ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 41 : PALI ROMAN Ja.A.7 visati-cattalisa

page331.

Cattalisanipatavannana --------- tesakunajatakam vessantaram tam pucchamiti idam sattha jetavane viharanto kosalaranno ovadavasena kathesi. Tam hi rajanam dhammassavanatthaya agatam sattha amantetva maharaja ranna nama dhammena rajjam karetabbam yasmim hi samaye rajano adhammika honti rajayuttapi tasmim samaye adhammika hontiti catukkanipate agatasuttanayena ovaditva agatigamane agatiagamane ca adinavam anisamsanca kathetva supinakupama kamati adina nayena kamesu adinavam vittharetva maharaja imesam hi sattanam maccuna sangaro natthi lancagaho na vijjati yuddham natthi jayo natthi sabbe maccuparayana tesam paralokam gacchantanam thapetva attana katam kalyanakammam anna patittha nama natthi evam ittarapaccupatthanam avassam pahatabbam yasam nissaya pamadam katum na vattati appamatteneva hutva dhammena rajjam karetum vattati poranakarajano anuppannepi buddhe panditanam ovade thatva dhammena rajjam karetva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page332.

Devanagaram purayamana gamimsuti vatva tena yacito atitam ahari. Atite baranasiyam brahmadatto rajjam karento aputtako ahosi patthento puttam va dhitaram va na labhi. So ekadivasam mahantena parivarena uyyanam gantva divasabhagam uyyane kilitva mangalasalarukkhamule sayanam attharitva thokam niddayitva pabuddho salarukkham oloketva tattha sakunakulavakam passi. Saha dassanenevassa sineho uppajji. So ekam purisam pakkosapetva imam rukkham abhiruhitva etasmim kulavake kassaci atthitam va natthitam va janahiti aha. So abhiruhitva tattha tini andakani disva ranno arocesi. Raja tenahi etesam upari nasavatam ma visajjesiti vatva cankotake kappasapicum attharitva tattheva tani andakani thapetva sanikam otarahiti otarapetva cankotakam hatthena gahetva katarasakunandakani nametaniti amacce pucchi. Te mayam na janama nesada janissantiti vadimsu. Raja nesade pakkosapetva pucchi. Nesada maharaja etesu ekam ulukaandam ekam salikaandam ekam suvakaandanti kathayimsu. Kim pana ekasmim kulavake tinnam sakunikanam andani hontiti. Ama deva paripanthe asati sunikkhittani na nassantiti. Raja tussitva ime mama putta bhavissantiti tani tini andani tayo amacce paticchapetva ime mayham putta bhavissanti tumhe sadhukam patijaggitva andakosato nikkhantakale mama aroceyyathati aha.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page333.

Te tani sadhukam rakkhimsu. Tesu pathamam ulukaandam bhijji. Amacco ekam nesadam pakkosapetva itthibhavam va purisabhavam va janahiti vatva tena tam vimamsitva purisoti vutte rajanam upasankamitva putto te deva jatoti aha. Raja tuttho tassa bahum dhanam datva puttakam me sadhukam patijagga vessantaroti cassa namam karohiti vatva uyyojesi. So tatha akasi. Tato katipahaccayena salikaandam bhijji. Sopi amacco tam nesadena vimamsapetva itthiti sutva ranno santikam gantva dhita te deva jatati aha. Raja tuttho tassapi bahum dhanam datva dhitaram me sadhukam patijagga kundaliniti cassa namam karohiti vatva uyyojesi. Sopi tatha akasi. Puna katipahaccayena suvakandam bhijji. Sopi amacco tam nesadena vimamsitva purisoti vutte ranno santikam gantva putto te deva jatoti aha. Raja tuttho tassapi bahum dhanam datva puttassa me mahantena parivarena mangalam katva jambukoti cassa namam karohiti vatva uyyojesi. Sopi tatha akasi. Te tayopi sakuna tinnam amaccanam gehesu rajakumarapariharena vaddhanti. Raja mama putto mama dhitati voharati. Athassa amacca annamannam avahasanti passatha ranno kiriyam tiracchanagate putto me dhita meti vadanto vicaratiti. Tam sutva raja cintesi ime amacca etesam mama puttanam pannasampadam na jananti pakatam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page334.

Nesam karissamiti. Athekam amaccam vessantarassa santikam pesesi tumhakam pita panham pucchitukamo kada kira agantva pucchatuti. Amacco gantva vessantaram vanditva tam sasanam arocesi. Vessantaro attano patijaggitam amaccam pakkosapetva mayham pana pita mam panham pucchitukamo tassa idhagatassa sakkaram katum vattati tata kada agacchatiti pucchi. Amacco ito sattame divase agacchatiti aha. Tam sutva vessantaro pita me ito sattame divase agacchatiti vatva uyyojesi. So agantva ranno acikkhi. Raja sattame divase nagare bherincarapetva puttassa nivesanam agamasi. Vessantaro ranno mahantam sakkaram karesi antamaso dasakammakaranampi sakkaram karapesi. Raja vessantarassa sakunassa gehe bhunjitva mahantam yasam anubhavitva sakanivesanam agantva rajangane mahamandapam karapetva nagare bherincarapetva alankatamandape mahajanaparivaro nisiditva vessantaram anetuti amaccassa santikam pesesi. Amacco vessantaram suvannapithe nisidapetva anesi. Sakuno pitu anke nisiditva pitara saha kilitva gantva tattheva suvannapithe nisidi. Atha nam raja mahajanamajjhe rajadhammam pucchanto pathamam gathamaha vessantaram tam pucchami sakuna bhaddamatthu te rajjam karetukamena kimsu kiccam katam varanti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page335.

Tattha sakunati tam alapati. Kimsuti kataram kiccam katam varam uttamam hoti kathehi me tata sakalam rajadhammanti. Evam kira nam so pucchi. Tam sutva vessantaro panham akathetvava rajanam tava pamadena codento dutiyam gathamaha cirassam vata mam tato kamso baranasiggaho pamatto appamattam mam pita puttam acodayiti. Tattha tatoti pita. Kamsoti idam tassa namam. Baranasiggahoti catuhi sangahavatthuhi baranasim sangahetva vattanto. Pamattoti evarupanam panditanam santike vasanto panhassa apucchanena pamatto. Appamattanti siladigunayogena mam appamattam. Pitati posakapita. Acodayiti amaccehi tiracchanagate putte katva voharatiti avahasiyamano pamadam apajjitva cirassam ajja codesi panham pucchiti vadati. Evam imaya gathaya codetva maharaja ranna nama tisu dhammesu thatva dhammena rajjam karetabbanti vatva rajadhammam kathento aha pathameneva vitatham kodham hasam nivaraye tato kiccani kareyya tam vatam ahu khattiya. Yam tvam tata tape kammam pubbe katamasamsayam ratto duttho ca yam kayira na tam kayira tato puna.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page336.

Khattiyassa pamattassa ratthasmim ratthavaddhana sabbe bhoga vinassanti ranno tam vuccate agham. Siri ca tata lakkhi ca pucchita etadabravum utthane viriye pose ramamaham anusuyyake. Ussuyyake duhadaye purise kammadusake kalakanni maharaja ramati cakkabhanjani. So tvam sabbesu suhadayo sabbesam rakkhito bhava alakkhim nuda maharaja lakkhya bhava nivesanam. Salakkhi dhitisampanno puriso hi mahaggato amittanam kasipati mulam agganca chindati. Sakkopi hi bhutapati utthane nappamajjati sa kalyane dhitim katva utthane kurute mano. Gandhabba pitaro deva sajiva honti tadino utthahato appamajjato anutitthanti devata. So appamatto akuddho tata kiccani karaya vayamassu ca kiccesu nalaso vindate sukham. Tattheva te vattapada esava anusasani alam mitte sukhapetum amittanam dukkhaya vati. Tattha pathameneva vitathanti tata raja nama aditova musavadam nivaraye. Musavadino hi ranno rattham nirojam hoti. Pathaviya ojakammakaranatthanato sattaratanamattam hettha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page337.

Pavisati. Tato ahare va telamadhuphanitadisu va osadhesu oja na hoti. Nirojaharabhojino manussa bahvabadha honti. Ratthe thalajalapathesu ayo nuppajjati. Tasmim anuppajjante rajano duggata honti. Te sevake sanganhitum na sakkonti. Asanganhita sevaka rajanam gurucittena na olokenti. Evam tata musavado namesa nirojo. So jivitahetupi na katabbo. Saccam pana sadhutaram rasananti tadeva pariggahetabbam. Apica musavado nama gunaparidhamsako vipattipariyosano dutiyacittavare aviciparayanam karoti. Imasmim panatthe dhammo have hato hantiti cetiyajatakam kathetabbam. Kodhanti tata raja nama pathamameva kujjhanalakkhanam kodhampi nivareyya. Tata annesam hi kodho khippam matthakam na papunati rajunam papunati. Rajano nama vacavudha kujjhitva olokitamattenapi param vinasenti tasma ranna annehi manussehi atirekataram nikkodhena bhavitabbam khantimettanudayasampannena attano piyaputtam viya lokam volokentena. Tata atikodhano hi raja uppannam yasam rakkhitum na sakkoti. Imassa panatthassa dipanattham khantivadijatakaculladhammapalajatakani kathetabbani. Culladhammapalajatakasmimhi mahapatapano raja puttam ghatetva puttasokena hadayena phalitena mataya deviya sayampi devim anusocanto hadayena phaliteneva mari. Atha ne tayopi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page338.

Jane ekahalaneva jhapesum. Tasma ranna pathamameva musavadam vajjetva dutiyam kodho vajjetabbo. Hasanti hassam. Ayameva va patho. Tesu tesu kiccesu ubbillavitacittataya kelisilatam parihasam nivareyya. Tata ranna nama kelisilena na bhavitabbam. Aparapattiyena hutva sabbakiccani attapaccakkheneva katabbani. Ubbillavitacitto hi raja atuletva kammani karonto laddham yasam vinaseti. Imasmim panatthe sarabhangajatake purohitassa vacanam gahetva dandakiranno kisavacche aparajjhitva saha ratthena ucchijjitva kukkulaniraye nibbattabhavo ca matangajatake mejjharanno brahmananam katham gahetva matangatapase aparajjhitva saha ratthena ucchijjitva niraye nibbattabhavo ca ghatajatake dasabhatikarajadarakanam mohamulhanam vacanam gahetva kanhadipayane aparajjhitva vasudevakulassa nasitabhavo ca kathetabbo. Tato kiccani bhareyyati evam tata pathamam musavadam dutiyam kodham tatiyam adhammahasam vajjetva tato paccha raja ratthavasinam kattabbakiccani kareyya. Tam vatam ahu khattiyati khattiya maharaja yam maya vuttam etam ranno vatasamadananti poranakapandita kathayimsu. Na tam kayirati yam taya ragadivasena paccha tapakaram kammam katam hoti tato pubbe katato puna tadisam kammam na kayira ma kareyyasi tatati. Vuccateti tam ranno aghanti vuccati. Evam poranakapandita kathayimsu. Siri cati idam vessantarasakuno pubbe

--------------------------------------------------------------------------------------------- page339.

Baranasiyam pavattitam karanam aharitva dassento aha. Tattha abravunti suciparivarasetthina pucchita kathayimsu. Utthane viriyeti yo poso utthane ca viriye ca patitthito na ca paresam sampattim disva ussuyyati tasmim aham abhiramamiti aha. Evam tava sirim kathesi. Ussuyyaketi alakkhi pana tata pucchita aham parasampattim ussuyyake. Duhadayeti duccitte. Kammadusaketi kalyanakammam dusake. Yo kalyanakammam dussanto appiyayanto attiyanto na karoti tasmim abhiramamiti aha. Evam kalakanni maharaja ramati patirupadesavasadino kusalacakkassa bhanjani. Suhadayoti sundaracitto hitacittako. Nudati nihara. Nivesananti lakkhya pana nivesanam bhava patittha hohi. Salakkhi dhitisampannoti maharaja kasipati so puriso pannaya ceva viriyena ca sampanno. Mahaggatoti mahajjhasayo coranam paccayabhute ganhanto amittanam mulam core ganhanto amittanam aggam chindatiti vadati. Sakkoti indo. Bhutapatiti rajanam alapati. Utthaneti utthanaviriye. Nappamajjatiti sabbakiccani karoti. Sa kalyaneti so devaraja utthanaviriye manam karonto papakammam akatva kalyane punnakammasmimyeva dhitim katva appamatto utthane manam karoti. Tassa pana kalyanakamme viriyakaranabhavadassanattham sarabhangajatake dvisu devalokesu devatahi saddhim kapittharamam agantva panham pucchitva dhammassa sutabhavo mahakanhajatake attano anubhavena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page340.

Janam tosetva osakkantassa sasanassa pavattibhavo cati evamadini vatthuni kathetabbani. Gandhabbati catummaharajikanam hettha catuyonika deva catuyonikattayeva kirete gandhabba nama jata. Pitaroti brahmano. Devati upapattidevavasena chakamavacara deva. Tadinoti tathavidhassa kusalabhiratassa ranno te sajiva honti samanajivika upajivitabba. Tadisa hi rajano danadini punnani karonta devatanam pattim denti. Ta tam pattim anumoditva sampaticchitva dibbayasena vaddhanti. Anutitthantiti tadisassa ranno viriyam karontassa appamadam apajjantassa devata anutitthanti anugacchanti dhammikam rakkham samvidahanti. Soti so tvam. Vayamassu cati tani ratthakiccani karonto tulanavasena tiranavasena paccakkhakammavasena tesu tesu kiccesu viriyam karassu. Tattheva te vattapadati tata yam mam tvam kimsu kiccam katam varanti pucchi tattha tava panheyeva ete maya pathameneva vitathanti adayo vutta ete vattapada vattakotthasa evam tattha vattassu. Esati ya te maya kathita esava tava anusasani. Alanti evam vattamano hi raja attano mitte sukhapetum amittananca dukkhaya ayam pariyatto samatthoti. Evam vessantarasakunena ekaya gathaya ranno pamadam codetva ekadasahi gathahi dhamme kathite buddhalilaya panho kathitoti mahajano acchariyabbhutacittajato sadhukarasatani pavattesi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page341.

Raja somanassajato amacce amantetva bhonto amacca mama puttena vessantarena evam kathentena kena kattabbam kiccam katanti. Mahasenaguttena devati. Tenahissa mahasenaguttatthanam dammiti vessantaram thanantare thapesi. So tato patthaya mahasenaguttatthane thito pitu kammam akasiti. Vessantarapanho nitthito. Puna raja katipahaccayena purimanayeneva kundaliniya santikam dutam pahetva sattame divase tattha gantva paccagantva tattheva mandapamajjhe nisiditva kundalini aharapetva suvannapithe nisinnam rajadhammam pucchanto gathamaha sakkhi tuvam kundalini mannasi khattabandhuni rajjam karetukamena kimsu kiccam katam varanti. Tattha sakkhiti maya putthapanham kathetum sakkhissasiti pucchati. Kundaliniti tassa salingato agatanamenalapati. Tassa kira dvisu kannapitthesu kundalasanthana dve lekha ahesum tenassa kundaliniti namam karesi. Mannasiti janissasi maya putthapanhassa atthanti. Khattabandhuniti khattassa mahasenaguttassa bhaginibhavena nam evam alapati. Kasma panesa vessantarasakunam evam apucchitva imameva pucchatiti. Itthibhavena. Itthiyo hi parittapanna tasma ce sakkoti pucchissami no ce na pucchissamiti vimamsanavasena evam pucchitva tanneva panham pucchi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page342.

Sa evam ranna rajadhamme pucchite tata tvam mam itthika nama kim kathessatiti vimamsasi manne sakalam te rajadhammam dvisuyeva padesu pakkhipitva kathessamiti vatva aha dveva tata padakani yattha sabbam patitthitam aladdhassa ca yo labho laddhassa anurakkhana. Amacce tata janahi dhire atthassa kovide anakkhakitave tata asonde avinasake. Yo ca tam tata rakkheyya dhanam yanceva te siya sutova ratham sanganhe so te kiccani karaye. Susangahitantajano sayam vittam avekkhiya nidhinca inadananca na kare parapattiya. Sayam ayam vayam janna sayam janna katakatam nigganhe niggaharaham pagganhe paggaharaham. Sayam janapadam attham anusasa rathesabha ma te adhammika yutta dhanam ratthanca nasayum. Ma ca vegena kiccani karesi karayesi va vegasa hi katam kammam mando pacchanutappati. Ma te adhisare mucca subalhamadhikopitam kodhasa hi bahu phita kula akulatam gata. Ma tata issaromhiti anatthaya patarayi itthinam purisananca ma te asi dukkhudrayo.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page343.

Apetalomahamsassa ranno kamanusarino sabbe bhoga vinassanti ranno tam vuccate agham. Tattheva te vattapada esava anusasani dakkhassudani punnakaro asondo avinasako silavassu maharaja dussilo vinipatikoti. Tattha padakaniti karanapadani. Yatthati yesu dvisu padesu sabbam atthajatam hitasukham patitthitam. Aladdhassati yo ca pubbe aladdhassa labhassa labho ya ca laddhassa anurakkhana. Tata anuppannassa hi labhassa uppadanam nama bharo uppannassa pana anurakkhanameva bharo. Ekacco hi yasam uppadetvapi yase pamatto pamadam uppadetva panatipatadini karoti mahacoro hutva rattham vilumpamano carati. Atha nam rajano gahapetva mahavinasam sampapenti. Athava. Uppannarupadikamagunesu pamatto ayoniso dhanam nasento sabbasapateyye khine kapano hutva cirakavasano kapalamadaya carati. Pabbajito va pana ganthadhuradivasena labhasakkaram nibbattetva pamatto hinayavattati aparo pathamajjhanadini nibbattetvapi mutthasatitaya tatharupe arammane bajjhitva jhana parihayati. Evam uppannassa yasassa va jhanadilabhassa va rakkhanameva dukkhataram. Tadatthadipanattham pana devadattassa vatthu mudulakkhanalomakassapaharitajatakasankappajatakani ca kathetabbani. Eko pana labhasakkaram uppadetva appamade

--------------------------------------------------------------------------------------------- page344.

Thatva kalyanakammam karoti. Tassa so yaso sukkapakkhe cando viya vaddhati tasma tvam maharaja appamatto payogasampattiyam thatva dhammena rajjam karento tava uppannam yasam anurakkhahiti. Janahiti bhandagarikakammadikaranattham upadharehi. Anakkhakitaveti anakkhe akitave ajutakare ceva akeratike ca. Asondeti puvasuragandhamalasondabhavarahite. Avinasaketi tava santakanam dhanadhannadinam avinasake. Yoti yo amacco. Yancevati yanca te ghare dhanam siya tam rakkheyya. Sutovati rathasarathi viya. Yatha sarathi visamamagganivaranattham asse sanganhanto ratham sanganheyya evam yo saha bhogehi tam rakkhitum sakkoti so te amacco nama. Tadisam gahetva bhandagarikadikiccani kareyya. Susangahitantajanoti tata yassa hi ranno attano antojano ca antovalanjanakaparijano ca danadihi asangahito hoti tassa anto nivesane suvannahirannadini tesam asangahitamanussanam vasena nassanti anto bahi gacchanti tasma tvam sutthu sangahitaantojano hutva ettakam nama me vittanti sayam attano dhanam avekkhitva asukatthane nama nidhim nidhema asukassa inam demati idam ubhayampi na kare. Parapattiyati parapattiyapi tvam ma kari sabbam attapaccakkhameva kareyyasiti vadati. Ayam vayanti tato uppajjanakam ayanca tesam tesam databbam vayanca sayameva janeyyasiti. Katakatanti sangame va navakamme va annesu va kiccesu

--------------------------------------------------------------------------------------------- page345.

Imina idam nama mayham katam imina idam nama na katanti etampi sayameva janeyyasi ma parapattiyo hosi. Nigganheti tata raja nama sandhicchedadikarakam niggaharaham anetva dassitam upaparikkhitva sodhetva poranakarajuhi thapitadandam oloketva dosanurupam nigganheyya. Pagganheti yo pana paggaharaho hoti abhinnassa va parabalassa bhinno bhinnassa va sakabalassa aradhako aladdhassa va rajjassa aharako laddhassa va thavarakarako yena va pana jivitam dinnam hoti evarupam paggaharaham paggahetva mahantam sakkaram sammanam kareyya evam hissa kiccesu annepi uram datva kattabbam karissanti. Janapadanti janapadavasinam sayam attham attapaccakkheneva anusasa. Adhammika yuttati adhammika tattha tattha niyutta ayuttaka lancam datva vinicchayam bhindanta tava dhananca ratthanca ma naseyyum imina karanena appamatto hutva sayameva anusasa. Vegenati sahasa atuletva atiretva. Vegasati atuletva chandadivasena sahasa katam kammam hi na sadhu na sundaram. Kimkarana. Tadisanhi katva mando paccha vippatisaravasena idha loke apayadukkhani anubhonto paraloke ca anutappati. Ayam panattho isinamantaram katva kururajati me sutanti kurujatakena dipetabbo. Ma te adhisare mucca subalhamadhikopitanti tata tava hadayam kusalam adhisaritva atikkamitva pavatte

--------------------------------------------------------------------------------------------- page346.

Paresam akusalakamme sutthu balham adhikopitam kujjhapitam hutva ma mucca ma patitthiyatuti attho. Idam vuttam hoti tata yada te vinicchaye thitassa imina puriso va hato sandhi va chinnoti coram dassenti tada te paresam vacanehi sutthu kopitampi hadayam kodhavasena ma mucci apariggahetva ma dandam panehi. Kimkarana. Acorampi hi coroti gahetva anenti tasma akujjhitva ubhinnam attapaccatthikanam katham sutva sutthu sodhetva attapaccakkhena tassa corabhavam natva paveniya thapitadandavasena kattabbam karohi. Ranna hi uppannepi kodhe hadayam sitalam akatva kammam na katabbam. Yada panassa hadayam sitalam nibbutam hoti mudukam tada vinicchayakammam katabbam. Pharuse hi citte pakkutthite udake mukhanimittam viya karanam na pannayati. Kodhasa hiti tata kodhena hi bahuni phitani rajakulani akulabhavam gatani mahavinasameva pattaniti imassa panatthassa dipanattham khantivadijataka nalikirarajavatthu sahassabahuajjunavatthuadini kathetabbani. Patarayiti tata aham pathavissaroti ma mahajanam kayaduccaritadim anatthaya patarayi ma otarayi yatha tam anattham samadaya vattati ma evamakasiti attho. Ma te asiti tata tava vijite manussajatikanam va tiracchanajatikanam va itthipurisanam dukkhudrayo dukkhappatti ma asi. Yatha hi adhammikanam rajunam vijite manussa kayaduccaritadini katva niraye uppajjanti tava ratthavasinam tam dukkham yatha na hoti tatha karohiti attho.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page347.

Apetalomahamsassati attanuvadadibhayehi nibbhayassa. Imina idam dasseti tata yo raja kisminci asam katva attano kamameva anussarati chandavasena yam yam icchati tam tam karoti vissatthayatthi viya andho nirankuso viya ca candahatthi hoti tassa sabbe bhoga vinassanti tassa tam bhogabyasanam dukkhanti vuccati. Tattheva te vattapadati purimanayeneva yojetabbam. Rakkhassudaniti tata tvam imam anusasanim sutva idani dakkho analaso punnanam karanena punnakaro suradipariharanena asondo ditthadhammikasamparayikassa atthassa avinasena avinasako bhaveyyasi. Silavassuti silava acarasampanno bhava dasasu rajadhammesu patitthaya rajjam karehi. Dussilo vinipatikoti dussilo hi maharaja attanam niraye vinipatento vinipatiko nama hotiti. Evam kundalinipi ekadasahi gathahi dhammam desesi. Raja tuttho amacce amantetva pucchi bhonto amacca mama dhitaya kundaliniya evam kathayamanaya kena kattabbam kiccam katanti. Bhandagarikena devati. Tenahissa bhandagarikakammatthanam dammiti kundalinim thanantare thapesi. Sa tato patthaya bhandagarikatthane thatva pitukammam akasiti. Kundalinipanho nitthito. Puna raja katipahaccayena purimanayeneva jambukapanditassa santikam dutam pesetva sattame divase tattha gantva sampattim anubhavitva paccagato tattheva mandapamajjhe nisidi. Atha amacco jambukapanditam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page348.

Kancanapithe nisidapetva pitham sisenadaya aganchi. Pandito pituanke nisiditva kilitva gantva kancanapitheyeva nisidi. Atha nam raja panham pucchanto gathamaha apucchimham kosiyagottam kundalinim tatheva ca jambuka tvam dani vadehi balanam balamuttamanti. Tassattho tatajambukaahamtavabhataram kosiyagottam vessantaram bhagininca te kundalinim rajadhammam apucchim te attano balena kathesum yatha panete pucchim tatheva idani putta jambuka tam pucchami tam rajadhammanca balanam uttamabalanca kathehiti. Evam raja mahasattam panham pucchanto annesam pucchitaniyamena apucchitva visesetva pucchi. Athassa pandito tenahi maharaja ohitasoto suna sabbante kathessamiti pasaritahatthe sahassatthavikam kathento viya dhammadesanam arabhi balam pancavidham loke purisasmim mahaggate tattha bahubalam nama carimam vuccate balam bhogabalanca dighavu dutiyam vuccate balam. Amaccabalanca dighavu tatiyam vuccate balam abhijaccabalanceva tam catuttham asamsayam yani cetani sabbani adhiganhati pandito. Tam balanam balasettham aggam pannabalam varam pannabalenupatthambho attham vindati pandito.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page349.

Api ce labhati mando phitam pharanimuttamam akamassa pasayham va anno tam patipajjati. Abhijatopi ce hoti rajjam laddhana khattiyo duppanno hi kasipati sabbenapi na jivati. Panna sutavinicchini panna (kitti) silokavaddhani pannasahito naro idha (api) dukkhe sukhani vindati. Pannanca kho asussusam na koci adhigacchati bahussutam anagamma dhammattham avinibbhajam. Yo ca dhammavibhangannu kalutthayi atandito anutthahati kalena kammaphalam tassa ijjhati. Anayatanasilassa anayatanasevino na nibbindiyakarissa sammadattho vipaccati. Ajjhattanca payuttassa tathayatanasevino anibbindiyakarissa sammadattho vipaccati. Yogappayogasankhatam sambhatassanurakkhanam tani tvam tata sevassu ma akammaya randhayi akammuna ca dummedho nalagaramva sidatiti. Tattha mahaggateti maharaja imasmim sattaloke mahajjhasaye purise pancavidham balam hoti. Bahubalanti kayabalam. Carimanti tam atimahantampi samanam lamakameva. Kimkaranati. Andhabalabhavena. Sace hi kayabalam mahantam nama bhaveyya. Varanabalato latukikaya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page350.

Balam khuddakam bhaveyya. Varanabalam pana andhabalabhavena maranassa paccayam jatam. Latukika attano nanakusalataya varanam jivitakkhayam papesiti. Imasmim panatthe naheva sabbattha balena kiccam balam hi balassa vadhaya hotiti suttam aharitabbam. Bhogabalanti upatthambhanavasena sabbam hirannasuvannadiupabhogajatam bhogabalam nama tam kayabalato mahantataram. Amaccabalanti abhejjamantassa surassa suhadayassa amaccamandalassa atthita tam balam sangamasurataya purimehi balehi mahantataram. Abhijaccabalanti tini kulani atikkamitva khattiyakulavasena jatisampatti tam itarehi balehi mahantataram. Jatisampanna eva hi sujjhanti na itareti. Yani cetaniti yani ca etani cattaripi balani pandito yassanubhavena adhiganhati abhibhavati tam sabbabalanam pannabalam setthanti ca agganti ca vuccati. Kimkarana. Tena hi balenupatthambho pandito attham vindati vuddhim papunati. Tadatthajotanattham punna nadim yena ca peyyamahuti punnanadijatakasirikalakannipanhapancapandita- panhasattubhastajatakasambhavajatakasarabhangajatakadini kathetabbani. Mandoti mandapanno balo. Phitanti tata mandapanno puggalo sattaratanapunnam cepi uttamam dharanim labhati tassa anicchamanasseva pasayhakaram va pana katva anno pannasampanno tam patipajjati mando hi laddham yasam rakkhitum kulasantakam va pana paveniagatampi rajjam phitam adhigantum na sakkoti. Tadatthajotanattham addha padanjali sabbe

--------------------------------------------------------------------------------------------- page351.

Pannaya atirocatiti padanjalijatakam kathetabbam. Laddhanati jatisampattim nissaya kulasantakam rajjam labhitvapi. Sabbenapiti tena sakalenapi rajjena na jivati anupayakusalataya duggatova hotiti. Evam mahasatto ettakena thanena apanditassa agunam kathetva idani pannam pasamsanto pannati adimaha. Tattha sutanti sutapariyatti. Tanhi pannava vinicchinati. Kittisilokavaddhaniti kittighosassa ca labhasakkarassa ca vaddhani. Dukkhe sukhani vindatiti dukkhe uppannepi nibbhayo hutva upayakusalataya sukham patilabhati. Tadatthadipanattham yassete caturo dhamma vanarinda yatha tava alametehi ambehi jambuhi panasehi cati adini jatakani kathetabbani. Asussusanti panditapuggale apayirupasanto asunanto. Bahussutam anagammati tassa asaddahanto. Dhammatthanti sabhavakarane thitam. Avinibbhajanti atthanattham karanakaranam anogahanto atirento na koci pannam adhigacchati tatati. Dhammavibhangannuti dasakusalakammapathavibhangakusalo. Kalutthayiti viriyam katum yuttakale viriyassa karako. Anutthahatiti tasmim tasmim kale tam tam kiccam karoti. Tassati tassa puggalassa kammaphalam samijjhati nipphajjati. Anayatanasilassati anayatanam vuccati labhayasasukhanam anakaro dussilyakammam tamsilassa tena dussilyakammena samannagatassa anayatanabhutameva dussilapuggalam sevantassa kusalassa kammassa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page352.

Karanakale nibbindiyakarissati nibbinditva ukkanthitva karontassa. Evarupassa tata puggalassa kammanam attho samma na vipaccati na sampajjati tini kulaggani cha kamasaggani na upanetiti attho. Ajjhattancati attano niyakajjhattam aniccabhavanadivasena payuttassa. Tathayatanasevinoti tatheva silavante puggale sevamanassa. Vipaccatiti sampajjati mahantam yasam deti. Yogappayogasankhatanti yoge yunjitabbayuttake karane payogakotthasabhutam pannam. Sambhatassati rasikatassa dhanassa anurakkhanam. Tani tvanti etani ca dve purimani ca maya vuttakaranani sabbani tata sevassu maya vuttam ovadam hadaye katva attano ghare dhanam rakkha. Ma akammaya randhayiti ayuttena akaranena ma randhayi tam dhanam ma jhapayi ma nasayi. Kimkarana. Akammunati ayuttakammakaranena dummedho puggalo sakam dhanam nasetva paccha duggato. Nalagaramva sidatiti yatha nalagaram mulato patthaya jiramanam appatittham patati evam akaranena dhanam nasetva apayesu nibbattati. Evampi bodhisatto ettakena thanena panca balani vannetva pannabalam ukkhipitva candamandalam pariharanto viya kathetva idani dasahi gathahi ranno ovadam dento aha dhammancara maharaja matapitusu khattiya idha dhammancaritvana raja saggam gamissasi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page353.

Dhammancara maharaja puttadaresu khattiya idha dhammancaritvana raja saggam gamissasi. Dhammancara maharaja mittamaccesu khattiya idha dhammancaritvana raja saggam gamissasi. Dhammancara maharaja bahanesu balesu ca idha dhammancaritvana raja saggam gamissasi. Dhammancara maharaja gamesu nigamesu ca idha dhammancaritvana raja saggam gamissasi. Dhammancara maharaja ratthesu janapadesu ca idha dhammancaritvana raja saggam gamissasi. Dhammancara maharaja samane brahmanesu ca idha dhammancaritvana raja saggam gamissasi. Dhammancara maharaja migapakkhisu khattiya idha dhammancaritvana raja saggam gamissasi. Dhammancara maharaja dhammo cinno sukhavaho idha dhammancaritvana raja saggam gamissasi. Dhammancara maharaja inda deva sabrahmaka sucinnena divam patta ma dhammam raja pamadoti. Tattha pathamagathaya tava. Idha dhammanti matupatthanapitupatthanadhammam. Tam kalasseva vutthaya mukhodakadantakatthani adim katva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page354.

Sabbasarirakiccapariharanam karontova purehiti vadati. Puttadaresuti puttadhitaro tava papa nivaretva kalyane nivesento sippam ugganhapento vayappattakale patirupakulavayena avahavivaham karonto samaye dhanam dento puttesu dhammam carati nama. Bhariyam sammanento anaticaranto issariyam vossajjento alankaram anuppadento daresu dhammam carati nama. Mittamaccesuti mittamacce catuhi sangahavatthuhi sanganhanto avisamvadento etesu dhammancarati nama. Bahanesu balesu cati hatthiassadinam vahananam balakayassa ca databbayuttakam dento sakkaram karonto hatthiassadayo mahallakakale kammesu ayojento tesu dhammam carati nama. Gamesu nigamesu cati gamanigamavasino dandabalihi apilentova tesu dhammam carati nama. Ratthesu janapadesu cati ratthanca janapadanca akaranena kilamanto hitacittam apaccupatthapento tattha adhammancarati nama. Apilento pana hitacittena pattharanto tattha dhammancarati nama. Samane brahmanesu cati tesam cattaro paccaye dentova tesu dhammancarati nama. Migapakkhisu cati sabbacatuppadasakunanam abhayam dento tesu dhammancarati nama. Dhammo cinnoti samacariyadhammo cinno nisammacariyadhammo cinno. Sukhavahoti tisu kulasampadasu chasu kamasaggesu ca sukham avahati. Sucinnenati idha cinnena kayasucaritadina sucinnena. Divam pattati devalokabrahmalokasankhatam divam gata tattha dibbasampattilabhino jata. Ma dhammam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page355.

Raja pamadoti tasma tvam maharaja jivitam jahantopi dhammam ma pamajjati. Evam dasadhammacariyagathayo vatva uttarimpi ovadanto osanagatham aha tattheva te vattapada esava anusasani sappannasevi kalyani samattam sama tam viduti. Tattha tattheva te vattapadati idam purimanayeneva yojetabbam. Sappannasevi kalyani samattam sama tam viduti maharaja tam maya vuttam ovadam tvam niccakalam sappannapuggalam sevi kalyanagunasamannagato hutva samattam paripunnam samam vidu attapaccakkhatova janitva yathanusittham patipajjahi. Evam mahasatto akasagangam otarento viya buddhalilaya dhammam desesi. Mahajano mahasakkaram akasi sadhukarasahassani adasi. Raja tuttho amacce amantetva pucchi bhonto amacca mama puttena tarunajambuphalasamanatundena jambukapanditena evam kathentena kena kattabbam kiccam katanti. Senapatina devati. Tenahissa senapatitthanam dammiti jambukam thanantare thapesi. So tato patthaya senapatitthane thatva pitukammani akasi. Tinnam sakunanam mahanto sakkaro ahosi. Tayopi jana ranno atthanca dhamamanca anusasimsu. Mahasattassa ovade thatva raja danadini punnani katva saggaparayano ahosi. Amacca ranno

--------------------------------------------------------------------------------------------- page356.

Sarirakiccam katva sakunanam arocetva sami jambukasakuna raja tumhakam chattam ussapetabbam akasiti vadimsu. Mahasatto na mayham rajjenattho tumhe appamatta karethati mahajanam silesu patitthapetva evam vinicchayam pavatteyyathati vinicchayadhammam suvannapatte likhapetva arannam pavisi. Tassovado cattalisavassasahassani pavattati. Sattha ranno ovadavasena imam dhammadesanam desetva jatakam samodhanesi tada raja anando ahosi kundalini uppalavanna ahosi vessantaro sariputto ahosi tada rajaamacca buddhaparisa ahesum jambukasakuno pana ahamevati. Tesakunajatakam nitthitam. Pathamam. --------------


             The Pali Atthakatha in Roman Book 41 page 331-356. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=41&A=6796&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=41&A=6796&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=2438              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=10075              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=10929              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=10929              Contents of The Tipitaka Volume 27 http://84000.org/tipitaka/read/?index_27

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]