ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 47 : PALI ROMAN Patisam.A.1 (saddhamma.1)

page147.

Sangitipariyayena pana "vimuttiti dve vimuttiyo cittassa ca adhimutti 1- nibbananca"ti vuttam. Ettha ca attha samapattiyo nivaranadihi sutthu vimuttatta vimutti nama, nibbanam sabbasankhatato vimuttatta vimutti nama. Tisso vijjati pubbenivasanussatinanam vijja sattanam cutupapate nanam vijja asavanam khaye nanam vijja. Tamavijjhanatthena vijja, viditakaranatthenapi vijja. Pubbe- nivasanussatinanam hi uppajjamanam pubbenivasam chadetva thitam tamam vijjhati, pubbenivasam ca viditam karotiti vijja. Cutupapate nanam cutipatisandhicchadakam tamam vijjhati, cutupapatam ca viditam karotiti vijja. Asavanam khaye nanam catusaccacchadakam tamam vijjhati, catusaccadhamme ca viditam karotiti vijja. Cattari samannaphalaniti sotapattiphalam sakadagamiphalam anagamiphalam arahattaphalam. Papadhamme sameti vinasetiti samano, samanassa bhavo samannam. Catunnam ariyamagganametam namam. Samannassa phalani samannaphalani. Panca dhammakkhandhati silakkhandho samadhikkhandho pannakkhandho vimuttikkhandho vimuttinanadassanakkhandho. Dhammakkhandhati dhammavibhaga dhammakotthasa. Silak- khandhadisupi eseva nayo. Lokiyalokuttara silasamadhipanna eva silasamadhi- pannakkhandha. Samucchedapatippassaddhinissaranavimuttiyo eva vimuttikkhandho. Tividha vimuttipaccavekkhana eva vimuttinanadassanakkhandho. So lokiyo eva. Jananatthena nanameva dassanatthena dassananti nanadassanam, vimuttinam nanadassanam vimuttinanadassananti vuccati. Vikkhambhanatadangavimuttiyo pana samadhipannakkhandheheva sangahita. Ime panca dhammakkhandha sekkhanam sekkha, asekkhanam asekkhati vutta. Etesu hi lokiya ca nissaranavimutti ca nevasekkhanasekkha. Sekkha hontapi sekkhanam ime iti sekkha, asekkhanam ime iti asekkhati vuccanti. @Footnote: 1 su.vi. 3/304/178

--------------------------------------------------------------------------------------------- page148.

"sekkhena vimuttikkhandhena samannagato hoti"ti ettha pana nissaranavimuttiya arammanakaranavasena samannagatoti veditabbo. Cha abhinnati cha adhikani nanani. Katama cha? iddhividhananam dibbasotadhatunanam pubbenivasanussatinanam cetopariyananam dibbacakkhunanam asavanam khaye nananti ima cha. Satta khinasavabalaniti khina asava assati khinasavo, khinasavassa balani khinasavabalani. Katamani satta? vuttani bhagavata:- "idha bhikkhave khinasavassa bhikkhuno aniccato sabbe sankhara yathabhutam sammappannaya sudittha honti. Yampi bhikkhave khinasavassa bhikkhuno aniccato sabbe sankhara yathabhutam sammappannaya sudittha honti, idampi bhikkhave khinasavassa bhikkhuno balam hoti, yam balam agamma khinasavo bhikkhu asavanam khayam patijanati `khina me asava"ti. Puna caparam bhikkhave khinasavassa bhikkhuno angarakasupama kama yathabhutam sammappannaya sudittha honti. Yampi bhikkhave .pe. Idampi khinasavassa bhikkhuno balam hoti .pe. Puna caparam bhikkhave khinasavassa bhikkhuno vivekaninnam cittam hoti vivekaponam vivekapabbharam vivekattham nekkhammabhiratam byantibhutam sabbaso asavatthaniyehi dhammehi. Yampi bhikkhave .pe. Idampi khinasavassa bhikkhuno balam hoti .pe. Puna caparam bhikkhave khinasavassa bhikkhuno cattaro satipatthana bhavita honti subhavita. Pancindriyani bhavitani honti subhavitani. Satta bojjhanga bhavita honti subhavita. Ariyo atthangiko maggo

--------------------------------------------------------------------------------------------- page149.

Bhavito hoti subhavito. Yampi bhikkhave khinasavassa bhikkhuno ariyo atthangiko maggo bhavito hoti subhavito, idampi khinasavassa bhikkhuno balam hoti, yam balam agamma khinasavo bhikkhu asavanam khayam patijanati `khina me asava"ti. 1- Tattha pathamena balena dukkhasaccappativedho, dutiyena samudayasaccappativedho, tatiyena nirodhasaccappativedho, catuhi maggasaccappativedho pakasito hoti. Attha vimokkhati arammane adhimuccanatthena paccanikadhammehi ca sutthu muccanatthena vimokkha. "katame attha? rupi rupani passati, ayam pathamo vimokkho. Ajjhattam arupasanni bahiddha rupani passati, ayam dutiyo vimokkho. `subhan'teva Adhimutto hoti, ayam tatiyo vimokkho. Sabbaso rupasannanam samatikkama patighasannanam atthangama nanattasannanam amanasikara `ananto akaso'ti akasanancayatanam upasampajja viharati, ayam catuttho vimokkho. Sabbaso akasanancayatanam samatikkamma `anantam vinnanancayatanam upasampajja viharati, ayam pancamo vimokkho. Sabbaso vinnanancayatanam samatikkamma `natthi kinci'ti akincannayatanam upasampajja viharati, ayam chattho vimokkho. Sabbaso akincannayatanam samatikkamma nevasannanasannayatanam upasampajja viharati, ayam sattamo vimokkho. Sabbaso nevasannanasannayatanam samatikkamma sannavedayitanirodham upasampajja viharati, ayam atthamo vimokkho"ti. 2- Nava anupubbanirodhati nava anupatipatiya nirodha. "katame nava, pathamajjhanam samapannassa kamasanna niruddha hoti, dutiyajjhanam samapannassa vitakkavicara niruddha honti, tatiyajjhanam samapannassa piti niruddha hoti, catutthajjhanam @Footnote: 1 di.pa. 11/357/260, an.dasaka. 24/90/140, khu.pati. 31/34/387-7 @2 di.maha. 10/174/10, di.pa. 11/358/271, an.atthaka. 23/163 (73)/315 (sya)

--------------------------------------------------------------------------------------------- page150.

Samapannassa assasapassasa niruddha honti, akasanancayatanam samapannassa rupasanna niruddha hoti, vinnanancayatanam samapannassa akasanancayatana- sanna niruddha hoti, akincannayatanam samapannassa vinnanancayatasanna niruddha hoti, nevasannanasannayatanam samapannassa akincannayatanasanna niruddha hoti, sannavedayitanirodham samapannassa sanna ca vedana ca niruddha honti"ti. 1- Dasa asekkha dhammati upari sikkhitabbabhavato na sikkhantiti asekkha. Atha va tisu sikkhasu sikkhantiti sekkha, vuddhippatta sekkhati asekkha, arahanto. Asekkhanam ime iti asekkha. "katame dasa, asekkha sammaditthi asekkho sammasankappo asekkha sammavaca asekkho sammakammanto asekkho sammaajivo asekkho sammavayamo asekkha sammasati asekkho sammasamadhi asekkham sammananam asekkha sammavimutti"ti. 2- Asekkham sammanananti arahatta- phalapannam thapetva sesalokiyapanna. Sammavimuttiti arahattaphalavimutti. Atthakathayam 3- pana vuttam:- "asekkha sammaditthitiadayo sabbepi phalasampayuttadhamma eva. Ettha ca sammaditthi sammanananti dvisu thanesu pannava kathita. Sammavimuttiti imina pana padena vuttavasesa phalasamapattidhamma sangahita"ti. Sabbam bhikkhave sacchikatabbantiadisu arammanasacchikiriya veditabba. Rupam passanto sacchikarotitiadisu rupadini lokiyani passitabbakarena passanto taneva rupadini arammanasacchikiriyaya sacchikaroti, rupadini va passitabbakarena @Footnote: 1 di.pa. 11/344/235,259/275, an.navaka. 23/235 (31)/423 (sya) @2 di.pa. 11/348/240,360/282 3 su.vi. 3/349/252

--------------------------------------------------------------------------------------------- page151.

Passanto tena hetuna sacchikatabbam nibbanam sacchikaroti. Passantoti hi padam hetu- atthepi akkharacintaka icchanti. Anannatannassamitindriyadini pana lokuttarani paccavekkhanavasena passanto taneva arammanasacchikiriyaya sacchikaroti. "amatogadham nibbanam pariyogahanatthena sacchikaroti"ti idam parinneyyapahatabbasacchikatabba- bhavetabbesu sacchikatabbatta ujukameva. Ye ye dhamma sacchikata honti, te te dhamma phassita hontiti arammanasacchikiriyaya sacchikata arammanaphassena phuttha honti, patilabhasacchikiriyaya sacchikata patilabhaphassena phuttha hontiti. Sacchikatabbaniddesavannana nitthita. ------------- Hanabhagiyacatukkaniddesavannana [30] Idani yasma hanabhagiyadita ekekasseva samadhissa avatthabhedena hoti, tasma hanabhagiyacatukkam ekatoyeva niddittham. Tattha pathamassa jhanassa labhinti pathamassa jhanassa labhino. Samiatthe upayogavacanam. Labho sacchikiriya assa atthiti labhiti vuccati. Kamasahagatati ettha sahagatasaddassa arammanattho adhippeto, vatthukamakilesakamarammanati attho. Sannamanasikarati javanasanna ca tadavajjanamanasikaro ca. Sannasampayuttamanasikaropi vattati. Samudacarantiti pavattanti. Dhammoti pathamajjhanadhammo. Jhana parihayanto tihi karanehi parihayati kilesasamudacarena va asappayakiriyaya va ananuyogena va. Kilesasamudacarena parihayanto sigham parihayati, kammaramatabhassaramataniddaramatasanganika- ramatanuyogavasena asappayakiriyaya parihayanto dandham parihayati, gelannapaccaya- vekalladina palibodhena abhikkhanam asamapajjanto ananuyogena parihayantopi dandham parihayati. Idha pana balavakaranameva dassento kilesasamudacaramevaha.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page152.

Dutiyajjhanadihi pana parihayanto hetthimahetthimajjhananikantisamudacarenapi parihayati. Kittavata parihino hotiti? yada na sakkoti samapajjitum ettavata parihino Hotiti. Tadanudhammatati anuppavatto dhammo anudhammo, jhanam adhikam katva pavattassa nikantidhammassetam adhivacanam. Anudhammo eva anudhammata, tassa jhanassa anudhammata tadanudhammata. Satiti nikanti. Santitthatiti patitthati. Tam pathamajjhanam anuvattamana nikanti pavattatiti vuttam hoti. Avitakkasahagatati dutiyajjhanarammana. Tam hi natthettha vitakkoti avitakkanti vuccati. Nibbida- sahagatati vipassanarammana. Sa hi sankharesu nibbindanato nibbidati vuccati, "nibbindam virajjati"ti 1- hi vuttam. Viragupasamhitati ariyamaggappatisannutta vipassana. Vipassana hi sikhappatta maggavutthanam papeti. Tasma vipassanarammana sannamanasikara "viragupasamhita"ti vuccanti, "viraga vimuccati"ti hi vuttam. Vitakkasahagatati vitakkavasena pathamajjhanarammana. Upekkhasukhasahagatati tatra- majjhattupekkhaya ca sukhavedanaya ca vasena tatiyajjhanarammana. Pitisukhasahagatati pitiya ca sukhavedanaya ca vasena dutiyajjhanarammana. Adukkhamasukhasahagatati upekkha- vedanavasena catutthajjhanarammana. Sa hi vedana na dukkha sukhati adukkhamasukhati vuccati, makaro panettha padasandhivasena vutto. Rupasahagatati rupajjhanarammana. Nevasannanasannayatane thitassa hanabhagiyathitibhagiyanibbedhabhagiyattesu vijjamanesupi visesabhagiyattabhava nevasannanasannayatanam na niddittham. Sabbopi cesa lokiyo samadhi pamadaviharissa mudindriyassa hanabhagiyo hoti, appamadaviharissa mudindriyassa thitibhagiyo hoti, tanhacaritassa tikkhindriyassa visesabhagiyo hoti, ditthicaritassa tikkhindriyassa nibbedhabhagiyo hotiti vuccati. Hanabhagiyacatukkaniddesavannana nitthita. @Footnote: 1 vi.maha. 4/23/19, sam.kha. 17/59/56


             The Pali Atthakatha in Roman Book 47 page 147-152. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=47&A=3286&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=47&A=3286&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=31&i=77              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=31&A=721              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=31&A=973              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=31&A=973              Contents of The Tipitaka Volume 31 http://84000.org/tipitaka/read/?index_31

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]