ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 41 : PALI ROMAN Ja.A.7 visati-cattalisa

                       Sivirajajatakam
     dure ca vasam therovati idam sattha jetavane viharanto
asadisadanam arabbha kathesi. Tam atthanipate sivirajajatake
vittharitameva.
     Tada pana raja sattame divase sabbaparikkhare datva anumodanam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page37.

Yaci. Sattha avatvava pakkami. Raja bhuttapataraso viharam gantva kasma bhante anumodanam na karitthati aha. Sattha aparisuddha maharaja parisati vatva na ve kadariya devalokam vajantiti gathaya dhammam desesi. Raja pasiditva satasahassagghanikena siveyyakena uttarasangeneva tathagatam pujetva nagaram pavisi. Punadivase bhikkhu dhammasabhayam katham samutthapesum avuso kosalaraja asadisadanam datva tadisenapi danena atitto dasabalena dhamme desite puna satasahassagghanikam siveyyakam vattham adasi yava atitto vatavuso danena rajati. Sattha agantva kayanuttha bhikkhave etarahi kathaya sannisinnati pucchitva imaya namati vutte na bhikkhave bahirabhandam nama sudinnam poranakapandita sakalajambudipam unnangalam katva devasikam chasatasahassapariccagena danam dadamana bahirakadanena atitta piyassa data piyam labhatiti sampatta yacakanam akkhini uppatetva adamsuti vatva atitam ahari. Atite siviratthe aritthapuranagare sivimaharaje rajjam karente mahasatto tassa putto hutva nibbatti. Sivikumarotissa namam karimsu. So vayappatto takkasilam gantva uggahitasippo agantva pitu sippam dassetva uparajjam labhitva aparabhage pituaccayena raja hutva agatigamanam pahaya dasa rajadhamme akopetva dhammena rajjam karento catusu nagaradvaresu nagaramajjhe nivesanadvare cati cha danasalayo karetva devasikam chasatasahassapariccagena mahadanam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page38.

Pavattesi atthamicatuddasipannarasisu ca niccam danasalam gantva danam olokesi. So ekada punnamidivase patova samussitasetacchatte rajapallanke nisinno attana dinnadanam avajjento bahiravatthum attana adinnam nama adisva maya bahiravatthum adinnam nama natthi na mam bahiradanam toseti aham ajjhattikadanam datukamo aho vatajja mama danasalam gatakale kocideva yacako bahiravatthum ayacitva ajjhattikassa namam ganheyya sace hi me koci hadayamamsassa namam ganheyya kanayena uram paharitva pasannaudakato sanalam padumam uddharanto viya lohitabinduni paggharantam hadayam niharitva dassami sace sariramamsassa namam ganheyya avalekhanasatthakena telasingam likkhanto viya sariramamsam otaretva dassami sace lohitassa namam ganheyya yantamukhe pakkhanditva upanitabhajanam puretva lohitam dassami sace va pana koci gehe me kammam nappavattati gehe me dasakammam karohiti mam vadeyya rajavesam apanetva bahiram katva attanam savetva dasakammam karissami sace me koci akkhinam namam ganheyya talaminjam niharanto viya akkhini uppatetva dassamiti cintesi. Iti so yam kinci manusam danam adinnam me na vijjati yopi yaceyya mam cakkhum dadeyyam avikampitoti cintetva solasahi gandhodakaghatehi nahayitva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page39.

Sabbalankarapatimandito nanaggarasabhojanam bhunjitva alankatahatthikkhandhavaragato danaggam agamasi. Sakko tassa ajjhasayam viditva siviraja ajja sampattayacakanam cakkhuni uppatetva dassamiti cintesi sakkhissati nukho danam datum udahu noti cintetva tassa vimamsanatthaya jarajinnapatto andhabrahmano viya hutva ranno danaggam gamanakale ekasmim unnatappadese hattham pasaretva rajanam jayapetva atthasi. Raja tadabhimukham varanam pesetva brahmana kim vadesiti pucchi. Atha nam sakko maharaja tava danajjhasayatam nissaya samuggatena kittighosena sakalalokasannivasonirantaram phuttho ahanca andho tvam dvicakkhuti vatva cakkhum yacanto pathamam gathamaha dure ca vasam therova cakkhum yacitumagato ekanetta bhavissama cakkhum me dehi yacitoti. Tattha dureti ito dure ca vasanto. Theroti jarajinnatthero viya. Ekanettati ekam nettam mayham dehi evam dvepi ekanetta bhavissamati. Tam sutva mahasatto idanevaham pasade nisinno mantetva agato maha me labho ajjeva me manoratho matthakam papunissati adinnapubbam danam dassamiti tutthamanaso dutiyam gathamaha kenanusitatho idha magatosi vanibbaka cakkhupathani yacitum

--------------------------------------------------------------------------------------------- page40.

Suduccajam yacasi uttamangam yamahu nettam purisena duccajanti. Tattha vanibbakati tam alapati. Cakkhupathaniti cakkhunametam nama. Yamahuti yam pandita duccajanti kathenti. Ito param uttanasambandhagatha palinayeneva veditabba yamahu devesu sujampatiti maghavati nam ahu manussaloke tenanusittho idha magatosmi vanibbako cakkhupathani yacitum. Vanibbako mayha vanim anuttaram dadahi me cakkhupathani yacato dadahi me cakkhupatham anuttaram yamahu nettam purisena duccajam. Yena atthena aganchi yamatthamabhipatthayam te te ijjhantu sankappa labha cakkhuni brahmana. Ekante yacamanassa ubhayani dadamiham sa cakkhuma gaccha janassa pekkhato yadicchasi tvam tam te samijjhatuti. Tattha vanibbakoti yacako. Yacatoti yacantassa. Vaninti yacanam. Teti te tava tassa atthassa sankampanam sankappa. Sacakkhumati so tvam mama cakkhuhi cakkhuma hutva. Yadicchasi tvam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page41.

Tam te samijjhatuti yam tvam mama santika icchasi tam te samijjhatuti. Raja ettakam kathetva idheva maya akkhini uppatetva datum asaruppanti cintetva brahmanam adaya antepuram gantva rajasane nisiditva sivikam nama vejjam pakkosapetva akkhini me sodhehiti aha. Amhakam kira raja akkhini uppatetva brahmanassa datukamoti sakalanagare ekakolahalam ahosi. Atha senapatiadayo rajavallabha ca nagara ca orodha ca sabbe sannipatitva rajanam nivarento tisso gatha avocum ma no deva ada cakkhum ma no sabbe parakkari dhanam dehi maharaja mutta veluriya bahu. Yutte deva rathe dehi ajaniye alankate nage dehi maharaja hemakappanivasase. Yatha tam siviyo sabbe sayoga saratha sada samanta parikareyyum evam dehi rathesabhati. Tattha parakkariti pariccaji. Akkhisu hi dinnesu rajjam tvam na karessasi anno raja bhavissati evam taya mayam pariccatta nama bhavissamati adhippayeneva ahamsu. Parikareyyunti parivareyyum. Evam dehiti yatha tam avikalacakkhum siviyo ciram parivareyyum evam dehi dhanamevassa dehi ma akkhini akkhisu hi dinnesu na tam siviyo parivaressantiti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page42.

Atha raja tisso gatha abhasi yo ve dassanti vatvana adane kurute mano bhumyam so patitam pasam givayam patimuncati. Yo ve dassanti vatvana adane kurute mano papa papataro hoti sampatto yamasadhanam. Yam hi yace tam hi dade yam na yace na tam dade svaham tameva dassami yam mam yacati brahmanoti. Tattha patimuncatiti paveseti. Papa papataroti lamakapi lamakataro nama hoti. Sampatto yamasadhananti yamassa anapavattitthanam ussadanirayam sampattoyeva nama hoti. Yam hi yaceti yam yacako yaceyya dayakopi tameva dadeyya na ayacitam ayanca brahmano mam cakkhum yacati na muttadikam dhanam tadeva svaham dassamiti vadati. Atha nam amacca kim patthetva cakkhuni desiti pucchanta gathamahamsu ayum nu vannam nu sukham balam nu kim patthayano nu janinda desi katham hi raja sivinam anuttaro cakkhuni dajja paralokahetuti. Tattha paralokahetuti maharaja katham nama tumhadiso panditapuriso sanditthikam issariyam pahaya paralokahetu cakkhuni dadeyyati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page43.

Atha nesam kathento raja gathamaha navahametam yasasa dadami na puttamicche na dhanam na rattham satanca dhammo carito purano icceva dane nirato mano mamati. Tattha navahanti na ve aham. Yasasati dibbassa va manusassa va yasassa karana. Na puttamiccheti imassa cakkhudanassa phalena nevaham puttam icchami na dhanam na rattham apica satam panditanam sabbannubodhisattanam esa acinnasamacinno poranakamaggo yadidam paramipuranam nama na hi paramiyo apuretva bodhipallanke bodhisatto sabbannutam papunitum samattho nama atthi ahanca paramiyo puretva buddho bhavitukamo. Icceva dane nirato mano mamati imina karanena mama mano daneyeva niratoti vadati. Sammasambuddhopi dhammasenapatisariputtattherassa cariyapitakam desento mayham dvihipi akkhihi sabbannutananameva piyataranti dipetum na me dessa ubho cakkhu attanam me na dessiyam sabbannutam piyam mayham tasma cakkhumadasihanti aha. Mahasattassa pana katham sutva amaccesu appatibhanesu thitesu mahasatto sivikam vejjam gathaya ajjhabhasi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page44.

Sakha ca mitto ca mama sivika susikkhito sadhu karohi me vaco uddhara tvam cakkhuni mama jigimsato hatthesu thapehi vanibbakassati. Tassattho samma sivika tvam mayham sahayo ca mitto ca vejjasippeva susikkhito sadhu me vacanam karohi mama jigimsetva upadharentassa olokentasseva talabijam viya me akkhini uddharitva imassa yacakassa hatthesu thapehiti. Atha nam siviko aha cakkhudanam nama bhariyam upadharehi devati. Sivika upadharitam maya tvam ma papancam karohi ma maya saddhim bahu kathehiti. So cintesi ayuttam madisassa susikkhitassa vejjassa ranno akkhisu satthapatananti. So nanabhesajjani ghamsitva bhesajjarasacunnena niluppalam paribhavetva dakkhinakkhim upasimghapesi. Akkhi parivatti. Dukkha vedana uppajji. Sallakkhehi maharaja patipakatikam karanam mayham bharoti. Apehi tata ma papancam kariti. So paribhavetva punapi upasimghapesi. Akkhi akkhikupato mucchi. Balavatara vedana udapadi. Sallakkhehi maharaja sakkomaham patipakatikam katunti. Apehi tata ma papancam kariti. So tatiyavare kharataram paribhavetva upanamesi. Akkhi osadhabalena paribbhamitva akkhikupato nikkhamitva naharusuttakena olambamanam atthasi. Sallakkhehi narinda puna

--------------------------------------------------------------------------------------------- page45.

Pakatikakaranam mayham balanti. Papancam ma kariti. Adhimatta vedana udapadi. Lohitakam paggharati nivatthasatakani lohitena temimsu. Orodha ca amacca ca ranno padamule patitva deva akkhini ma dehiti mahaparidevam paridevimsu. Raja vedanam adhivasetva tata ma papancam kariti aha. So sadhu devati vamahatthena akkhim dharetva dakkhinahatthena satthakam adaya akkhisuttakam chinditva akkhim gahetva mahasattassa hatthe thapesi. So vamakkhina dakkhinakkhim oloketva vedanam adhivasetva ehi brahmanati brahmanam pakkositva mama ito akkhito satagunena sahassagunena satasahassagunena sabbannutananameva piyataram tassa idam me paccayo hotuti vatva brahmanassa akkhim adasi. So tam ukkhipitva attano akkhimhi thapesi. Tam tassanubhavena vikasitaniluppalam viya hutva patitthasi. Mahasatto vamakkhina tassa tam akkhim disva aho sudinnam maya akkhidananti anto samuggataya pitiya nirantaram phuttho hutva itarampi akkhim adasi. Sakko tampi attano akkhimhi thapetva rajanivesana nikkhamitva mahajanassa olokentasseva nagara nikkhamitva devalokameva gato. Tamattham pakasento sattha diyaddhagathamaha codito sivirajena siviko vacanam karo ranno cakkhuni uddharitva brahmanassupanamayi sacakkhuko brahmano asi andho raja upavisiti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page46.

Ranno na cirasseva akkhini ruhimsu. Ruhamanani ca avatabhavam appatva kambalagendukena viya uggatena mamsapindena puretva cittakammarupakassa viya akkhini ahesum. Vedana pacchijji. Atha mahasatto katipaham pasade vasitva kim andhassa rajjenati amaccanam rajjam niyyadetva uyyanam gantva pabbajitva samanadhammam karissamiti cintetva amacce pakkosapetva tesam tamattham arocetva eko mukhadhovanadidayako kappiyakarakova mayham santike bhavissati sarirakiccatthanesupi me rajjukam bandhathati vatva sarathim amantetva ratham yojehiti aha. Amacca panassa rathena gantum adatva suvannasivikaya nam netva pokkharanitire nisidapetva arakkham samvidhaya patikkamimsu. Raja pallanke nisinno attano danam avajjesi. Tasmim khane sakkassa asanam unham ahosi. So avajjento tam karanam disva maharajassa varam datva cakkhum patipakatikam karissamiti cintetva tattha agantva mahasattassa avidure aparaparam cankami. Tamattham pakasento sattha aha tato so katipahassa uparulhesu cakkhusu sutam amantayi raja sivinam ratthavaddhano. Yojehi sarathi yanam yuttanca pativedaya uyyanabhumim gacchama pokkharanca vanani ca.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page47.

So ca pokkharanitire pallanke na upavisi tassa sakko paturahu devaraja sujampatiti. Sakkopi mahasattena padasaddam sutva ko esoti puttho gathamaha sakkohamasmi devindo agatosmi tavantike varam varassu rajisi yamkinci manasicchasiti. Evam vutte raja gathamaha pahutam me dhanam sakka balam ko socanappako andhassa me sato dani marananneva ruccatiti. Tattha marananneva ruccatiti devaraja idani mayham andhabhavena maranameva ruccati tam me dehiti. Atha nam sakko aha siviraja kim pana tvam maritukamova hutva maranam rocesi udahu andhabhavenati. Andhabhavena devarajati. Maharaja danannama na kevalam samparayatthameva diyyati ditthadhammikatthayapi paccayo hoti tvanca ekam cakkhum yacito dve adasi tena tvam saccakiriyam karohiti katham samutthapetva aha yani saccani dipadinda tani bhasassu khattiya saccam te bhanamanassa puna cakkhu bhavissatiti. Tam sutva mahasatto sakka sacepi mama cakkhum datukamo annam upayam ma kari mama danassa nissandena cakkhu uppajjatuti vatva sakkena aham sakko devaraja paresam cakkhum datum

--------------------------------------------------------------------------------------------- page48.

Na sakkomi taya dinnadanassa baleneva cakkhu uppajjissatiti vutte tenahi maya danam sudinnanti vatva saccakiriyam karonto gathamaha ye mam yacitumayanti nanagotta vanibbaka yopi mam yacate cakkhum sopi me manaso piyo etena saccavajjena cakkhu me upapajjathati. Tattha sopi meti ye mam yacitum agacchanti te piya tesu agacchantesu yo mam yacati sopi me manasa piyo. Etenati sace mama sabbepi yacaka piya saccamevetam maya vuttam etena me saccavacanena ekam me cakkhu upapajjatha uppajjatuti aha. Athassa vacananantarameva pathamam cakkhum udapadi. Tato dutiyassa uppajjanatthaya gathadvayamaha yam mam so yacitum aga dehi cakkhunti brahmano tassa cakkhuni padasim brahmanassa vanibbato. Bhiyyo mam avisi piti somanassanca nappakam etena saccavajjena dutiyam me upapajjathati. Tattha yam manti yo mam yacati. Soti so cakkhuvikalo brahmano dehi me cakkhunti yacitum agato. Vanibbatoti yacantassa. Bhiyyo mam avisiti brahmanassa cakkhuni datva andhakalato patthaya tasmim andhakale tatharupam vedanam aganetva aho sudinnam me dananti paccavekkhantam mam bhiyyo atirekatara

--------------------------------------------------------------------------------------------- page49.

Piti avisi mama hadayam pavittha somanassanca mama aparimanam uppajjati. Etenati sace mama tada anappakam pitisomanassam uppannam saccamevetam maya vuttam etena me saccavacanena dutiyampi cakkhum uppajjatuti aha. Tam khananneva dutiyam cakkhum udapadi. Tani panassa cakkhuni neva pakatikani na dibbani sakkabrahmanassa hi dinnam cakkhum pana pakatikam katum na sakka upahatavatthuno ca dibbacakkhu nama nuppajjati. Tani panassa saccaparamitacakkhuniti vuttani. Tesam uppattisamakalameva sakkanubhavena sabba rajaparisa sannipatitava ahesum. Athassa sakko mahajanassa majjheyeva thutim karonto gathadvayamaha dhammena bhasita gatha sivinam ratthavaddhana etani tava nettani dibyani patidissare. Tirokuddam tiroselam samatiggayha pabbatam samanta yojanasatam dassanam anubhontu teti. Tattha dhammena bhasitati maharaja ima te gatha dhammena sabhavena bhasita. Dibyaniti dibbanubhavayuttani. Patidissareti patidissanti. Tirokuddanti maharaja imani te cakkhuni devatanam cakkhuni viya parakuddam paraselam yamkinci pabbatampi samatiggayha atikkamitva samanta dasadisa yojanasatam rupadassanam anubhontu sodhentuti attho.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page50.

Iti so akase thatva mahajanassa majjhe ima gatha bhasitva appamatto hohiti mahasattam ovaditva devalokameva gato. Mahasattopi mahajanaparivuto mahantena sakkarena nagaram pavisitva sucandakam pasadam abhiruhi. Tena cakkhunam patiladdhabhavo sakalasiviratthe pakato jato. Athassa dassanattham sakalaratthavasino bahum pannakaram gahetva agamimsu. Mahasatto imasmim mahajane sannipatite mama danam vannayissamiti rajadvare mahamandapam karetva samussitasetacchatte rajapallanke nisinno nagare bherincarapetva sabbaseniyo sannipatapetva ambho siviratthavasino imani me dibbacakkhuni disva ito patthaya danam adatva ma bhunjathati dhammam desento catasso gatha abhasi konidha vittam na dadeyya yacito api visittham supiyampi attano tadimgha sabbe siviyo samagata dibbani nettani mamajja passatha. Tirokuddam tiroselam samatiggayha pabbatam samanta yojanasatam dassanam anubhonti me. Na cagamatta paramatthi (kinci) maccanam idha jivite datvana manusam cakkhum laddham (me) cakkhum amanusim. Etampi disva siviyo detha danani bhunjatha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page51.

Datva ca bhutva ca yathanubhavam anindito saggamupeti thananti. Tattha konidhati ko nu idha. Api visitthanti uttamampi samanam. Cagamattati cagappamanato anno paramacakkhu nama natthi. Idha jiviteti imasmim jivaloke. Idha jivitantipi patho. Imasmim jivaloke jivamananti attho. Amanusinti dibbacakkhu maya laddham imina karanena veditabbametam cagato uttamam nama natthiti. Etampi disvati etam maya laddham dibbacakkhum disvapi. Iti imahi catuhi gathahi dhammam desetva tato patthaya anvaddhamasapannarasauposathesu mahajanam sannipatetva niccam imahi gathahi dhammam desesi. Tam sutva mahajano danadini punnani katva devalokam purentova agamasi. Sattha imam dhammadesanam aharitva evam bhikkhave poranakapandita bahirakadanena asantuttha sampattayacakanam attano cakkhuni uppatetva adamsuti vatva cattari saccani pakasetva jatakam samodhanesi tada sivikavejjo anando ahosi sakko anuruddho ahosi sesaparisa buddhaparisa siviraja pana ahamevati. Sivirajajatakam nitthitam. Tatiyam. -----------


             The Pali Atthakatha in Roman Book 41 page 36-51. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=41&A=738&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=41&A=738&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=2066              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=8156              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=8598              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=8598              Contents of The Tipitaka Volume 27 http://84000.org/tipitaka/read/?index_27

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]