บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
Aṭṭhānajātakaṃ gaṅgā kumudinīti idaṃ satthā jetavane viharanto ekaṃ ukkaṇṭhita- bhikkhuṃ ārabbha kathesi. Taṃ bhikkhuṃ satthā saccaṃ kira tvaṃ bhikkhu ukkaṇṭhitosīti pucchitvā saccaṃ bhanteti kiṃkāraṇāti kilesavasenāti bhikkhu mātugāmo nāma akataññū mittadubbhī avissāsaniyo atīte paṇḍitā devasikaṃ sahassaṃ dentāpi mātugāmaṃ tosetuṃ nāsakkhiṃsu sā eka- divasamattaṃ sahassaṃ alabhitvāva te gīvāyaṃ gāhāpetvā nīharāpesi evaṃ akataññū mātugāmo mā tassa kāraṇākilesavasaṃ gacchāti vatvā atītaṃ āhari atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente tassa ca putto brahmadattakumāro bārāṇasīseṭṭhino ca putto mahādhanakumāro nāma te sahapaṃsukīḷikasahāyā ahesuṃ ekācariyakuleyeva sippaṃ uggaṇhiṃsu. Kumāro pitu accayena rajje patiṭaṭhāsi. Seṭṭhiputto tassa santikeyeva ahosi. Bārāṇasiyañca ekā nagarasobhinī vaṇṇadāsī abhirūpā ahosi sobhaggappattā. Seṭṭhiputto devasikaṃ sahassaṃ datvā niccakāle tāyeva saddhiṃ abhiramanto pitu accayena Seṭṭhiṭṭhānaṃ labhitvāpi taṃ na vijahati tatheva devasikaṃ sahassaṃ datvā abhirami. Seṭṭhiputto divasassa tayo vāre rājupaṭṭhānaṃ gacchati. Athassa ekadivasaṃ sāyaṃ rājupaṭṭhānaṃ gatassa raññā saddhiṃ sallapantasseva suriyo aṭṭhaṅgamito andhakāraṃ jātaṃ. So rājakulā nikkhamitvā idāni gehaṃ gantvā āgamanavelā natthi nagarasobhiniyāyeva gehaṃ gamissāmīti upaṭṭhāke uyyojetvā ekakova tassā gehaṃ pāvisi. Atha naṃ sā disvāva ayyaputta sahassaṃ ābhatanti āha. Bhadde ahaṃ ajja ativikālo jāto tasmā gehaṃ agantvā manusse uyyojetvā ekakova paviṭṭhosmi sve pana te dve sahasse dassāmīti. Sā cintesi sacāhaṃ ajja okāsaṃ karissāmi aññesupi divasesu tucchahattho āgamissati evaṃ me dhanaṃ parihāyissati na dānissa okāsaṃ karissāmīti. Atha naṃ evamāha sāmi mayaṃ vaṇṇadāsiyo nāma amhākaṃ sahakeḷi nāma natthi āhara sahassanti. Bhadde sve diguṇaṃ āharissāmīti punappunaṃ yāci. Nagarasobhinī dāsiyo āṇāpesi etassa idha ṭhatvā oloketuṃ mā adattha gīvāyaṃ naṃ gahetvā nīharitvā duvāraṃ pīdahathāti. Tā tathā akaṃsu. So cintesi ahaṃ imāya saddhiṃ asītikoṭidhanaṃ khādiṃ sā maṃ ekadivasaṃ tucchahatthaṃ disvā gīvāyaṃ gahetvā nīharāpesi aho mātugāmo nāma pāpo nillajjo akataññū mittadubbhīti so mātugāmassa aguṇaṃ anussarantova virajji paṭikūlasaññaṃ paṭilabhi gharāvāsepī ukkaṇṭhito kiṃ me gharāvāsena ajjeva nikkhamitvā Pabbajissāmīti puna gehaṃ agantvā rājānampī adisvāva nagarā nikkhamitvā araññaṃ pavisitvā gaṅgātīre assamaṃ māpetvā isipabbajjaṃ pabbajitvā jhānābhiññaṃ uppādetvā vanamūlaphalāhāro tattha vāsaṃ kappesi. Rājā taṃ apassanto kahaṃ me sahāyoti pucchi. Nagarasobhiniyāpī katakammaṃ sakalanagare pākaṭaṃ jātaṃ. Athassa tamatthaṃ ācikkhitvā iti te deva sahāyo lajjāya gharampī agantvā araññaṃ pavisitvā pabbajitoti kathayiṃsu. Rājā nagarasobhiniṃ pakkosā- petvā saccaṃ kira tvaṃ ekadivasaṃ sahassaṃ alabhitvā mama sahāyaṃ gīvāyaṃ gāhāpetvā nīharāpesīti pucchi. Saccaṃ devāti. Pāpe jammi sīghaṃ mama sahāyassa gataṭṭhānaṃ gantvā taṃ ānehi no ce ānesi jīvitaṃ te natthīti. Sā rañño vacanaṃ sutvā bhītā rathaṃ āruyha mahantena parivārena nagarā nikkhamitvā tassa gataṭṭhānaṃ pariyesantī sutavasena sutvā tattha gantvā vanditvā ayya mayā andhabālabhāvavena kataṃ dosaṃ khamatha ahaṃpi na punevaṃ karissāmīti yācitvā sādhu khamāmi natthi me tayi āghātoti vutte sace me khamatha mayā saddhiṃ rathaṃ abhirūhatha nagaraṃ gamissāma nagaraṃ gatakāle yaṃ mama ghare atthi sabbaṃ dassāmīti āha. So tassā vacanaṃ sutvā bhadde idāni tayā saddhiṃ gantuṃ na sakkā yathā pana imasmiṃ loke yena na bhavitabbaṃ taṃ bhavissati apī nāma tadā gaccheyyanti vatvā paṭhamaṃ gāthamāha Gaṅgā kumudinī santā saṅkhavaṇṇā ca kokilā jambu tālaphalaṃ dajjā atha nūna tadā siyāti. Tassattho bhadde yathā hi kumudasarā kumudehi sañchannā tiṭṭhanti tatheva sace sakalāpī mahāgaṅgā kumudinī sīghasotabhāvaṃ pahāya santā upasantā siyā sabbe kokilā ca saṅkhavaṇṇā bhaveyyuṃ sabbopica jamburukkho tālaphalaṃ dadeyya. Atha nūna tadā sīyāti atha tādise kāle amhākampī samāgamo nūna siyā bhaveyya nāmāti vuttaṃ hoti. Evañca pana vatvā punapī tāya ehi ayya gacchāmevāti vutte gacchissāmāti vatvā kismiṃ kāleti asukasmiñca asukasmiñcāti vatvā sesagāthā abhāsi yadā kacchapalomānaṃ pāvāro tividho siyā hemantikaṃ pāvuraṇaṃ atha nūna tadā siyā. Yadā makasapādānaṃ addhālo sukato siyā sudaḷho ca akampī ca atha nūna tadā siyā. Yadā sasavisāṇānaṃ nisseṇi sukatā siyā saggassārohaṇatthāya atha nūna tadā siyā. Yadā nisseṇimāruyha candaṃ khādeyyuṃ mūsikā rāhuñca paripāteyyuṃ atha nūna tadā siyā. Yadā surāghaṭaṃ pītvā makkhikā gaṇacārinī aṅgāre vāsaṃ kappeyyuṃ atha nūna tadā siyā. Yadā bimboṭṭhasampanno gadrabho sumukho siyā kusalo naccagītassa atha nūna tadā siyā. Yadā kākā ca ulūkā mantayiṃsu rahogatā aññamaññaṃ pīhayeyyuṃ atha nūna tadā siyā. Yadā mūlasapattānaṃ chattaṃ thirataṃ siyā vassassa paṭighātāya atha nūna tadā siyā. Yadā kuluko sakuṇo pabbataṃ gandhamādanaṃ tuṇḍenādāya gaccheyya atha nūna tadā siyā. Yadā sāmuddikaṃ nāvaṃ sayantaṃ savaṭākaraṃ ceto ādāya gaccheyya atha nūna tadā siyāti. Tattha tividhoti eko kacchapalomamayena pupphena eko tūlena eko ubhayenāti evaṃ tippakāro. Hemantikaṃ pāvuraṇanti himapātasamaye pāvuraṇā bhavituṃ samattho. Atha nūna tadā siyāti atha tasmiṃ kāle mama tayā saddhiṃ ekaṃseneva saṃsaggo siyā. Evaṃ sabbattha pacchimapadaṃ yojetabbaṃ. Addhālo sukatoti abhirūhitvā yujjhantaṃ purisasataṃ dhāretuṃ yadā sakkoti evaṃ sukato. Paripāteyyunti palāpeyyuṃ. Aṅgāreti vītacchitaṅgārasaṇṭhāre. Vāsaṃ kappeyyunti ekekaṃ surāghaṭaṃ pivitvā mattā vaseyyuṃ. Bimboṭṭha- sampannoti bimbaphalasadisehi oṭṭhehi samannāgato. Sumukhoti suvaṇṇādāsasadisamukho. Pīhayeyyunti aññamaññassa sampattiṃ icchantā pīhayeyyuṃ patthayeyyuṃ. Mūlasapattānanti saṇhānaṃ Mūlasagacchapattānaṃ. Kulukoti eko khuddakasakuṇo. Sāmuddikanti samudde pakkhandikaṃ mahānāvaṃ. Sayantaṃ savaṭākaranti yantena ceva vaṭṭakārena ca saddhiṃ sabbaṃ sambhārayuttaṃ. Ceto ādāyāti yadā ca evarūpaṃ nāvaṃ khuddako gāmadārako hatthena gahetvā gaccheyyāti attho. Iti mahāsatto iminā aṭṭhānaparikappena ekādasa gāthā abhāsi. Taṃ sutvā nagarasobhinī mahāsattaṃ khamāpetvā nagaraṃ gantvā rañño taṃ kāraṇaṃ ārocetvā attano jīvitaṃ yācitvā gaṇhi. Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā evaṃ bhikkhu mātugāmo nāma akataññū mittadubbhīti vatvā saccāni pakāsetvā jātakaṃ samodhānesi. Saccapariyosāne ukkaṇṭhitabhikkhu sotāpattiphale patiṭṭhahi. Tadā rājā ānando ahosi tāpaso pana ahamevāti. Aṭṭhānajātakaṃ navamaṃ.The Pali Atthakatha in Roman Book 39 page 329-334. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=39&A=6630 อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=39&A=6630 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=1188 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=5043 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=5087 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=5087 Contents of The Tipitaka Volume 27 http://84000.org/tipitaka/read/?index_27
|
บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]