ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 52 : PALI ROMAN Cariya.A. (paramatthadi.)

page133.

2. Hatthinagavagga 1. matuposakacariyavannana [1] Yada ahosim pavane kunjaro matuposako na tada atthi mahiya gunena mama sadisoti. 1- #[1] Dutiyavaggassa pathame kunjaroti hatthi. Matuposakoti andhaya jarajinnaya matuya patijagganako. Mahiyati bhumiyam. Gunenati silagunena, tada mama sadiso natthi. Bodhisatto hi tada himavantappadese hatthiyoniyam nibbatti, so sabbaseto abhirupo lakkhanasampanno mahahatthi anekahatthisatasahassaparivaro ahosi. Mata panassa andha. So madhuraphalaphalani hatthinam hatthesu datva matu peseti. Hatthino tassa adatva sayam khadanti. So parigganhanto tam pavattim natva "yutham pahaya matarameva posessami"ti rattibhage annesam hatthinam ajanantanam mataram gahetva candoranapabbatapadam gantva ekam nalinim upanissaya thitaya pabbataguhaya mataram thapetva posesi. [2-3] Pavane disva vanacaroti eko vanacarako puriso tasmim mahavane vicaranto mam disva. Ranno mam pativedayiti baranasiranno mam arocesi. So hi maggamulho disam vavatthapetum asakkonto mahantena saddena paridevi. Bodhisattopi tassa saddam sutva "ayam puriso anatho, na kho panetam patirupam, yam esa mayi thite idha vinasseyya"ti tassa santikam gantva tam bhayena palayantam disva "ambho purisa natthi te mam nissaya bhayam, ma palayi, kasma tvam paridevanto vicarasi"ti pucchitva "sami aham maggamulho ajja me sattamo divaso"ti vutte "bho purisa ma bhayi, aham tam manussapathe thapessami"ti tam attano pitthiyam nisidapetva arannato niharitva nivatti. Sopi papo "nagaram gantva ranno arocessami"ti rukkhasannam pabbatasannanca karontova nikkhamitva baranasim agamasi. @Footnote: 1 khu.cariya. 33/1/600

--------------------------------------------------------------------------------------------- page134.

Tasmim kale ranno mangalahatthi mato. So puriso rajanam upasankamitva mahapurisassa attana 1- ditthabhavam arocesi. Tena vuttam:- "tavanucchavo maharaja, gajo vasati kanane"tiadi. Tattha tavanucchavoti tava opavayham katum anucchaviko yutto. Na tassa parikkhayatthoti tassa gahane gamanupacchedanattham samantato khanitabbaparikkhaya va karenuya kannaputena attanam paticchadetva khittapasarajjuya bandhitabbaalakasankhataalanena va yattha pavittho katthaci gantum na sakkoti, tadisavancanakasuya va attho payojanam natthi. Sahagahiteti gahanasamakalam eva. Ehititi agamissati. Raja imam magguddesakam 2- katva arannam gantva "imina vuttam hatthinagam anehi"ti hatthacariyam saha parivarena pesesi. So tena saddhim gantva bodhisattam nalinim pavisitva gocaram ganhantam passi. Tena vuttam:- [4] "tassa tam vacanam sutva rajapi tutthamanaso pesesi hatthidamakam chekacariyam susikkhitam. [5] Gantva so hatthidamako addasa padumassare bhisamulalam 3- uddharantam yapanatthaya matuya. [6] Vinnaya me silagunam lakkhanam upadharayi ehi puttati vatvana sondaya mama aggahi"ti. 4- #[4] Tattha chekacariyanti hatthibandhanadividhimhi kusalam hatthacariyam. Susikkhitanti hatthinam sikkhapanavijjaya nitthangamanena sutthu sikkhitam. @Footnote: 1 cha.Ma. attano 2 cha.Ma. maggadesakam 3 Si.,Ma. bhisamulam 4 khu.cariya. 33/4-6/600

--------------------------------------------------------------------------------------------- page135.

#[6] Vinnaya me silagunanti "bhaddo ayam hatthajaniyo na mando na cando na vomissasilo va"ti mama silagunam janitva. Katham? lakkhanam upadharayiti susikkhitahatthisippatta mama lakkhanam samantato upadharesi. Tena so ehi puttati vatvana, sondaya mama aggahi. Bodhisatto hatthacariyam disva "idam bhayam mayham etassa purisassa santika uppannam, aham kho pana mahabalo hatthisahassampi viddhamsetum samattho, pahomi kujjhitva saratthakam senavahanam nasetum sace pana kujjhissami, silam me bhijjissati, tasma sattihi kottiyamanopi na kujjhissami"ti cittam adhitthaya silam onametva niccalova atthasi. Tenaha bhagava:- [7] "yam me tada pakatikam sariranugatam balam ajja nagasahassanam balena samasadisam. [8] Yadihantesam pakuppeyyam upetam gahanaya mam patibalo bhave tesam yava rajjampi manusam. [9] Api caham silarakkhaya silaparamipuriya na karomi citte annathattam pakkhipantam mamalake. [10] Yadi te mam tattha kotteyyum pharasuhi tomarehi ca neva tesam pakuppeyyam silakhandabhaya mama"ti. 1- #[7] Tattha pakatikanti sabhavasiddham. Sariranugatanti sarirameva anugatam kayabalam, na upayakusalatasankhatanananugatanti adhippayo. Ajja nagasahassananti ajjakale @Footnote: 1 khu.cariya.33/9,10/601

--------------------------------------------------------------------------------------------- page136.

Anekesam hatthisahassanam samuditanam. Balena samasadisanti tesam sarirabalena samasamameva hutva sadisam, na upamamattena. Mangalahatthikule hi tada bodhisatto uppannoti. #[8] Yadihantesam pakuppeyyanti mam gahanaya upagatanam tesam aham yadi kujjheyyam, tesam jivitamaddane patibalo bhaveyyam. Na kevalam tesanneva, atha kho yava rajjampi manusanti yato rajjato tesam agatanam manussanam sabbampi rajjam pothetva cunnavicunnam kareyyam. #[9] Api caham silarakkhayati evam samatthopi ca aham attani patitthitaya silarakkhaya silaguttiya gutto bandho viya. Na karomi citte annathattanti tassa silassa annathattabhutam tesam sattanam pothanadividhim mayham citte na karomi, tattha cittampi na uppademi. Pakkhipantam mamalaketi alanatthambhe pakkhipantam, "disvapi"ti vacanaseso. Kasmati ce, silaparamipuriya idisesu thanesu silam akhandantassa 1- me na cirasseva silaparamim paripuressatiti silaparamiparipuranattham tassa annathattam citte na karomiti yojana. #[10] "yadi te man"ti gathayapi silarakkhaya dalham katva silassa adhitthitabhavameva dasseti. Tattha kotteyyunti bhindeyyum. Silakhandabhaya mamati mama silassa khandanabhayena. Evam pana cintetva bodhisatte niccale thite. Hatthacariyo padumasaram otaritva tassa lakkhanasampattim disva "ehi putta"ti rajatadamasadisaya sondaya gahetva sattame divase baranasim papuni. So antaramagge vattamanova ranno sasanam pesesi. Raja nagaram alankarapesi. Hatthacariyo bodhisattam katagandhaparibhandam alankatapatiyattam hatthisalam @Footnote: 1 cha.Ma. akhandentassa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page137.

Nanaggarasabhojanam adaya gantva bodhisattassa dapesi. So "mataram vina gocaram na ganhissami"ti pindam na ganhi. Yacitopi aggahetva:- "sa nunasa kapanika andha aparinayika khanum padena ghatteti girim candoranam pati"ti 1- aha. Tam sutva raja:- "ka nu te sa mahanaga andha aparinayika khanum padena ghatteti girim candoranam pati"ti 1- pucchitva:- "mata me sa maharaja andha aparinayika khanum padena ghatteti girim candoranam pati"ti 1- vutte "ajja sattamo divaso, mata me gocaram na labhittha"ti vadato imassa gocaram aganhantassa. Tasma:- "muncathetam mahanagam yoyam bharati mataram sametu matara nago saha sabbehi natibhi"ti 1- vatva muncapesi:- "mutto ca bandhana nago muttamadaya kunjaro muhuttam assasayitva agama yena pabbato"ti. Tattha kapanikati varaka. 2- Khanum padena ghattetiti andhataya puttaviyogadukkhena ca paridevamana tattha tattha rukkhakalingare padena ghatteti. Candoranam patiti candoranapabbatabhimukhim, tasmim pabbatapade paribbhamamanati attho. Agama yena pabbatoti so @Footnote: 1 khu.ja. 27/4-7/237-38 2 Ma. anatha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page138.

Hatthinago bandhana mutto thokam vissamitva ranno dasarajadhammagathahi dhammam desetva "appamatto hohi maharaja"ti ovadam datva mahajanena gandhamaladihi pujiyamano nagara nikkhamitva tadaheva matara samagantva sabbam pavattim acikkhi. Sa tutthamanasa:- "ciram jivatu so raja kasinam ratthavaddhano yo me puttam pamocesi sada vuddhapacayikan"ti 1- ranno anumodanam akasi. Raja bodhisattassa gunesu 2- pasiditva naliniya avidure gamam mapetva bodhisattassa matu cassa nibaddham vattam patthapesi. Aparabhage bodhisatto matari mataya tassa sarirapariharam katva kurandakaassamapadam nama gato. Tasmim pana thane himavantato otaritva pancasata isayo vasimsu. Tam vattam tesam datva raja bodhisattassa samanarupam silapatimam karetva mahasakkaram pavattesi. Jambudipavasino anusamvaccharam sannipatitva hatthimaham nama karimsu. Tada raja anando ahosi, hatthini mahamaya, vanacarako devadatto, matuposakahatthinago lokanatho. Idhapi danaparamiadayo yatharaham niddharetabba. Silaparami pana atisayavatiti sa eva desanam arulha. Tatha tiracchanayoniyam uppannopi brahmapubbadevapubba- cariyaahuneyyadibhavena sabbannubuddhenapi pasatthabhavanurupam matuya garucittam upatthapetva "mata namesa puttassa bahupakara, tasma matupatthanam nama panditena pannattan"ti manasikatva anekesam hatthisahassanam issaradhipati mahanubhavo yuthapati hutva tehi anuvattiyamano ekakavihare antarayam aganetva yutham pahaya ekako hutva upakarikhettam pujessamiti matuposanam, maggamulhapurisam disva anukampaya tam gahetva manussagocarasampapanam, tena ca kataparadhasahanam, hatthacariyappamukhanam attanam @Footnote: 1 khu.ja. 27/12/138 2 cha.Ma. gune

--------------------------------------------------------------------------------------------- page139.

Bandhitum agatapurisanam samatthopi samano santasanamattenapi 1- tesam pilana bhavissati, mayhanca silassa khandadibhavoti tatha akatva sudantena opavayho viya sukheneva gahanupagamanam, mataram vina na kinci ajjhoharissamiti sattahampi anaharata, iminapaham bandhapitoti cittam anuppadetva rajanam mettaya pharanam, tassa ca nananayehi dhammadesanati evamadayo idha mahapurisassa gunanubhava vibhavetabba 2- tena vuttam:- "evam acchariya ete abbhuta ca mahesino .pe. Pagevanukiriya tesam dhammassa anudhammato"ti matuposakacariyavannana nitthita. -----------------


             The Pali Atthakatha in Roman Book 52 page 133-139. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=52&A=2909&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=52&A=2909&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=33&i=219              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=33&A=8952              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=33&A=11694              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=33&A=11694              Contents of The Tipitaka Volume 33 http://84000.org/tipitaka/read/?index_33

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]