันตปิฎกเล่มที่ ๒๓ สุตฺต. ขุ. ปฏิสมฺภิทามคฺโค

                                      ปญฺาวคฺเค มหาปญฺากถา
     [๖๕๙]   อนิจฺจานุปสฺสนา    ภาวิตา   พหุลีกตา   กตมํ   ปญฺ
ปริปูเรติ     ทุกฺขานุปสฺสนา     ภาวิตา    พหุลีกตา    กตมํ    ปญฺ
ปริปูเรติ     อนตฺตานุปสฺสนา    ภาวิตา    พหุลีกตา    กตมํ    ปญฺ
ปริปูเรติ     นิพฺพิทานุปสฺสนา    ภาวิตา    พหุลีกตา    กตมํ    ปญฺ
ปริปูเรติ     วิราคานุปสฺสนา    ภาวิตา    พหุลีกตา    กตมํ    ปญฺ
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. ยุคนนฺธา ฯ ๒ ม. โลกุตฺตรพลสุญฺาติ ฯ
ปริปูเรติ     นิโรธานุปสฺสนา    ภาวิตา    พหุลีกตา    กตมํ    ปญฺ
ปริปูเรติ    ปฏินิสฺสคฺคานุปสฺสนา    ภาวิตา    พหุลีกตา   กตมํ   ปญฺ
ปริปูเรติ    ฯ    อนิจฺจานุปสฺสนา    ภาวิตา    พหุลีกตา    ชวนปญฺ
ปริปูเรติ     ทุกฺขานุปสฺสนา     ภาวิตา     พหุลีกตา    นิพฺเพธิกปญฺ
ปริปูเรติ      อนตฺตานุปสฺสนา     ภาวิตา     พหุลีกตา     มหาปญฺ
ปริปูเรติ   นิพฺพิทานุปสฺสนา   ภาวิตา   พหุลีกตา   ติกฺขปญฺ   ปริปูเรติ
วิราคานุปสฺสนา  ภาวิตา  พหุลีกตา  วิปุลปญฺ  ปริปูเรติ  นิโรธานุปสฺสนา
ภาวิตา     พหุลีกตา    คมฺภีรปญฺ    ปริปูเรติ    ปฏินิสฺสคฺคานุปสฺสนา
ภาวิตา พหุลีกตา อสฺสามนฺตปญฺ ปริปูเรติ ฯ
     {๖๕๙.๑}   อิมา  สตฺต  ปญฺา ภาวิตา พหุลีกตา ปณฺฑิจฺจํ ปริปูเรนฺติ
อิมา   อฏฺ   ปญฺา   ภาวิตา   พหุลีกตา   ปุถุปญฺ  ปริปูเรนฺติ  อิมา
นว   ปญฺา   ภาวิตา   พหุลีกตา  หาสปญฺ  ปริปูเรนฺติ  ฯ  หาสปญฺา
ปฏิภาณปฏิสมฺภิทา      ตสฺสา      อตฺถววตฺถานโต      อตฺถปฏิสมฺภิทา
อธิคตา    โหติ    สจฺฉิกตา    ผสฺสิตา    ปญฺาย    ธมฺมววตฺถานโต
ธมฺมปฏิสมฺภิทา     อธิคตา    โหติ    สจฺฉิกตา    ผสฺสิตา    ปญฺาย
นิรุตฺติววตฺถานโต     นิรุตฺติปฏิสมฺภิทา     อธิคตา    โหติ    สจฺฉิกตา
ผสฺสิตา       ปญฺาย       ปฏิภาณววตฺถานโต      ปฏิภาณปฏิสมฺภิทา
อธิคตา    โหติ    สจฺฉิกตา    ผสฺสิตา   ปญฺาย   ตสฺสิมา   จตสฺโส
ปฏิสมฺภิทาโย อธิคตา โหนฺติ สจฺฉิกตา ผสฺสิตา ปญฺาย ฯ
     [๖๖๐]   รูเป    อนิจฺจานุปสฺสนา   ภาวิตา   พหุลีกตา   กตมํ
ปญฺ    ปริปูเรติ    ฯเปฯ    รูเป    ปฏินิสฺสคฺคานุปสฺสนา    ภาวิตา
พหุลีกตา   กตมํ   ปญฺ   ปริปูเรติ  ฯ  รูเป  อนิจฺจานุปสฺสนา  ภาวิตา
พหุลีกตา    ชวนปญฺ   ปริปูเรติ   ฯเปฯ   รูเป   ปฏินิสฺสคฺคานุปสฺสนา
ภาวิตา    พหุลีกตา    อสฺสามนฺตปญฺ    ปริปูเรติ   ฯ   อิมา   สตฺต
ปญฺา    ภาวิตา    พหุลีกตา    ปณฺฑิจฺจํ    ปริปูเรนฺติ   อิมา   อฏฺ
ปญฺา    ภาวิตา    พหุลีกตา    ปุถุปญฺ    ปริปูเรนฺติ    อิมา   นว
ปญฺา ภาวิตา พหุลีกตา หาสปญฺ ปริปูเรนฺติ ฯ
     {๖๖๐.๑}   หาสปญฺา  ปฏิภาณปฏิสมฺภิทา  ตสฺสา  อตฺถววตฺถานโต
อตฺถปฏิสมฺภิทา     อธิคตา    โหติ    สจฺฉิกตา    ผสฺสิตา    ปญฺาย
ธมฺมววตฺถานโต   ธมฺมปฏิสมฺภิทา   อธิคตา   โหติ   สจฺฉิกตา   ผสฺสิตา
ปญฺาย   นิรุตฺติววตฺถานโต   นิรุตฺติปฏิสมฺภิทา   อธิคตา  โหติ  สจฺฉิกตา
ผสฺสิตา       ปญฺาย       ปฏิภาณววตฺถานโต      ปฏิภาณปฏิสมฺภิทา
อธิคตา    โหติ    สจฺฉิกตา    ผสฺสิตา   ปญฺาย   ตสฺสิมา   จตสฺโส
ปฏิสมฺภิทาโย     อธิคตา    โหนฺติ    สจฺฉิกตา    ผสฺสิตา    ปญฺาย
เวทนาย   สญฺาย   สงฺขาเรสุ   วิญฺาเณ  จกฺขุสฺมึ  ฯเปฯ  ชรามรเณ
อนิจฺจานุปสฺสนา   ภาวิตา   พหุลีกตา   กตมํ   ปญฺ   ปริปูเรติ  ฯเปฯ
ชรามรเณ    ปฏินิสฺสคฺคานุปสฺสนา    ภาวิตา   พหุลีกตา   กตมํ   ปญฺ
ปริปูเรติ   ฯ  ชรามรเณ  อนิจฺจานุปสฺสนา  ภาวิตา  พหุลีกตา  ชวนปญฺ
ปริปูเรติ     ฯเปฯ     ชรามรเณ     ปฏินิสฺสคฺคานุปสฺสนา    ภาวิตา
พหุลีกตา อสฺสามนฺตปญฺ ปริปูเรติ ฯ
     {๖๖๐.๒}   อิมา   สตฺต   ปญฺา   ภาวิตา   พหุลีกตา  ปณฺฑิจฺจํ
ปริปูเรนฺติ   อิมา  อฏฺ  ปญฺา  ภาวิตา  พหุลีกตา  ปุถุปญฺ  ปริปูเรนฺติ
อิมา   นว   ปญฺา   ภาวิตา   พหุลีกตา   หาสปญฺ   ปริปูเรนฺติ   ฯ
หาสปญฺา       ปฏิภาณปฏิสมฺภิทา       ตสฺสา       อตฺถววตฺถานโต
อตฺถปฏิสมฺภิทา     อธิคตา    โหติ    สจฺฉิกตา    ผสฺสิตา    ปญฺาย
ธมฺมววตฺถานโต   ธมฺมปฏิสมฺภิทา   อธิคตา   โหติ   สจฺฉิกตา   ผสฺสิตา
ปญฺาย   นิรุตฺติววตฺถานโต   นิรุตฺติปฏิสมฺภิทา   อธิคตา  โหติ  สจฺฉิกตา
ผสฺสิตา       ปญฺาย       ปฏิภาณววตฺถานโต      ปฏิภาณปฏิสมฺภิทา
อธิคตา    โหติ    สจฺฉิกตา    ผสฺสิตา   ปญฺาย   ตสฺสิมา   จตสฺโส
ปฏิสมฺภิทาโย อธิคตา โหนฺติ สจฺฉิกตา ผสฺสิตา ปญฺาย ฯ
     [๖๖๑]   รูเป   อนิจฺจานุปสฺสนา  ภาวิตา  พหุลีกตา  กตมํ  ปญฺ
ปริปูเรติ    อตีตานาคตปจฺจุปฺปนฺเน    รูเป   อนิจฺจานุปสฺสนา   ภาวิตา
พหุลีกตา    กตมํ   ปญฺ   ปริปูเรติ   รูเป   ทุกฺขานุปสฺสนา   ภาวิตา
พหุลีกตา    กตมํ    ปญฺ    ปริปูเรติ   อตีตานาคตปจฺจุปฺปนฺเน   รูเป
ทุกฺขานุปสฺสนา    ภาวิตา   พหุลีกตา   กตมํ   ปญฺ   ปริปูเรติ   รูเป
อนตฺตานุปสฺสนา     ภาวิตา    พหุลีกตา    กตมํ    ปญฺ    ปริปูเรติ
อตีตานาคตปจฺจุปฺปนฺเน    รูเป    อนตฺตานุปสฺสนา   ภาวิตา   พหุลีกตา
กตมํ   ปญฺ   ปริปูเรติ   รูเป   นิพฺพิทานุปสฺสนา   ภาวิตา   พหุลีกตา
กตมํ   ปญฺ   ปริปูเรติ   อตีตานาคตปจฺจุปฺปนฺเน  รูเป  นิพฺพิทานุปสฺสนา
ภาวิตา   พหุลีกตา   กตมํ   ปญฺ   ปริปูเรติ   รูเป   วิราคานุปสฺสนา
ภาวิตา    พหุลีกตา   กตมํ   ปญฺ   ปริปูเรติ   อตีตานาคตปจฺจุปฺปนฺเน
รูเป   วิราคานุปสฺสนา   ภาวิตา   พหุลีกตา   กตมํ   ปญฺ   ปริปูเรติ
รูเป   นิโรธานุปสฺสนา   ภาวิตา   พหุลีกตา   กตมํ   ปญฺ   ปริปูเรติ
อตีตานาคตปจฺจุปฺปนฺเน    รูเป    นิโรธานุปสฺสนา   ภาวิตา   พหุลีกตา
กตมํ     ปญฺ    ปริปูเรติ    รูเป    ปฏินิสฺสคฺคานุปสฺสนา    ภาวิตา
พหุลีกตา    กตมํ    ปญฺ    ปริปูเรติ   อตีตานาคตปจฺจุปฺปนฺเน   รูเป
ปฏินิสฺสคฺคานุปสฺสนา ภาวิตา พหุลีกตา กตมํ ปญฺ ปริปูเรติ ฯ
     {๖๖๑.๑}   รูเป   อนิจฺจานุปสฺสนา  ภาวิตา  พหุลีกตา  ชวนปญฺ
ปริปูเรติ    อตีตานาคตปจฺจุปฺปนฺเน    รูเป   อนิจฺจานุปสฺสนา   ภาวิตา
พหุลีกตา    ชวนปญฺ    ปริปูเรติ    รูเป    ทุกฺขานุปสฺสนา   ภาวิตา
พหุลีกตา      นิพฺเพธิกปญฺ      ปริปูเรติ      อตีตานาคตปจฺจุปฺปนฺเน
รูเป    ทุกฺขานุปสฺสนา    ภาวิตา    พหุลีกตา    ชวนปญฺ   ปริปูเรติ
รูเป      อนตฺตานุปสฺสนา      ภาวิตา      พหุลีกตา      มหาปญฺ
ปริปูเรติ       อตีตานาคตปจฺจุปฺปนฺเน      รูเป      อนตฺตานุปสฺสนา
ภาวิตา    พหุลีกตา    ชวนปญฺ    ปริปูเรติ   รูเป   นิพฺพิทานุปสฺสนา
ภาวิตา    พหุลีกตา    ติกฺขปญฺ    ปริปูเรติ    อตีตานาคตปจฺจุปฺปนฺเน
รูเป    นิพฺพิทานุปสฺสนา    ภาวิตา    พหุลีกตา   ชวนปญฺ   ปริปูเรติ
รูเป    วิราคานุปสฺสนา    ภาวิตา    พหุลีกตา   วิปุลปญฺ   ปริปูเรติ
อตีตานาคตปจฺจุปฺปนฺเน    รูเป    วิราคานุปสฺสนา   ภาวิตา   พหุลีกตา
ชวนปญฺ    ปริปูเรติ    รูเป    นิโรธานุปสฺสนา   ภาวิตา   พหุลีกตา
คมฺภีรปญฺ   ปริปูเรติ   อตีตานาคตปจฺจุปฺปนฺเน   รูเป   นิโรธานุปสฺสนา
ภาวิตา   พหุลีกตา   ชวนปญฺ   ปริปูเรติ   รูเป   ปฏินิสฺสคฺคานุปสฺสนา
ภาวิตา     พหุลีกตา     อสฺสามนฺตปญฺ     ปริปูเรติ    อตีตานาคต-
ปจฺจุปฺปนฺเน     รูเป     ปฏินิสฺสคฺคานุปสฺสนา    ภาวิตา    พหุลีกตา
ชวนปญฺ   ปริปูเรติ   ฯ   อิมา   สตฺต   ปญฺา   ภาวิตา   พหุลีกตา
ปณฺฑิจฺจํ    ปริปูเรนฺติ    อิมา    อฏฺ    ปญฺา   ภาวิตา   พหุลีกตา
ปุถุปญฺ    ปริปูเรนฺติ    อิมา    นว    ปญฺา    ภาวิตา   พหุลีกตา
หาสปญฺ ปริปูเรนฺติ ฯ
     {๖๖๑.๒}   หาสปญฺา       ปฏิภาณปฏิสมฺภิทา      ตสฺสา
อตฺถววตฺถานโต     อตฺถปฏิสมฺภิทา     อธิคตา     โหติ     สจฺฉิกตา
ผสฺสิตา     ปญฺาย     ธมฺมววตฺถานโต     ธมฺมปฏิสมฺภิทา    อธิคตา
โหติ   สจฺฉิกตา   ผสฺสิตา   ปญฺาย  นิรุตฺติววตฺถานโต  นิรุตฺติปฏิสมฺภิทา
อธิคตา    โหติ    สจฺฉิกตา    ผสฺสิตา   ปญฺาย   ปฏิภาณววตฺถานโต
ปฏิภาณปฏิสมฺภิทา    อธิคตา    โหติ    สจฺฉิกตา    ผสฺสิตา   ปญฺาย
ตสฺสิมา     จตสฺโส    ปฏิสมฺภิทาโย    อธิคตา    โหนฺติ    สจฺฉิกตา
ผสฺสิตา     ปญฺาย    เวทนาย    สญฺาย    สงฺขาเรสุ    วิญฺาเณ
จกฺขุสฺมึ ฯเปฯ ฯ
     {๖๖๑.๓}   ชรามรเณ  อนิจฺจานุปสฺสนา  ภาวิตา  พหุลีกตา  กตมํ
ปญฺ   ปริปูเรติ   อตีตานาคตปจฺจุปฺปนฺเน   ชรามรเณ   อนิจฺจานุปสฺสนา
ภาวิตา    พหุลีกตา    กตมํ    ปญฺ   ปริปูเรติ   ฯเปฯ   ชรามรเณ
ปฏินิสฺสคฺคานุปสฺสนา    ภาวิตา    พหุลีกตา    กตมํ   ปญฺ   ปริปูเรติ
อตีตานาคตปจฺจุปฺปนฺเน     ชรามรเณ    ปฏินิสฺสคฺคานุปสฺสนา    ภาวิตา
พหุลีกตา    กตมํ    ปญฺ    ปริปูเรติ    ชรามรเณ   อนิจฺจานุปสฺสนา
ภาวิตา    พหุลีกตา    ชวนปญฺ    ปริปูเรติ    อตีตานาคตปจฺจุปฺปนฺเน
ชรามรเณ     อนิจฺจานุปสฺสนา     ภาวิตา     พหุลีกตา     ชวนปญฺ
ปริปูเรติ   ฯเปฯ   ตสฺสิมา   จตสฺโส   ปฏิสมฺภิทาโย   อธิคตา  โหนฺติ
สจฺฉิกตา ผสฺสิตา ปญฺาย ฯ
     [๖๖๒]   จตฺตาโรเม    ภิกฺขเว   ธมฺมา   ภาวิตา   พหุลีกตา
โสตาปตฺติผลสจฺฉิกิริยาย   สํวตฺตนฺติ   กตเม   จตฺตาโร   สปฺปุริสสํเสโว
สทฺธมฺมสฺสวนํ    โยนิโสมนสิกาโร    ธมฺมานุธมฺมปฏิปตฺติ    อิเม    โข
ภิกฺขเว   จตฺตาโร   ธมฺมา  ภาวิตา  พหุลีกตา  โสตาปตฺติผลสจฺฉิกิริยาย
สํวตฺตนฺติ ฯ
     {๖๖๒.๑}   จตฺตาโรเม   ภิกฺขเว   ธมฺมา   ภาวิตา  พหุลีกตา
สกทาคามิผลสจฺฉิกิริยาย สํวตฺตนฺติ ฯเปฯ ฯ
     {๖๖๒.๒}   อนาคามิผลสจฺฉิกิริยาย สํวตฺตนฺติ ฯเปฯ ฯ
     {๖๖๒.๓}   อรหตฺตผลสจฺฉิกิริยาย   สํวตฺตนฺติ   กตเม   จตฺตาโร
สปฺปุริสสํเสโว    สทฺธมฺมสฺสวนํ    โยนิโสมนสิกาโร   ธมฺมานุธมฺมปฏิปตฺติ
อิเม  โข  ภิกฺขเว จตฺตาโร ธมฺมา ภาวิตา พหุลีกตา อรหตฺตผลสจฺฉิกิริยาย
สํวตฺตนฺติ ฯ
     [๖๖๓]   จตฺตาโรเม    ภิกฺขเว   ธมฺมา   ภาวิตา   พหุลีกตา
ปญฺาปฏิลาภาย      สํวตฺตนฺติ     ปญฺาพุฑฺฒิยา     ๑-     สํวตฺตนฺติ
ปญฺาเวปุลฺลาย    สํวตฺตนฺติ    มหาปญฺตาย    สํวตฺตนฺติ   ปุถุปญฺตาย
สํวตฺตนฺติ     วิปุลปญฺตาย     สํวตฺตนฺติ    คมฺภีรปญฺตาย    สํวตฺตนฺติ
อสฺสามนฺตปญฺตาย        สํวตฺตนฺติ       ภูริปญฺตาย       สํวตฺตนฺติ
ปญฺาพาหุลฺลาย    สํวตฺตนฺติ    สีฆปญฺตาย    สํวตฺตนฺติ    ลหุปญฺตาย
สํวตฺตนฺติ         หาสปญฺตาย        สํวตฺตนฺติ        ชวนปญฺตาย
สํวตฺตนฺติ        ติกฺขปญฺตาย       สํวตฺตนฺติ       นิพฺเพธิกปญฺตาย
สํวตฺตนฺติ     กตเม     จตฺตาโร     สปฺปุริสสํเสโว     สทฺธมฺมสฺสวนํ
โยนิโสมนสิกาโร   ธมฺมานุธมฺมปฏิปตฺติ   อิเม   โข   ภิกฺขเว  จตฺตาโร
ธมฺมา      ภาวิตา      พหุลีกตา      ปญฺาปฏิลาภาย     สํวตฺตนฺติ
ปญฺาพุฑฺฒิยา สํวตฺตนฺติ ฯเปฯ นิพฺเพธิกปญฺตาย สํวตฺตนฺติ ฯ
     [๖๖๔]   ปญฺาปฏิลาภาย   สํวตฺตนฺตีติ  กตโม  ปญฺาปฏิลาโภ  ฯ
จตุนฺนํ    มคฺคาณานํ   จตุนฺนํ   ผลาณานํ   จตุนฺนํ   ปฏิสมฺภิทาาณานํ
ฉนฺนํ   อภิญฺานํ   เตสตฺตตีนํ   าณานํ   สตฺตสตฺตตีนํ   าณานํ  ลาโภ
ปฏิลาโภ     ปตฺติ     สมฺปตฺติ    ผสฺสนา    สจฺฉิกิริยา    อุปสมฺปทา
ปญฺาปฏิลาภาย สํวตฺตนฺตีติ อยํ ปญฺาปฏิลาโภ ฯ
     {๖๖๔.๑}   ปญฺาพุฑฺฒิยา   สํวตฺตนฺตีติ   กตมา   ปญฺาพุฑฺฒิ   ฯ
สตฺตนฺนญฺจ    เสกฺขานํ    ปุถุชฺชนกลฺยาณกสฺส    จ    ปญฺา    วฑฺฒติ
อรหโต    ปญฺา   วฑฺฒติ   วฑฺฒนา   ๒-   ปญฺาพุฑฺฒิยา   สํวตฺตนฺตีติ
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. ปญฺาพุทฺธิยา ฯ ๒ ม. วฑฺฒิตวฑฺฒนา ฯ
อยํ ปญฺาพุฑฺฒิ ฯ
     {๖๖๔.๒}   ปญฺาเวปุลฺลาย   สํวตฺตนฺตีติ  กตมํ  ปญฺาเวปุลฺลํ  ฯ
สตฺตนฺนญฺจ    เสกฺขานํ    ปุถุชฺชนกลฺยาณกสฺส    จ    ปญฺา   เวปุลฺลํ
คจฺฉติ   อรหโต   ปญฺา   เวปุลฺลตา  ๑-  ปญฺาเวปุลฺลาย  สํวตฺตนฺตีติ
อิทํ ปญฺาเวปุลฺลํ ฯ
     [๖๖๕]   มหาปญฺตาย    สํวตฺตนฺตีติ   กตมา   มหาปญฺา   ฯ
มหนฺเต     อตฺเถ    ปริคฺคณฺหาตีติ    มหาปญฺา    มหนฺเต    ธมฺเม
ปริคฺคณฺหาตีติ     มหาปญฺา     มหนฺตา     นิรุตฺติโย    ปริคฺคณฺหาตีติ
มหาปญฺา     มหนฺตานิ     ปฏิภาณานิ     ปริคฺคณฺหาตีติ    มหาปญฺา
มหนฺเต      สีลกฺขนฺเธ      ปริคฺคณฺหาตีติ     มหาปญฺา     มหนฺเต
สมาธิกฺขนฺเธ    ปริคฺคณฺหาตีติ    มหาปญฺา    มหนฺเต    ปญฺากฺขนฺเธ
ปริคฺคณฺหาตีติ    มหาปญฺา    มหนฺเต    วิมุตฺติกฺขนฺเธ    ปริคฺคณฺหาตีติ
มหาปญฺา      มหนฺเต      วิมุตฺติาณทสฺสนกฺขนฺเธ      ปริคฺคณฺหาตีติ
มหาปญฺา    มหนฺตานิ    านาฏฺานานิ    ปริคฺคณฺหาตีติ    มหาปญฺา
มหนฺตา        วิหารสมาปตฺติโย       ปริคฺคณฺหาตีติ       มหาปญฺา
มหนฺตานิ     อริยสจฺจานิ     ปริคฺคณฺหาตีติ     มหาปญฺา     มหนฺเต
สติปฏฺาเน     ปริคฺคณฺหาตีติ    มหาปญฺา    มหนฺเต    สมฺมปฺปธาเน
ปริคฺคณฺหาตีติ     มหาปญฺา     มหนฺเต    อิทฺธิปาเท    ปริคฺคณฺหาตีติ
มหาปญฺา     มหนฺตานิ     อินฺทฺริยานิ     ปริคฺคณฺหาตีติ    มหาปญฺา
มหนฺตานิ    พลานิ    ปริคฺคณฺหาตีติ   มหาปญฺา   มหนฺเต   โพชฺฌงฺเค
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. เวปุลฺลคตา ฯ
ปริคฺคณฺหาตีติ    มหาปญฺา    มหนฺตํ    อริยมคฺคํ   ๑-   ปริคฺคณฺหาตีติ
มหาปญฺา     มหนฺตานิ    สามญฺผลานิ    ปริคฺคณฺหาตีติ    มหาปญฺา
มหนฺตา      อภิญฺาโย      ปริคฺคณฺหาตีติ      มหาปญฺา     มหนฺตํ
ปรมฏฺ     นิพฺพานํ     ปริคฺคณฺหาตีติ     มหาปญฺา     มหาปญฺตาย
สํวตฺตนฺตีติ อยํ มหาปญฺา ฯ
     [๖๖๖]   ปุถุปญฺตาย    สํวตฺตนฺตีติ    กตมา    ปุถุปญฺา   ฯ
ปุถุนานาขนฺเธสุ     าณํ     ปวตฺตตีติ     ปุถุปญฺา    ปุถุนานาธาตูสุ
าณํ    ปวตฺตตีติ    ปุถุปญฺา    ปุถุนานาอายตเนสุ   าณํ   ปวตฺตตีติ
ปุถุปญฺา        ปุถุนานาปฏิจฺจสมุปฺปาเทสุ       าณํ       ปวตฺตตีติ
ปุถุปญฺา      ปุถุนานาสุญฺตมนุลพฺเภสุ     ๒-     าณํ     ปวตฺตตีติ
ปุถุปญฺา      ปุถุนานาอตฺเถสุ      าณํ      ปวตฺตตีติ     ปุถุปญฺา
ปุถุนานาธมฺเมสุ     าณํ     ปวตฺตตีติ    ปุถุปญฺา    ปุถุนานานิรุตฺตีสุ
าณํ      ปวตฺตตีติ      ปุถุปญฺา      ปุถุนานาปฏิภาเณสุ      าณํ
ปวตฺตตีติ     ปุถุปญฺา     ปุถุนานาสีลกฺขนฺเธสุ     าณํ     ปวตฺตตีติ
ปุถุปญฺา     ปุถุนานาสมาธิกฺขนฺเธสุ     าณํ    ปวตฺตตีติ    ปุถุปญฺา
ปุถุนานาปญฺากฺขนฺเธสุ        าณํ        ปวตฺตตีติ        ปุถุปญฺา
ปุถุนานาวิมุตฺติกฺขนฺเธสุ     าณํ    ปวตฺตตีติ    ปุถุปญฺา    ปุถุนานา-
วิมุตฺติาณทสฺสนกฺขนฺเธสุ    าณํ    ปวตฺตตีติ    ปุถุปญฺา   ปุถุนานา-
านาฏฺาเนสุ   าณํ   ปวตฺตตีติ   ปุถุปญฺา   ปุถุนานาวิหารสมาปตฺตีสุ
าณํ      ปวตฺตตีติ      ปุถุปญฺา      ปุถุนานาอริยสจฺเจสุ     าณํ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. มหนฺเต อริยมคฺเค ฯ ๒ ม. ยุ. ... มนุปลพฺเภสุ ฯ
ปวตฺตตีติ     ปุถุปญฺา     ปุถุนานาสติปฏฺาเนสุ     าณํ    ปวตฺตตีติ
ปุถุปญฺา     ปุถุนานาสมฺมปฺปธาเนสุ     าณํ    ปวตฺตตีติ    ปุถุปญฺา
ปุถุนานาอิทฺธิปาเทสุ    าณํ   ปวตฺตตีติ   ปุถุปญฺา   ปุถุนานาอินฺทฺริเยสุ
าณํ     ปวตฺตตีติ    ปุถุปญฺา    ปุถุนานาพเลสุ    าณํ    ปวตฺตตีติ
ปุถุปญฺา     ปุถุนานาโพชฺฌงฺเคสุ     าณํ     ปวตฺตตีติ     ปุถุปญฺา
ปุถุนานาอริยมคฺเคสุ     าณํ     ปวตฺตตีติ     ปุถุปญฺา    ปุถุนานา-
สามญฺผเลสุ     าณํ     ปวตฺตตีติ    ปุถุปญฺา    ปุถุนานาอภิญฺาสุ
าณํ   ปวตฺตตีติ   ปุถุปญฺา   ปุถุชฺชนสาธารเณ  ธมฺเม  สมติกฺกมฺม  ๑-
ปรมฏฺเ    นิพฺพาเน    าณํ    ปวตฺตตีติ    ปุถุปญฺา    ปุถุปญฺตาย
สํวตฺตนฺตีติ อยํ ปุถุปญฺา ฯ
     [๖๖๗]   วิปุลปญฺตาย    สํวตฺตนฺตีติ   กตมา   วิปุลปญฺา   ฯ
วิปุเล     อตฺเถ     ปริคฺคณฺหาตีติ     วิปุลปญฺา    วิปุเล    ธมฺเม
ปริคฺคณฺหาตีติ     วิปุลปญฺา     วิปุลา     นิรุตฺติโย     ปริคฺคณฺหาตีติ
วิปุลปญฺา     วิปุลานิ     ปฏิภาณานิ     ปริคฺคณฺหาตีติ     วิปุลปญฺา
วิปุเล   สีลกฺขนฺเธ   ปริคฺคณฺหาตีติ   วิปุลปญฺา   วิปุเล   สมาธิกฺขนฺเธ
ปริคฺคณฺหาตีติ     วิปุลปญฺา    วิปุเล    ปญฺากฺขนฺเธ    ปริคฺคณฺหาตีติ
วิปุลปญฺา     วิปุเล     วิมุตฺติกฺขนฺเธ     ปริคฺคณฺหาตีติ    วิปุลปญฺา
วิปุเล       วิมุตฺติาณทสฺสนกฺขนฺเธ      ปริคฺคณฺหาตีติ      วิปุลปญฺา
วิปุลานิ     านาฏฺานานิ     ปริคฺคณฺหาตีติ     วิปุลปญฺา     วิปุลา
วิหารสมาปตฺติโย        ปริคฺคณฺหาตีติ       วิปุลปญฺา       วิปุลานิ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. อติกฺกมฺม ฯ
อริยสจฺจานิ     ปริคฺคณฺหาตีติ     วิปุลปญฺา     วิปุเล    สติปฏฺาเน
ปริคฺคณฺหาตีติ     วิปุลปญฺา    วิปุเล    สมฺมปฺปธาเน    ปริคฺคณฺหาตีติ
วิปุลปญฺา      วิปุเล     อิทฺธิปาเท     ปริคฺคณฺหาตีติ     วิปุลปญฺา
วิปุลานิ    อินฺทฺริยานิ    ปริคฺคณฺหาตีติ    วิปุลปญฺา   วิปุลานิ   พลานิ
ปริคฺคณฺหาตีติ     วิปุลปญฺา     วิปุเล     โพชฺฌงฺเค    ปริคฺคณฺหาตีติ
วิปุลปญฺา      วิปุเล     อริยมคฺเค     ปริคฺคณฺหาตีติ     วิปุลปญฺา
วิปุลานิ      สามญฺผลานิ     ปริคฺคณฺหาตีติ     วิปุลปญฺา     วิปุลา
อภิญฺาโย    ปริคฺคณฺหาตีติ    วิปุลปญฺา    วิปุลํ    ปรมฏฺ   นิพฺพานํ
ปริคฺคณฺหาตีติ      วิปุลปญฺา     วิปุลปญฺตาย     สํวตฺตนฺตีติ     อยํ
วิปุลปญฺา ฯ
     [๖๖๘]   คมฺภีรปญฺตาย   สํวตฺตนฺตีติ   กตมา   คมฺภีรปญฺา   ฯ
คมฺภีเรสุ     ขนฺเธสุ    าณํ    ปวตฺตตีติ    คมฺภีรปญฺา    คมฺภีราสุ
ธาตูสุ     าณํ    ปวตฺตตีติ    คมฺภีรปญฺา    คมฺภีเรสุ    อายตเนสุ
าณํ     ปวตฺตตีติ     คมฺภีรปญฺา     คมฺภีเรสุ     ปฏิจฺจสมุปฺปาเทสุ
าณํ    ปวตฺตตีติ    คมฺภีรปญฺา    คมฺภีเรสุ    สุญฺตมนุลพฺเภสุ   ๑-
าณํ   ปวตฺตตีติ   คมฺภีรปญฺา   คมฺภีเรสุ   อตฺเถสุ   าณํ   ปวตฺตตีติ
คมฺภีรปญฺา    คมฺภีเรสุ    ธมฺเมสุ    าณํ    ปวตฺตตีติ   คมฺภีรปญฺา
คมฺภีราสุ     นิรุตฺตีสุ    าณํ    ปวตฺตตีติ    คมฺภีรปญฺา    คมฺภีเรสุ
ปฏิภาเณสุ    าณํ    ปวตฺตตีติ   คมฺภีรปญฺา   คมฺภีเรสุ   สีลกฺขนฺเธสุ
าณํ      ปวตฺตตีติ      คมฺภีรปญฺา     คมฺภีเรสุ     สมาธิกฺขนฺเธสุ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. ... มนุปลพฺเภสุ ฯ
าณํ      ปวตฺตตีติ      คมฺภีรปญฺา     คมฺภีเรสุ     ปญฺากฺขนฺเธสุ
าณํ      ปวตฺตตีติ      คมฺภีรปญฺา     คมฺภีเรสุ     วิมุตฺติกฺขนฺเธสุ
าณํ    ปวตฺตตีติ    คมฺภีรปญฺา    คมฺภีเรสุ   วิมุตฺติาณทสฺสนกฺขนฺเธสุ
าณํ      ปวตฺตตีติ      คมฺภีรปญฺา     คมฺภีเรสุ     านาฏฺาเนสุ
าณํ      ปวตฺตตีติ     คมฺภีรปญฺา     คมฺภีราสุ     วิหารสมาปตฺตีสุ
าณํ     ปวตฺตตีติ    คมฺภีรปญฺา    คมฺภีเรสุ    อริยสจฺเจสุ    าณํ
ปวตฺตตีติ    คมฺภีรปญฺา    คมฺภีเรสุ   สติปฏฺาเนสุ   าณํ   ปวตฺตตีติ
คมฺภีรปญฺา      คมฺภีเรสุ      สมฺมปฺปธาเนสุ     าณํ     ปวตฺตตีติ
คมฺภีรปญฺา    คมฺภีเรสุ   อิทฺธิปาเทสุ   าณํ   ปวตฺตตีติ   คมฺภีรปญฺา
คมฺภีเรสุ    อินฺทฺริเยสุ    าณํ    ปวตฺตตีติ    คมฺภีรปญฺา   คมฺภีเรสุ
พเลสุ    าณํ    ปวตฺตตีติ    คมฺภีรปญฺา    คมฺภีเรสุ    โพชฺฌงฺเคสุ
าณํ     ปวตฺตตีติ    คมฺภีรปญฺา    คมฺภีเรสุ    อริยมคฺเคสุ    าณํ
ปวตฺตตีติ      คมฺภีรปญฺา      คมฺภีเรสุ      สามญฺผเลสุ     าณํ
ปวตฺตตีติ    คมฺภีรปญฺา    คมฺภีราสุ     อภิญฺาสุ    าณํ   ปวตฺตตีติ
คมฺภีรปญฺา     คมฺภีเร    ปรมฏฺเ    นิพฺพาเน    าณํ    ปวตฺตตีติ
คมฺภีรปญฺา คมฺภีรปญฺตาย สํวตฺตนฺตีติ อยํ คมฺภีรปญฺา ฯ
     [๖๖๙]   อสฺสามนฺตปญฺตาย   สํวตฺตนฺตีติ   กตมา   อสฺสามนฺต-
ปญฺา    ฯ    ยสฺส    ปุคฺคลสฺส    อตฺถววตฺถานโต   อตฺถปฏิสมฺภิทา
อธิคตา     โหติ    สจฺฉิกตา    ผสฺสิตา    ปญฺาย   ธมฺมววตฺถานโต
ธมฺมปฏิสมฺภิทา     อธิคตา    โหติ    สจฺฉิกตา    ผสฺสิตา    ปญฺาย
นิรุตฺติววตฺถานโต   นิรุตฺติปฏิสมฺภิทา   อธิคตา   โหติ  สจฺฉิกตา  ผสฺสิตา
ปญฺาย     ปฏิภาณววตฺถานโต    ปฏิภาณปฏิสมฺภิทา    อธิคตา    โหติ
สจฺฉิกตา   ผสฺสิตา   ปญฺาย   ตสฺส   อตฺเถ  จ  ธมฺเม  จ  นิรุตฺติยา
จ  ปฏิภาเณ  จ  น  ๑-  อญฺโ โกจิ สกฺโกติ อภิสมฺภวิตุํ อนภิสมฺภาวนีโย
จ     โส    อญฺโติ    ๒-    อสฺสามนฺตปญฺา    ปุถุชฺชนกลฺยาณกสฺส
ปญฺา    อฏฺมกสฺส    ปญฺาย    ทูเร   วิทูเร   สุวิทูเร   นสนฺติเก
นสามนฺตา    ปุถุชฺชนกลฺยาณกํ    อุปาทาย   อฏฺมโก   อสฺสามนฺตปญฺโ
อฏฺมกสฺส   ปญฺา   โสตาปนฺนสฺส   ปญฺาย   ทูเร   วิทูเร   สุวิทูเร
นสนฺติเก      นสามนฺตา      อฏฺมกํ      อุปาทาย     โสตาปนฺโน
อสฺสามนฺตปญฺโ
     {๖๖๙.๑}   โสตาปนฺนสฺส    ปญฺา    สกทาคามิสฺส    ปญฺาย
ทูเร   วิทูเร   สุวิทูเร   นสนฺติเก   นสามนฺตา   โสตาปนฺนํ  อุปาทาย
สกทาคามี        อสฺสามนฺตปญฺโ        สกทาคามิสฺส        ปญฺา
อนาคามิสฺส   ปญฺาย   ทูเร   วิทูเร   สุวิทูเร   นสนฺติเก  นสามนฺตา
สกทาคามึ     อุปาทาย    อนาคามี    อสฺสามนฺตปญฺโ    อนาคามิสฺส
ปญฺา   อรหโต   ปญฺาย  ทูเร  วิทูเร  สุวิทูเร  นสนฺติเก  นสามนฺตา
อนาคามึ    อุปาทาย    อรหา    อสฺสามนฺตปญฺโ    อรหโต   ปญฺา
ปจฺเจกพุทฺธสฺส   ปญฺาย   ทูเร   วิทูเร  สุวิทูเร  นสนฺติเก  นสามนฺตา
อรหนฺตํ    อุปาทาย    ปจฺเจกพุทฺโธ   อสฺสามนฺตปญฺโ   ปจฺเจกพุทฺธญฺจ
สเทวกญฺจ    โลกํ    อุปาทาย    ตถาคโต    อรหํ    สมฺมาสมฺพุทฺโธ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. นสทฺโท นตฺถิ ฯ ๒ ม. ยุ. อญฺเหีติ ฯ
อคฺโค       อสฺสามนฺตปญฺโ       ปญฺาปเภทกุสโล      ปภินฺนาโณ
อธิคตปฏิสมฺภิโท      จตุเวสารชฺชปฺปตฺโต     ทสพลธารี     ปุริสาสโภ
ปุริสสีโห     ปุริสนาโค    ปุริสาชญฺโ    ปุริสโธรโยฺห    อนนฺตาโณ
อนนฺตเตโช   อนนฺตยโส   อฑฺโฒ   มหทฺธโน   ธนวา   เนตา  วิเนตา
อนุเนตา  ปญฺเปตา  นิชฺฌาเปตา  เปกฺขตา  ปสาเทตา  โส  หิ  ภควา
อนุปฺปนฺนสฺส      มคฺคสฺส     อุปฺปาเทตา     อสญฺชาตสฺส     มคฺคสฺส
สญฺชาเนตา   ๑-   อนกฺขาตสฺส   มคฺคสฺส   อกฺขาตา  มคฺคญฺู  มคฺควิทู
มคฺคโกวิโท มคฺคานุคา ๒- จ ปน ๓- เอตรหิ สาวกา วิหรนฺติ
     {๖๖๙.๒}  ปจฺฉาคตา  ๔-   โส หิ ภควา ชานํ ชานาติ ปสฺสํ ปสฺสติ
จกฺขุภูโต  าณภูโต  ธมฺมภูโต  พฺรหฺมภูโต วตฺตา ปวตฺตา อตฺถสฺส นินฺเนตา
อมตสฺส   ทาตา   ธมฺมสามี   ตถาคโต   นตฺถิ  ตสฺส  ภควโต  อญฺาตํ
อทิฏฺ    อวิทิตํ   อสจฺฉิกตํ   อผสฺสิตํ   ปญฺาย   อตีตานาคตปจฺจุปฺปนฺนํ
อุปาทาย     สพฺเพ     ธมฺมา    สพฺพากาเรน    พุทฺธสฺส    ภควโต
าณมุเข   อาปาถํ   อาคจฺฉนฺติ   ยงฺกิญฺจิ  เนยฺยํ  นาม  อตฺถธมฺมํ  ๕-
ชานิตพฺพํ  อตฺตตฺโถ  วา  ปรตฺโถ  วา  อุภยตฺโถ  วา  ทิฏฺธมฺมิโก  วา
อตฺโถ   สมฺปรายิโก   วา   อตฺโถ   อุตฺตาโน   วา   อตฺโถ  คมฺภีโร
วา   อตฺโถ   คุโฬฺห   วา   อตฺโถ   ปฏิจฺฉนฺโน  วา  อตฺโถ  เนยฺโย
วา   อตฺโถ   นีโต   วา   อตฺโถ   อนวชฺโช  วา  อตฺโถ  นิกฺกิเลโส
วา   อตฺโถ   โวทาโน   วา   อตฺโถ  ปรมฏฺโ  วา  อตฺโถ  สพฺพนฺตํ
อนฺโตพุทฺธาเณ   ปริวตฺตติ   สพฺพํ   กายกมฺมํ  พุทฺธสฺส  าณานุปริวตฺตติ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. สญฺชเนตา ฯ ๒ ม. ยุ. มคฺคานุคามี ฯ ๓ ม. จ ปนสฺส ฯ ๔ ม. ปจฺฉา
@สมนฺนาคตา ฯ ยุ. ... สมฺมนฺนาคตา ฯ ๕ ม. อตฺถิ ฯ อปรํปิ เอวํ าตพฺพํ ฯ
สพฺพํ     วจีกมฺมํ     พุทฺธสฺส    าณานุปริวตฺตติ    สพฺพํ    มโนกมฺมํ
พุทฺธสฺส      าณานุปริวตฺตติ      อตีเต      พุทฺธสฺส      อปฺปฏิหตํ
าณํ     อนาคเต     พุทฺธสฺส     อปฺปฏิหตํ     าณํ    ปจฺจุปฺปนฺเน
พุทฺธสฺส    อปฺปฏิหตํ    าณํ    ยาวตกํ    เนยฺยํ    ตาวตกํ    าณํ
ยาวตกํ     าณํ     ตาวตกํ     เนยฺยํ     เนยฺยปริยนฺติกํ     าณํ
าณปริยนฺติกํ    เนยฺยํ    เนยฺยํ    อติกฺกมิตฺวา    าณํ    นปฺปวตฺตติ
าณํ    อติกฺกมิตฺวา    เนยฺยปโถ   นตฺถิ   อญฺมญฺ   ปริยนฺตฏฺายิโน
เต    ธมฺมา    ยถา    ทฺวินฺนํ    สมุคฺคปฏลานํ    สุผสฺสิตานํ    ๑-
เหฏฺิมสมุคฺคปฏลํ       อุปริมํ       นาติวตฺตติ       อุปริมสมุคฺคปฏลํ
เหฏฺิมํ นาติวตฺตติ อญฺมญฺ ปริยนฺตฏฺายิโน
     {๖๖๙.๓}   เอวเมวํ   ๒-  พุทฺธสฺส  ภควโต  เนยฺยญฺจ  าณญฺจ
อญฺมญฺ   ปริยนฺตฏฺายิโน   เต   ธมฺมา   ยาวตกํ   เนยฺยํ   ตาวตกํ
าณํ   ยาวตกํ   าณํ   ตาวตกํ   เนยฺยํ  เนยฺยปริยนฺติกํ  าณํ  าณ-
ปริยนฺติกํ    เนยฺยํ   เนยฺยํ   อติกฺกมิตฺวา   าณํ   นปฺปวตฺตติ   าณํ
อติกฺกมิตฺวา    เนยฺยปโถ    นตฺถิ    อญฺมญฺ   ปริยนฺตฏฺายิโน   เต
ธมฺมา   สพฺพธมฺเมสุ   พุทฺธสฺส   าณํ  ปวตฺตติ  สพฺเพ  ธมฺมา  พุทฺธสฺส
ภควโต     อาวชฺชนปฏิพทฺธา     อากงฺขาปฏิพทฺธา    มนสิการปฏิพทฺธา
จิตฺตุปฺปาทปฏิพทฺธา    สพฺพสตฺเตสุ    พุทฺธสฺส   [๓]-   าณํ   ปวตฺตติ
สพฺเพสํ  สตฺตานํ  พุทฺโธ  อาสยํ  ชานาติ อนุสยํ ชานาติ จริยํ ๔- ชานาติ
อธิมุตฺตึ   ชานาติ   อปฺปรชกฺเข   มหารชกฺเข   ติกฺขินฺทฺริเย  มุทินฺทฺริเย
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ผุสิตานํ ฯ ๒ ม. เอวเมว ฯ เอวมุปริปิ ฯ ๓ ม. ภควโต ฯ ๔ ม. จริตํ ฯ
สฺวากาเร     ทฺวากาเร    สุวิญฺาปเย    ทุวิญฺาปเย    ภพฺพาภพฺเพ
สตฺเต  ปชานาติ  สเทวโก  โลโก  สมารโก  สพฺรหฺมโก สสฺสมณพฺราหฺมณี
ปชา   สเทวมนุสฺสา   อนฺโตพุทฺธาเณ   ปริวตฺตติ   ยถา   เย   เกจิ
มจฺฉกจฺฉปา    อนฺตมโส    ติมิติมิงฺคลํ    อุปาทาย    อนฺโตมหาสมุทฺเท
ปริวตฺตนฺติ    เอวเมวํ    สเทวโก    โลโก    สมารโก   สพฺรหฺมโก
สสฺสมณพฺราหฺมณี       ปชา       สเทวมนุสฺสา       อนฺโตพุทฺธาเณ
ปริวตฺตติ   ยถา   เย   เกจิ   ปกฺขิโน   อนฺตมโส   ครุฬํ  เวนเตยฺยํ
อุปาทาย อากาสสฺส ปเทเส ปริวตฺตนฺติ
     {๖๖๙.๔}   เอวเมวํ  เยปิ เต สารีปุตฺต สตฺตา ปญฺวนฺโต ๑- เตปิ
พุทฺธาณสฺส   ปเทเส   ปริวตฺตนฺติ   พุทฺธาณํ  เทวมนุสฺสานํ  ปญฺหํ  ๒-
ผริตฺวา   อติฆํสิตฺวา   ติฏฺติ  เยปิ  เต  ขตฺติยปณฺฑิตา  พฺราหฺมณปณฺฑิตา
คหปติปณฺฑิตา   สมณปณฺฑิตา   นิปุณา   กตปรปฺปวาทา  พาลเวธิรูปา  ๓-
เต   ๔-   ภินฺทนฺตา  ปญฺา  ๕-  จรนฺติ  ปญฺาคเตน  ทิฏฺิคตานิ  เต
ปญฺหญฺจ   ๖-   อภิสงฺขริตฺวา   ตถาคตํ  อุปสงฺกมิตฺวา  ปุจฺฉนฺติ  คุฬฺหานิ
จ  ปฏิจฺฉนฺนานิ  จ  กถิตา  วิสฺสชฺชิตา  จ  ๗- เต ปญฺหา จ ๘- ภควตา
โหนฺติ   นิทฺทิฏฺิการณา  ๙-  อุปกฺขิตฺตกา  ๑๐-  จ  ๑๑-  เต  ภควโต
สมฺปชฺชนฺติ   อถ   โข  ภควา  ๑๒-  ตตฺถ  อภิโรจติ  ยทิทํ  ปญฺายาติ
อคฺโค     อสฺสามนฺตปญฺโ     อสฺสามนฺตปญฺตาย    สํวตฺตนฺตีติ    อยํ
อสฺสามนฺตปญฺา ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ สี. สมฺมปฺปญฺาย ฯ ม. สารีปุตฺตสมา ปญฺาย ฯ ๒ ม. ยุ. ปญฺ ฯ
@๓ ม. ยุ. วาล ... ฯ ๔ ม. โว ฯ ๕ ม. ยุ. ปญฺเ ฯ ๖ ม. ยุ. ปญฺหํ ฯ
@๗ ยุ. ว ฯ ๘ ม. ย. จสทฺโท นตฺถิ ฯ ๙ ม. ยุ. นิทฺทิฏการณา ฯ ๑๐ สี.
@ทกฺขิตฺตภาวโต ฯ ๑๑ ยุ. จสทฺโท นตฺถิ ฯ ๑๒ ยุ. ภควาว ฯ
     [๖๗๐]   ภูริปญฺตาย    สํวตฺตนฺตีติ    กตมา    ภูริปญฺา   ฯ
ราคํ     อภิภุยฺยตีติ     ภูริปญฺา     อภิภวิตาติ    ภูริปญฺา    โทสํ
อภิภุยฺยตีติ    ภูริปญฺา    อภิภวิตาติ    ภูริปญฺา    โมหํ   อภิภุยฺยตีติ
ภูริปญฺา     อภิภวิตาติ     ภูริปญฺา     โกธํ     ฯเปฯ    อุปนาหํ
มกฺขํ   ปฬาสํ   อิสฺสํ   มจฺฉริยํ   มายํ  สาเยฺยํ  ถมฺภํ  สารมฺภํ  มานํ
อติมานํ  มทํ  ปมาทํ  สพฺเพ  กิเลเส  สพฺเพ ทุจฺจริเต สพฺเพ อภิสงฺขาเร
ฯเปฯ    สพฺเพ    ภวคามิกมฺเม    อภิภุยฺยตีติ   ภูริปญฺา   อภิภวิตาติ
ภูริปญฺา   ราโค   อริ   ตํ  อรึ  มทฺทนิปญฺาติ  ๑-  ภูริปญฺา  โทโส
อริ ตํ อรึ มทฺทนิปญฺาติ ภูริปญฺา
     {๖๗๐.๑}   โมโห  อริ  ตํ  อรึ  มทฺทนิปญฺาติ  ภูริปญฺา  โกโธ
ฯเปฯ   อุปนาโห   มกฺโข   ปฬาโส  อิสฺสา  มจฺฉริยํ  มายา  สาเยฺยํ
ถมฺโภ   สารมฺโภ   มาโน   อติมาโน   มโท  ปมาโท  สพฺเพ  กิเลสา
สพฺเพ   ทุจฺจริตา   สพฺเพ   อภิสงฺขารา   ฯเปฯ  สพฺเพ  ภวคามิกมฺมา
อริ  ตํ  อรึ  มทฺทนิปญฺาติ  ภูริปญฺา  ภูริ  วุจฺจติ  ปวี ตาย ปวีสมาย
วิตฺถตาย    วิปุลาย    ปญฺาย    สมนฺนาคโตติ   ภูริปญฺา   อปิ   จ
ปญฺาย     เมตํ     อธิวจนํ    ภูริ    เมธาปริณายิกาติ    ภูริปญฺา
ภูริปญฺตาย สํวตฺตนฺตีติ อยํ ภูริปญฺา ฯ
     [๖๗๑] ปญฺาพาหุลฺลาย สํวตฺตนฺตีติ กตมํ ปญฺาพาหุลฺลํ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ สี. สพฺพตฺถ มนฺทนิปญฺาติ ฯ
     {๖๗๑.๑}   อิเธกจฺโจ  ปญฺาครุโก  โหติ  ปญฺาจริโต  ปญฺาสโย
ปญฺาธิมุตฺโต    ปญฺาธโช    ปญฺาเกตุ   ปญฺาธิปเตยฺโย   วิจยพหุโล
ปวิจยพหุโล  โอกฺขายนพหุโล  สมฺเปกฺขายนพหุโล  สมฺเปกฺขายนธมฺโม  ๑-
วิภูตวิหริตจฺจริโต    ๒-    ตคฺครุโก    ตพฺพหุโล   ตนฺนินฺโน   ตํโปโณ
ตํปพฺภาโร   ๓-   ตทธิมุตฺโต   ตทาธิปเตยฺโย   ยถา  คณครุโก  วุจฺจติ
คณพาหุลิโกติ     จีวรครุโก     วุจฺจติ    จีวรพาหุลิโกติ    ปตฺตครุโก
วุจฺจติ    ปตฺตพาหุลิโกติ    เสนาสนครุโก   วุจฺจติ   เสนาสนพาหุลิโกติ
เอวเมวํ    อิเธกจฺโจ   ปญฺาครุโก   โหติ   ปญฺาจริโต   ปญฺาสโย
ปญฺาธิมุตฺโต       ปญฺาธโช       ปญฺาเกตุ       ปญฺาธิปเตยฺโย
วิจยพหุโล      ปวิจยพหุโล     โอกฺขายนพหุโล     สมฺเปกฺขายนพหุโล
สมฺเปกฺขายนธมฺโม      วิภูตวิหริตจฺจริโต      ตคฺครุโก      ตพฺพหุโล
ตนฺนินฺโน     ตํโปโณ     ตํปพฺภาโร     ตทธิมุตฺโต     ตทาธิปเตยฺโย
ปญฺาพาหุลฺลาย สํวตฺตนฺตีติ อิทํ ปญฺาพาหุลฺลํ ฯ
     [๖๗๒]   สีฆปญฺตาย   สํวตฺตนฺตีติ   กตมา   สีฆปญฺา   ฯ  สีฆํ
สีฆํ    สีลานิ    ปริปูเรตีติ    สีฆปญฺา    สีฆํ    สีฆํ    อินฺทฺริยสํวรํ
ปริปูเรตีติ    สีฆปญฺา    สีฆํ   สีฆํ   โภชเน   มตฺตญฺุตํ   ปริปูเรตีติ
สีฆปญฺา    สีฆํ    สีฆํ   ชาคริยานุโยคํ   ปริปูเรตีติ   สีฆปญฺา   สีฆํ
สีฆํ    สีลกฺขนฺธํ    ปริปูเรตีติ    สีฆปญฺา    สีฆํ   สีฆํ   สมาธิกฺขนฺธํ
ปริปูเรตีติ     สีฆปญฺา     สีฆํ     สีฆํ    ปญฺากฺขนฺธํ    ปริปูเรตีติ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. สโมกฺขายนพหฺโล สเปกฺขายนพหุโล ฯ เอวมุปริปิ ฯ ๒ ม. วิภูตวิหารี
@ตจฺจริโต ฯ เอวมุปริปิ ฯ ๓ สี. ม. ตปฺโปโณ ตปฺปพฺภาโร ฯ เอวมุปริปิ ฯ
สีฆปญฺา    สีฆํ    สีฆํ    วิมุตฺติกฺขนฺธํ    ปริปูเรตีติ   สีฆปญฺา   สีฆํ
สีฆํ     วิมุตฺติาณทสฺสนกฺขนฺธํ    ปริปูเรตีติ    สีฆปญฺา    สีฆํ    สีฆํ
านาฏฺานานิ    ปฏิวิชฺฌตีติ   สีฆปญฺา   สีฆํ   สีฆํ   วิหารสมาปตฺติโย
ปริปูเรตีติ     สีฆปญฺา     สีฆํ     สีฆํ    อริยสจฺจานิ    ปฏิวิชฺฌตีติ
สีฆปญฺา    สีฆํ    สีฆํ    สติปฏฺาเน    ภาเวตีติ    สีฆปญฺา   สีฆํ
สีฆํ    สมฺมปฺปธาเน    ภาเวตีติ    สีฆปญฺา   สีฆํ   สีฆํ   อิทฺธิปาเท
ภาเวตีติ    สีฆปญฺา    สีฆํ   สีฆํ   อินฺทฺริยานิ   ภาเวตีติ   สีฆปญฺา
สีฆํ    สีฆํ    พลานิ    ภาเวตีติ   สีฆปญฺา   สีฆํ   สีฆํ   โพชฺฌงฺเค
ภาเวตีติ    สีฆปญฺา    สีฆํ    สีฆํ   อริยมคฺคํ   ภาเวตีติ   สีฆปญฺา
สีฆํ    สีฆํ    สามญฺผลานิ    สจฺฉิกโรตีติ    สีฆปญฺา    สีฆํ    สีฆํ
อภิญฺาโย    ปฏิวิชฺฌตีติ    สีฆปญฺา    สีฆํ   สีฆํ   ปรมฏฺ   นิพฺพานํ
สจฺฉิกโรตีติ      สีฆปญฺา      สีฆปญฺตาย      สํวตฺตนฺตีติ      อยํ
สีฆปญฺา ฯ
     [๖๗๓]   ลหุปญฺตาย    สํวตฺตนฺตีติ    กตมา    ลหุปญฺา   ฯ
ลหุํ    ลหุํ   สีลานิ   ปริปูเรตีติ   ลหุปญฺา   ลหุํ   ลหุํ   อินฺทฺริยสํวรํ
ปริปูเรตีติ    ลหุปญฺา    ลหุํ   ลหุํ   โภชเน   มตฺตญฺุตํ   ปริปูเรตีติ
ลหุปญฺา    ลหุํ    ลหุํ   ชาคริยานุโยคํ   ปริปูเรตีติ   ลหุปญฺา   ลหุํ
ลหุํ    สีลกฺขนฺธํ    ฯเปฯ    สมาธิกฺขนฺธํ    ปญฺากฺขนฺธํ   วิมุตฺติกฺขนฺธํ
วิมุตฺติาณทสฺสนกฺขนฺธํ      ปริปูเรตีติ      ลหุปญฺา      ลหุํ     ลหุํ
านาฏฺานานิ    ปฏิวิชฺฌตีติ   ลหุปญฺา   ลหุํ   ลหุํ   วิหารสมาปตฺติโย
ปริปูเรตีติ     ลหุปญฺา     ลหุํ     ลหุํ    อริยสจฺจานิ    ปฏิวิชฺฌตีติ
ลหุปญฺา    ลหุํ    ลหุํ    สติปฏฺาเน    ภาเวตีติ    ลหุปญฺา   ลหุํ
ลหุํ    สมฺมปฺปธาเน    ภาเวตีติ    ลหุปญฺา   ลหุํ   ลหุํ   อิทฺธิปาเท
ภาเวตีติ    ลหุปญฺา    ลหุํ   ลหุํ   อินฺทฺริยานิ   ภาเวตีติ   ลหุปญฺา
ลหุํ    ลหุํ    พลานิ    ภาเวตีติ   ลหุปญฺา   ลหุํ   ลหุํ   โพชฺฌงฺเค
ภาเวตีติ    ลหุปญฺา    ลหุํ    ลหุํ   อริยมคฺคํ   ภาเวตีติ   ลหุปญฺา
ลหุํ    ลหุํ    สามญฺผลานิ    สจฺฉิกโรตีติ    ลหุปญฺา    ลหุํ    ลหุํ
อภิญฺาโย    ปฏิวิชฺฌตีติ    ลหุปญฺา    ลหุํ   ลหุํ   ปรมฏฺ   นิพฺพานํ
สจฺฉิกโรตีติ      ลหุปญฺา      ลหุปญฺตาย      สํวตฺตนฺตีติ      อยํ
ลหุปญฺา ฯ
     [๖๗๔]   หาสปญฺตาย    สํวตฺตนฺตีติ   กตมา   หาสปญฺา   ฯ
อิเธกจฺโจ   หาสพหุโล   เวทพหุโล   ตุฏฺิพหุโล   ปามุชฺชพหุโล  สีลานิ
ปริปูเรตีติ     หาสปญฺา     หาสพหุโล     เวทพหุโล     ตุฏฺิพหุโล
ปามุชฺชพหุโล     อินฺทฺริยสํวรํ    ปริปูเรตีติ    หาสปญฺา    หาสพหุโล
เวทพหุโล   ตุฏฺิพหุโล   ปามุชฺชพหุโล   โภชเน   มตฺตญฺุตํ  ปริปูเรตีติ
หาสปญฺา     หาสพหุโล     เวทพหุโล    ตุฏฺิพหุโล    ปามุชฺชพหุโล
ชาคริยานุโยคํ     ปริปูเรตีติ    หาสปญฺา    หาสพหุโล    เวทพหุโล
ตุฏฺิพหุโล      ปามุชฺชพหุโล     สีลกฺขนฺธํ     ฯเปฯ     สมาธิกฺขนฺธํ
ปญฺากฺขนฺธํ      วิมุตฺติกฺขนฺธํ      วิมุตฺติาณทสฺสนกฺขนฺธํ     ปริปูเรตีติ
หาสปญฺา       านาฏฺานานิ      ปฏิวิชฺฌตีติ      วิหารสมาปตฺติโย
ปริปูเรตีติ     อริยสจฺจานิ     ปฏิวิชฺฌตีติ     สติปฏฺาเน    ภาเวตีติ
สมฺมปฺปธาเน     ภาเวตีติ     อิทฺธิปาเท     ภาเวตีติ     อินฺทฺริยานิ
ภาเวตีติ    พลานิ    ภาเวตีติ    โพชฺฌงฺเค    ภาเวตีติ    อริยมคฺคํ
ภาเวตีติ     สามญฺผลานิ     สจฺฉิกโรตีติ    หาสปญฺา    หาสพหุโล
เวทพหุโล     ตุฏฺิพหุโล     ปามุชฺชพหุโล    อภิญฺาโย    ปฏิวิชฺฌตีติ
หาสปญฺา     หาสพหุโล     เวทพหุโล    ตุฏฺิพหุโล    ปามุชฺชพหุโล
ปรมฏฺ      นิพฺพานํ     สจฺฉิกโรตีติ     หาสปญฺา     หาสปญฺตาย
สํวตฺตนฺตีติ อยํ หาสปญฺา ฯ
     [๖๗๕]   ชวนปญฺตาย    สํวตฺตนฺตีติ   กตมา   ชวนปญฺา   ฯ
ยงฺกิญฺจิ    รูปํ   อตีตานาคตปจฺจุปฺปนฺนํ   อชฺฌตฺตํ   วา   พหิทฺธา   วา
โอฬาริกํ   วา  สุขุมํ  วา  หีนํ  วา  ปณีตํ  วา  ยนฺทูเร  สนฺติเก  วา
สพฺพํ    รูปํ   อนิจฺจโต   ขิปฺปํ   ชวตีติ   ชวนปญฺา   ทุกฺขโต   ขิปฺปํ
ชวตีติ    ชวนปญฺา    อนตฺตโต    ขิปฺปํ    ชวตีติ   ชวนปญฺา   ยา
กาจิ   เวทนา   ฯเปฯ   ยา   กาจิ   สญฺา   เย   เกจิ  สงฺขารา
ยงฺกิญฺจิ    วิญฺาณํ    อตีตานาคตปจฺจุปฺปนฺนํ    อชฺฌตฺตํ   วา   พหิทฺธา
วา   โอฬาริกํ  วา  สุขุมํ  วา  หีนํ  วา  ปณีตํ  วา  ยนฺทูเร  สนฺติเก
วา     สพฺพํ    วิญฺาณํ    อนิจฺจโต    ขิปฺปํ    ชวตีติ    ชวนปญฺา
ทุกฺขโต    ขิปฺปํ    ชวตีติ    ชวนปญฺา    อนตฺตโต    ขิปฺปํ   ชวตีติ
ชวนปญฺา     จกฺขุํ     ฯเปฯ     ชรามรณํ     อตีตานาคตปจฺจุปฺปนฺนํ
อนิจฺจโต    ขิปฺปํ    ชวตีติ    ชวนปญฺา    ทุกฺขโต    ขิปฺปํ   ชวตีติ
ชวนปญฺา      อนตฺตโต     ขิปฺปํ     ชวตีติ     ชวนปญฺา     รูปํ
อตีตานาคตปจฺจุปฺปนฺนํ    อนิจฺจํ   ขยฏฺเน   ทุกฺขํ   ภยฏฺเน   อนตฺตา
อสารกฏฺเนาติ    ตุลยิตฺวา    ตีรยิตฺวา   วิภาวยิตฺวา   วิภูตํ   กตฺวา
รูปนิโรเธ    นิพฺพาเน   ขิปฺปํ   ชวตีติ   ชวนปญฺา   เวทนา   สญฺา
สงฺขารา    วิญฺาณํ   จกฺขุํ   ฯเปฯ   ชรามรณํ   อตีตานาคตปจฺจุปฺปนฺนํ
อนิจฺจํ    ขยฏฺเน    ทุกฺขํ    ภยฏฺเน    อนตฺตา    อสารกฏฺเนาติ
ตุลยิตฺวา  ตีรยิตฺวา  วิภาวยิตฺวา  วิภูตํ  กตฺวา  ชรามรณํ  รูปนิโรเธ ๑-
นิพฺพาเน    ขิปฺปํ    ชวตีติ    ชวนปญฺา   รูปํ   อตีตานาคตปจฺจุปฺปนฺนํ
อนิจฺจํ    สงฺขตํ    ปฏิจฺจสมุปฺปนฺนํ    ขยธมฺมํ    วยธมฺมํ    วิราคธมฺมํ
นิโรธธมฺมนฺติ    ตุลยิตฺวา    ตีรยิตฺวา    วิภาวยิตฺวา    วิภูตํ   กตฺวา
รูปนิโรเธ    นิพฺพาเน   ขิปฺปํ   ชวตีติ   ชวนปญฺา   เวทนา   สญฺา
สงฺขารา    วิญฺาณํ   จกฺขุํ   ฯเปฯ   ชรามรณํ   อตีตานาคตปจฺจุปฺปนฺนํ
อนิจฺจํ    สงฺขตํ    ปฏิจฺจสมุปฺปนฺนํ    ขยธมฺมํ    วยธมฺมํ    วิราคธมฺมํ
นิโรธธมฺมนฺติ    ตุลยิตฺวา    ตีรยิตฺวา    วิภาวยิตฺวา    วิภูตํ   กตฺวา
ชรามรณนิโรเธ      นิพฺพาเน      ขิปฺปํ      ชวตีติ      ชวนปญฺา
ชวนปญฺตาย สํวตฺตนฺตีติ อยํ ชวนปญฺา ฯ
     [๖๗๖]   ติกฺขปญฺตาย    สํวตฺตนฺตีติ   กตมา   ติกฺขปญฺา   ฯ
ขิปฺปํ     กิเลเส     ภินฺทตีติ     ติกฺขปญฺา    อุปฺปนฺนํ    กามวิตกฺกํ
นาธิวาเสติ     ปชหติ     วิโนเทติ    พฺยนฺตีกโรติ    อนภาวงฺคเมตีติ
ติกฺขปญฺา   อุปฺปนฺนํ   พฺยาปาทวิตกฺกํ   นาธิวาเสติ   ปชหติ   วิโนเทติ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. ชรามรณนิโรเธ ฯ
พฺยนฺตีกโรติ    อนภาวงฺคเมตีติ    ติกฺขปญฺา    อุปฺปนฺนํ    วิหึสาวิตกฺกํ
นาธิวาเสติ  ฯเปฯ  อุปฺปนฺนุปฺปนฺเน  ปาปเก  อกุสเล  ธมฺเม นาธิวาเสติ
ปชหติ   วิโนเทติ   พฺยนฺตีกโรติ   อนภาวงฺคเมตีติ   ติกฺขปญฺา  อุปฺปนฺนํ
ราคํ   นาธิวาเสติ   ปชหติ   วิโนเทติ   พฺยนฺตีกโรติ   อนภาวงฺคเมตีติ
ติกฺขปญฺา    อุปฺปนฺนํ    โทสํ    ฯเปฯ    อุปฺปนฺนํ    โมหํ   อุปฺปนฺนํ
โกธํ   อุปนาหํ   มกฺขํ   ปฬาสํ   อิสฺสํ  มจฺฉริยํ  มายํ  สาเยฺยํ  ถมฺภํ
สารมฺภํ   มานํ  อติมานํ  มทํ  ปมาทํ  สพฺเพ  กิเลเส  สพฺเพ  ทุจฺจริเต
สพฺเพ   อภิสงฺขาเร   ฯเปฯ  สพฺเพ  ภวคามิกมฺเม  นาธิวาเสติ  ปชหติ
วิโนเทติ     พฺยนฺตีกโรติ     อนภาวงฺคเมตีติ    ติกฺขปญฺา    เอกมฺหิ
อาสเน   จตฺตาโร   จ  อริยมคฺคา  จตฺตาริ  จ  สามญฺผลานิ  จตสฺโส
จ   ปฏิสมฺภิทาโย   ฉ   อภิญฺาโย  อธิคตา  โหนฺติ  สจฺฉิกตา  ผสฺสิตา
ปญฺายาติ      ติกฺขปญฺา      ติกฺขปญฺตาย      สํวตฺตนฺตีติ     อยํ
ติกฺขปญฺา ฯ
     [๖๗๗]   นิพฺเพธิกปญฺตาย  สํวตฺตนฺตีติ  กตมา  นิพฺเพธิกปญฺา  ฯ
อิเธกจฺโจ     สพฺพสงฺขาเรสุ    อุพฺเพธพหุโล    โหติ    อุตฺตาสพหุโล
อุกฺกณฺานพหุโล   โหติ   อรติพหุโล   อนภิรติพหุโล   พหิมุโข  น  รมติ
สพฺพสงฺขาเรสุ       อนิพฺพิทฺธปุพฺพํ      อปฺปทาลิตปุพฺพํ      โลภกฺขนฺธํ
นิพฺพิชฺฌติ        ปทาเลตีติ        นิพฺเพธิกปญฺา       อนิพฺพิทฺธปุพฺพํ
อปฺปทาลิตปุพฺพํ    โทสกฺขนฺธํ    นิพฺพิชฺฌติ    ปทาเลตีติ   นิพฺเพธิกปญฺา
อนิพฺพิทฺธปุพฺพํ    อปฺปทาลิตปุพฺพํ    โมหกฺขนฺธํ    นิพฺพิชฺฌติ    ปทาเลตีติ
นิพฺเพธิกปญฺา     อนิพฺพิทฺธปุพฺพํ     อปฺปทาลิตปุพฺพํ     โกธํ    ฯเปฯ
อุปนาหํ   มกฺขํ   ปฬาสํ   อิสฺสํ  มจฺฉริยํ  มายํ  สายฺยํ  ถมฺภํ  สารมฺภํ
มานํ   อติมานํ   มทํ  ปมาทํ  สพฺเพ  กิเลเส  สพฺเพ  ทุจฺจริเต  สพฺเพ
อภิสงฺขาเร    ฯเปฯ    สพฺเพ   ภวคามิกมฺเม   นิพฺพิชฺฌติ   ปทาเลตีติ
นิพฺเพธิกปญฺา        นิพฺเพธิกปญฺตาย        สํวตฺตนฺตีติ        อยํ
นิพฺเพธิกปญฺา อิมา โสฬส ปญฺาโย ฯ
     [๖๗๘]   อิมาหิ    โสฬสหิ    ปญฺาหิ   สมนฺนาคโต   ปุคฺคโล
ปฏิสมฺภิทปฺปตฺโต    ฯ    เทฺว    ปุคฺคลา    ปฏิสมฺภิทปฺปตฺตา    เอโก
ปุพฺพโยคสมฺปนฺโน   เอโก   น  ปุพฺพโยคสมฺปนฺโน  โย  ปุพฺพโยคสมฺปนฺโน
โส   เตน   อติเรโก  โหติ  อธิโก  โหติ  วิเสโส  โหติ  ตสฺส  าณํ
ปภิชฺชตีติ     ๑-     เทฺว     ปุคฺคลา     ปฏิสมฺภิทปฺปตฺตา    เทฺวปิ
ปุพฺพโยคสมฺปนฺนา    เอโก    พหุสฺสุโต   เอโก   น   พหุสฺสุโต   โย
พหุสฺสุโต    โส    เตน   อติเรโก   โหติ   อธิโก   โหติ   วิเสโส
โหติ    ตสฺส    าณํ    ปภิชฺชตีติ   เทฺว   ปุคฺคลา   ปฏิสมฺภิทปฺปตฺตา
เทฺวปิ    ปุพฺพโยคสมฺปนฺนา   เทฺวปิ   พหุสฺสุตา   เอโก   เทสนาพหุโล
เอโก   น   เทสนาพหุโล   โย   เทสนาพหุโล   โส  เตน  อติเรโก
โหติ    อธิโก    โหติ    วิเสโส    โหติ   ตสฺส   าณํ   ปภิชฺชตีติ
เทฺว    ปุคฺคลา   ปฏิสมฺภิทปฺปตฺตา   เทฺวปิ   ปุพฺพโยคสมฺปนฺนา   เทฺวปิ
พหุสฺสุตา   เทฺวปิ   เทสนาพหุลา   เอโก   ครูปนิสฺสิโต   เอโก    น
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. อิติสทฺโท นตฺถิ ฯ เอวมุปริปิ ฯ
ครูปนิสฺสิโต   โย   ครูปนิสฺสิโต   โส   เตน   อติเรโก  โหติ  อธิโก
โหติ    วิเสโส    โหติ    ตสฺส   าณํ   ปภิชฺชตีติ   เทฺว   ปุคฺคลา
ปฏิสมฺภิทปฺปตฺตา     เทฺวปิ     ปุพฺพโยคสมฺปนฺนา    เทฺวปิ    พหุสฺสุตา
เทฺวปิ    เทสนาพหุลา    เทฺวปิ    ครูปนิสฺสิตา   เอโก   วิหารพหุโล
เอโก   น   วิหารพหุโล   โย   วิหารพหุโล   โส   เตน   อติเรโก
โหติ   อธิโก   โหติ   วิเสโส   โหติ   ตสฺส   าณํ  ปภิชฺชตีติ  เทฺว
ปุคฺคลา     ปฏิสมฺภิทปฺปตฺตา     เทฺวปิ     ปุพฺพโยคสมฺปนฺนา    เทฺวปิ
พหุสฺสุตา    เทฺวปิ    เทสนาพหุลา    เทฺวปิ    ครูปนิสฺสิตา    เทฺวปิ
วิหารพหุลา เอโก ปจฺจเวกฺขณาพหุโล เอโก น ปจฺจเวกฺขณาพหุโล
     {๖๗๘.๑}   โย   ปจฺจเวกฺขณาพหุโล  โส  เตน  อติเรโก  โหติ
อธิโก   โหติ   วิเสโส   โหติ   ตสฺส  าณํ  ปภิชฺชตีติ  เทฺว  ปุคฺคลา
ปฏิสมฺภิทปฺปตฺตา     เทฺวปิ     ปุพฺพโยคสมฺปนฺนา    เทฺวปิ    พหุสฺสุตา
เทฺวปิ   เทสนาพหุลา   เทฺวปิ  ครูปนิสฺสิตา  เทฺวปิ  วิหารพหุลา  เทฺวปิ
ปจฺจเวกฺขณาพหุลา       เอโก      เสกฺขปฏิสมฺภิทปฺปตฺโต      เอโก
อเสกฺขปฏิสมฺภิทปฺปตฺโต    โย    อเสกฺขปฏิสมฺภิทปฺปตฺโต    โส    เตน
อติเรโก   โหติ   อธิโก   โหติ  วิเสโส  โหติ  ตสฺส  าณํ  ปภิชฺชตีติ
เทฺว     ปุคฺคลา     ปฏิสมฺภิทปฺปตฺตา     เทฺวปิ     ปุพฺพโยคสมฺปนฺนา
เทฺวปิ    พหุสฺสุตา    เทฺวปิ    เทสนาพหุลา    เทฺวปิ    ครูปนิสฺสิตา
เทฺวปิ      วิหารพหุลา      เทฺวปิ     ปจฺจเวกฺขณาพหุลา     เทฺวปิ
อเสกฺขปฏิสมฺภิทปฺปตฺตา      เอโก      สาวกปารมิปฺปตฺโต      เอโก
น   สาวกปารมิปฺปตฺโต   โย   สาวกปารมิปฺปตฺโต  โส  เตน  อติเรโก
โหติ   อธิโก   โหติ   วิเสโส   โหติ   ตสฺส   าณํ  ปภิชฺชตีติ  เทฺว
ปุคฺคลา     ปฏิสมฺภิทปฺปตฺตา     เทฺวปิ     ปุพฺพโยคสมฺปนฺนา    เทฺวปิ
พหุสฺสุตา  เทฺวปิ  เทสนาพหุลา  เทฺวปิ  ครูปนิสฺสิตา  เทฺวปิ  วิหารพหุลา
เทฺวปิ    ปจฺจเวกฺขณาพหุลา    เทฺวปิ   อเสกฺขปฏิสมฺภิทปฺปตฺตา   เอโก
สาวกปารมิปฺปตฺโต    เอโก    ปจฺเจกสมฺพุทฺโธ   โย   ปจฺเจกสมฺพุทฺโธ
โส   เตน   อติเรโก  โหติ  อธิโก  โหติ  วิเสโส  โหติ  ตสฺส  าณํ
ปภิชฺชตีติ    ปจฺเจกพุทฺธญฺจ    สเทวกญฺจ   โลกํ   อุปาทาย   ตถาคโต
อรหํ    สมฺมาสมฺพุทฺโธ    อคฺโค    ปฏิสมฺภิทปฺปตฺโต   ปญฺาปเภทกุสโล
ปภินฺนาโณ           อธิคตปฏิสมฺภิโท           จตุเวสารชฺชปฺปตฺโต
ทสพลธารี   ปุริสาสโภ   ปุริสสีโห   ฯเปฯ   เยปิ   เต  ขตฺติยปณฺฑิตา
พฺราหฺมณปณฺฑิตา        คหปติปณฺฑิตา        สมณปณฺฑิตา       นิปุณา
กตปรปฺปวาทา   พาลเวธิรูปา   เต  ๑-  ภินฺทนฺตา  ปญฺา  ๒-  จรนฺติ
ปญฺาตเตน    ทิฏฺิคตานิ    เต    ปญฺหญฺจ    อภิสงฺขริตฺวา   ตถาคตํ
อุปสงฺกมิตฺวา    ปุจฺฉนฺติ    คุฬฺหานิ    จ    ปฏิจฺฉนฺนานิ   จ   กถิตา
วิชฺสชฺชิตา   จ   ๓-   เต   ปญฺหา   ภควตา   โหนฺติ  นิทฺทิฏฺิการณา
อุปกฺขิตฺตกา   จ  ๔-  เต  ภควโต  สมฺปชฺชนฺติ  อถ  โข  ภควา  ตตฺถ
อภิโรจติ ยทิทํ ปญฺายาติ อคฺโค ปฏิสมฺภิทปฺปตฺโตติ ฯ
                                               มหาปญฺากถา
                                                  --------
@เชิงอรรถ: ๑ ม. โว ฯ ๒ ม. มญฺเ ฯ ยุ. ปญฺเ ฯ ๓ ยุ. ว ฯ ๔ ยุ. จสทฺโท นตฺถิ ฯ

             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๓๑ หน้าที่ ๕๖๒-๕๘๘.
https://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=31&A=11295&w=&modeTY=1
             อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน :-
https://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=31&A=11295&modeTY=1
             อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาไทยฉบับหลวง :-
https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=31&item=659&items=20
             อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับมหาจุฬาฯ :-
https://84000.org/tipitaka/pitaka_item/m_siri.php?B=31&siri=80
             ศึกษาอรรถกถานี้ได้ที่ :-
https://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=31&i=659
             อ่านอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย :-
https://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=48&A=6492
             The Pali Atthakatha in Roman :-
https://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=48&A=6492
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๑
https://84000.org/tipitaka/read/?index_31
https://84000.org/tipitaka/english/?index_31