ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 41 : PALI ROMAN Ja.A.7 visati-cattalisa

page226.

Chaddantajatakam kim nu socasiti idam sattha jetavane viharanto ekam daharabhikkhunim arabbha kathesi. Sa kira savatthiyam kuladhita gharavase adinavam disva sasane pabbajitva ekadivasam bhikkhunihi saddhim dhammassavanaya gantva alankatadhammasane nisiditva dhammam desentassa dasabalassa apparimanapunnappabhavabhinibbattam uttamarupasampattiyuttam attabhavam oloketva paricinnapubba nukho me bhavasmim vicarantiya imassa mahapurisassa padaparicarikati cintesi. Athassa tam khananneva jatissarananam uppajji chaddantavaranakale aham imassa mahapurisassa padaparicarika bhutapubbati. Athassa sarantiya mahantam pitipamojjam uppajji. Sa pitivegena mahahasitam hasitva puna cintesi padaparicarika nama samikanam hitajjhasaya appaka ahitajjhasayava bahutara hitajjhasaya nukho aham imassa purisassa ahosim ahitajjhasayati. Sa anussaramana aham hi appamattam dosam hadaye thapetva visaratanasatikam chaddantamahagajissaram sonuttarannama nesadam pesetva visapitena sallena vijjhapetva jivitakkhayam papesinti addasa. Athassa soko udapadi. Hadayam unham ahosi. Sokam santharetum asakkonti assasitva passasitva mahasaddena parodi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page227.

Tam disva sattha sitam patukaritva ko nukho bhante hetu ko paccayo sitassa patukammayati bhikkhusanghena puttho bhikkhave ayam daharabhikkhuni pubbe mayi katam aparadham saritva rodatiti vatva atitam ahari. Atite himavante chaddantadaham upanissaya atthasahassahatthinaga vasimsu iddhimanto vehasangama. Tada bodhisatto jetthakavaranassa putto hutva nibbatti. So sabbaseto ahosi rattamukhapado. So aparabhage vuddhippatto atthasitihatthubbedho ahosi visaratanasatayamo atthapannasahatthaya rajatadamasadisaya sondaya samannagato. Danta panassa parikkhepato pannarasahattha ahesum dighato timsahattha chabbannaramsihi samannagata. So atthannam nagasahassanam jetthako ahosi. Pancasate paccekabuddhe pujesi. Tassa dve aggamahesiyo ahesum cullasubhadda mahasubhadda cati. Nagaraja atthanagasahassaparivaro kancanaguhayam vasati. So pana chaddantadaho ayamato ca vittharato ca dvipannasayojano hoti. Tassa majjhe dvadasayojanappamane thane sevalam va panakam va kaddamam va natthi manikkhandhavannam udakameva santitthati tadanantaram yojanavitthatam suddhakallaharavanam tam udakam parikkhipitva thitam tadanantaram yojanavitthatameva suddhaniluppalavanam tam parikkhipitva thitam tato yojanayojanavitthataneva rattuppalasetuppalarattapadumasetapadumakumudavanani purimam parikkhipitva thitani. Imesam pana sattannam vananam anantaram sabbesampi tesam kallaharadinam vasena omissakavanam yojanavitthatameva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page228.

Tani parikkhipitva thitam. Tadanantaram naganam katippamane udake yojanavitthatameva rattasalivanam. Tadanantaram udakapariyante yojanavitthatameva nila pita lohita odatasurabhikusumasamakinnam udakagacchavanam . Iti imani dasa vanani yojanavitthataneva. Tato khuddakarajamasa- maharajamasamuggavanam. Tadanantaram tipusaelalukalabukakumbhandavallivanam. Tato pugarukkhappamanam ucchuvanam. Tato hatthidantappamanaphalam kadalivanam. Tato salavanam. Tadanantaram catippamanaphalam panasavanam. Tato madhuraphalam lincavanam. Tato kapitthavanam. Tato omissako mahavanasando. Tato veluvanam. Ayamassa tasmim kale sampatti. Samyuttatthakathayam pana idani vattamanasampattiyeva kathita. Veluvanam pana parikkhipitva satta pabbata thita. Tesam bahirantarato patthaya pathamo cullakalapabbato nama dutiyo mahakalapabbato nama. Tato udakapassapabbato nama. Tato candapassapabbato nama. Tato suriyapassapabbato nama. Tato manipassapabbato nama. Sattamo suvannapassapabbato nama. So ubbedhato sattayojaniko chaddantadaham parikkhipitva pattassa mukhavatti viya thito. Tassa abbhantarimapassam suvannavannam. Tato nikkhantena obhasena chaddantadaho samuggatabalasuriyo viya hoti. Bahirapabbatesu pana eko ubbedhato chayojaniko eko panca eko cattari eko tini eko dve eko

--------------------------------------------------------------------------------------------- page229.

Yojaniko. Evam sattapabbataparikkhittassa pana tassa chaddantadahassa pubbuttarakanne udakavatappaharanokase mahanigrodharukkho atthi. Tassa khandho parikkhepato pancayojaniko ubbedhato sattayojaniko catusu disasu catasso sakha chayojanika uddham uggatasakhapi chayojanikava. Iti so mulato patthaya ubbedhena terasayojanikova sakhanam upari samantato dvadasayojaniko atthahi parohasahassehi patimandito mundamanipabbato viya vilasamano titthati. Chaddantadahassa pana pacchimadisabhage suvannapassapabbate dvadasayojanika kancanaguha. Chaddanto nama nagaraja vassaratte atthasahassanagaparivuto kancanaguhayam vasati. Gimhakale udakavatam sampaticchamano mahanigrodhamule parohantare titthati. Athassa ekadivasam mahasalavanam pupphitanti arocayimsu. So saparivaro salakilam kilissamiti tam salavanam gantva ekam supupphitam salarukkham kumbhena pahari. Cullasubhadda uparivatapasse thita. Tassa sarire sukkhadandakamissani puranapannani ceva tambakipillikani ca patimsu. Mahasubhadda adhovatapasse thita. Tassa sarire puppharenukinjakkhapattani patimsu. Cullasubhadda attano piyabhariyaya upari puppharenukinjakkhapattani patesi ayam nagaraja mama sarire sukkhadandakamissani puranapannani ceva tambakipillikani ca patesi hotu kattabbam janissamiti cintetva mahasatte veram bandhi. Aparampi divasam nagaraja saparivaro nahanatthaya chaddantadaham

--------------------------------------------------------------------------------------------- page230.

Otari. Atha dve tarunanaga sondaya usirakalape gahetva kelasakutam majjanta viya nahapesum. Tasmim nahatva uttinne dve karenuyo nahapesum. Tapi uttaritva mahasattassa santike atthamsu. Tato atthasahassanaga saram otaritva udakakilam kilitva sarato nanapupphani aharitva rajatathupam alankaronto viya mahasattam alankaritva paccha dve karenuyo alankarimsu. Atheko hatthi sare vicaranto sattuddayam mahapadumam labhitva aharitva mahasattassa adasi. So tam sondaya gahetva renu kumbhe okiritva jetthakaya mahasubhaddaya adasi. Tam disva itara idampi sattuddayam mahapadumam attano piyabhariyaya eva adasi na mayhanti punapi tasmim veram bandhi. Athekadivasam bodhisatte madhuraphalani ceva bhimsamulani ca pokkharamadhuna yojetva pancasate paccekabuddhe bhojente cullasubhadda attano laddhaphalaphalam paccekabuddhanam datva bhante aham itodani cavitva maddarajakule nibbattetva subhadda nama rajakanna hutva vayappatta baranasiranno aggamahesibhavam patva tassa piya manapa tam attano rucim katum samattha hutva tassa acikkhitva ekam luddakam pesetva imam hatthim visapitena sallena vijjhapetva jivitakkhayam papetva chabbannaramsi visajjente yamakadante aharapetum samattha homiti patthanam thapesi. Sa tato patthaya gocaram agahetva sussitva na cirasseva kalam katva maddaratthe aggamahesiya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page231.

Kucchimhi nibbatti. Jayamanaya ca subhaddatissa namam akamsu. Atha nam vayappattam baranasiranno adamsu. Sa tassa piya manapa solasannam itthisahassanam jetthaka jatissaranananca patilabhi. Sa cintesi samiddha me patthana idani tassa nagassa yamakadante aharapessamiti. Tato sariram telena makkhetva kilitthavattham nivasetva gilanakaram dassetva sirisayanam pavisitva mancake nipajji. Raja kuhim subhaddati vatva gilanati sutva sirigabbham pavisitva mancake nisidapetva tassa pitthim parimajjanto pathamam gathamaha kinnu socasi anuccangi pandusi varavannini milayasi visalakkhi malava parimadditati. Tattha anuccangiti kancanasannibhasarire. Malava parimadditati hatthehi parimadditapaduma viya. Tam sutva sa itaram gathamaha dohalo me maharaja supinantenupaccaga na so sulabharupova yadiso mama dohaloti. Tattha na soti yadiso mama. Supinantenupaccagati supinante supinam passantiya maya dittho dohalo so sulabharupo viya na hoti dullabho so mayham pana tam alabhantiya jivitam natthiti avaca. Tam sutva raja gathamaha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page232.

Ye keci manusa kama idha lokasmi nandane sabbe te paccura mayham ahante dammi dohalanti. Tattha paccurati bahu sulabha bhadde subhadde idha lokasmim manusa kama manussehi patthiyamana ye keci satta ratana nandane manuse ye keci panca kamaguna atthi sabbe te vatthukamakilesakame aham te tuyham dammi dadamiti. Tam sutva devi maharaja dullabho mama dohalo na tam idani kathemi yavatika pana vo vijite ludda te sabbe sannipatetha tesam majjhe kathessamiti dipenti anantaram gathamaha ludda deva samayantu ye keci vijite tava etesam ahamakkhissam yadiso mama dohaloti. Tattha deva ye keci tava vijite yutta ludda atthi sabbe te ludda samayantu pakkosimsu aham yadiso mama dohalo etesam luddanam akkhissam akkhissamiti. Raja sadhuti sirigabbha nikkhamitva yavatika tiyojanasatike kasikaratthe ludda sabbesam sannipatatthaya bherincarapethati amacce anapesi. Te tatha karimsu. Na cirasseva kasikaratthavasino ludda yathabalam pannakaram gahetva agantva agatabhavam ranno arocapesum. Te sabbepi satthisahassamatta ahesum. Raja tesam agatabhavam natva vatapane thito hattham pasaretva tesam agatabhavam deviya kathento aha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page233.

Ime te luddaka devi katahattha visarada vanannu ca migannu ca mamatthe cattajivitati. Tattha imeti ye tvam sannipatapesi ime te. Katahatthati vijjhanachedanesu katahattha sukusala susikkhita. Visaradati nibbhaya. Vanannu ca migannu cati vanani ca mige ca jananti. Mamattheti sabbepi cete mamatthe cattajivita yamaham icchami tam karontiti. Tam sutva devi te amantetva itaram gathamaha luddaputta nisametha yavantettha samagata chabbisanam gajam setam addasam supine aham tassa dantehi me attho alabhe natthi jivitanti. Tattha bhonto luddaputta ettha tasmim thane yavanta yattaka tumhe samagata me mama vacanam nisametha sunatha. Chabbisananti chabbannavisanam. Aham gajam kidisam chabbisanam setam evarupam gajam supine addasam passami tassa nagarajassa dantehi me attho alabhe natthi jivitanti. Tam sutva luddaputta ahamsu na no pitunam na pitamahanam dittho suto kunjaro chabbisano yamaddasa supine rajaputti akkhahi no yadiso hatthinagoti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page234.

Tattha pitunanti karanatthe samivacanam. Idam vuttam hoti deva amhakam pituhi pitamahehipi evarupo kunjaro na ditthapubbo pageva amhehi tasma attana ditthalakkhanavasena akkhahi no yadiso taya dittho hatthinagoti. Anantaragathapi teheva vutta disa catasso vidisa catasso uddham adho dasa disa ima yo katamam disam titthati nagaraja yamaddasa supine chabbisananti. Tattha disati disasu. Katamanti etasu disasu katamaya disayati. Evam vutte subhadda sabbe ludde oloketva tesam antare patthatapadam bhattaputasadisajangham mahajanukam mahaphasukam bahalamassum tambadathikam nibbiddhapingalam dussanthanam vibhaccham sabbesam matthakena pannayamanam mahasattassa pubbaverim sonuttaram nama nesadam disva esa mama vacanam katum sakkhissatiti rajanam anujanapetva tam adaya sattabhumikapasadassa uparitalam aruyha uttarasihapanjaram vivaritva uttarahimavantabhimukham hattham pasaretva catasso gatha abhasi ito ujum uttarayam disayam atikkamma so satta giri brahante

--------------------------------------------------------------------------------------------- page235.

Suvannapasso nama giri ularo sampupphito kimpurisanucinno. Aruyha selam bhavanam kinnaranam olokaya pabbatapadamulam atha dakkhasi meghasamanavannam nigrodharajam atthasahassapadam. Tatthacchati kunjaro chabbisano sabbaseto duppasaho parebhi rakkhanti nam atthasahassanaga isadanta vatajavappaharino. Titthanti te tumulamassasanta kuppanti vatassapi eritassa manussabhutam pana tattha disva bhasmam kareyyum nassa rajopi tassati. Tattha itoti bho luddaputta so tvam imamha thana. Uttarayanti uttaraya uddissa ujum gaccha gacchahi gantvana brahante satta giri atikkamma atikkantena taya pathamameva cha pabbate atikkamitva suvannamayo nama giri kidiso. Ularoti mahanto itarehi chahi pabbatehi uccataro. Olokayati olokeyyasi. Tatthacchatiti tasmim nigrodhamule gimhasamaye udakavatam sampaticchanto titthati. Duppasahoti anne tam upagantva pasayham

--------------------------------------------------------------------------------------------- page236.

Katum samattha nama natthiti duppasaho parebhi evarupo kunjaro tattha tasmim nigrodhamule gimhasamaye udakavatam sampaticchanto acchati titthati. Ludda atthasahassanaga kidisa. Isadantati rathisaya samanadanta. Vatajavappaharinoti vatajavena gantva paccamitte paharanasila evarupa atthasahassa naga nam nagarajanam rakkhanti. Tumulanti bhimsanakam mahasaddanubandham assasapassasam muncanta titthanti. Eritassati vatapaharitassa yam saddanubandhaeritacalitakampanam tassapi kuppanti te naga tattha tasmim thane agatam manussabhutam disva evam pharusa. Nassati tassa nasavateneva viddhamsitva bhasmam katassa tassa rajopi na bhaveyyati. Tam sutva sonuttaro maranabhayabhito bahu hi me rajakulamhi santi pilandhana jatarupassa devi mutta mani veluriyamaya ca kim kahasi dantapilandhanena maretukama kunjaram chabbisanam udahu ghatessasi luddaputteti aha. Tattha pilandhanati abharanani. Veluriyamayati veluriyamayani. Ghatessasiti udahu pilandhanapadesena luddaputte ghatapetukamasiti pucchi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page237.

Tato devi gathamaha sa issita dukkhita casmi ludda uddhanca sussami anussaranti karohi me luddaka etamattham dassami te gamavarani pancati. Tattha sati sa aham. Anussarantiti tena varanena pure mayi katam veram anussaramanava. Dassami teti etasmim te atthe nipphadite samvacchare samvacchare satasahassutthanake panca gamavare te tuyham dassami dadami. Evanca pana vatva samma luddaputta aham etam chaddantahatthim marapetva yamakadante aharapetum samattha homiti pubbe paccekabuddhanam danam datva patthanam thapesim maya supinante dittham nama natthi sa pana maya patthitapatthana samijjhissati tvam gacchanto ma bhayiti tam samassasesi. So sadhu ayyeti tassa vacanam sampaticchitva tenahi me pakatam katva tassa vasanatthanam kathehiti pucchanto aha katthacchati kattha mupeti thanam vithissa ka nahanagatassa hoti kathanhi so nahayati nagaraja katham vijanemu gatim gajassati. Tattha katthacchatiti kattha vasati. Kattha mupetiti kattha upeti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page238.

Kattha titthatiti attho. Vithissa kati tassa nahanagatassa ka vithi hoti kataramaggena so gacchati. Katham vijanemu gatinti taya akathite mayam katham tassa gajassa gatim vijanissama tasma kathehi noti attho. Tato sa jatissarananena paccakkhato ditthatthanam tassa acikkhanti dve gatha abhasi tattheva sa pokkharani adure ramma sutittha ca mahodaka ca sampupphita bhamaragananucinna ettha hi so nahayati nagaraja. Sisam nahato uppalamaladhari sabbaseto pundarikatacangi amodamano gacchati saniketam purakkhatva mahesim sabbasubhaddanti. Tattha tatthevati tattha vasanatthaneyeva. Pokkharaniti chaddantadaham sandhayaha. Sampupphitati duvidhehi kumudehi tividhehi uppalehi pancavannehi padumehi samantato pupphita. Ettha hi soti so nagaraja ettha chaddantadahe nahayati. Uppalamaladhariti uppaladinam jalathalajatanam pupphanam malam dharento. Pundarikatacangiti pundarikasadisatacena odatena angena samannagato. Amodamanoti amoditapamodito. Saniketanti attano vasanatthanam. Purakkhatvati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page239.

Sabbasubhaddam nama mahesim purato katva atthahi nagasahassehi parivuto attano vasanatthanam gacchatiti aha. Tam sutva sonuttaro sadhu ayye aham tam varanam maretva dante aharissamiti sampaticchi. Athassa sa tussitva sahassam datva geham tava gaccha ito sattahaccayena tattha gamissasiti tam uyyojetva kammare pakkosapetva tata amhakam vasipharasukuddalanikhadanamutthikavelugumbacchedanasatthatinalayana- asilohadandakakakacakhanukaayasimghatakehi attho sabbam sigham katva aharati anapetva cammakare pakkosapetva tata amhakam kumbhabharagahikam cammabhastam katum vattati cammayottavarattahatthipadaupahanacammachattehipi no attho sabbam sigham katva aharati anapesi. Tato ubhopi sabbani sigham katva aharitva adamsu. Sa tassa patheyyam samvidahitva aranisahitam adim katva sabbam upakarananca baddhasattuadikam patheyyanca cammabhastayam pakkhipi. Tam sabbampi kumbhabharamattam ahosi. Sonuttaropi attano parivaccham katva sattame divase agantva devim vanditva atthasi. Atha nam sa nitthitante sabbupakaranam imam tava pasibbakam ganhati aha. So pana mahathamo pancannam hatthinam balam dhareti. Tasma tambulapasibbakam viya ukkhipitva upakacchantare thapetva rittahattho viya atthasi. Subhadda luddakassa darakanam paribbayam datva ranno acikkhitva sonuttaram uyyojesi. Sopi rajananca devinca

--------------------------------------------------------------------------------------------- page240.

Vanditva rajanivesana oruyha rathe thatva mahantena parivarena nagara nikkhamitva gamanigamaparamparaya paccantam patva janapade nivattetva paccantavasihi saddhim arannam pavisitva manussapatham atikkamma paccantavasinopi nivattetva ekakova gacchanto timsayojanam patva pathamam dabbagahanam kasagahanam tinagahanam tulasigahanam saragahanam tirivacchagahanam cha gahanani kantakagumbagahanani vettagahanam omissakagahanam nalavanagahanam saravanagahanasadisam uragenapi dubbinivijjham ghanavanagahanam rukkhagahanam velugahanam kalalagahanam udakagahanam pabbatagahananti attharasa gahanani patipatiya patva upagantva dabbagahanadini asitena layitva tulasigahanadini veluvanagumbacchedanasatthena chinditva rukkhe pharasuna kottetva atimahante nikhadanena vijjhitva maggam karonto velugumbavane nissenim katva velugumbam aruyha velum chinditva aparassa velugumbassa upari patetva velugumbamatthakena gantva kalalagahane sukkharukkhapadaram attharitva tena gantva aparam attharitva itaram ukkhipitva puna purato attharanto tam atikkamitva udakagahanam patva donim katva taya udakagahanam taritva pabbatapade thatva ayasighatakam yottena bandhitva uddham khipitva pabbate laggapetva yottena oruyha tattha thitova cammayottam olambetva tam adaya otaritva hetthimakhanuke bandhitva yottena aruyha vajiraggena lohadandena pabbatam vijjhitva khanukam kottetva tattha thatva sighatakam akaddhitva puna upari laggapetva tattha thito cammayottam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page241.

Olambetva tam adaya otaritva hetthimakhanuke bandhitva yottenaruyha vamahatthena yottam gahetva dakkhinahatthena muggaram adaya yottam paharitva khanukam niharitva puna abhiruhati. Etenupayena pabbatamatthakam aruyha purato otaranto itare purimanayeneva pathamapabbatamatthake khanukam kottetva cammapasibbake yottam bandhitva khanuke vethetva sayam antopasibbake nisiditva makkatakanam makkatasuttavisajjanakarena yottam vinivethento otari. Cammachattena vatam gahapetva sakuno viya otaratiti vadantiyeva. Evam tassa subhaddaya vacanam adaya nagara nikkhamitva sattarasa gahanani atikkamitva pabbatagahanam patva tatrapi cha pabbate atikkamitva suvannapassapabbatamatthakam aruyhabhavam avikaronto sattha aha tattheva so uggahetvana vakyam adaya tuninca dhanunca luddo vituriya so satta giri brahante suvannapassannama giri ularam. Aruyha selam bhavanam kinnaranam olokayi pabbatapadamulam tatthaddasa meghasamanavannam nigrodharajam atthasahassapadam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page242.

Tatthaddasa kunjaram chabbisanam sabbasetam duppasaham parebhi rakkhanti nam atthasahassanaga isadanta vatajavappaharino. Tatthaddasa pokkharani adure rammam sutitthanca mahodakanca sampupphitam bhamaragananucinnam yattha hi so nahayati nagaraja. Disvana nagassa gati thitanca vithissa ya nahanagatassa hoti opatamagacchi anariyarupo payojito cittavasanugayati. Tattha soti bhikkhave so luddo tattheva sattabhumipasadatale thitaya tassa vacanam uggahetva saratuninca mahadhanunca adaya pabbatagahanam patva kataro nukho suvannapassapabbato namati satta mahapabbate. Vituriyati tasmim kale vituleti tireti. So evam tirento suvannapassannama giri ularam disva ayam so bhavissatiti cintesi. Olokayiti tam kinnaranam bhavanabhutam pabbatam aruyha subhaddaya dinnasannavasena hettha olokesi. Tatthati tasmim pabbatapadamule avidureyeva tam nigrodham addasa. Tatthati tasmim nigrodhamule thitam. Tatthati tattheva antopabbate tassa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page243.

Nigrodhassa avidure patva yattha so nahayati tam pokkharani addasa. Disvanati suvannapassapabbata oruyha hatthinam gatakale hatthipadaupahanam aruyha tassa nagaranno gatatthanam nibbaddhavasanatthananca upadharento imina maggena gacchati idha nahayati nahatva otinno idha titthatiti sabbam disva ahirikabhavena anariyarupataya cittavasanugaya payojito tasma opatam agacchi patipajji avatam khaniti attho. Tatrayam anupubbikatha. So kira mahasattassa vasanokasam sattamasadhikehi sattahi samvaccharehi sattahi ca divasehi patva vuttanayeneva tassa vasanokasam sallakkhetva idha avatam khanitva tasmim thito varanadhipati vijjhitva jivitakkhayam papessamiti vavatthapetva arannam pavisitva thambhadinam atthaya rukkhe chinditva dabbasambhare sajjetva hatthisu nahanatthaya gatesu tassa vasanokase mahakuddalena caturassam avatam khanitva uddhatapamsubijam vapanto viya udakena vikiritva udukkhalapasananam upari thambhe patitthapetva tuladhare datva padarani attharitva kanthappamanam chiddam katva upari pamsunca kacavaranca pakkhipitva ekena passena attano pavisanatthanam katva evam nitthite avate paccusakaleyeva patisisakam patimuncitva kasavani paridahitva saddhim visapitena sallena dhanum adaya avatam otaritva atthasi. Tamattham pakasento sattha aha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page244.

Khanitvana kasum phalakehi chadayi attanamodhaya dhanunca luddo passagatam puthusallena nagam samappayi dukkatakammakari. Vaddho ca nago koncamanadi ghoram sabbeva naga ninnadu ghorarupam tinanca katthanca ranam karonta dhavimsu te attha disa samantato. Vadhissametanti paramasanto kasavamaddakkhi dhajam isinam dukkhena phutthassudapadi sanna arahaddhajo sabbhi avajjharupoti. Tattha odhayati odahitva pavesetva. Passagatanti attano avatassa passe agatam. So kira dutiyadivase agantva nahatva uttinno tasmim mahavisalamalake nama padese atthasi. Athassa sarirato udakam nabhippadesena ogalitva tena chiddena luddassa sarire pati. Taya sannaya so mahasattassa agantva thitabhavam natva tam passagatam puthusallena samappayi vijjhi. Dukkatakammakariti tassa mahasattassa kayikacetasikassa dukkhassa uppadanena dukkatassa kammassa karako. Koncamanaditi koncanadam kari. Tassa kira tam sallam nabhiya pavisitva pihakadini sancunnetva antadini

--------------------------------------------------------------------------------------------- page245.

Chinditva pitthibhagam pharasuna padalentam viya uggantva akasena pakkhandi. Bhinnarajatakumbhato rajanam viya paharamukhena lohitam paggharati. Balavavedana uppajji. So vedanam adhivasetum asakkonto vedanappatto sakalapabbatam ekaninnadam karonto tikkhattum mahantam koncanadam nadi. Sabbevati tepi sabbe atthasahassanaga tam saddam sutva maranabhayabhita ghorarupam ninnadum. Ranam karontati ghorarupam saddadarunam karonto tena saddenagantva chaddantavaranam vedanappattam disva paccamittam ganhissamati tinanca katthanca cunnam karonta dhavisu. Vadhissametanti bhikkhave so chaddantavarano disasu pakkantesu nagesu subhaddaya kaneruya passe thatva sandharetva samassasayamanaya vedanam adhivasetva kandassa agatatthanam sallakkhento sace idam puratthimadisadihi agatam abhavissa kumbhadihi pavisitva pacchimakayadihi nikkhamissati idam pana nabhiya pavisitva akase pakkhandati tasma pathaviyam thitena vissattham bhavissatiti upadharetva thitatthanam upaparikkhitukamo ko janati kim bhavissati subhaddam apanetum vattatiti cintetva bhadde atthasahassanaga mama paccamittam pariyesanta disasu pakkhanta tvam idha kim karositi vatva deva aham tumhe sandharetva samassasenti thita khamatha meti tikkhattum padakkhinam katva catusu thanesu vanditva taya akasam pakkhantaya nagaraja bhumiyam padanakhena pahari. Padaram uppatitva gatam. So tam chiddena olokento sonuttaram disva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page246.

Vadhissami nanti cittam uppadetva rajatadamavannasondam pavesetva paramasanto buddhadinam isinam dhajam kasavam addakkhi. So tam ukkhipitva purato thapesi. Athassa tena tatharupenapi dukkhena phutthassa arahaddhajo nama sabbhi panditehi avajjharupo annadatthum sakkatabbo garukatabboyevati ayam sanna udapadi. So tena saddhim sallapanto gathadvayamaha anikkasavo kasavam yo vattham paridahessati apeto damasaccena na so kasavamarahati. Yo ca vantakasavassa silesu susamahito upeto damasaccena save kasavamarahatiti. Tassattho samma luddaputta yo puriso ragadihi kasavehi anikkasavo indriyadamanena ceva vacisaccena ca apeto anupagato tehi gunehi kasaya rasapitam kasavam vattham paridahati so tam kasavam narahati nanucchaviko so tassa vatthassa yo pana tesam kasavanam vantatta vantakasavo assa. Silesu susamahitoti supatitthitaparipunnasilacaro so etam kasavam arahati namati. Evam vatva mahasatto tasmi cittam nibbapetva samma kimattham mam vijjhasi ki attano atthaya udahu annena payojitositi pucchi. Tamattham pakasento sattha aha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page247.

Samappito puthusallena nago adutthacitto luddakam abhasi kimatthiyam kissa va samma hetu mamam vadhi kassa vayam payogoti. Tattha kimatthiyanti ayatim ki patthento. Kissa vati kissa hetu kena karanena ki nama tava maya saddhim veranti adhippayo. Kassa vati kassa va annassa ayam payogo kena payojito mam avadhiti attho. Athassa acikkhanto luddo gathamaha kasissa ranno mahesi bhadante sa pujita rajakule subhadda (sa) tam addasa sa ca mamam asamsi dantehi atthoti mamam avocati. Tattha pujitati aggamahesitthanena pujita. Addasati sa kira tam supinante addasa. Asamsiti sa ca mama sakkaram karetva himavantappadese evarupo nama nago asukasmi nama thane vasatiti mamam acikkhati. Dantehiti tassa nagassa chabbannaramsi samujjala danta tehi mama attho atthi pilandhanam karetukamamhi te me aharati mamam avoca. Tam sutva idam cullasubhaddaya kammanti natva mahasatto vedanam adhivasetva aha tassa mama dantehi attho natthi mam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page248.

Maretukamataya pana pahiniti dipento gathadvayamaha bahu hi me dantayuga ulara ye me pitunanca pitamahanam janati sa kodhana rajaputti vadhatthika veramakasi bala. Utthehi tvam ludda kharam gahetva dante ime chinda pura marami vajjasi tam kodhanam rajaputtim nago hato handa imassa dantati. Tattha imeti tassa kira pitupitamahanam danta ma vinassimsuti guhaya sannicita te sandhaya evamaha. Janatiti bahunam varananam idha thane sannicita dante janati. Vadhatthikati kevalam pana sa mam maretukama appamattakampi dosam hadaye thapetva attano veram akasi. Evarupena pharusakammena matthakam papesi. Kharanti kakacam. Pura maramiti yava na marami. Vajjasiti vadeyyasi. Handa imassa dantati hato so maya nago manoratho te matthakam patto ganha ime tassa dantati. So tassa vacanam sutva nisidanatthana vutthaya kakacam adaya dante chindissamiti tassa santike upagato. So pana ubbedhato atthasitihattho rajatapabbato viya thito tenassa so dantatthanam na papuni. Athassa mahasatto kayam upanamento hetthasisako

--------------------------------------------------------------------------------------------- page249.

Nipajji. Tada pana nesado mahasattassa rajatadamasadisam sondam maddanto abhiruhitva kelasakute viya kumbhe thatva mukhakotimamsam januna paharitva anto pakkhipitva kumbhato oruyha kakacam antomukhe pavesesi. Ubhohi hatthehi dalham aparaparam kaddhi. Mahasattassa balavavedana uppajji. Mukham lohitena puri. Nesado itocitoca sancaranto kakacena chinditum nasakkhi. Atha nam mahasatto mukhato lohitam chaddetva vedanam adhivasetva kim samma chinditum na sakkositi pucchi. Ama samiti. Mahasatto satim paccupatthapetva tenahi samma mama sondam ukkhipitva kakacakotim ganhapehi mama sayam sondam ukkhipitum balam natthiti aha. Nesado tatha akasi. Mahasatto sondaya kakacam gahetva aparaparam caresi. Danta pana kalira viya chindimsu. Atha ne aharapetva ganhitva samma luddaputta aham ime dante tuyham dadamano neva mayham appiyati dammi na sakkattamarattabrahmattani patthento imehi pana me dantehi satagunena sahassagunena sabbannutananadantava piya sabbannutananappativedhaya me idam punnam paccayo hotuti dante datva samma imam thanam kittakena kalena agatositi pucchitva sattamasasattadivasadhikehi sattahi samvaccharehiti vutte gaccha imesam dantanam anubhavena sattadivasabbhantareyeva baranasim papunissasiti vatva tassa parittam katva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page250.

Sallena viddho byathitopi santo kasavavatthamhi manam na dussayi sace imam nagavarena saccam ma mam vane balamiga aganchunti tam uyyojesi uyyojetva ca pana anagatesuyeva tesu nagesu subhaddaya ca anagataya kalamakasi. Tamattham pakasento sattha aha utthaya so luddo kharam gahetva chetvana dantani gajuttamassa vaggu subhe appatime pathabya adaya pakkami tato hi khippanti. Tattha vagguti vilasavante. Subheti sundare. Appatimeti imissam pathaviyam annehi dantehi asadisam. Tasmim pakkante te naga paccamittam adisva agamimsu. Tamattham pakasento sattha aha bhayaddita nagavadhena atta ye te naga dasa disa vidhavum adisvana posam gajapaccamittam paccagamum yena so nagarajati. Tattha bhayadditati maranabhayena upadduta. Attati dukkhita. Gajapaccamittanti gajassa paccamittam. Yena soti yattha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page251.

Visalamalake so nagaraja kalam katva kelasapabbato viya patito tam thanam paccagamunti attho. Tehi pana saddhim mahasubhaddapi agata te sabbepi atthasahassanaga tattha roditva kanditva mahasattassa kulupakapaccekabuddhanam santikam gantva bhante tumhakam paccayadayako visapitena sallena viddho kalakato sivathikadassanamassa gacchathati vadimsu. Pancasata paccekabuddhapi akasenagantva visalamalake otarimsu. Tasmim khane dve tarunanaga nagaranno sariram dantehi ukkhipitva paccekabuddhe vandapetva citakam aropetva jhapayimsu. Paccekabuddha sabbarattim ahalane dhammasajjhayam karimsu. Atthasahassanaga ahalanam nibbapetva nahatva mahasubhaddam purato katva attano vasanatthanam agamimsu. Tamattham pakasento sattha aha te tattha kanditva roditvana naga sise sake pamsukam okiritva agamimsu te sabbe sakam niketam purakkhatva mahesim sabbabhaddanti. Tattha pamsukanti ahalanapamsukam. Sonuttaropi appatteyeva sattame divase dante adaya baranasim sampapuni. Tamattham pakasento sattha aha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page252.

Adaya dantani gajuttamassa vaggu subhe appatime pathabya suvannarajihi samantamodare so luddo kasipuram upagami upanesi so rajakannaya dante nago hato handa imassa dantati. Tattha suvannarajihiti suvannaramsihi. Samantamodareti samantato obhasante sakalavanasandam suvannavannam viya karonte. Upanesiti aham chaddantavaranassa chabbannaramsivisajjane yamakadante adaya agacchami nagaram alankarapethati deviya sasanam pesetva taya ranno arocapetva devanagaram viya nagare alankarapite sonuttaropi nagaram pavisitva pasadamaruhitva dante upanesi upanetva ca pana ayye yassa kira tumhe appamattakam dosam hadaye karittha so nago maya hato mato tassa matabhavam janatha handa passatha ime tassa dantati dante adasi. Sa mahasattassa chabbannaramsi vicittadante manitalavantena gahetva urusu thapetva purimabhave attano piyasamikassa dante olokenti evarupam nama sobhaggappattam varanam visapitena sallena jivitakkhayam papetva dante chinditva sonuttaro agatoti mahasattam anussaranti sokam uppadetva adhivasetum nasakkhi. Athassa tattheva hadayam phali. Tam divasameva kalamakasi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page253.

Tamattham pakasento sattha aha disvana dantani gajuttamassa bhattuppiyassa purimaya jatiya tattheva tassa hadayam aphali teneva sa kalamakasi balati. Athassa dasabalassa gune vannenta dhammasangahakatthera evamahamsu sambodhipatto ca mahanubhavo sitam akasi parisaya majjhe pucchimsu bhikkhu suvimuttacitta nakarane patukaronti buddha. Yamaddasatha daharim kumarim kasavavattham anagariyam carantim sa kho tada rajakanna ahosi aham tada nagaraja ahosim. Adaya dantani gajuttamassa vaggu subhe appatime pathabya yo luddako kasipuram upagami so kho tada devadatto ahosi. Anavasuram cirarattasamsitam uccavacam caritamidam puranam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page254.

Vitaddaro vitasoko visallo sayam abhinnaya abhasi buddho. Aham vo tena kalena ahosim tattha bhikkhavo nagaraja tadahosim evam dharetha jatakanti. Ima gatha dasabalassa gune vannentehi dhammasangahakattherehi thapita. Tattha sitam akasiti avuso sambodhi patto sattha mahanubhavo alankatadhammasabhayam alankatadhammasane parisamajjhe nisinno ekadivasam sitam akasi. Nakaraneti bhante buddha nama akarane sitam na karonti tumhehi ca sitam katam kena nukho karanena sitam katanti mahakhinasava bhikkhu pucchimsu. Yamaddasathati evam puttho avuso sattha attano sitakaranam acikkhanto ekam daharabhikkhunim dassetva evamaha bhikkhave yam etam daharayobbanappattam kumarikam kasavavattham anagariyam upetam pabbajitva imasmim sasane carantim addasatha passatha sa tada visapitena sallena nagarajam vijjhitva gantva vadhehiti sonuttarassa peseta rajakanna ahosi tena gantva jivitakkhayam papito aham tada so nagaraja ahosinti attho. Devadattoti bhikkhave idani devadatto tada so luddako ahosi. Anavasuranti na avasuram anatthangatasuriyanti attho. Cirarattasamsitanti ito cirato anekavassakotimatthake samsitam samsaritam anucinnam. Idam vuttam hoti avuso ito

--------------------------------------------------------------------------------------------- page255.

Anekavassakotimatthake samsaritampi mulhena vimulhena katam pubbanhena katam tam divasameva sayanhe saranto viya attano caritavasena uccatta rajadhitaya ca sonuttarassa ca caritavasena nicatta uccanicacaritam idam puranam ragadinam vigataya vitaddaro natidhanasokadinam abhavena vitasoko ragasalladinam vigatatta visallo attanava vijanitva buddho abhasiti ahu. Aham voti ettha voti nipatamattam. Bhikkhave aham tena kalena tattha chaddantadahe ahosinti attho. Nagarajati honto ca na anno koci tada homi athakho nagaraja homiti attho. Evam dharethati tumhe etam jatakam evam dharetha ugganhatha pariyapunathati. Imanca pana desanam sutva bahu sotapannadayova ahesum. Sa bhikkhuni paccha vipassanam vaddhetva arahattam pattati. Chaddantajatakam nitthitam. Catuttham. -------------


             The Pali Atthakatha in Roman Book 41 page 226-255. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=41&A=4638&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=41&A=4638&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=2327              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=9415              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=10125              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=10125              Contents of The Tipitaka Volume 27 http://84000.org/tipitaka/read/?index_27

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]