|
| บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
12. Soḷasakanipāta
466. 1. Puṇṇātherīgāthāvaṇṇanā
soḷasakanipāte udahārī ahaṃ sītetiādikā puṇṇāya theriyā gāthā.
Ayampi purimabuddhesu katādhikārā tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayaṃ kusalaṃ
upacinantī vipassissa bhagavato kāle kulagehe nibbattitvā viññutaṃ pattā 1- hetu-
sampannatāya sañjātasaṃvegā bhikkhunīnaṃ santikaṃ gantvā dhammaṃ sutvā laddhappasādā
pabbajitvā parisuddhasīlā tīṇi piṭakāni uggahetvā bahussutā dhammadharā dhammakathikā
ca ahosi. Yathā ca vipassissa bhagavato sāsane, evaṃ sikhissa vessabhussa kakusandhassa
konāgamanassa kassapassa ca bhagavato sāsane pabbajitvā sīlasampannā bahussutā
dhammadharā dhammakathikā ca ahosi. Mānadhātukattā pana kilese samucchindituṃ nāsakkhi.
Mānopanissayavasena kammassa ca katattā imasmiṃ buddhuppāde anāthapiṇḍikassa
seṭṭhino gharadāsiyā kucchimhi nibbatti, puṇṇātissā nāmaṃ ahosi. Sā
sīhanādasuttantadesanāya 2- sotāpannā hutvā pacchā udakasuddhikaṃ brāhmaṇaṃ dametvā
seṭṭhinā sambhāvitā hutvā tena bhujissabhāvaṃ pāpitā taṃ pabbajjaṃ anujānāpetvā
pabbajitvā vipassanāya kammaṃ karontī nacirasseva saha paṭisambhidāhi arahattaṃ pāpuṇi.
Tena vuttaṃ apadāne 3-:-
"vipassino bhagavato sikhino vessabhussa ca
kakusandhassa munino konāgamanatādino.
Kassapassa ca buddhassa pabbajitvāna sāsane
bhikkhunī sīlasampannā nipakā saṃvutindriyā.
@Footnote: 1 cha.Ma. patvā 2 Ma.mū. 12/146/105 3 khu.apa. 33/184/428
Bahussutā dhammadharā dhammatthapaṭipucchikā
uggahetā ca dhammānaṃ sotā payirupāsitā.
Desentī janamajjhehaṃ ahosiṃ jinasāsane
bāhusaccena tenāhaṃ pesalā atimaññisaṃ.
Pacchime ca bhave dāni sāvatthiyaṃ puruttame
anāthapiṇḍino gehe jātāhaṃ kumbhadāsiyā.
Gatā udakahāriyaṃ sotthiyaṃ dijamaddasaṃ
sītaṭṭaṃ toyamajjhamhi taṃ disvā idamabraviṃ.
Udahārī ahaṃ sīte sadā udakamotariṃ
ayyānaṃ daṇḍabhayabhītā vācādosabhayaṭṭitā.
Kassa brāhmaṇa tvaṃ bhīto sadā udakamotari
vedhamānehi gattehi sītaṃ vedayase bhusaṃ.
Jānantī vata maṃ bhoti puṇṇike paripucchasi
karontaṃ kusalakammaṃ rundhantaṃ katapāpakaṃ.
Yo ca vuḍḍho daharo vā pāpakammaṃ pakubbati
udakābhisecanā 1- sopi pāpakammā pamuccati.
Uttarantassa akkhāsiṃ dhammatthasaṃhitaṃ padaṃ
tañca sutvā susaṃviggo 2- pabbajitvārahā ahu.
Pūrentī ūnakasataṃ jātā dāsikule yato
tato puṇṇāti nāmaṃ me bhujissaṃ maṃ akaṃsu te.
@Footnote: 1 cha.Ma. dakābhisecanā. evamuparipi 2 cha.Ma. sa saṃviggo
Seṭṭhiṃ tatonujānetvā pabbajiṃ anagāriyaṃ
nacireneva kālena arahattamapāpuṇiṃ.
Iddhīsu ca vasī homi dibbāya sotadhātuyā
cetopariyañāṇassa vasī homi mahāmune.
Pubbenivāsaṃ jānāmi dibbacakkhu visodhitaṃ
sabbāsavaparikkhīṇā natthi dāni punabbhavo.
Atthadhammaniruttīsu paṭibhāne tatheva ca
ñāṇaṃ me vimalaṃ suddhaṃ buddhaseṭṭhassa vāhasā.
Bhāvanāya mahāpaññā suteneva sutāvinī
mānena nīcakulajā na hi kammaṃ vinassati.
Kilesā jhāpitā mayhaṃ .pe. Kataṃ buddhassa sāsanan"ti.
Arahattaṃ pana patvā attano paṭipattiṃ paccavekkhitvā udānavasena:-
[236] "udahārī ahaṃ sīte sadā udakamotariṃ
ayyānaṃ daṇḍabhayabhītā vācādosabhayaṭṭitā.
[237] Kassa brāhmaṇa tvaṃ bhīto sadā udakamotari
vedhamānehi gattehi sītaṃ vedayase bhusaṃ.
[238] Jānantī vata maṃ bhoti puṇṇike paripucchasi
karontaṃ kusalaṃ kammaṃ rundhantaṃ kammapāpakaṃ. 1-
@Footnote: 1 cha.Ma. katapāpakaṃ
[239] Yo ca vuḍḍho daharo vā pāpakammaṃ pakubbati
udakābhisecanā sopi pāpakammā pamuccati.
[240] Ko nu te idamakkhāsi ajānantassa ajānako
`udakābhisecanā 1- nāma pāpakammā pamuccati.'
[241] Saggaṃ nūna gamissanti sabbe maṇḍūkakacchapā
nāgā ca suṃsumārā 2- ca ye caññe udake caRā.
[242] Orabbhikā sūkarikā macchikā migabandhakā
corā ca vajjhaghātā ca ye caññe pāpakammino.
Udakābhisecanā tepi pāpakammā pamuccare.
[243] Sace imā nadiyo te pāpaṃ pubbe kataṃ vahuṃ
puññampimā vaheyyuṃ te tena tvaṃ paribāhiro.
[244] Yassa brāhmaṇa tvaṃ bhīto sadā udakamotari
tameva brahme mākāsi mā te sītaṃ chaviṃ hane.
[245] Kummaggapaṭipannaṃ maṃ ariyamaggaṃ samānayi
udakābhisecanā bhoti imaṃ sāṭaṃ dadāmi te.
[246] Tuyheva sāṭako hotu nāhaṃ icchāmi sāṭakaṃ
sace bhāyasi dukkhassa sace te dukkhamappiyaṃ.
[247] Mākāsi pāpakaṃ kammaṃ āvi vā yadi vā raho
sace ca pāpakaṃ kammaṃ karissasi karosi vā.
@Footnote: 1 cha.Ma. dakābhisecanā 2 cha.Ma. susumārā
[248] Na te dukkhā pamutyatthi upeccāpi palāyato
sace bhāyasi dukkhassa sace te dukkhamappiyaṃ.
[249] Upehi saraṇaṃ buddhaṃ dhammaṃ saṃghañca tādinaṃ
samādiyāhi sīlāni taṃ te atthāya hehiti.
[250] Upemi saraṇaṃ buddhaṃ dhammaṃ saṃghañca tādinaṃ
samādiyāmi sīlāni taṃ me atthāya hehiti.
[251] Brahmabandhu pure āsiṃ ajjamhi saccabrāhmaṇo
tevijjo vedasampanno sottiyo camhi nhātako"ti
imā gāthā abhāsi.
Tattha udahārīti ghaṭena udakaṃ vāhikā 1-. Sīte sadā 2- udakamotarinti sītakālepi
sabbadā rattindivaṃ udakaṃ otariṃ. Yadā yadā ayyakānaṃ udakena attho, tadā
tadā udakaṃ pāvisiṃ, udakamotaritvā udakaṃ upanesinti adhippāyo. Ayyānaṃ daṇḍa-
bhayabhītāti ayyakānaṃ daṇḍabhayena bhītā. Vācādosabhayaṭṭitāti vacīdaṇḍabhayena ceva
dosabhayena ca aṭṭitā pīḷitā, sītepi udakamotarinti yojanā.
Athekadivasaṃ puṇṇā dāsī ghaṭena udakaṃ ānetuṃ udakatitthaṃ gatā tattha
addasa aññataraṃ brāhmaṇaṃ udakasuddhikaṃ himapātasamaye mahati sīte vattamāne pātova
udakaṃ otaritvā sasīsaṃ nimujjitvā mante jappitvā udakato uṭṭhahitvā alla-
vatthaṃ allakesaṃ pavedhantaṃ dantavīṇaṃ vādayamānaṃ. Taṃ disvā karuṇāya sañcoditamānasā
tato naṃ diṭṭhigatā vivecetukāmā "kassa brāhmaṇa tvaṃ bhīto"tiādigāthamāha.
Tattha kassa brāhmaṇa tvaṃ 3- bhītoti ambho brāhmaṇa 3- kuto nāma bhayahetuto
bhīto hutvā. Sadā udakamotarīti sabbakālaṃ sāyaṃ pātaṃ udakaṃ otari. Otaritvā
@Footnote: 1 Sī. ghaṭena udakāharaṇaṃ akāsiṃ 2 cha.Ma. tadā 3-3 cha.Ma. ime pāṭhā na dissanti
Ca vedhamānehi kampamānehi gattehi sarīrāvayavehi sītaṃ vedayase bhusanti sītadukkhaṃ
ativiya dussahaṃ 1- paṭisaṃvedayasi paccanubhosi.
Jānantī vata maṃ bhotīti bhoti puṇṇike tvaṃ taṃ upacitaṃ pāpakammaṃ rundhantaṃ
nivāraṇasamatthaṃ kusalaṃ kammaṃ iminā udakorohanena karontaṃ maṃ jānantī vata 2-
paripucchasi.
Nanu ayamattho loke pākaṭo eva, tathāpi mayaṃ tuyhaṃ vadāmāti dassento
"yo ca vuḍḍho"ti gāthamāha. Tassattho:- vuḍḍho vā daharo vā majjhimo
vā yo koci pāṇātipātādibhedaṃ 3- pāpakammaṃ pakubbati ativiya karoti, sopi bhusaṃ
pāpakammanirato 4- udakābhisecanā sinānena tato pāpakammā pamuccati accantameva
vimuccatīti.
Taṃ sutvā puṇṇikā tassa paṭivacanaṃ dentī "ko nu te"tiādimāha. Tattha
ko nu te idamakkhāsi, ajānantassa ajānakoti kammavipākaṃ ajānantassa te
sabbena sabbaṃ kammavipākaṃ ajānato ajānako aviddasu bālo udakābhisecanahetu
pāpakammato pamuccatīti idaṃ atthajātaṃ ko nu nāma akkhāsi, na so saddheyyavacano,
nāpi cetaṃ yuttanti adhippāyo.
Idānissa tameva yuttiabhāvaṃ vibhāventī "saggaṃ nūna gamissantī"tiādimāha.
Tattha nāgāti bhujagā. 5- Suṃsumārāti kumbhīlā. Ye caññe udake carāti ye caññepi
vārigocarā macchamakaranandiyāvattādayo ca, tepi saggaṃ nūna gamissanti devalokaṃ
upapajjissanti maññe, udakābhisecanā pāpakammato mutti hoti ceti attho.
Orabbhikāti urabbhaghātakā. Sūkarikāti sūkaraghātakā. Macchikāti kevaṭṭā.
Migabandhakāti māgavikā. Vajjhaghātāti vajjhaghātakamme niyuttā.
@Footnote: 1 Ma. dukkhāvahaṃ 2 Ma. janantī ca 3 cha.Ma. yo koci hiṃsādibhedaṃ
@4 Ma. pāpakammanivārato 5 Sī. nakkāti jhasā, cha.Ma. vijjhasā
Puññampimā vaheyyunti imā aciravatiādayo nadiyo yathā tayā pubbe
kataṃ pāpaṃ tattha udakābhisecanena sace vaheyyuṃ 1- nīhareyyuṃ, tathā tayā kataṃ puññampi
imā nadiyo vaheyyuṃ pavāheyyuṃ. Tena tvaṃ paribāhiro tathā sati tena puñña-
kammena tvaṃ paribāhiro virahitova bhaveyyāsīti 2- na cetaṃ yuttanti adhippāyo. Yathā
vā udakena udakorohakassa puññapavāhanaṃ na hoti, evaṃ pāpapavāhanampi na
hotītiyeva. Kasmā? nhānassa pāpahetūnaṃ appaṭipakkhabhāvato. Yo yaṃ vināseti,
so tassa paṭipakkho. Yathā āloko andhakārassa, vijjā ca avijjāya, na evaṃ
nhānaṃ pāpassa. Tasmā niṭṭhamettha gantabbaṃ "na udakābhisecanā pāpakammā 3-
parimuttī"ti. Tenāha bhagavā:-
"na udakena sucī hoti
bahvettha nhāyatī jano
yamhi saccañca dhammo ca
so sucī so ca brāhmaṇo"ti. 4-
Idāni yadi pāpaṃ pavāhetukāmosi, sabbena sabbaṃ pāpaṃ mā karohīti
dassetuṃ "yassa brāhmaṇā"ti gāthamāha. Tattha tameva brahme mākāsīti yato
pāpato tvaṃ bhīto, tameva pāpaṃ brahme brāhmaṇa tvaṃ mā akāsi. Udakorohanaṃ
pana īdise sītakāle kevalaṃ sarīrameva bādhati nāma. 5- Tenāha "mā te sītaṃ
chaviṃ hane"ti, īdise sītakāle udakābhisecanena jātaṃ sītaṃ tava sarīracchaviṃ mā
haneyya mā bādhesīti attho.
Kummaggapaṭipannaṃ manti "udakābhisecanena suddhi hotī"ti imaṃ kummaggaṃ
micchāgāhaṃ paṭipannaṃ paggayha ṭhitaṃ maṃ. Ariyamaggaṃ samānayīti "sabbapāpassa akaraṇaṃ,
@Footnote: 1 cha.Ma. vahuṃ 2 cha.Ma. bhaveyyāti 3 cha.Ma. pāpato
@4 khu.u. 25/9/100 5 cha.Ma. ayaṃ saddo na dissati
Kusalassa upasampadā"ti 1- imaṃ buddhādīhi ariyehi gatamaggaṃ samānayi sammadeva
upanesi, tasmā bhoti imaṃ sāṭakaṃ tuṭṭhidānaṃ ācariyabhāgaṃ tuyhaṃ dadāmi, taṃ
paṭiggaṇhāti attho.
Sā taṃ paṭikkhipitvā dhammaṃ kathetvā saraṇesu sīlesu ca patiṭṭhāpetuṃ "tuyheva
sāṭako hotu, nāhaṃ icchāmi sāṭakan"ti vatvā "sace bhāyasi dukkhassā"tiādimāha.
Tassattho:- yadi tuvaṃ sakalāpāyike sugatiyañca 2- aphāsukatādobhaggatādibhedā dukkhā
bhāyasi. Yadi te taṃ appiyaṃ aniṭṭhaṃ 3-. Āvi vā paresaṃ pākaṭabhāvena appaṭicchannaṃ
katvā kāyena vācāya pāṇātipātādivasena vā yadi vā raho apākaṭabhāvena
paṭicchannaṃ katvā manodvāreyeva abhijjhādivasena vā aṇumattampi pāpakaṃ lāmakaṃ
kammaṃ mākāsi mā kari. Atha pana taṃ pāpakammaṃ āyatiṃ karissasi. Etarahi karosi
vā, "nirayādīsu catūsu apāyesu manussesu ca tassa phalabhūtaṃ dukkhaṃ ito etto
vā palāyante mayi nānubandhissatī"ti adhippāyena upeccapi sañcicca palāyatopi
te tato pāpato mutti mokkhā nāma 4- natthi, gatikālādipaccayantarasamavāye sati
vipaccate evāti attho. "upaccā"ti vā pāṭho, upatitvāti attho. Evaṃ pāpassa
akaraṇena dukkhābhāvaṃ dassetvā idāni puññassa karaṇenapi taṃ dassetuṃ "sace
bhāyasī"tiādi vuttaṃ. Tattha tādinanti diṭṭhādīsu tādibhāvappattaṃ. Yathā vā purimakā
sammāsambuddhā passitabbā, tathā passitabbato tādiṃ 5-, taṃ sambuddhaṃ 6- saraṇaṃ
upehīti yojanā. Dhammasaṃghesupi eseva nayo. Tādīnaṃ varabuddhānaṃ dhammaṃ aṭṭhannaṃ
ariyapuggalānaṃ saṃghaṃ samūhanti yojanā. Tanti saraṇagamanaṃ sīlānaṃ samādānañca. Hehitīti
bhavissati.
So brāhmaṇo saraṇesu sīlesu ca patiṭṭhāya aparabhāge satthu santike
dhammaṃ sutvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā ghaṭento vāyamanto nacirasseva tevijjo
hutvā attano paṭipattiṃ paccavekkhitvā udānento "brahmabandhū"ti gāthamāha.
@Footnote: 1 dī.mahā. 10/90/43, khu.dha. 25/183/49 2 Sī. jātiyā ca 3 cha.Ma. na iṭṭhaṃ
@4 cha.Ma. ayaṃ saddo na dissati 5 Sī. tādinaṃ, cha.Ma. tādi 6 cha.Ma. buddhaṃ
Tassattho:- ahaṃ pubbe brāhmaṇakule uppatti mattena brahmabandhu nāmāsiṃ.
Tathā irubbedādīnaṃ ajjhenādimattena tevijjo vedasampanno sottiyo nhātako
ca nāmāsiṃ. Idāni sabbaso vāhitapāpatāya saccabrāhmaṇo paramatthabrāhmaṇo,
vijjatyādhigamena tevijjo, maggañāṇasaṅkhātena vedena samannāgatattā vedasampanno,
nittharasabbapāpatāya nhātako ca amhīti. Ettha ca brāhmaṇena vuttagāthāpi
attanā vuttagāthāpi pacchā theriyā paccekaṃ bhāsitāti sabbā theriyā gāthā
eva jātāti.
Puṇṇātherīgāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Soḷasakanipātavaṇṇanā niṭṭhitā.
---------------
The Pali Atthakatha in Roman Book 34 page 253-261.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=34&A=5429
อรรถกถาบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=34&A=5429
อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=466
เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=9569
พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=9605
The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=9605
Contents of The Tipitaka Volume 26
http://84000.org/tipitaka/read/?index_26
        |
|
บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]