ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 34 : PALI ROMAN Theri.A. (paramatthadi.)

page233.

11. Dvadasakanipata 465. 1. Uppalavannatherigathavannana dvadasakanipate ubho mata ca dhita catiadika uppalavannaya theriya gatha. Ayampi padumuttarassa bhagavato kale hamsavatinagare kulagehe nibbattitva vinnutam patva mahajanena saddhim satthu santikam gantva dhammam sunanti sattharam ekam bhikkhunim iddhimantanam aggatthane thapentam disva sattaham buddhappamukhassa bhikkhusamghassa mahadanam datva tam thanantaram patthesi. Sa yavajivam kusalam katva devamanussesu samsaranti kassapabuddhakale baranasinagare kikissa kasiranno gehe patisandhim gahetva sattannam bhagininam abbhantara hutva visativassasahassani brahmacariyam caritva bhikkhusamghassa parivenam karetva devaloke nibbatta. Tato cavitva puna manussalokam agacchanti ekasmim gamake sahattha kammam katva jivanakatthane nibbatta. Sa ekadivasam khettakutim gacchanti antaramagge ekasmim sare patova pupphitam padumapuppham disva tam saram oruyha tameva puppham ca lajapakkhipanatthaya paduminipattam ca gahetva kedare salisisani chinditva kutikaya nisinna laje bhajjitva panca lajasatani katva thapesi. Tasmim khane ganadhamadanapabbate nirodhasamapattito vutthito eko paccekabuddho agantva tassa avidure thane atthasi. Sa paccekabuddham disva lajehi saddhim padumapuppham gahetva kutito oruyha laje paccekabuddhassa patte pakkhipitva padumapupphena pattam pidhaya adasi. Athassa paccekabuddhe thokam gate etadahosi "pabbajita nama pupphena anatthika, aham puppham gahetva pilandissami"ti gantva paccekabuddhassa hatthato puppham gahetva puna cintesi "sace ayyo pupphena anatthiko abhavissa, pattamatthake

--------------------------------------------------------------------------------------------- page234.

Thapetum nadassa, addha ayyassa attho bhavissati"ti puna gantva pattamatthake puppham 1- thapetva paccekabuddham khamapetva "bhante imesam me lajanam nissandena lajagananaya mama putto assu, padumapupphanissandena nibbattanibbattatthane pade pade padumapuppham utthahatu"ti patthanam akasi. Paccekabuddho tassa passantiyava akasena gandhamadanapabbatam gantva tam padumam nandamulakapabbhare paccekabuddhanam akkamanasopanasamipe padapunchanam katva thapesi. Sapi tassa kammassa nissandena devaloke patisandhim ganhi, nibbattakalato patthaya tassa pade pade mahapadumapuppham utthasi. Sa tato cavitva pabbatapade ekasmim padumasare padumagabbhe nibbatti. Tam nissaya eko tapaso vasati, so patova mukhadhovanatthaya saram gantva tam puppham disva cintesi "idam puppham sesehi mahantataram, sesani ca pupphitani, idam makulitameva, bhavitabbamettha karanena"ti udakam otaritva tam puppham ganhi. Tam tena gahitamattameva pupphitam. Tapaso anto- padumagabbhe nipannadarikam addasa. Ditthakalato patthaya ca dhitusineham labhitva padumeneva saddhim pannasalam netva mancake nipajjapesi. Athassa 2- punnanubhavena angutthake khiram nibbatti. So tasmim pupphe milate annam navam puppham aharitva tam nipajjapesi. Athassa adhavanavidhavanena kilitum samatthakalato patthaya padavare padavare padumapuppham utthati, kunkumarasissa viya tassa sariravanno hoti. Sa apatta devavannam, atikkanta manusavannam ahosi. Sa pitari phalaphalatthaya gate pannasalayam ohiyati. Athekadivasam tassa vayappattakale pitari phalaphalatthaya gate eko vanacarako tam disva cintesi "manussanam nama evamvidham rupam natthi, iti 3- vimamsissami nan"ti tapasassa agamanam udikkhanto nisidi. Sa pitari agacchante patipatham @Footnote: 1 cha.Ma. ayam patho na dissati 2 Si. athassa tassa 3 cha.Ma. iti-saddo na dissati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page235.

Gantva tassa hatthato kajakamandalum aggahesi, agantva nisinnassa ca attano karanavattam dassesi. Tada so vanacarako manussabhavam natva tapasam abhivadetva nisidi. Tapaso tam vanacarakam vanamulaphalehi ca paniyena ca nimantetva "bho purisa imasmimyeva thane vasissasi, udahu gamissasi"ti pucchi. Gamissami bhante, idha kim karissamiti. Idam taya ditthakaranam gatatthane 1- akathetum sakkhissasiti. "sace ayyo na icchati, kim karana kathessami"ti tapasam vanditva yatha 2- puna agamanakale maggasanjananattham evam sakhasannanca rukkhasannanca karonto pakkami. Sopi 3- baranasim gantva rajanam addasa. Raja "kasma agatosi"ti pucchi. "aham deva tumhakam vanacarako pabbatapade acchariyam itthiratanam disva agatomhi"ti sabbam pavattim kathesi. So tassa vacanam sutva vegena pabbatapadam gantva avidure thane khandhavaram nivasetva vanacarakena ceva annehi 4- ca purisehi saddhim tapasassa bhattakiccam katva nisinnavelaya tattha gantva abhivadetva patisantharam katva ekamantam nisidi. Raja tapasassa pabbajitaparikkharabhandam padamule thapetva "bhante imasmim thane kim karoma, gamissama"ti aha. Gaccha maha- rajati. "ama gacchami bhante, ayyassa pana samipe visabhagaparisa atthi"ti assumha, asaruppa esa pabbajitanam, maya saddhim gacchatu bhanteti. Manussanam nama cittam duttosayam, katham bahunam majjhe vasissatiti. Amhakam rucitakalato patthaya sesanam jetthakatthane thapetva patijaggitum sakkhissami 5- bhanteti. So ranno katham sutva daharakale gahitanamavaseneva "amma padumavati"ti dhitaram pakkosi. Sa ekavacaneneva pannasalato nikkhamitva pitaram abhivadetva atthasi. Atha nam pita aha "tvam amma vayappatta, imasmim thane ranna ditthakalato patthaya vasitum aphasukam, 6- ranna saddhim gaccha amma"ti. Sa "sadhu @Footnote: 1 cha.Ma. etto gantva 2 cha.Ma. ayam saddo na dissati 3 cha.Ma. so @4 Si. appakehi 5 cha.Ma. patijaggissama 6 cha.Ma. ayutta

--------------------------------------------------------------------------------------------- page236.

Tata"ti pituvacanam sampaticchitva abhivadetva rodamana atthasi. Raja "imissa pitucittam ganhami"ti tasmimyeva thane kahapanarasimhi thapetva abhisekam akasi. Atha nam gahetva attano nagaram anetva agatakalato patthaya sesitthiyo anoloketva taya saddhimyeva ramati. Ta itthiyo issapakata tam ranno antare paribhinditukama evamahamsu "nayam maharaja manussajatika, kaham nama tumhehi 1- manussanam vicaranatthane padumani utthahantani ditthapubbani, addha ayam yakkhini, niharatha nam maharaja"ti. Raja tasam katham sutva tunhi ahosi. Athassaparena samayena paccanto kupito, so "garugabbha padumavati"ti 2- tam nagare thapetva paccantam agamasi. Atha ta itthiyo tassa upatthayikaya lancam datva "imissa darakam jatamattameva apanetva ekam darughatikam lohitena makkhitva santike thapehi"ti ahamsu. Padumavatiyapi nacirasseva gabbhavutthanam ahosi. Mahapaduma- kumaro ekakova kucchiyam patisandhim ganhi. Avasesa ekunapancasata daraka mahapaduma- kumarassa matukucchito nikkhamitva nipannakale 3- samsedaja hutva nibbattimsu. Athassa "na tava ayam satim patilabhati"ti natva sa upatthayika ekam darughatikam lohitena makkhitva samipe thapetva tasam itthinam sannam adasi. Ta pancasatapi itthiyo ekeka ekekam darakam gahetva cundakarakanam 4- santikam pesetva karandake aharapetva attana attana gahitadarake tattha nipajjapetva bahi lanchanam katva thapayimsu. Padumavatipi kho sannam labhitva tam upatthayikam "kim vijatamhi amma"ti pucchi. Sa tam santajjetva "kuto tvam darakam labhissasi"ti vatva "ayam tava kucchito nikkhantadarako"ti lohitamakkhitam darughatikam purato thapesi. Sa tam disva @Footnote: 1 Ma. na amhehi 2 Si. garubhara padumavatiti, Ma. garubharam padumavatim @3 Si. nisinnakale 4 Si. cundanam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page237.

Domanassajata "sigham tam phaletva apanehi, sace kocipi passeyya, lajjitabbam bhaveyya"ti aha. Sa tassa katham sutva atthakama viya darughatikam phaletva uddhane pakkhipi. Rajapi paccantato agantva nakkhattam patimanento bahinagare khandhavaram nivasapetva 1- nisidi. Atha ta pancasata itthiyo ranno paccuggamanam agantva ahamsu "tvam maharaja na amhakam saddahasi, amhehi vuttam akaranam viya hoti, tvam mahesiya upatthayikam pakkosapetva patipuccha, darughatikam te devi vijata"ti. Raja tam karanam anupaparikkhitvava "amanussajatika bhavissati"ti tam gehato nikkaddhi. Tassa rajagehato saha nikkhamaneneva padumapupphani antaradhayimsu, sariracchavipi vivanna ahosi. Sa ekikava antaravithiya payasi. Atha nam eka vayappatta mahallika itthi disva dhitusineham uppadetva "kaham gacchasi amma"ti aha. Agantukamhi, vasanatthanam olokenti vicaramiti. "idhagaccha amma"ti vasanatthanam datva bhojanam patiyadesi. Tassa imina niyameneva tattha vasamanaya, ta pancasata itthiyo ekacitta hutva rajanam ahamsu "maharaja tumhesu khandhavaram 2- gatesu amhehi ganga- devataya `amhakam deve vijitasangame agate balikammam katva udakakilam karissama'ti patthitam atthi, etamattham deva janapema"ti. Raja tasam vacanena tuttho gangaya udakakilam katum agamasi. Tapi attana 3- gahitakarandakam paticchannam katva adaya nadim gantva tesam karandakanam paticchadanattham parupitva parupitva udake patitva karandake vissajjesum. Tepi kho karandaka sabbe saha gantva hetthasote pasaritajalamhi laggimsu. Tato udakakilam kilitva ranno uttinnakale jalam ukkhipanta te karandake disva ranno santikam anayimsu. @Footnote: 1 Si. nivasetva, cha.Ma. bandhitva 2 cha.Ma. yuddham 3 cha.Ma. attana attana

--------------------------------------------------------------------------------------------- page238.

Raja karandake oloketva "kim tata karandakesu"ti aha. Na janama devati. So te karandake vivarapetva olokento pathamam mahapadumakumarassa karandakam vivarapeti. Tesam pana sabbesampi karandakesu nipajjapitadivasesuyeva punniddhiya angutthato 1- khiram nibbatti. Sakko devaraja tassa ranno nikankhabhavattham anto karandake akkharani likhapesi "ime kumara padumavatiya kucchimhi nibbatta baranasiranno putta, atha ne padumavatiya sapattiyo pancasata itthiyo karandakesu pakkhipitva udake khipimsu, raja imam karanam janatu"ti. Karandake vivattamatte raja akkharani vacetva darake disva mahapadumakumaram ukkhipitva vegena rathe yojetva "asse kappetha, aham ajja anto nagaram pavisitva ekaccanam matu- gamanam piyam karissami"ti pasadavaram aruyha 2- hatthigivaya sahassabhandikam thapetva nagare bherim carapesi "yo padumavatim passati, so imam sahassabhandikam 3- ganhatu"ti. Tam katham sutva padumavati matusannam adasi "hatthigivato sahassabhandikam ganha amma"ti. "naham evarupam ganhitum visahami"ti aha. Sapi 4- dutiyampi tatiyampi vutte "kim vatva ganhami amma"ti aha. "mama dhita padumavatim devim passati"ti vatva ganhahiti. Sa "yam va tam va hotu"ti gantva sahassacankotakam ganhi. Atha nam manussa pucchimsu "padumavatim devim passasi amma"ti. "aham na passami, dhita kira me passati"ti aha. Te "kaham pana sa amma"ti vatva taya saddhim gantva padumavatim sanjanitva padesu nipatimsu. Tasmim kale sa "padumavati devi ayan"ti natva "bhariyam vata itthiya kammam katam, ya evamvidhassa ranno mahesi samana evarupe thane nirarakkha vasi"ti aha. Tepi rajapurisa padumavatiya nivesanam sodhapetva 5- sanihi 6- parikkhipapetva dvare arakkham thapetva gantva ranno arocesum. Raja suvannasivikam pesesi. @Footnote: 1 Si. angutthake 2 Si. aruyha hettha 3 cha.Ma. sahassam @4 cha.Ma. sa 5 cha.Ma. ayam patho na dissati 6 cha.Ma. setasanihi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page239.

Sa "aham evam na gamissami, mama vasanatthanato patthaya yava rajageham etthantare varapotthakacittattharane attharapetva upari suvannatarakavicittacelavitanam bandhapetva pasadhanatthaya sabbalankaresu pahitesu patimanditesu 1- padasava gamissami, evam me nagara sampattim passissanti"ti aha. Raja "padumavatiya yatharucim karotha"ti aha. Tato padumavati sabbapasadhanam pasadhetva "rajageham gamissami"ti maggam patipajji. Athassa akkantaakkantatthane varapotthakacittattharanani bhinditva paduma- pupphani utthahimsu. Sa mahajanassa attano sampattim dassetva 2- rajanivesanam aruyha sabbepi te celacittattharane tassa mahallikaya posavanikamulam katva dapesi. Rajapi kho ta pancasata itthiyo pakkosapetva "ima te devi dasiyo katva demi"ti aha. Sadhu maharaja, etasam mayham dinnabhavam sakalanagare janapehiti. Raja nagare bherim carapesi "padumavatiya dubbhika 3- pancasata itthiyo etissava dasiyo katva dinna"ti. Sa "tasam sakalanagarena dasibhavo sallakkhito"ti natva "aham mama dasiyo bhujissa katum labhami deva"ti rajanam pucchi. Tava iccha deviti. "evam sante tameva bhericarikam pakkosapetva `padumavatideviya attano dasiyo katva dinna pancasata itthiyo sabbava bhujissa kata'ti puna bherim carapetha"ti aha. Sa tasam bhujissabhave kate ekunani pancaputtasatani tasamyeva hatthe posanatthaya datva sayam mahapadumakumaramyeva ganhi. Athaparabhage tesam kumaranam kilanavaye sampatte raja uyyane nanavidham kilanatthanam karesi. Te attano solasavassuddesikakale sabbe ekatova hutva uyyane padumasanchannaya mangalapokkharaniya kilanta navapadumani pupphitani poranapadumani ca vantato patantani disva "imassa tava anupadinnakassa evarupa jara papunati, kimangam pana amhakam sarirassa. Idampi hi evamgatikameva @Footnote: 1 cha.Ma. ayam patho na dissati 2 Si. dassenti 3 Si. dubhita

--------------------------------------------------------------------------------------------- page240.

Bhavissati"ti arammanam gahetva sabbeva paccekabodhinanam nibbattetva utthayutthaya padumakannikasu pallankena nisidimsu. Atha tehi saddhim gatarajapurisa bahugatam divasam natva "ayyaputta tumhakam velam janatha"ti ahamsu. Te tunhi ahesum. Purisa gantva ranno arocesum "kumara deva padumakannikasu nisinna, amhesu kathentesupi vacibhedam na karonti"ti. Yatharuciya nesam nisiditum dethati. Te sabbarattim gahitarakkha padumakannikasu nisinnaniyameneva arunam utthapesum. Purisa punadivase upasankamitva "deva velam janatha"ti ahamsu. Na mayam deva, paccekabuddha nama mayam amhati. Ayya tumhe bhariyam katham kathetha, paccekabuddha nama tumhasadisa neva honti, dvangula- kesamassudhara kaye patimukkaatthaparikkharadhara hontiti. 1- Te dakkhinahatthena sisam paramasimsu, tavadeva gihilingam antaradhayi. Atthaparikkhara kaye patimukka ca ahesum. Tato passantasseva mahajanassa akasena nandamulakapabbharam agamamsu. Sapi kho padumavati devi "aham bahuputta hutva niputta jata"ti hadayasokam patva teneva sokena kalam katva rajagahanagare dvaragamake sahatthena kammam katva jivanatthane nibbatti. Athaparabhage kulagharam gata ekadivasam samikassa khettam yagum haramana tesam attano puttanam antare attha paccekabuddhe bhikkhacara- velaya akasena agacchante 2- disva sigham sigham gantva samikassa arocesi "passa ayya paccekabuddhe, ete 3- nimantetva bhojessama"ti. So aha "samana- sakuna namete annatthapi 4- evam caranti, na ete paccekabuddha"ti te tesam kathentanamyeva avidure thane otarimsu. Sa itthi tamdivasam attano bhattakhajjabhojanam 5- tesam datva "sve atthapi jana mayham bhikkham ganhatha"ti aha. Sadhu upasike, tava sakkaro ettakova hotu, asanani ca attheva hontu, anne pana bahupi @Footnote: 1 cha.Ma....atthaparikkhara 2 cha.Ma. gacchante 3 Si. eteti @4 Si. annadapi 5 Si. attana labhanakam khajjabhojjam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page241.

Paccekabuddhe disva tava cittam pasadeyyasiti. 1- Sa punadivase attha asananipi pannapetva atthannam sakkarasammanam patiyadetva nisidi. Nimantitapaccekabuddha sesanam sannam adamsu "marisa ajja annattha agantva sabbeva tumhakam matu sangaham karotha"ti. Te tesam vacanam sutva sabbeva ekato akasena agantva matugharadvare paturahesum. Sapi pathamam laddhasannataya bahupi disva na kampittha. Sabbepi te geham pavesetva asanesu nisidapesi. Tesu patipatiya nisidantesu navamo annani attha asanani mapetva sayam dhurasane 2- nisidati, yava asanani vaddhanti, tava geham vaddhati. Evam tesu sabbesupi nisinnesu sa itthi atthannam paccekabuddhanam patiyaditam sakkaram pancasatanampi yavadattham datva attha niluppalahatthake aharitva nimantitapaccekabuddhanamyeva padamule thapetva aha "mayham bhante nibbattanibbattatthane sariravanno imesam niluppalanam antogabbhavanno viya hotu"ti patthanam akasi. Paccekabuddha matu anumodanam katva gandhamadanamyeva agamamsu. Sapi yavajivam kusalam katva tato cuta devaloke nibbattitva imasmim buddhuppade savatthiyam setthikule patisandhim ganhi. Niluppalagabbhasamanavannataya cassa uppalavannatveva namam akamsu. Athassa vayappattakale sakalajambudipe raja no ca setthino ca setthissa santikam 3- dutam pahinimsu "dhitaram amhakam detu"ti. Apahinanto nama nahosi. Tato setthi cintesi "aham sabbesam manam gahetum na sakkhissami, upayam panekam karissami"ti dhitaram pakkosapetva "pabbajitum amma sakkhissasi"ti aha. Tassa pacchimabhavikatta pituvacanam sise asittam satapakatelam viya ahosi. Tasma pitaram "pabbajissami tata"ti aha. So tassa sakkaram katva bhikkhunupassayam netva pabbajesi. Tassa acirapabbajitaya eva uposathagare @Footnote: 1 Si. sandhareyyasiti, cha.Ma. pasideyyasiti 2 Si. durasane 3 Si. santike

--------------------------------------------------------------------------------------------- page242.

Kalavaro papuni. Sa padipam jaletva uposathagaram sammajjitva dipasikhaya nimittam ganhitva thitava punappunam olokayamana tejokasinarammanam jhanam nibbattetva tadeva padakam katva arahattam papuni. Arahattaphalena saddhimyeva ca abhinnapatisambhidapi ijjhimsu. Visesato pana iddhivikubbane cinnavasi ahosi. Tena vuttam apadane 1-:- "padumuttaro nama jino sabbadhammana paragu ito satasahassamhi kappe uppajji nayako. Tadaham hamsavatiyam jata setthikule ahum nanaratanapajjote mahasukhasamappita. Upetva tam mahaviram assosim dhammadesanam tato jatappasadaham upemi saranam jinam. Bhagava iddhimantinam aggam vannesi nayako bhikkhunim lajjinim tadim samadhijhanakovidam. Tada muditacittaham tam thanam abhikankhini nimantetva dasabalam sasamgham lokanayakam. Bhojayitvana sattaham datva ca satthu civaram sattamalam gahetvana uppaladevagandhikam. Satthu pade thapetvana nanamhi abhipujayim nipacca sirasa pade idam vacanamabravim. @Footnote: 1 khu.apa. 33/384/339 annamannavisadisam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page243.

Yadisa vannita vira ito atthamake muni tadisaham bhavissami yadi sijjhati nayaka. Tada avoca mam sattha vissattha hohi darike anagatamhi addhane lacchase tam manoratham. Satasahassito kappe okkakakulasambhavo gotamo nama gottena sattha loke bhavissati. Tassa dhammesu dayada orasa dhammanimmita namenuppalavannati rupena ca yasassini. Abhinnasu vasippatta satthusasanakarika sabbasavaparikkhina hessasi satthusavika. Tadaham mudita hutva yavajivam tada jinam mettacitta paricarim sasamgham lokanayakam. Tena kammena sukatena cetanapanidhihi ca jahitva manusam deham tavatimsamagacchaham. Tato cutaham manuje upapanna sayambhuno uppalehi paticchannam pindapatamadasaham. Ekanavutito kappe vipassi nama nayako uppajji carudassano sabbadhammesu cakkhuma. Setthidhita tada hutva baranasipuruttame nimantetvana sambuddham sasamgham lokanayakam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page244.

Mahadanam daditvana uppalehi vinayakam pujayitva cetasava vannasobham apatthayim. Imamhi bhaddake kappe brahmabandhu mahayaso kassapo nama gottena uppajji vadatam varo. Upatthako mahesissa tada asi narissaro kasiraja kiki nama baranasipuruttame. Tassasim dutiya dhita samanaguttasavhaya dhammam sutva jinaggassa pabbajjam samarocayim. Anujani na no tato agareva tada mayam visavassasahassani vicarimha atandita. Komaribrahmacariyam rajakanna sukhedhita buddhopatthananirata mudita sattadhitaro. Samani samanagutta ca bhikkhuni bhikkhudasika dhamma ceva sudhamma ca sattami sanghadasika. Aham khema ca sappanna patacara ca kundala kisagotami dhammadinna visakha hoti sattami. Tehi kammehi sukatehi cetanapanidhihi ca jahitva manusam deham tavatimsamagacchaham. Tato cuta manussesu upapanna mahakule pitam mattham varam dussam adam arahato aham.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page245.

Tato cutaritthapure jata vippakule aham dhita tiritivacchassa ummadanti manohaRa. Tato cuta janapade kule annatare aham pasuta natiphitamhi salim gopemaham tada. Disva paccekasambuddham pancalajasataniham datva padumacchannani panca puttasataniham. Patthayim tepi patthesum madhum datva sayambhuno tato cuta aranneham ajayim padumodare. Kasiranno mahesiham hutva sakkatapujita ajanim rajaputtanam anunam satapancakam. Yada te yobbanapatta kilanta jalakilitam disva opattapadumam asum paccekanayaka. Saham tehi vinabhuta sutavirehi sokini cuta isigilipasse gamakamhi ajayiham. Yada buddha sutamati puttanam bhattunopi ca yagum adaya gacchanti attha paccekanayake. Bhikkhaya gamam gacchante disva putte anussarim khiradhara viniggacchi tada me puttapemasa. Tato tesam adam yagum pasanna sehi panihi tato cutaham tidasam nandanam upapajjaham.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page246.

Anubhotva sukham dukkham samsaritva bhavabhave tavatthaya mahavira pariccattanca jivitam. Dhita tuyham mahavira pannavanta jutindhara bahunca dukkaram kammam katam me atidukkaram. Rahulo ceva aham ca nekajatisate bahu ekasmim sambhave jata samanacchandamanasa. Nibbatti ekato hoti jatiyapi ca ekato pacchime bhavasampatte ubhopi nanasambhava. Purimanam jinagganam sangamam te nidassitam adhikaram bahum mayham tuyhatthaya mahamuni. Yam maya puritam kammam kusalam sara me muni 1- tavatthaya mahavira punnam upacitam maya. Abhabbatthane vajjetva varayanti anacaram tavatthaya mahavira pariccattanca jivitam. 2- Evam bahuvidham dukkham sampatti ca bahubbidha pacchime bhavasampatte jata savatthiyam pure. Mahadhane setthikule sukhite sajjite tatha nanaratanapajjote sabbakamasamiddhine. Sakkata pujita ceva manitapacita tatha 3- rupasobhaggasampanna kulesu abhisammata. 3- @Footnote: 1 cha.Ma. muni 2 cha.Ma. cattam me jivitam bahum 3-3 cha.Ma. rupasirimanuppatta kulesu @abhisakkata

--------------------------------------------------------------------------------------------- page247.

Ativa patthita casim rupasobhasirihi ca patthita setthiputtehi anekehi satehi ca. 1- Agaram pajahitvana pabbajim anagariyam addhamase asampatte catusaccam apapunim. Iddhiya abhinimmitva caturassam ratham aham buddhassa pade vandissam lokanathassa tadino. Iddhisu ca vasi homi dibbaya sotadhatuya cetopariyananassa vasi homi mahamune. Pubbenivasam janami dibbacakkhu visodhitam sabbasavaparikkhina natthi dani punabbhavo. Atthadhammaniruttisu patibhane tatheva ca nanam me vimalam suddham pabhavena mahesino. Civaram pindapatanca paccayam sayanasanam khanena upanamenti sahassani samantato. Jino tamhi gune tuttho etadagge thapesi mam agga iddhimatinanti parisasu vinayako. Paricinno maya sattha katam buddhassa sasanam ohito garuko bharo bhavanetti samuhata. Yassatthaya pabbajita agarasmanagariyam so me attho anuppatto sabbasamyojanakkhayo. @Footnote: 1 cha.Ma. satehipi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page248.

Kilesa jhapita mayham .pe. Katam buddhassa sasanan"ti. Ayam pana theri yada bhagava savatthinagaradvare yamakapatihariyam katum gandambarukkhamule 1- upagacchi, tada sattharam upasankamitva vanditva evamaha "aham bhante patihariyam karissami, yadi bhagava anujanati"ti sihanadam nadi. Sattha tam karanam atthuppattim katva jetavane vihare ariyaganamajjhe nisinno patipatiya bhikkhuniyo thanantare thapetva 2- imam therim iddhimantinam aggatthane thapesi. Sa jhanasukhena ca phalasukhena ca nibbanasukhena ca vitinamenti ekadivasam kamanam adinavam okaram sankilesanca paccavekkhamana gangatiriyattherassa matuya dhitaya saddhim sapattim samvasam 3- uddissa samvegajataya vuttagatha 4- paccanubhasanti:- [224] "ubho mata ca dhita ca mayam asum sapattiyo tassa me ahu samvego abbhuto lomahamsano. [225] Dhiratthu kama asuci duggandha bahukantaka yattha mata ca dhita ca sabhariya mayam ahum. [226] Kamesvadinavam disva nekkhammam datthu khemato sa pabbajim rajagahe agarasmanagariyan"ti ima tisso gatha abhasi. Tattha ubho mata ca dhita ca, mayam asum sapattiyoti mata ca dhita cati ubho mayam annamannam sapattiyo ahumha. Savatthiyam kira annatarassa vanijassa bhariyaya paccusavelayam kucchiyam gabbho santhasi, sa tam na annasi. Vanijo vibhataya rattiya sakatesu bhandam @Footnote: 1 cha.Ma. kandambarukkhamulam. evamuparipi 2 cha.Ma. thapento 3 cha.Ma. sapattivasam @4 Ma. yathavutta

--------------------------------------------------------------------------------------------- page249.

Aropetva rajagaham uddissa gato. Tassa gacchante kale gabbho vaddhetva 1- paripakam agamasi. Atha nam sassu evamaha "mama putto cirappavuttho tvanca gabbhini, papakam taya katan"ti. Sa "tava puttato annam purisam na janami"ti aha. Tam sutvapi sassu asaddahanti tam gharato nikkaddhi. Sa samikam gavesanti anukkamena rajagaham sampatta. Tavadeva cassa kammajavatesu calantesu maggasamipe annataram salam pavitthaya gabbhavutthanam ahosi. Sa suvannabimbasadisam puttam vijayitva anathasalayam sayapetva udakakiccattham 2- bahi nikkhanta. Atha annataro aputtako satthavaho tena maggena gacchanto "assamikaya darako, mama putto bhavissati"ti tam dhatiya hatthe adasi. Athassa mata udakakiccam katva udakam gahetva patinivattitva puttam apassanti sokabhibhuta paridevitva rajagaham appavisitvava maggam patipajji. Tam annataro corajetthako antaramagge disva patibaddhacitto attano pajapatim akasi. Sa tassa gehe vasanti ekadhitaram vijayi. Atha sa ekadivasam dhitaram gahetva thita samikena bhanditva dhitaram mancake khipi. Darikaya sisam thokam bhindi. Tato sapi samikam bhayitva rajagahameva paccagantva serivicarena 3- vicarati. Tassa putto pathamayobbane thito "mata"ti ajananto attano pajapatim akasi. Aparabhage tam corajetthakadhitaram bhaginibhavam ajananto vivaham katva attano geham anesi. Evam so attano mataram bhagininca pajapati katva vasesi. Tena ta ubhopi sapattivasam vasimsu. Athekadivasam mata dhitu kesavattim mocetva ukam olokenti sise vanam disva "appevanama ayam mama dhita bhaveyya"ti pucchitva samvegajata hutva rajagahe bhikkhuninam upassayam gantva pabbajitva katapubbakicca vivekavasam vasanti attano ca pubbapatipattim paccavekkhitva "ubho mata"tiadika gatha abhasi. Ta pana taya vuttagathava kamesu adinavadassanavasena paccanubhasanti ayam theri "ubho mata ca dhita @Footnote: 1 Si. avaddhitova 2 Si. udakakiccam katum 3 Si. serivihareneva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page250.

Ca"tiadimaha. Tena vuttam "sa jhanasukhena ca phalasukhena ca nibbanasukhena ca vitinamenti ima tisso gatha abhasi"ti. Tattha asuciti kilesasucipaggharanena asuci. Duggandhati visagandhavayanena putigandha. Bahukantakati visuyikappavattiya sucaritavinivijjhanatthena bahuvidhakilesakantaka. Tatha hi te sattisulupama kamati vutta. Yatthati yesu kamesu paribhunjitabbesu. Sabhariyati samanabhariya, sapattiyoti attho. [227-8] "pubbenivasan"tiadika dve gatha attano adhigatavisesam paccavekkhitva pitisomanassajataya theriya vutta. Tattha cetopariccanananti cetopariyananam, sacchikatam, pattanti va sambandho. [229] "iddhiya abhinimmitva caturassam ratham aham buddhassa pade vanditva lokanathassa tadino"ti ayam gatha yada bhagava yamakapatihariyam katum gandambarukkhamulam upasankami, tada ayam theri evarupam ratham nimminitva tena saddhim satthu santikam gantva "bhagava aham patihariyam karissami titthiyamadanimmathanaya, 1- anujanatha"ti vatva satthu santike atthasi, tam sandhaya vutta. Tattha iddhiya abhinimmitva, caturassam ratham ahanti catuhi assehi yojitam ratham iddhiya abhinimminitva buddhassa bhagavato pade vanditva ekamantam atthasinti adhippayo. [230] Supupphitaggam upagamma padapam eka tuvam titthasi salamule na capi tuyham 2- dutiyatthi koci na tvam bale bhayasi dhuttakananti. 3- @Footnote: 1 Si....nimmadanaya 2 cha.Ma. te 3 cha.Ma. iti-saddo na dissati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page251.

Tattha supupphitagganti sutthu pupphitaaggam, aggato patthaya sabbaphaliphullanti attho. Padapanti rukkham, idha pana salarukkho adhippeto. Eka tuvanti ekika tvam idha titthasi. Na capi tuyham dutiyatthi kociti tava sahayako bhuto arakkhako kocipi natthi, rupasampattiya va tuyham dutiyo kocipi natthi, asadisarupa ekikava imasmim janavivitte thane titthasi. Na tvam bale bhayasi dhuttakananti tarunike tvam dhuttapurisanam katham na bhayasi, sakincanakarino 1- dhuttati adhippayo. Imam kira gatham maro ekadivasam therim pupphite salavane divaviharam nisinnam disva upasankamitva vivekato vicchedetukamo vimamsanto aha. Atha nam theri santajjenti attano anubhavavasena:- [231] "satam sahassanipi dhuttakanam samagata edisaka bhaveyyum lomam na inje napi sampavedhe kim me tuvam mara karissaseko. [232] Esa antaradhayami kucchim va pavisami te bhamukantare titthami titthantim mam na dakkhasi. [233] Cittamhi vasibhutaham iddhipada subhavita chalabhinna sacchikata katam buddhassa sasanam. [234] Sattisulupama kama khandhasam adhikuttana yam tvam kamaratim brusi arati dani sa mama. [235] Sabbattha vihata nandi tamokkhandho padalito evam janahi papima nihato tvamasi antaka"ti ima gatha abhasi. @Footnote: 1 Si. kincanakarino hi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page252.

Tattha satam sahassanipi dhuttakanam, samagata edisaka bhaveyyunti yadisako tvam edisaka evarupa anekasatasahassamattapi dhuttaka samagata yadi bhaveyyum. Lomam na inje napi sampavedheti lomamattampi na injeyya na sampavedheyya. Kim me tuvam mara karissasekoti mara tvam ekakova mayham kim karissasi. Idani marassa attano kincipi katum asamatthatamyeva vibhaventi "esa antaradhayami"ti gathamaha. Tassattho:- mara esaham tava purato thitava antaradhayami adassanam gacchami, ajanantasseva te kucchim va pavisami, bhamukantare va titthami. Evam titthantim ca mam tvam na passasi. Kasmati ce? cittamhi vasibhutaham, iddhipada subhavitati, aham camhi 1- mara Mayham cittam vasibhavappattam, cattaropi iddhipada maya sutthu bhavita bahulikata, tasma aham yathavuttaya iddhivisayataya 2- pahomiti. Sesam sabbam hettha vuttanayatta uttanameva. Uppalavannatherigathavannana nitthita. Dvadasakanipatavannana nitthita. --------------- @Footnote: 1 Ma. ahanhi 2 Ma. iddhivasitaya


             The Pali Atthakatha in Roman Book 34 page 233-252. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=34&A=4990&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=34&A=4990&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=465              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=9536              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=9570              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=9570              Contents of The Tipitaka Volume 26 http://84000.org/tipitaka/read/?index_26

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]