ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 43 : PALI ROMAN Ja.A.9 mahanipat (1)

page115.

Mahanipata vannana ------------- suvannasamajatakam ko nu mam usuna vijjhiti idam sattha jetavane viharanto ekam matuposakam bhikkhum arabbha kathesi. Savatthiyam kira attharasakotivibhavassa ekassa setthikulassa ekaputtako ahosi. So matapitunam piyo manapo ahosi. So ekadivasamhi pasadavaragato sihapanjaram ugghatetva mahavithiyam olokento gandhamaladihattham mahajanam dhammassavanatthaya jetavanam gacchantam disva ahampi tena saddhim gamissamiti gandhamaladini gahapetva viharam gantva vatthabhesajjapanakadini samghassa dapetva gandhamaladihi ca bhagavantam pujetva vanditva ekamantam nisinno dhammam sutva kamesu adinavam disva pabbajjaya anisamsam sallakkhetva parisaya vutathitaya bhagavantam vanditva pabbajjam yaci. Atha nam bhagava evamaha matapituhi ananunnatam puttam tathagata na pabbajentiti. Tam sutva kulaputto bhagavantam vanditva geham gantva sagaravena matapitaro vanditva evamaha ammatata tathagatassa santike pabbajissamiti. Athassa matapitaro tassa vacanam sutva ekaputtakabhavena sattadha bhijjamanahadaya viya puttasinehena kampamana evamahamsu tata piyaputtaka tata kulankura

--------------------------------------------------------------------------------------------- page116.

Tata nayana tata panasadisa taya vina katham jivama tayi patibaddham no jivitam mayam hi tata jarajinna vuddha mahallaka ajja va suve va parasuve va maranam papunissama amhe ohaya gacchahi tata pabbajja nama atidukkara sitena atthe sati unham labhati unhena atthe sati sitam labhati tasma tata ma pabbajahiti. Tam sutva kulaputto dukkhi dummano onatasiso pajjhayanto nisidi sattaham niraharo ahosi. Athassa matapitaro evam cintayimsu sace no putto ananunnato marissati na puna passama pabbajjaya jivamanam puna passissamati cintetva ca pana tata piyaputtaka tam pabbajjaya anujanama pabbajahiti anujanimsu. Tam sutva kulaputto tutthamanaso hutva sakalasariram onametva matapitunam padesu vanditva apucchitva savatthinagarato nikkhamitva jetavanam gantva bhagavantam vanditva pabbajjam yaci. Sattha ekam bhikkhum anapesi. So tam pabbajesi. Tassa pabbajitakalato patthaya mahalabhasakkaro nibbatti. So acariyupajjhaye aradhetva laddhupasampado panca vassani dhammam pariyapunitva cintesi aham idha akinno viharami nametam patirupanti. Vipassanadhuram puretukamo hutva upajjhayassa santike kammatthanam uggahetva jetavana nikkhamitva ekam paccantagamam gantva tam nissaya aranne vihasi. So tattha vipassanam vaddhetva dvadasa vassani ghatentopi vayamantopi visesam nibbattetum nasakkhi. Matapitaropissa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page117.

Gacchante kale duggata ahesum. Ye hi nesam khettam va vanijjam va payojesum te imasmim kule putto va bhataro va codetva saretva amhe ganhanta nama natthiti attano attano hatthagatam dhanam gahetva yatharucim palayimsu. Gehe dasakammakaradayopi hirannasuvannadini gahetva palayimsu. Aparabhage dve jana duggatatara kapana hutva hatthe udakasincanampi alabhitva geham vikkinitva aghara hutva paramakarunnabhavappatta pilotikam nivasetva kapalahattha itocitoca bhikkhaya carimsu. Tasmim kale eko bhikkhu jetavana nikkhamitva tassa vasanatthanam agamasi. So tassa agantukavattam katva sukhanisinnova bhante kuto agatatthati pucchitva jetavana avusoti vutte satthuno ceva mahasavakadinanca arogayam pucchitva tato matapitunam pavuttim pucchi kim bhante savatthiyam asukassa nama setthikulassa arogayanti. Avuso ma tassa kulassa pavuttim pucchati. Kim bhanteti. Avuso tassa kira kulassa eko putto atthi so sasane pabbajito tassa pabbajitakalato patthaya evancetam kulam parikkhinam ahosi idani dve jana kapana paramakarunnappatta kapalahattha bhikkhaya carantiti. So tassa vacanam sutva sakabhavena santharetum asakkonto assupunnehi nettehi roditum arabhi. Thero tam disva avuso kim rodasiti. Bhante te mayham matapitaro aham tesam puttoti. Avuso tava matapitaro tam nissaya vinasam patta gaccha tavam ne patijaggahiti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page118.

So aham dvadasa vassani ghatentopi vayamantopi maggam va phalam va nibbattetum nasakkhim aham abhabbo bhavissami kim me pabbajjaya aham gihi hutva matapitaro posetva danam datva saggaparayano bhavissamiti cintetva arannavasam tassa therassa niyyadetva tam vanditva puna divase arannato nikkhamitva anupubbena gantva savatthito avidure jetavanapitthiviharam sampapunati. Tattha dve magga ahesum. Tesu eko maggo jetavanam gacchati eko savatthiyam gacchati. So tattheva thatva kim nukho pathamam matapitaro passissami udahu dasabalanti cintetva maya matapitaro ciram ditthapubba ito patthaya pana me buddhassa dassanam dullabham bhavissati ajja sammasambuddham disva dhammam sutva sve patova matapitro passissamiti savatthimaggam pahaya jetavanamaggam gantava sayanhasamaye jetavanam pavisi. Tam divasam pana sattha paccusakale lokam olokento imassa kulaputtassa upanissayam addasa. So tassa agamanakale matuposakasuttena matapitunam gunam vannesi. So pana bhikkhu parisapariyante thatva madhuradhammakatham sunanto va cintesi aham gihi hutva matapitaro patijaggitum sakkomiti cintesim sattha pana pabbajitopi samano matapitunam upakarako namati vadati sacaham sattharam adisva va gato assam evarupaya pabbajjaya parihino bhaveyyam idani pana gihi ahutva pabbajitova samano matapitaro

--------------------------------------------------------------------------------------------- page119.

Posessamiti. So sattharam vanditva jetavana nikkhamitva salakaggam gantva salakabhattanca salakayagunca gahetva dvadasa vassani aranne vutthabhikkhu parajikapatto viya ahosi. So patova savatthiyam pavisitva kim nukho pathamam yagum ganhissami udahu matapitaro passissamiti cintetva kapananam santikam tucchahatthena gantum ayuttanti cintetva yagum gahetva etesam poranagehadvaram gato. Matapitaropissa yagum bhikkhaya caritva paragehabhittim nissaya viharanti. So upagantva te nisinnake kapanabhavamapanne disva uppannasoko assupannehi nettehi tesam avidure atthasi. Te tam disvapi na sanjanimsu. Athassa mata bhikkhu bhikkhatthaya thito bhavissatiti sannaya bhante tumhakam databbayuttakam natthi aticchatha bhanteti aha. So tassa katham sutva uppannabalavasoko hadayarupam sokam gahetva assupunnehi nettehi tattheva atthasi taya dutiyampi tatiyampi vuccamanopi atthasiyeva. Athassa pita mataram aha gaccha tam janahi putto nukho no esoti. Sa utthaya tassa santikam gantava oloketva tam sanjanitva puttassa padamule nipatitva paridevi. Pitapissa tattheva gantva parodi. Mahantam karunnam ahosi. Sopi matapitaro disva sakabhavena santharetum asakkonto assuni pavattesi. So sokam adhivasetva ammatata ma cintayittha aham vo posessamiti matapitaro assasetva yagum payetva ekamante nisidapetva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page120.

Puna bhikkham aharitva te bhojetva attano bhikkham pariyesitva tesam santikam gantava puna bhattena pucchitva tehi na bhunjamati vutte sayam bhattakiccam katva te ekamante vasapesi. So tato patthaya imina niyamena matapitaro patijaggi. Attana laddhani pakkhikabhattadinipi tesamyeva datva sayam bhikkhaya caritva labhamano bhunjati alabhamano na bhunjati vassavasikampi annampi yam kinci labham labhitva tesamyeva deti tehi paribhuttam jinnapilotikam aggalam katva dhovitva rajitva sayam paribhunjati. Bhikkham labhamanadivasam panassa appam alabhamanadivasa bahutara ahesum. Athassa nivasanaparuppanampi atilukham hoti. So matapitaro patijaggantoyeva aparabhage kiso lukho dubbanno uppanduppandukajato dhamanisanthatagatto ahosi. Atha nam sandittha sambhatta bhikkhu disva pucchimsu avuso pubbe tava sariravanno sobhati idani pana kiso lukho dubbanno uppanduppandukajato dhamanisanthatagattosi bayadhi nukho te uppannoti. So natthi me avuso bayadhi apica palibodho me atthiti tam pavuttim arocesi. Avuso sattha saddhadeyyam vinipatetum na deti tavam pana saddhadeyyam gahetva gihinam dadamano ayuttam karositi ahamsu. So tesam katham sutva lajjito ohiyi. Te ettakenapi asantuttha bhagavato santikam gantava bhante asuko nama bhikkhu saddhadeyyam vinipatetva gihino posesiti satthuno arocesum. Sattha tam bhikkhum pakkosapetva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page121.

Saccam kira tavam bhikkhu saddhadeyyam gahetva gihino posesiti pucchitva saccam bhanteti vutte tassa tam kiriyam vannetukamo attano ca pubbacariyam pakasetukamo hutva bhikkhu tavam gihino posento ke posesiti pucchi. Matapitaro me bhanteti. Sattha tassa ussaham janetum sadhu sadhu bhikkhuti tikkhattum sadhukaram datva tavam maya gatamagge thito ahampi pubbacariyam caranto matapitaro posesinti aha. So bhikkhu assasam patilabhi. Atha sattha taya pubbacariyaya avikaranattham tehi bhikkhuhi yacito atitam ahari. Atite bhikkhave baranasinagarato avidure nadiya orimatire eko nesadagamo ahosi. Paratirepi eko nesadagamo ahosi. Ekekasmim game panca panca kulasatani vasanti. Dvisu gamesu dve nesadajetthaka sahayaka ahesum. Te daharakaleyeva evam katikam karimsu sace amhesu ekassa dhita hoti ekassa putto tesam avahavivaham karomati. Atha orimatire gamajetthakassa gehe putto vijayi. Jatakkhaneyevassadukulena patiggahitatta dukulo taveva namam karimsu. Itarassa gehe dhita vijayi. Tassa paratire jatatta parikati namam karimsu. Te ubhopi abhirupa pasadika suvannavanna ahesum te nesadakule jatapi panatipatannama na karimsu. Aparabhage solasavassuddesikam dukulakumaram matapitaro ahamsu tata kumarikam te anessamati. So pana brahmalokato agato suddhasatto ubhopi kanne pidahitva na me gharavasena attho ammatata

--------------------------------------------------------------------------------------------- page122.

Ma evam avacutthati vatva yava dutiyampi tatiyampi vuccamanopi na icchi. Parikapi matapituhi amma amhakam sahayakassa putto atthi so abhirupo pasadiko suvannavanno tassa tam dassamati vuttapi tatheva vatva ubho kanne pidahi. Sapi brahmalokato agata suddhasatta. Tada dukulakumaropi tassa rahassena sasanam pahini sace parika methunadhammena atthika annassa geham gacchatu mama methunachando natthiti. Sapi tassa tatheva sasanam pesesi. Matapitaro pana tesam anicchamanananneva avahavivaham karimsu. Te ubhopi kilesasamuddam anotaritva dve mahabrahmano viya ekato vasimsu. Dukulakumaro pana maccham va migam va na mareti antamaso ahatamamsampi na vikkinati. Atha nam matapitaro vadimsu tata tavam nesadakule nibbattopi neva gharavasam icchasi na panavadham karosi kinnama karissasiti. So evamaha ammatata tumhesu anujanantesu mayam pabbajissamati. Tam sutva matapitaro tenahi pabbajathati anujanimsu. Te tutthahattha matapitaro vanditva gamato nikkhamma anupubbena gangatirena himavantam pavisitva yasmim thane migasammata nama nadi himavantato otaritva gangam patta tam thanam gantva gangam pahaya migasammatabhimukha agamamsu. Tasmim khane sakkassa bhavanam unhakaram dasseti. Sakko avajjento tam karanam natva vissukammam amantetva tata vissukamma dve mahapurisa gama nikkhamitva isipabbajjam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page123.

Pabbajitukama himavantam pavittha tesam nivasanatthanam laddhum vattati migasammatanadito addhaghosabbhantare etesam pannasalanca pabbajitaparikkhare ca mapetva ehiti aha. So sadhuti sampaticchitva mugapakkhajatake vuttanayeneva sabbam samvidahitva amanapasadde migapakkhinopi palapetva ekapadikamaggam mapetva sakatthanameva gato. Tepi tam maggam disva tena assamapadam papunimsu. Dukulapandito pannasalam pavisitva pabbajitaparikkhare disva sakkena mayham dinnanti sakkadattiyabhavam natva satakam omuncitva rattavakaciram nivasetva ekam parupitva ajinacammam amse katva jatamandalam bandhitva isivesam gahetva parikaya pabbajjam adasi. Te ubhopi kamavacaramettam bhavetva tattha pativasimsu. Tesam mettanubhavena sabbepi migapakkhino annamannam mettacittameva patilabhimsu. Tesu na koci kinci vihethesi. Parikapi pato vutthaya paniyam paribhojaniyam upatthapetva assamapadam sammajjitva sabbakiccani karoti. Te ubhopi phalaphalam aharitva paribhunjitva attano attano pannasalam pavisitva samanadhammam karonta tattheva vasam kappesum. Sakko tesam upatthanam agacchati. So ekadivasam olokento imesam cakkhuni parihayissantiti tesam antarayam disva devalokato otaritva dukulapanditam upasankamitva vanditva ekamantam nisiditva evamaha bhante tumhakam antarayo pannayati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page124.

Vo patijaggitum puttam laddhum vattati 1- lokadhammam patisevathati. So tassa vacanam sutva aha sakka kinnametam kathesi mayam agaramajjhe vasantapi lokadhammam na sevama etam lokadhammam pahaya puluvakagutharasim viya jigucchimha idani pana arannam pavisitva isipabbajjam pabbajitva katham evarupam karissamati. Bhante evarupam na karotha parikaya tapasiniya utunikale nabhim hatthena paramaseyyathati aha. Dukulapandito idam sakka katunti sampaticchi. Sakko tam vanditva sakatthanameva gato. Dukulapanditopi parikaya acikkhitva tassa utunikale hatthena nabhim paramasi. Tada bodhisatto devalokato cavitva tassa kucchimhi patisandhim ganhi. Sa dasamasaccayena suvannavannam puttam vijayi. Tenevassa suvannasamoti namam karimsu. Parikaya mulaphalaphalatthaya arannam gatakale pabbatantare kinnariyo dhatikiccam karimsu. Te ubhopi bodhisattam nahapetva pansalayam nipajjapetva phalaphalatthaya gacchanti. Tasmim khane kinnariyo kumaram gahetva kandaradisu nahapetva pabbatamatthakam aruyha nanapupphehi alankaritva haritalamanosiladini silatale ghamsitva nalate tilake katva anetva pannasalayam nipajjapenti. Parikapi agantva puttam thannam payeti. Aparabhage tam solasavassuddesikam anurakkhanta matapitaro pannasalayam nisidapetva sayameva vanamulaphalaphalatthaya vanam @Footnote: 1 patijagganakam puttam laddhum vattatitipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page125.

Gacchanti. Atha mahasatto cintesi kadaci kocideva me matapitunam antarayo bhaveyyati tesam gatamaggam sallakkhesi. Athekadivasam tesam vanamulaphalaphalam adaya sayanhasamaye nivattantanam assamapadato avidure sampattanam mahamegho utthahi. Te ekam rukkhamulam pavisitva vammikamatthake atthamsu. Tassa ca abbhantare asiviso atthi. Tesam sarirato sedagandhamissakam udakam otaritva tassa nasaputam pavisi. So kujjhitva nasavatena pahari. So tesam cakkhuni papuni. Tena dvepi jana andha hutva annamannam na passimsu. Dukulapandito parikam amantetva parike mama cakkhuni parihinani tam na passamiti aha. Sapi tatheva aha. Te natthi no idani jivitanti maggam apassanta paridevamana atthamsu. Kim pana tesam pubbakammanti. Te kira pubbe vejjakule jata ahesum. Atha so vejjo ekassa mahaddhanassa purisassa akkhirogam patijaggi. So akkhini labhitva tassa kinci dhanam na deti. Atha vejjo tassa kujjhitva geham gantva attano bhariyaya arocetva bhadde aham tassa akkhirogam patijaggami idani mayham dhanam na deti kim karomati aha. Sapi samikassa vacanam sutva kujjhitva na no tassa santakena dhanenattho tavam bhesajjam tassa ekam yoggam datva tassa akkhini kanani karohiti aha. So sadhuti tassa vacanam sampaticchitva gehato nikkhamitva tassa santikam gantva tatha akasi. So mahaddhano puriso

--------------------------------------------------------------------------------------------- page126.

Na cirasseva andho ahosi. Te ubhopi imina papakammena cakkhuni parihayimsu. Atha mahasatto cintesi mama matapitaro annesu divasesu imaya velaya agacchanti idani nesam pavuttim na janamiti patimaggam gantva saddamakasi. Te dve tassa saddam sanjanitva patisaddam katva puttasinehena tata idha paripantho atthi ma agacchahiti vadimsu. Atha ne mahasatto aha tenahi imam yatthikotim gahetva ethati. So tesam dighayatthim adasi. Te yatthikotim gahetva tassa santikam agamimsu. Atha ne kena vo karanena cakkhuni vinatthaniti pucchi. Atha nam matapitaro ahamsu tata mayam deve vassante idha rukkhamule vammikamatthake thita tena karanena akkhini vinatthaniti. So matapitunam katham sutvava annasi tattha asivisena bhavitabbam tena kuddhena nasavato visattho bhavissatiti. So matapitaro disva rodi ceva hasi ca. Atha nam te pucchimsu kasma tata rodasi ceva hasi cati. Amma tata tumhakam daharakaleyeva evam cakkhuni vinatthaniti rodim idani pana tumhe patijaggitum labhissamiti hasim ammatata tumhe ma cintayittha aham vo patijaggissamiti. So matapitaro assasetva assamapadam anetva tesam rattitthane divatthane cankamatthane pannasalayam uccarapassavatthane cati sabbattha thanesu rajjuke bandhi. Tato patthaya te assamapade thapetva sayameva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page127.

Vanamulaphalaphalam aharitva pannasalaya thapetva patova tesam vasanatthanam sammajjitva matapitaro vanditva ghatam adaya migasammatanadim gantva paniyam aharitva paribhojaniyam upatthapetva dantakatthamukhodakadini datva madhuraphalaphalam deti tehi paribhunjitva mukhe vikkhalite sayam sesam paribhunjati paribhunjavasane matapitaro vanditva apucchitva migaganaparivuto phalaphalatthaya arannam pavisi. Tam pabbatapade kinnara parivaretva phalaphalam gahetva bodhisattassa adamsu. Sayanhasamaye assamam agantva ghatena udakam aharitva ghatam thapetva udakam tapetva unhodakena nesam yatharucim nahapanam va padadhovanam va katva nahayitva angarakapallam upanetva tesam hatthapade sedetva tesam nisinnanam phalaphalam datva khadapetva tesam paribhunjanapariyosane sayampi khaditva sesakam assamapade thapesi. So imina niyameneva matapitaro patijaggi. Tasmim samaye baranasiyam pilayakkho nama raja rajjam karesi. So migamamsalobhena mataram rajjam paticchapetva sannaddhapancavudho himavantam pavisitva mige vadhitva mamsam khadanto migasammatanadim patva anupubbena samassa paniyaggahanatittham sampatto migapadavalanjam disva manivannahi sakhahi kotthakam katva dhanum aropetva visapitam saram sannayhitva tattha nisinnova acchi. Mahasattopi sayanhasamaye phalaphalam aharitva assamapade thapetva matapitaro

--------------------------------------------------------------------------------------------- page128.

Vanditva apucchitva paniyam aharissamiti cintetva ghatam gahetva migaganaparivuto dvepi mige ekato katvana tesam pitthiyam paniyaghatam thapetva hatthena gahetva naditittham agamasi. Rajapi kotthake thitova tam tatha agacchantam disva maya ettakam kalam evam himavante vicarantenapi manusso nama na ditthapubbo devo nukho esa nago nukho sace panaham etam upasankamitva pucchissami devo ce akasam uppatissati nago ce bhumiyam pavisissati nakho panaham sabbakalam himavanteyeva carissami sacaham baranasiyam gamissami tatrapi mam amacca pucchissanti api nu te maharaja himavante vasantena kinci acchariyam ditthapubbanti tatraham evarupo me satto ditthapubboti vatva eso ko namati vutte sace na janamiti vakkhami mam garahissanti tasma tam vijjhitva dubbalam katva pucchissamiti cintesi. Atha tesu migesu pathamameva otaritva paniyam pivitva uttinnesu bodhisatto uggahitavatto viya mahathero sanikam sanikam otaritva nahatva patippassaddhadaratho paccuttaritva rattavakaciram nivasetva ekam parupitva ajinacammam ekamsam katva paniyaghatam ukkhipitva udakam punchitva vamaamsakute thapesi. Tasmim pana kale idani vijjhitum samayoti raja tam visapitam saram ukkhipitva mahasattassa dakkhinapassena vijjhi. Saro vamapassena nikkhami. Tassa vijjhitabhavam natva migagana bhitabhita palayimsu. Suvannasamapandito pana viddhopi samano paniyaghatam yatha va

--------------------------------------------------------------------------------------------- page129.

Tatha va anusumbhitva satim paccupatthapetva sanikam sanikam otaretva valukam viyuhitva ghatam thapetva disam vavatthapetva matapitunam vasanatthanadisabhagena sisam katva rajatapatavannaya valukaya suvannapatima viya nipajjitva satim paccupatthapetva imasmim himavantappadese mama veri nama natthi mama matapitunampi veri nama natthiti vatva mukhena lohitam chaddetva rajanam adisvava pucchanto pathamam gathamaha ko nu mam usuna vijjhi pamattam udakaharikam khattiyo brahmano vesso ko mam viddha niliyasiti. Tattha pamattanti mettabhavanaya anupatthitasatim. Idam hi so sandhayaha tasmim khane attanam pamattam nama akasiti. Viddhati vijjhitva etasmim thane niliyasiti attho. Migasammatanadim udakaharikam gacchantam mam usuna visapitena sallena vijjhi ko nu nama jano khattiyo va brahmano va vesso va mam viddha vijjhitva niliyasi vanagumbe attanam paticchadesi ko nu nama janoti. Evanca pana vatva puna attano sariramamsassa abhakkhasammatabhavam dassetum dutiyam gathamaha na me mamsani khajjani cammenattho na vijjati atha kena nu vannena viddheyyam mam amannathati. Tattha bho manava mamsani me mama sariramamsani na khajjani

--------------------------------------------------------------------------------------------- page130.

Manussehi khaditabbani cammena me mama sariracammena manussanam attho na vijjati atha evam santepi ayam puriso viddheyyam vijjhitabbam mam amannatha avicaretva mam vijjhi kena vannena kena karanenati. Dutiyam gatham vatva tameva namadivasena pucchanto gathamaha ko va tvam kassa va putto katham janemu tam mayam puttho me samma akkhahi kim mam viddha niliyasiti evanca pana vatva tunhi ahosi. Tam sutva raja ayam puriso maya visapitena sallena vijjhitva patitopi neva mam akkosati na paribhasati mama hadayam sambahanto viya piyavacanena samudacarati gacchissami tassa santikanti cintetva gantva tassa santike thitova aha rajahamasmi kasinam pilayakkhoti mam vidu lobha rattham pahantvana migamesam caramaham issatthe casmi kusalo dalhadhammoti vissuto nagopi me na munceyya agato usupatananti. Tattha rajahamasmiti evam kirassa ahosi devapi nagapi manussabhasaya kathentiyeva ahametam devo va nago va manusso vati na janami sace kujjheyya vinaseyyapi mam rajati vutte koci pana abhayanto nama natthiti tasma attano rajabhavam janapetum pathamam rajahamasmiti aha. Bho manava aham kasinam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page131.

Kasikaratthavasinam raja asmi bhavami. Manti mamam namena pilayakkho raja. Viduti janimsu pakkosimsu. Lobhati migamamsalobhena rajjam matuya paticchapetva. Migamesanti mige esanto gavesanto. Caramahanti vane ekakova caramiham. Dutiyam gatham attano balam dipetukamo aha. Tattha issattheti dhanusippe. Dalhadhammoti dalhadhanum sahassathamadhanum oropetunca aropetunca samattho sakalajambudipatale vissuto pakato. Agato usupatananti me mama usupatanatthane agato balavanto nago sattapadampi thana na munceyyati. Iti raja attano balam vannetva tassa namagottam putchanto aha ko va tavam kassa va putto katham janemu tam mayam pituno attano capi namagottam pavedayati. Tattha pavedayati katheyyasi. Tam sutva mahasatto sacaham devanagayakkhakinnaradisu va khattiyadisu va annatarohamasmiti katheyyam saddahateva me esa vacanam saccameva kathetum vattatiti cintetva aha nesadaputto bhaddante samo iti mam natayo amantayimsu jivantam savajjevamgato saye viddhosmi puthusallena savisena yatha migo sakamhi lohite raja passa semi paripaluto

--------------------------------------------------------------------------------------------- page132.

Pativamagatam sallam passa thimhami lohitam aturo tyanupucchami kim mam viddha niliyasi ajinamhi hannate dipi nago dantesu hannate atha kena nu vannena viddheyyam mam amannathati. Tattha bhaddanteti sundaramukhe maharaja aham nesadaputto isiputto asmi bhavami. Jivantanti mam ito pubbe jivamanam ehi sama yahi samati voharanta pakkosanta natayo samoti amantayimsu. Savajjevangatoti so aham ajja evam gato maranamukhe sampatto pavitthoti attho. Sayeti sayami. Savisena puthusallena vanacarakena viddho migo yatha evampi tatha taya viddho asmi bhavami. Paripalutoti nimmuggo hutva semi. Evarupam sayantam passa passasi. Pativamagatanti dakkhinapassena pavisitva vamapassena niggatanti attho. Passati mam olokayassu. Thimhamiti nitthumhami. Iti so satim paccupatthapetva avikampamanova lohitam mukhena chaddetva aha. Aturoti balhagilano hutva aham tam anupucchami. Niliyasiti ekasmim vanagumbe nisinno acchasi. Viddheyyanti vijjhitabbam. Amannathati migasadisam amannittha. Raja tassa vacanam sutva yathabhutam anacikkhitva musavadam kathento aha migo upatthito asi agato usupatanam tam disva ubbijji sama tena kodho mamavisiti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page133.

Tattha ubbijjiti palayi. Avisiti ajjhotthari tena karanena me kodho uppannoti dipeti. Atha nam mahasatto kim vadesi maharaja imasmim himavantappadese mam disva palayanamigo nama natthiti vatva aha yato sarami attanam yato pattosmi vinnutam na mam miga utrasanti aranne sapadanipi yato nidhim pariharim yato pattosmi yobbanam na mam miga utrasanti aranne sapadanipi bhiru kimpurisa raja pabbate gandhamadane sammodamana gacchama pabbatani vanani ca atha kena nu vannena utrasanti miga mamanti. Tattha na mam migati mam disva miga nama na utrasanti. Sapadaniti balmiga. Yato nidhinti yato kalato patthaya aham vakaciram nivasanam pariharim dharesim. Bhiru kimpurisa rajati maharaja miga tava titthantu kimpurisa nama atibhiruka honti. Ye imasmim gandhamadane nama pabbate viharanti tepi mam disva na utrasanti atha kho mayam annamannam pabbatani pabbatesu vanani vanesu sammodamana gacchama. Utrasanti miga mamanti mamam disva miga utraseyyum kena karanena tvam mam saddahapessasiti dipeti. Tam sutva raja maya imam suvannasamam niraparadham vijjhitva musavado kathito saccameva kathesasamiti cintetva aha.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page134.

Na taddasa migo sama kintaham alikam bhane kodhalobhabhibhutaham usum te tam avissajinti. Tattha na taddasati na tam addasa. Kintahanti kinte evam kalyanadassanassa santike aham alikam bhanissami. Kodhalobhabhibhutahanti kodhena ca lobhena ca abhibhuto hutva aham. So hi pathamameva migesu otinnesu kodhena mige vijjhissamiti. Dhanum aropetva thito paccha bodhisattam disva tassa devatadisu annatarabhavam ajananto pucchissami nanti lobham uppadesi tasma evamaha. Evanca pana vatva nayam suvannasamo imasmim aranne ekakova pativasati addha natakehipissa bhavitabbam pucchissami nanti cintetva itaram gathamaha kuto nu sama agamma kassa va pahito tuvam udakaharo nadim gaccha agato migasammatanti. Tattha samati bodhisattam alapati. Agammati kuto desa imam vanam agantva. Kassa va pahitoti amhakam udakam aharitum nadim gacchati kena pesito hutva tavam imam migasammatam agatositi attho. So tassa katham sutva mahantam vedanam adhivasetva mukhena lohitam chaddetva gathamaha andha matapita mayham te bharami brahavane tesaham udakaharo agato migasammatanti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page135.

Tattha bharamiti mulaphalaphaladini aharitva posemi. Evanca pana vatva matapitro arabbha vilapanto aha atthi nesam usamattam atha sahassa 1- jivitam udakassa alabhena manne andha marissare na me idam tatha dukkham labbha hi pumuna idam yanca ammam na passami tam me dukkhataram ito na me idam tatha dukkham labbha hi pumuna idam yanca tatam na passami tam me dukkhataram ito sa nuna kapana amma ciram rattaya ruccati addharatteva ratteva nadiva avasussati so nuna kapano tato ciram rattaya ruccati addharatteva ratteva nadiva avasussati utthanapadacariyaya raja sambahanassaca sama tata vilapanta hindissanti brahavane idampi dutiyam sallam kampeti hadayam mama yanca andhe na passami manne hessami jivitanti. Tattha usamattanti bhojanamattam. Usati kira bhojanassa namam tesam tam atthiti attho. Atha sahassa jivitanti chadivasamattam jivitanti attho. Idam aharitva thapitam phalaphalam sandhayaha. Atha va usati usma. Tenetam dasseti tesam sarire usmamattam @Footnote: 1 sahasati yuttataram manne.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page136.

Atthi atha maya abhatena phalaphalena sahassa jivitam atthiti. Marissareti marissanti. Maharaja idam taya vijjhanadukkham tatha dukkhampi samanam me mayhampi na dukkham. Hi kasma pana vadami. Pumunati purisena evarupam idam dukkham purisena laddhabbamevati attho. Yanca yasma ammam parikam na passami tam dukkham ito taya vijjhanadukkhato satagunena sahassagunena satasahassagunena me mayham atidukkhataram. Ciram rattaya ruccatiti ciram rattam rodissati. Addharatteti addharattikasamaye. Ratte vati pacchimaratte va. Avasussatiti avachijjissati kunnadi viya gimhakale avasussatiti attho. Utthanapadacariyayati maharaja aham rattim va diva va dve tayo vare utthaya attano utthanaviriyena tesam padacariyam karomi tesam hatthapade sambahami idani mam adisva (te) tadatthaya utthaya te parihinacakkhuka sama tatati vilapanta kantakehi vijjhiyamana imasmim himavante hindissantiti attho. Dutiyanti pathamaviddhavisapitasallatopi satagunena sahassagunena satasahassagunena dukkhataram idam dutiyam tesam adassana sokasallam jatanti attho. Raja tassa vilapam sutva ayam accantam brahmacari dhamme thito matapitaro bharati idani evam dukkhappattopi tesanneva vilapati evam gunasampanne nama maya aparadho kato katham nukho aham imam samassaseyyanti cintetva mama nirayam pavitthakale rajjam kim karissati imina patijaggitaniyamenevassa matapitaro patijaggis

--------------------------------------------------------------------------------------------- page137.

Sami iccassa maranampi amaranam viya bhavissatiti sannitthanam katva aha ma balham paridevesi sama kalyanadassana aham kammakaro hutva bharissante brahavane issatthe casmi kusalo dalhadhammoti vissuto aham kammakaro hutva bharissante brahavane miganam vighasamanvesam vanamulaphalani ca aham kammakaro hutva bharissante brahavane katamantam vanam sama yattha matapita tava ahante tatha bharissam yatha te abhari tuvanti. Tattha bharissanteti te tava matapitaro bharissami. Migananti sihabayagghadipimigadinam. Vighasamanvesanti vighasam anvesanto gavesanto. Idam so issatthe casmi kusalo thulathule mige vadhitva madhuramamsena tava matapitaro bharissamiti vatva ma maharaja amhe nissaya panavadham karissasiti vutte evamaha. Yatha teti yatha te tavam abhari tatheva ahampi te dve bharissamiti. Atha nam mahasatto tassa vacanam sutva sadhu maharaja tenahi me matapitaro bharassuti vatva tassa maggam acikkhanto aha ayam ekapadi raja yoyam ussisake mama ito gantava addhaghosam tattha nesam agarakam yattha 1- matapita mayham te bharassu ito gatoti. @Footnote: 1 tatthatipi patho.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page138.

Tattha ekapaditi ekapadikamaggo. Ussisaketi yo esa mama matthake thane. Addhaghosanti addhaghosantaram evam so tassa maggam acikkhitva matapitusu balavasinehena tatharupam vedanam adhivasetva tesam bharanatthaya anjalim paggayha yacanto puna evamaha. Namo te kasirajatthu namo te kasivaddhana andha matapita mayham te bharassu brahavane anjalinte paggayhami kasiraja namatthu te mataram pitaram mayham vutto vajjasi vandananti. Tattha vutto vajjasiti putto vo samo naditire visapitena sallena maya viddho rajatapatasadise valukapuline dakkhinapassena nipanno anjalim vo paggayha tumhakam pade vandatiti evam maharaja maya vutto hutva matapitunam vandanam vadeyyasiti aha. Raja sadhuti sampaticchi. Mahasatto matapitunam vandanam pesetva visannitam papuni. Tamattham pakasento sattha aha idam vatvana so samo yuva kalyanadassano mucchito visavegena visanni samapajjathati. Tattha samapajjathati visanni jato. Sopi ettakam kathento niruddhassaso neva kathesi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page139.

Tada 1- panassa visavegena pattharato 2- cittasantatihadayarupam 3- nissaya pavattati 4- katha pacchijji mukham pidahitam akkhini nimmilitani hatthapada thaddhabhavam patta sakalasariram lohitena littam. Atha raja ayam idaneva maya saddhim kathesi kinnukhoti tassa assasapassase upadharesi. Te pana niruddha sariram thaddham jatam. So tam disva idani samo mato niruddhoti natva sokam sandharetum asakkonto ubho hatthe matthake thapetva mahasaddena paridevi. Tamattham pakasento sattha aha sa raja paridevesi bahum karunnasannitam ajjaramaroham asim ajjetam nami no pure samam kalakatam disva natthi maccussa nagamo yassu mam patimanteti savisena samappito savajjevangate kale na kincimabhibhasati nirayam nuna gacchami ettha me natthi samsayo tada hi pakatam papam ciram rattaya kibbisam bhavanti tassa vattaro game kibbisakarako aranne nimmanussamhi ko mam vattumarahati sarayanti hi kammani game samgaccha manava aranne nimmanussamhi ko nu mam sarayissatiti. @Footnote: 1 idani. 2 upattita. 3 bhavangacittasantatidayarupam. 4 pavattikatha itipi @veditabbam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page140.

Tattha asinti aham ettakam kalam ajjaramaromhiti sanni ahosim. Ajjetanti ajja aham imam samam kalakatam disva mamanceva annesanca sattanam jaramaranam janami. Natthi maccussa nagamoti tam maccuno agamanam ajja janami ito pubbe na janamiti vilapati. Svajjevangate kaleti yo samo savisena sallena samappito idaneva mam patimanteti so ajja evam gate maranakale pavatte kinci appamattakampi na bhasatiti dipeti. Tada hiti tasmim khane samam vijjhantena maya papam katam. Ciram rattaya kibbisanti tam pana ciram rattaya vipaccanasamattham darunam pharusam. Tassati tassa mama evarupam papakammam katva vicarantassa. Vattaroti ninditaro bhavanti. Kuhim. Game. Kinti. Kibbisakarakoti. Imasmim pana aranne nimmanussamhi ko mam vattumarahati sace hi bhaveyya mam vadeyyati vilapati. Sarayantiti gamesu nigamadisu va. Samgaccha manavati tattha tattha purisa sannipatitva ambho purisaghataka darunam te kammam katam asukadandappatto nama tvanti evam kammani sarenti codenti imasmim pana aranne nimmanusse imam rajanam ko sarayissatiti evam attanam codento vilapati. Tada basundhari nama devadhita gandhamadanavasini mahasattassa sattame attabhave mata bhutapubba hutva puttasinehena niccam bodhisattam avajjeti. Tam divasam pana sa dibbasampattim anubhavamana na tam avajjeti. Devasamagamam gatatipi vadanti. Sa tassa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page141.

Visannibhutakale kinnukho me puttassa pavattiti avajjamana addasa ayam pilayakkho nama raja savisena sallena mama puttam vijjhitva migasammatanaditire valukapuline patetva mahantena saddena paridevi sacaham tattha na gamissami mama putto suvannasamo ettha vinassissati rannopi hadayam phalissati samassa matapitaro nirahara paniyampi alabhanta sussita marissanti mayi pana gataya raja paniyaghatam adaya tassa matapitunam santikam gamissati gantva ca pana vo putto maya hatoti kathessati evanca tesam vacanam sutva te puttassa santikam anessati atha te ca ahanca saccakiriyam karissami samassa visam vinassati evam me putto jivitam labhissati matapitaropissa cakkhuni labhissanti raja ca samassa dhammadesanam sutva nagaram gantva mahadanam datva dhammena rajjam karetva saggaparayano bhavissati tasma gacchamaham tatthati. Sa gantva migasammatanaditire adissamanena kayena akase thatva ranna saddhim kathesi. Tamattham pakasento sattha aha sa devata antarahita pabbate gandhamadane rannova anukampaya ima gatha abhasatha agum kari maharaja akari kammadukkatam adusaka pitaputta tayo ekusuna hata ehi tam anusikkhami yatha te sugati siya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page142.

Dhammenandhevanepose 1- manneham sugati siyati. Tattha rannovati rannoyeva. Agum kariti maharaja tvam mahaparadham mahapapam akari. Dukkatanti yam katam dukkatam hoti tam lamakakammam akari akasi. Adusakati niddosaka. Pitaputtati mata ca pita ca putto ca ime tayo jana ekusuna hata tasmim hi hate tappatibaddha tassa matapitaropi hatava honti. Anusikkhamiti sikkhapemi anusasissami. Poseti samassa thane thatva sineham paccupatthapetva samo viya te ubho andhe posehiti. Manneham sugati siyati evam taya sugatiyeva gantabba bhavissatiti aham mannami. So raja devataya vacanam sutva aham kira tassa matapitaro posetva saggam gamissamiti saddahitva kim me rajjena teyeva posessamiti dalham adhitthaya balavaparidevam paridevanto sokam tanukam katva suvannasamo mato bhavissatiti nanapubphehi tassa sariram pujetva udakena parisincitva tikkhattum padakkhinam katva catusu thanesu vanditva tena puritam udakaghatam adaya domanassappatto dakkhinadisabhimukho payasi. Tamattham pakasento sattha aha sa raja paridevesi bahum karunnasannitam udakakumbhamadaya pakkami dakkhinamukhoti. @Footnote: 1 posatipi patho.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page143.

Pakatiyapi mahathamo raja paniyaghatam adaya gacchanto assamapadam akottento viya pavisitva dukulapanditassa pannasaladvaram sampapuni. Dukulapandito anto nisinnova tassa padasaddam sutva nayam samassa padasaddo kassa nukhoti pucchanto gathadvayamaha kassa nu eso padasaddo manussasseva agato neso samassa nigghoso ko nu tvamasi marisa santam hi samo vajjati santam padani hannati 1- neso samassa nigghoso ko nu tvamasi marisati. Tattha manussassevati na ayam sihabayagghadipiyakkhakinnaradinam agacchanto pana manussassevayam padasaddo neso samassati. Santam hiti upasamayuttam hi. Vajjatiti cankamati. Hannatiti patitthapeti. Tam sutva raja sacaham attano rajabhavam akathetva maya tumhakam putato maritoti vakkhami ime mam kujjhitva maya saddhim pharusavacanam kathessanti evam mama etesu kodho uppajjissati atha ne vihedhessami tam mama akusalam bhavissati rajati pana vutte abhayanta nama natthi tasma rajabhavam tava kathessamiti cintetva paniyamalake paniyaghatam thapetva pannasaladvare thatva attanam avikaronto aha rajahamasmi kasinam pilayakkhoti mam vidu @Footnote: 1 neyatitipi patho.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page144.

Lobha rattham pahantvana migamesam caramiham issatthe casmi kusalo dalhadhammoti vissuto nagopi me na munceyya agato usupatananti. Dukulapanditopi tena saddhim patisantharam karonto aha svagatante maharaja atho te aduragatam issarosi anuppatto yam idhatthi pavedaya tindukani piyalani madhuke kasamariyo phalani khuddakappani bhunja raja varam varam idampi paniyam sitam abhatam girigabbhara ito piva maharaja sace tavam abhikankhasiti. Tassa attho sattigumbajatake kathito. Idha pana girigabbharati migasammatam sandhaya vuttam. Sa hi girigabbhantarato nikkhanta girigabbhara jata. Evantena patisanthare kate raja putto vo maya maritoti pathamameva vattum ayuttam ajananto viya katham samutthapetva kathessamiti cintetva aha nalam andha vane datthum ko nu vo phalamahari anandhassevayam samma nivapo mayha khayatiti. Tattha nalanti tumhe andha imasmim vane kinci datthum na samattha. Ko nu vo phalamahariti ko nu tumhakam phalaphalamahari. Nivapoti ayam samma nayena upayena karanena kato

--------------------------------------------------------------------------------------------- page145.

Khaditabbayuttakanam suparisuddhanam phalaphalanam nivapo sanniccayo. Anandhassevati anandhassa viya mayham khayati upatthati. Tam sutva dukulapandito maharaja na mayam mulaphalaphalam aharama putto pana no aharatiti dassetum gathadvayamaha daharo yuva natibraha samo kalyanadassano dighassa kesa asita atho sunaggavellita so have phalamaharitva ito adaya kamandalum nadim gato udakaharo manne na duramagatoti. Tattha natibrahati natidigho natirasso. Sunaggavellitati sunaggasamkhataya mamsakotanapotthaniya agga viya vinata. Kamandalunti ghatam. Duramagatoti idani na duram agato asannatthanam agato bhavissatiti mannamiti attho tam sutva raja aha ahantam avadhim samam yo tuyham paricariko yam kumaram pavedetha samam kalyanadassanam dighassa kesa asita atho sunaggavellita tesu lohitalittesu seti samo maya hatoti. Tattha avadhinti migassa khittena sarena vijjhitva maresim. Pavedethati kathetha. Setiti migasammatanaditire valukapuline sayati. Dukulapanditassa pana avidureyeva parikaya pannasala hoti . sa tattha nisinnava ranno vacanam sutva tam pavuttim

--------------------------------------------------------------------------------------------- page146.

Natukama attano pannasalato nikkhamitva rajjukasannaya dukulapanditassa santikam gantva aha kena dukula mantesi hato samoti vadina hato samoti sutvana hadayam me pavedhati assatthasseva tarunam pavalam maluteritam hato samoti sutvana hadayam me pavedhatiti. Tattha vadinati maya hato samoti vadantena. Pavalanti ankurapallavam. Maluteritanti vatena pahatam phanditam. Atha nam dukulapandito ovadanto aha parike kasirajayam so samam migasammate kodhasa usuna vijjhi tassa ma papamicchimhati. Tattha migasammateti migasammatanaditire valukapuline. Kodhasati migesu uppannena kodhena. Ma papamicchimhati tassa mayam ubhopi papam ma icchimha. Puna parika aha kiccha laddho piyo putto yo andhe abhari vane tamekaputtaghatamhi katham cittam na kopayeti. Tattha ghatamhiti ghatake. Dukulapandito aha kiccha laddho piyo putto yo andhe abhari vane tamekaputtaghatamhi akodham ahu panditati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page147.

Tattha akodhanti akodhantam kodho nama nirayasamvattaniko tasma tam kodham akatva puttaghatamhi akodhoyeva katabboti pandita ahu kathenti. Evanca pana vatva te ubhohi hatthehi uram paharitva mahasattassa gune vannetva bhusam paridevimsu. Atha ne raja samassasento aha ma balham paridevetha hato samoti vadina aham kammakaro hutva bharissami brahavane issatthe casmi kusalo dalhadhammoti vissuto aham kammakaro hutva bharissami brahavane miganam vighasamanvesam vanamulaphalani ca aham kammakaro hutva bharissami brahavaneti. Tattha vadinati tumhe hato samoti vadantena maya saddhim taya no evam gunasampanno putto marito idani ko amhe bharissatiti adini vacanani vatva ma balham paridevetha aham tumhakam kammakaro hutva samo viya tumhe bharissamiti. Evam vatva raja tumhe ma cintayittha na mayham rajjenattho aham vo yavajivam bharissamiti te assasesi. Atha tepi ranna saddhim sallapanta ahamsu nesa dhammo maharaja netam amhesu kappati raja tvamasi amhakam padevandama te mayanti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page148.

Tattha dhammoti sabhavo karanam va. Netam kappatiti etam tava kammakaranam amhesu na kappati na sobhati na patirupam. Pade vandama teti idampana te pabbajitalinge thitapi puttasokena samabbhahatataya ceva nihatamanataya ca vadimsu. Ranno vissasam uppadetum evamahamsuti vadanti. Tam sutva raja ativiya tusitva aho acchariyam evam dosakarake nama mayi imesam pharusavacanamattampi natthi paggayhantiyeva mamanti cintetva evam aha dhammam nesada bhanatha kata apacita taya pita tvamasi amhakam mata tvamasi pariketi. Tattha tayati ekekam vadanto evamaha. Pitati tata dukulapandita ajjato patthaya tvam mayham pitutthane tittha amma parike tvampi me matutthane tittha aham pana vo puttassa samassa thane thatva padadhovanadini sabbakiccani karissami mam rajati asallakkhetva samo viya sallakkhethati. Te anjalim paggayha vanditva maharaja amhakam tava kammakaranakiccam natthi apica kho pana maharaja no yatthikotim gahetva netva samam dassehiti yacanta gathadvayamahamsu namo te kasirajatthu namo te kasivaddhana anjalinte pagganhama yava samanupapaya tassa pade pamajjanta 1- mukhanca bhujadassanam @Footnote: 1 pavattantatipi patho.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page149.

Samsumbhamana attanam kalamagamayamhaseti. Tattha yava samanupapayati yava samo yattha tattha amhe anupapaya. Bhujadassananti samam kalyanadassanam abhirupam pasadikam. Samsumbhamanati pothenta. Kalamagamayamhaseti kalakiriyam karissama gamissama 1-. Tesam evam kathentananneva suriyo atthangato. Atha raja sacaham idaneva ime andhe tattha nessami tam disvava tesam hadayam phalissati iti tinnampi tesam matakale aham niraye nipannoyeva nama tasma tesam gantum na dassamiti cintetva catasso gathayo abhasi brahabalamigakinnam akasantamva dissati yattha samo hato seti candova patito chama brahabalamigakinnam akasantamva dissati yattha samo hato seti suriyova patito chama brahabalamigakinnam akasantamva dissati yattha samo hato seti pamsuna parikunthito brahabalamigakinnam akasantamva dissati yattha samo hato seti idheva vasathassameti. Tattha brahati accuggatam. Akasantanti etam eva vanam akasassa anto viya hutva padissati pannayati. Kathava. @Footnote: 1 kalakiriyam agamessamati yuttataram.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page150.

Akasantanti akasamanam pakasamananti attho. Chamati chamayam pathaviyanti attho. Chamantipi patho. Pathaviyam patito viyati attho. Parikunthitoti parikinno palivethitoti attho. Atha te attano balamiganam bhayabhavam dassetum gathamahamsu yadi tattha sahassani satani nahutani ca nevamhakam bhayam koci vane balesu vijjatiti. Tattha kociti imasmim vane katthaci ekasmim padesepi amhakam balesu bhayannama natthiti. Atha raja tepi patibahitum asakkonto hatthesu gahetva tattha nesi. Tamattham pakasento sattha aha tato andhanamadaya kasiraja brahavane hatthe gahetva pakkami yattha samo hato ahuti. Tattha tatoti tada. Andhananti andhe. Ahuti ahosi. Yatthati yasmim thane so nipanno tattha te nesiti attho. Netva ca pana tassa santike thapetva ayam vo puttoti acikkhi. Athassa pita sisam ukkhipitva mata pade attano anke katva nisiditva vilapimsu. Tamattham pakasento sattha aha disvana patitam samam puttakam pamsukunthitam apaviddham braharanne candamva patitam chama

--------------------------------------------------------------------------------------------- page151.

Disvana patitam samam puttakam pamsukunthitam apaviddham braharanne suriyamva patitam chama disvana patitam samam puttakam pamsukunthitam apaviddham braharanne kalunam paridevayum disvana patitam samam puttakam pamsukunthitam baha paggayha pakkandum adhammo kira bho iti balham khosi tuvam sutto sama kalyanadassana yo ajjevangate kale na kincimabhibhasasi balham khosi tuvanmatto sama kalyanadassana yo ajjevamgate kale na kincimabhibhasasi balham khosi tuvam kuddho sama kalyanadassana yo ajjevangate kale na kincimabhibhasasi balham khosi tuvam ditto sama kalyanadassana yo ajjevangate kale na kincimabhibhasasi balham khosi tuvam vimano sama kalyanadassana yo ajjevangate kale na kincimabhibhasasi jatam malinam pamsugatam kodani santhapessati samo ayam kalakato andhanam paricarako ko no sammajjanadaya sammajjissati assamam samo ayam kalakato andhanam paricarako kodani nahapayissati sitenunhodakena ca

--------------------------------------------------------------------------------------------- page152.

Samo ayam kalakato andhanam paricarako kodani bhojayissati vanamulaphalani ca samo ayam kalakato andhanam paricarakoti. Tattha apaviddhanti niratthakam chadditam. Adhammo kira bho ititi ayuttam kira bho ajja imasmim loke vattati. Mattoti tikhinasuram pivitva viya pamatto pamadam apanno. Dittoti dappito. Vimanoti dhuttakosi jato. Sabbam vilapavasena bhananti. Jatanti tata amhakam jatamanadalam malinam. Pamsugatanti yada akulam malaggahitam bhavissati. Kodaniti idani tada tam ujukam ko santhapessati sodhetva ujukam karissati. Athassa mata bahuvilapam vilapanti tassa ure hattham thapetva santapam upadharenti puttassa me santapo pavattateva visavegena visannitam apanno bhavissati nibbisabhavatthaya assa saccakiriyam karissamiti cintetva saccakiriyam akasi tamattham pakasento sattha aha disvana patitam samam puttakam pamsukunthitam addita puttasokena mata saccam abhasatha yena saccenayam samo dhammacari pure ahu etena saccavajjena visam samassa hannatu yena saccenayam samo brahmacari pure ahu etena saccavajjena visam samassa hannatu

--------------------------------------------------------------------------------------------- page153.

Yena saccenayam samo saccavadi pure ahu etena saccavajjena visam samassa hannatu yena saccenayam samo matapetibharo ahu etena saccavajjena visam samassa hannatu yena saccenayam samo kule jetthapaccayiko etena saccavajjena visam samassa hannatu yena saccenayam samo panapiyataro mama etena saccavajjena visam samassa hannatu yam kincitthi katam punnam mayhanceva pitu ca te sabbena tena kusalena visam samassa hannatuti. Tattha yena saccenati yena bhutena yena sabhavena. Dhammacariti dasakusalakammapathadhammacari. Saccavaditi hasitenapi musavadam avatva. Matapetibharoti analaso hutva rattindivam matapitaro poseti. Kule jetthapaccayikoti jetthanam pituadinam sakkarakarako hoti. Evam matuya sattahi gathahi saccakiriyaya kataya samo parivattitva nipajji. Athassa pita jivati me putto ahampissa saccakiriyam karissamiti tatheva saccakiriyam akasi. Tamattham pakasento sattha aha disvana patitam samam puttakam pamsakunthitam addito puttasokena pita saccam abhasatha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page154.

Yena saccenayam samo dhammacari pure ahu etena saccavajjena visam samassa hannatu yena saccenayam samo brahmacari pure ahu etena saccavajjena visam samassa hannatu yena saccenayam samo saccavadi pure ahu etena saccavajjena visam samassa hannatu yena saccenayam samo matapetibharo ahu etena saccavajjena visam samassa hannatu yena saccenayam samo kule jetthapaccayiko etena saccavajjena visam samassa hannatu yena saccenayam samo panapiyataro mama etena saccavajjena visam samassa hannatu yam kincitthi katam punnam mayhanceva matu ca te sabbena tena kusalena visam samassa hannatuti. Evam pitari saccakiriyam karonte mahasatto parivattitva itarena passena nipajji. Athassa tatiyam saccakiriyam sa devadhita akasi. Tamattham pakapento sattha aha sa devata antarahita pabbate gandhamadane samassa anukampaya imam saccam abhasatha pabbatyaham gandhamadane ciram rattam nivasini na me piyataro koci anno samena vijjati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page155.

Etena saccavajjena visam samassa hannatu sabbe gandhavanamaya pabbate ganadhamadane etena saccavajjena visam samassa hannatu tesam lalappamananam bahum karunnasannitam khippam samo samutthasi yuva kalyanadassanoti. Tattha pabbatyahanti pabbate aham. Vanamayati gandharukkhamaya. Nahi tattha koci agandho nama rukkho atthi. Tesanti bhikkhave tesam ubhinnam lalappamanananneva devataya saccakiriyaya pariyosane khippam samo utthasi padumapattato udakam viya nivattetva abadho tassa vigato ahosi. Idha nukho viddho ettha nukho viddhoti viddhatthanam na pannayati. Iti mahasattassa nirogata matapitunanca cakkhuni patilabho arunuggamananca devatanubhavena tesam catunnampi assameyeva pakatabhavoti sabbam ekakkhaneyeva ahosi. Matapitaro cakkhuni laddha samo ca arogo jatoti atirekataram tusimsu. Atha ne samapandito imaya gathaya ajjhabhasi samohamasmi bhaddam vo sotthinamhi samutthito ma balham paridevetha manjunabhivadetha manti. Atha mahasatto rajanam disva patisantharam karonto ima gatha aha savagatante maharaja atho te aduragatam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page156.

Issarosi anuppatto yam idhatthi pavedaya tindukani piyalani madhuke kasamariyo phalani khuddakappani bhunja raja varam varam atthi me paniyam sitam abhatam girigabbhara tato piva maharaja sace tvam abhikankhasiti. Rajapi tam acchariyam disva aha sammuyhami pamuyhami sabba muyhayti me disa petantam samamaddakkhim ko nu tvam sama jivasiti. Tattha petanti kalakatam addasim. Ko nu tvanti katham nu tavam jivitam patilabhissiti pucchi. Samopi ayam raja mam matoti sallakkheti amatabhavamassa pakasessamiti cintetva aha api jivam maharaja purisam balhavedanam upanitamanasankappam jivantam mannate matam api jivam maharaja purisam balhavedanam tam nirodhagatam santam jivantam mannate matanti. Tattha api jivanti jivamanam api. Upanitamanasankappanti bhavange otinnacittavaram. Jivantanti jivamanameva. Mannateti mato esoti ayam loko mannati. Nirodhagatanti assasapassasam nirodhappattam santam jivamanam evam loko mam viya jivantameva matam mannatiti vadati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page157.

Evanca pana vatva mahasatto rajanam atthe suniyojetukamo dhammam desento puna dve gatha abhasi yo mataram pitaram va macco dhammena posati devapi nam tikicchanti matapetibharam naram so mataram pitaram va macco dhammena posati idheva nam pasamsanti pecca sagge pamodatiti. Tam sutva raja acchariyam vata bho matapetibharassa jantuno kira uppannarogam devatapi tikicchanti ativiya ayam samo sobhatiti anjalim paggayha aha esa bhiyyo pamuyhami sabba muyhanti me disa saranam sama gacchami tvanca me saranam bhavati. Tattha bhiyyoti yasma tadise parisuddhasile gunasampanne aparajjhim tasma atirekataram pamuyhami. Tavanca me saranam bhavati aham pana saranam gacchami tavanca me saranam gacchantassa saranam bhava patittha hohi devalokagamim mam karohiti. Atha nam mahasatto sace maharaja devalokam gantukamo mahantam dibbasampattim paribhunjitukamo imasu dasarajadhammacariyasu vattassuti tassa dhammam desento dasarajadhammacariya gatha abhasi dhammancara maharaja matapitusu khattiya idha dhammam caritvana saggam gamissasi dhammancara maharaja puttadharesu khattiya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page158.

Idha dhammam caritvana raja saggam gamissasi dhammancara maharaja mittamaccesu khattiya idha dhammam caritvana raja saggam gamissasi dhammancara maharaja bahanesu balesu ca idha dhammam caritvana raja saggam gamissasi dhammancara maharaja gamesu migamesu ca idha dhammam caritvana raja saggam gamissasi dhammancara maharaja ratthe janapadesu ca idha dhammam carivana raja saggam gamissasi dhammancara maharaja samane brahmanesu ca idha dhammam caritvana raja saggam gamissasi dhammancara maharaja migapakkhisu khattiya idha dhammam caritvana raja saggam gamissasi dhammancara maharaja dhammo sucinno sukhamavahati idha dhammam caritavana raja saggam gamissasi dhammancara maharaja inda deva sabrahmaka sucinnena divam patta ma dhammam raja pamadoti. Tasam pana gathanam attho sakunajatake vittharitova hoti. Evam mahasatto ranno dhammam desetva uttarimpi ovadanto panca silani adasi. Raja tassa ovadam sirasa sampaticchitva bodhisattam vanditva khamapetva baranasim gantva danadini punnani

--------------------------------------------------------------------------------------------- page159.

Katva panca silani rakkhitva dhammena samena rajjam karento ayuhapariyosane saggaparayano ahosi. Bodhisattopi matapitaro paricaritva matapituhi saddhim abhinna ca samapattiyo ca nibbattetva aparihinajjhano ayuhapariyosane teheva saddhim brahmalokupago ahosi. Sattha imam dhammadesanam aharitva bhikkhave matapitunam posanam nama panditanam vansoti vatva saccani pakasetva jatakam samodhanesi. Saccapariyosane so bhikkhu sotapattiphalam sampapuni. Tada raja anando ahosi. Devadhita uppalavanna. Sakko anuraddho. Pita mahakassapo. Mata bhaddakapilani. Suvannasamapandito pana ahameva sammasambuddhoti. Suvannasamajatakam tatiyam nitthitam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page160.

@Footnote: @*** hanranir m+mikhramula ***


             The Pali Atthakatha in Roman Book 43 page 115-160. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=43&A=2349&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=43&A=2349&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=28&i=482              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=28&A=3201              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=28&A=3838              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=28&A=3838              Contents of The Tipitaka Volume 28 http://84000.org/tipitaka/read/?index_28

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]