ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 13 : PALI ROMAN Sam.A. (sarattha.3)

page115.

8. Kimsukopamasuttavannana [245] Atthame dassananti pathamamaggassetam adhivacanam. Pathamamaggo hi kilesappahanakiccam sadhento pathamam nibbanam passati, tasma dassananti vuccati. Gotrabhunanam pana kincapi maggato pathamataram passati, passitva pana kattabbakiccassa kilesappahanassa abhavena na dassananti vuccati. Apica cattaropi magga dassanameva. Kasma? sotapattimaggakhane dassanam Visujjhati, phalakkhane visuddham. Sakadagamianagamiarahattamaggakkhane visujjhati, phalakkhane visuddhanti evam kathentanam bhikkhunam sutva so bhikkhu "ahampi dassanam visodhetva arahattaphale patitthito dassanavisuddhikam nibbanam sacchikatva viharissami"ti tam bhikkhum upasankamitva evam pucchi. So phassayatanakammatthaniko channam phassayatananam vasena ruparupadhamme pariggahetva arahattam patto. Ettha hi purimani pancaayatanani rupam manayatanam arupam. Iti so attana adhigatamaggameva kathesi. Asantutthoti padesasankharesu thatva kathitatta asantuttho. Evam kirassa ahosi "ayam padesasankharesu thatva kathesi, sakka nu kho padesasankharesu thatva dassanavisuddhikam nibbanam papunitun"ti. Tato nam pucchi "avuso tvamyeva nu kho idam dassanavisuddhikam nibbanam janasi, udahu annepi jananta atthi"ti. Athavuso asukavihare asukatthero namati. So tampi upasankamitva pucchi, etenupayena annampi annampiti. Ettha ca dutiyo pancakkhandhakammatthaniko rupakkhandhavasena rupam, sesakkhandhavasena 1- namanti namarupam vavatthapetva anukkamena arahattam patto, tasma sopi attana adhigatamaggameva kathesi. Ayam pana "imesam annamannam na sameti, @Footnote: 1 Ma. arupakkhanadhavasena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page116.

Pathamena sappadesasankharesu thatvava kathitam, imina nippadesesu"ti asantuttho hutva tatheva tam pucchitva pakkami. Tatiyo mahabhutakammatthaniko cattari mahabhutani sankhepato ca vittharato ca pariggahetva arahattam patto, tasma ayampi attana adhigatam maggameva kathesi. Ayam pana "imesam annamannam na sameti, pathamena sappadesasankharesu thatva kathitam, dutiyena nippadesesu, tatiyena atisappadesesu"ti asantuttho hutva tatheva tam pucchitva pakkami. Catuttho tebhumakakammatthaniko. Tassa kira samappavatta dhatuyo ahesum, kallasariram 1- balappattam, kammatthananipissa sabbaneva sappayani, atita va sankhara hontu anagata va paccuppanna va kamavacara va rupavacara va arupavacara va, sabbepi sappayava. Asappayakammatthanam nama natthi. Kalesupi purebhattam va hotu pacchabhattam va pathamayamadayo va, asappayo kalo nama natthi. Yatha nama caribhumim otinno mahahatthi hatthena gahetabbam hattheneva luncitva ganhati, padehi paharitva gahetabbam padehi paharitva ganhati, evameva sakalatebhumakadhamme kalapaggahena gahetva sammasanto arahattam patto, tasma esopi attana adhigatamaggameva kathesi. Ayam pana "imesam annamannam na sameti, pathamena sappadesasankharesu thatva kathitam, dutiyena nippadesesu, puna tatiyena sappadesesu, catutthena nippadesesuyeva"ti asantuttho hutva tam pucchi "kim nu kho avuso idam dassanavisuddhikam nibbanam tumhehi attano va dhammataya natam, udahu kenaci vo akkhatan"ti avuso mayam kim janama, atthi pana sadevake loke sammasambuddho, tam nissayetam amhehi natanti. So cintesi "ime @Footnote: 1 Si., ka. kantam sariram

--------------------------------------------------------------------------------------------- page117.

Bhikkhu mayham ajjhasayam gahetva kathetum na sakkonti, aham sabbannubuddhameva pucchitva nikkankho bhavissami"ti yena bhagava tenupasankami. Bhagava tassa vacanam sutva "yehi te panho kathito, te cattaropi khinasava, sukathitam tehi, tvam pana attano andhabalataya tam na sallakkhesi"ti na evam vihesesi. Karakabhavam panassa natva "atthagavesako esa, dhammadesanaya eva nam bujjhapessami"ti kimsukopamam ahari. Tattha bhutam vatthum katva evamattho vibhavetabbo:- ekasmim kira mahanagare eko sabbaganthadharo brahmanavejjo pandito pativasati. Atheko nagarassa pacinadvaragamavasi pandurogapuriso tassa santikam agantva tam vanditva atthasi. Vejjapandito tena saddhim sammoditva "kenatthena agatosi bhadramukha"ti pucchi. Rogenamhi ayya upadduto, bhesajjam me kathehiti. Tenahi bho gaccha, kimsukarukkham chinditva sosetva jhapetva tassa kharodakam gahetva imina cimina ca bhesajjena yojetva arittham katva piva, tena te phasukam bhavissatiti. So tatha katva nirogo balava pasadiko jato. Athanno dakkhinadvaragamavasi puriso teneva rogena aturo "asuko kira bhesajjam katva arogo jato"ti sutva tam upasankamitva pucchi "kena te samma phasukam jatan"ti. Kimsukaritthena nama, gaccha tvampi karohiti. Sopi tatha katva tadisova jato. Athanno pacchimadvaragamavasi .pe. Uttaradvaragamavasi puriso teneva rogena aturo "asuko kira bhesajjam katva arogo jato"ti tam upasankamitva pucchi "kena te samma phasukam jatan"ti. Kimsukaritthena nama, gaccha tvampi karohiti. Sopi tatha katva tadiso va jato. Athanno paccantavasi aditthapubbakimsuko eko puriso teneva rogena aturo ciram tani tani bhesajjani katva roge avupasamasamane "asuko kira

--------------------------------------------------------------------------------------------- page118.

Nagarassa pacinadvaragamavasi puriso bhesajjam katva arogo jato"ti sutva "gacchamahampi tena katabhesajjam karissami"ti dandamolubbha anupubbena tassa santikam gantva "kena te samma phasukam jatan"ti pucchi. Kimsukaritthena sammati kidiso pana so kimsukoti. Jhapitagame thitajjhamathuno viyati. Iti so puriso attana ditthakareneva kimsukam acikkhi. Tena hi ditthakale kimsuko patitapatto khanukakale ditthatta tadiso va ahosi. So pana puriso sutamangalikatta "ayam' jhapitagame jhamathuno viya'ti aha, amangalametam. Ekasmim hi me bhesajje katepi rogo na vupasamissati"ti tassa veyyakaranena asantuttho tam pucchi "kim nu kho bho tvanneva kimsukam janasi, udahu annopi atthi"ti. Atthi bho dakkhinadvaragame asuko namati. So tam upasankamitva pucchi, svassa 1- pupphitakale ditthatta attano dassananurupena "lohitako kimsuko"ti aha. So "ayam purimena viruddham aha, kalako lohitakato suviduradure"ti 2- tassapi veyyakaranena asantuttho "atthi pana bho annopi koci kimsukadassavi, yena kimsuko ditthapubbo"ti pucchitva "atthi pacchimadvaragame asuko nama"ti vutte tampi upasankamitva pucchi. Svassa 3- phalitakale ditthatta attano dassananurupena "ocirakajato adinnasipatiko"ti aha. Phalitakalasmim hi kimsuko olambamanacirako viya adhomukham katva gahitaasikoso viya ca sirisarukkho viya ca lambamanaphalo hoti. So "ayam purimehi viruddham aha, na sakka imassa vacanam gahetun"ti tassapi veyyakaranena asantuttho "atthi pana bho annopi koci kimsukadassavi, yena kimsuko ditthapubbo"ti pucchitva "atthi uttaradvaragame asuko nama"ti vutte tampi @Footnote: 1 Ma. svayam 2 Ma. suviduraviduroti 3 Ma. svayam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page119.

Upasankamitva pucchi. So assa sanchannapattakale ditthatta attano dassananurupena "bahalapattapalaso sandacchayo"ti aha. Sandacchayo nama samsanditva thitacchayova. 1- So "ayampi purimehi viruddham aha, na sakka imassa vacanam gahetun"ti tassapi veyyakaranena asantuttho tam aha "kim nu kho bho tumhe attano va dhammataya kimsukam janatha, udahu kenaci vo akkhato"ti. Kim bho mayam janama, atthi pana mahanagarassa majjhe amhakam acariyo vejjapandito, tam nissaya amhehi natan"ti. "tenahi ahampi acariyameva upasankamitva nikkankho bhavissami"ti tassa santikam upasankamitva tam vanditva atthasi. Vejjapandito tena saddhim sammoditva "kenatthena agatosi bhadramukha"ti pucchi. Rogenamhi ayya upadduto bhesajjam me kathethati. Tenahi bho gaccha, kimsukarukkham chinditva sosetva jhapetva tassa kharodakam gahetva imina cimina ca bhesajjena yojetva arittham katva piva, etena te phasukam bhavissatiti. So tatha katva nirogo balava pasadiko jato. Tattha mahanagaram viya nibbananagaram datthabbam. Vejjapandito viya sammasambuddho. Vuttampi ce tam "bhisakko sallakattoti kho sunakkhatta tathagatassetam adhivacanam arahato sammasambuddhassa"ti. 2- Catusu dvaragamesu 3- cattaro vejjantevasika viya cattaro dassanavisuddhippatta khinasava. Paccantavasi pathamapuriso viya panhapucchako bhikkhu. Paccantavasino catunnam vejjantevasikanam kathaya asantutthassa acariyameva upasankamitva pucchanakalo viya imassa bhikkhuno catunnam dassanavisuddhippattanam khinasavanam kathaya asantutthassa sattharam upasankamitva pucchanakalo. @Footnote: 1 si. ditthacchayo 2 Ma. u. 14/65/48 3 Ma. dvaresu

--------------------------------------------------------------------------------------------- page120.

Yatha yatha adhimuttananti yena yenakarena adhimuttanam. Dassanam suvisuddhanti nibbanadassanam sutthu visuddham. Tatha tatha kho tehi sappurisehi byakatanti tena tenevakarena tuyham tehi sappurisehi kathitam. Yatha hi "kalako kimsuko"ti kathento na annam kathesi, attana ditthanayena kimsukameva kathesi, evameva chaphassayatananam vasena dassanavisuddhippattakhinasavopi imam panham kathento na annam kathesi, attana adhigatamaggena dassanavisuddhikam nibbanameva kathesi. Yatha ca "lohitako ocirakajato bahalapattapalaso kimsuko"ti kathentopi na annam kathesi, attana ditthanayena kimsukameva kathesi, evameva pancupadanakkhandhavasena catummahabhutavasena tebhumakadhammavasena dassanavisuddhippattakhinasavopi imam panham kathento na annam kathesi, attana adhigatamaggena dassanavisuddhikam nibbanameva kathesi. Tattha yatha kalakakale kimsukadassavinopi tam dassanam bhutam taccham, na tena annam dittham, kimsukova dittho, evameva chaphassayatanavasena dassanavisuddhip- pattassapi khinasavassa dassanam bhutam taccham, na tena annam kathitam, attana adhigatamaggena dassanavisuddhikam nibbanameva kathitam. Yatha ca lohitakale ocirakajatakale bahalapattapalasakale kimsukadassavinopi tam dassanam bhutam taccham, na tena annam dittham kimsukova ditthova, evameva pancuppadanakkhandhavasena catummahabhutavasena tebhumakadhammavasena dassanavisuddhippattassapi khinasavassa dassanam bhutam taccham, na tena annam kathitam, attana adhigatamaggena dassanavisuddhikam nibbanameva kathitam. Seyyathapi bhikkhu ranno paccantimam nagaranti idam kasma araddham? Sace tena bhikkhuna tam sallakkhitam, atthassa dhammadesanattham araddham. Sace na

--------------------------------------------------------------------------------------------- page121.

Sallakkhitam, athassa imina nagaropamena tassevatthassa dipanatthaya avibhavanatathaya araddham. Tattha yasma majjhimappadese nagarassa pakaradini thirani va hontu dubbalani va, sabbaso va ma hontu, corasanka na honti, tasma tam aggahetva "paccantimam nagaran"ti aha. Dalhuddhapanti thirapakaram. Dalhapakaratorananti thirapakaranceva thiratorananca. Toranani nama hi purisubbedhani nagarassa alankarattham kariyanti, coranivaranatthanipi hontiyeva. Athava torananti pitthasanghatassetam namam, thirapitthasanghatantipi attho. Chadvaranti nagaradvaram nama ekampi hoti dvepi satampi sahassampi, idha pana sattha chadvarikanagaram dassento evamaha. Panditoti pandiccena samannagato. Byattoti veyyattiyena samannagato visadannano. Medhaviti thanuppattikapannasankhataya medhaya samannagato. Puratthimaya disayati adimhi bhutamattham katva evamattho veditabbo:- samiddhe kira mahanagare sattaratanasampanno raja cakkavattirajjam anusasati, tassetam paccantanagaram rajayuttavirahitam, atha purisa agantva "amhakam devanagare ayuttako natthi, dehi no kinci ayuttakan"ti ahamsu. Raja ekam puttam datva "gacchatha, etam adaya tattha abhisincitva vinicchayatthanadini katva vasatha"ti. Te tatha akamsu. Rajaputto papamittasamsaggena katipaheyeva surasondo hutva sabbani vinicchayatthanadini haretva nagaramajjhe dhuttehi parivarito suram pivanto naccagitadiratiya vitinameti. Atha ranno agantva arocayimsu. Raja ekam panditam amaccam anapesi "gaccha kumaram ovaditva vinicchayatthanadini karetva puna abhisekam katva ehi"ti. Na sakka deva kumaram ovaditum cando kumaro ghateyyapi manti. Athekam balasampannam yodham anapesi "tvam imina saddhim gantva sace so ovade na titthati, sisamassa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page122.

Chindahi"ti. Iti so amacco yodho cati idam sigham dutayugam tattha gantva dovarikam pucchi "kaham bho nagarassa sami kumaro"ti. Esa majjhe singhatake suram pivanto dhuttaparivarito gitadiratim anubhonto nisinnoti. Atha tam dutayugam gantva amacco tavettha "sami vinicchayatthanadini kira karetva sadhukam rajjamanusasahi"ti aha. Kumaro asunanto viya nisidi. Atha nam yodho sise gahetva "sace ranno anam karosi, kara, no ce, ettheva vegena sisam patessami"ti khaggam abbhahi. Paricarika dhutta tavadeva disasu palayimsu. Kumaro bhito sasanam sampaticchi. Athassa tattheva abhisekam katva setacchattam ussapetva "samma rajjam anusasahi"ti ranna vuttam yathabhutavacanam niyyatetva yathagatamaggameva patipajjimsu. Imamattham avikaronto bhagava "puratthimaya disaya"ti aha. Tatridam opammasamsandanam:- samiddhamahanagaram viya hi nibbananagaram datthabbam, sattaratanasamannagato raja cakkavatti viya sattabojjhangaratanasamannagato dhammaraja sammasambuddho, paccantimanagaram viya sakkayanagaram, tasmim nagare kutarajaputto viya imassa bhikkhuno kutacittuppado, kutarajaputtassa dhuttehi parivaritakalo viya imassa bhikkhuno pancahi nivaranehi samangikalo, dve sighaduta viya samathakammatthananca vipassanakammatthananca, mahayodhena sise gahitakalo viya uppannena pathamajjhanasamadhina niccalam katva cittaggahitakalo, yodhena sise gahitamatte dhuttanam disasu palayitva duribhavo viya pathamajjhanamhi uppannamatte nivarananam duribhavo, "karissami ranno sasanan"ti sampaticchitamatte vissatthakalo viya jhanato vutthitakalo, amaccena ranno sasanam arocitakalo viya samadhina cittam kammaniyam katva vipassanakammatthanassa vaddhitakalo, tatthevassa tehi dvihi dutehi katabhisekassa setacchattaussapanam viya samathavipassanakammatthanam nissaya arahattappattassa vimuttisetacchattussapanam veditabbam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page123.

Nagaranti kho bhikkhu imassetam catumahabhutikassa kayassa adhivacanantiadisu pana catumahabhutikassatiadinam padanam attho hettha vittharitova. Kevalam pana vinnanarajaputtassa nivasatthanatta ettha kayo "nagaran"ti vutto, tasseva dvarabhutatta cha ayatanani "dvarani"ti, tesu dvaresu niccam supatitthitatta sati "dovariko"ti, kammatthanam acikkhantena dhammarajena pesitatta samathavipassana "sigham dutayugan"ti. Ettha mahayodho viya samatho, pandiccamacco viya vipassana veditabba. Majjhe singhatakoti nagarassa majjhe singhatako. Mahabhutananti hadayavatthussa nissayabhutanam mahabhutanam. Vatthurupassa hi paccayadassanatmevetam catumahabhutagahanam katam. Nagaramajjhe pana so rajakumaro viya sariramajjhe hadayarupasinghatake nisinno samathavipassanadutehi arahattabhisekena abhisincitabbo vipassana- vinnanarajaputto datthabbo. Nibbanam pana yathabhutasabhavam akuppam adhikariti katva yathabhutam vacananti vuttam. Ariyamaggo pana yadisova pubbabhagavipassanamaggo, ayampi atthangasamannagatatta tadisoyevati katva yathagatamaggoti vutto. Idam tavettha dhammadesanattham abhataya upamaya samsandanam. Tassevatthassa pakatikaranattham abhatapakkhe pana idam samsandanam:- ettha hi chadvarupama chaphassayatanavasena dassanavisuddhippattam khinasavam dassetum abhata, nagarasamiupama pancakkhandhavasena, singhatakupama catumahabhutavasena, nagarupama tebhumakadhammavasena dassanavisuddhippattam khinasavam dassetum abhata. Sankhepato panimasmim sutte catusaccameva kathitam. Sakalenapi hi nagarasambharena dukkhasaccameva kathitam, yathabhutavacanena nirodhasaccam, yathagatamaggena maggasaccam, dukkhassa pana pabhavika 1- tanha samudayasaccam. Desanapariyosane panhapucchako bhikkhu sotapattiphale patitthitoti. @Footnote: 1 ka. sadhita


             The Pali Atthakatha in Roman Book 13 page 115-123. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=13&A=2508&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=13&A=2508&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=18&i=339              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=18&A=5189              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=18&A=4839              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=18&A=4839              Contents of The Tipitaka Volume 18 http://84000.org/tipitaka/read/?index_18

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]