ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 52 : PALI ROMAN Cariya.A. (paramatthadi.)

                       10. Sankhapalacariyavannana
      [85] Punaparam yada homi        sankhapalo mahiddhiko
           dathavudho ghoraviso       dvijivho uragabhibhu.
      [86] Catuppathe mahamagge       nanajanasamakule
           caturo ange adhitthaya     tattha vasam akappayim.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page203.

[87] Chaviya cammena mamsena nharuhi atthikehi va yassa etena karaniyam dinnamyeva haratu soti. 1- #[85] Dasame sankhapalotiadisu ayam sankhepattho:- devabhogasampattisadisaya mahatiya nagiddhiya samannagatatta mahiddhiko. Hettha dve, upari dveti catasso datha avudha etassati dathavudho. Uggatejavisataya ghoraviso. Nagayonisiddhahi dvihi jivhahi samannagatoti dvijivho. Mahanubhavanampi urena gamanato "uraga"ti laddhanamanam naganam adhipatibhavato uragabhibhu. #[86] Dvinnam magganam vinivijjhitva sandhibhavena gatatthanasankhate catuppathe. Aparaparam mahajanasancaranatthanabhute mahamagge. Tato eva mahajanasamakinnabhavena nanajanasamakule. Idani vakkhamananam catunnam anganam vasena caturo ange. Adhitthaya adhitthahitva, citte thapetva. Yadaham sankhapalo nama yathavuttarupo nagaraja homi, tada hettha vuttappakare thane vasam uposathavasavasena nivasam akappayim kappesim. Mahasatto hi danasiladipunnapasuto hutva bodhipariyesanavasena aparaparam devamanussagatisu samsaranto kadaci devabhogasadisasampattike nagabhavane nibbattitva sankhapalo nama nagaraja ahosi mahiddhiko mahanubhavo. So gacchante kale taya sampattiya vippatisari hutva manussayonim patthento uposathavasam vasi. Athassa nagabhavane vasantassa uposathavaso na sampajjati, silam sankilissati, tena so nagabhavana nikkhamitva kanhavannaya nadiya avidure mahamaggassa ca ekapadikamaggassa ca antare ekam vammikam parikkhipitva uposatham adhitthaya catuddasapannarasesu samadinnasilo "mama cammadini atthika ganhantu"ti attanam danamukhe vissajjetva @Footnote: 1 khu.cariya. 33/87/610

--------------------------------------------------------------------------------------------- page204.

Nipajjati, patipade nagabhavanam gacchati. Tena vuttam "punaparam yada homi, sankhapalo mahiddhiko"tiadi. 1- Tassattho vuttoyeva. #[87] Yam panettha chaviya cammenatiadikam "caturo ange adhitthaya"ti vuttam caturangadhitthanadassanam. Chavicammani hi idha ekamangam. Evam uposathavasam vasantassa mahasattassa digho addha vitivatto. Athekadivasam tasmim tatha silam samadiyitva nipanne solasa bhojaputta "mamsam aharissama"ti avudhahattha aranne caranta kinci alabhitva nikkhamanta tam vammikamatthake nipannam disva "mayam ajja godhapotakampi na labhimha, imam nagarajanam vadhitva khadissama"ti cintetva "maha kho panesa gayhamano palayeyyati yathanipannakamyeva nam bhogesu sulehi vijjhitva dubbalam katva ganhissama"ti sulani adaya upasankamimsu. Bodhisattassapi sariram mahantam ekadonikanavappamanam vattetva thapitasumanapupphadamam viya jinjukaphalasadisehi akkhihi jayasumanapupphasadisena ca sisena samannagatam ativiya sobhati. So tesam solasannam jananam padasaddena bhogantarato sisam niharitva rattakkhini ummiletva te sulahatthe agacchante disva "ajja mayham manoratho matthakam papunissati"ti attanam danamukhe niyyatetva "ime mama sariram sattihi kottetva chiddavachiddam karonte na olokessami"ti attano silakhandabhayena dalham adhitthanam adhitthahitva sisam bhogantare eva pavesetva nipajji. Atha nam te upagantva nangutthe gahetva akaddhanta bhumiyam patetva tikhinasulehi atthasu thanesu vijjhitva sakantaka kalavettayatthiyo 2- paharamukhehi pavesetva atthasu thanesu kajehi adaya mahamaggam patipajjimsu. Mahasatto sulehi vijjhanato patthaya ekatthanepi akkhini ummiletva te na olokesi. Tassa atthahi kajehi adaya niyamanassa sisam olambitva bhumim paharati. Atha nam "sisamassa @Footnote: 1 cha.Ma. "punaparam yada homi, sankhapalo"tiadi 2 Si. talavettayatthiyo

--------------------------------------------------------------------------------------------- page205.

Olambati"ti mahamagge nipajjapetva sukhumena sulena nasapute vijjhitva rajjukam pavesetva sisam ukkhipitva kajakotiyam laggetva punapi ukkhipitva maggam patipajjimsu. Tena vuttam:- [88] "addasamsu bhojaputta khara ludda akaruna upaganchum mamam tattha dandamuggarapanino. [89] Nasaya vinivijjhitva nangutthe pitthikandake kaje aropayitvana bhojaputta harimsu mam. [90] Sasagarantam pathavim sakananam sapabbatam icchamano cahantattha nasavatena jhapaye. [91] Sulehi vijjhayantepi kottayantepi sattibhi bhojaputte na kuppami esa me silaparami"ti. #[88-89] Tattha bhojaputtati luddaputta. Kharati kakkhala, pharusakayavacikammanta. Luddati daruna, ghoramanasa. Akarunati nikkaruna. Dandamuggarapaninoti caturassadandahattha. Nasaya vinivijjhitvati rajjukam pavesetum sukhumena sulena nasapute vijjhitva. Nangutthe pitthikantaketi nangutthappadese tattha tattha pitthikantakasamipe ca vinivijjhitvati sambandho. Kaje aropayitvanati atthasu thanesu vinivijjhitva baddhesu atthasu vettalatamandalesu ekekasmim ovijjhitam 1- ekekam kajam dve dve bhojaputta attano attano khandham aropetva. #[90] Sasagarantam pathavinti samuddapariyantam mahapathavim. Sakananam sapabbatanti saddhim kananehi pabbatehi cati sakananam sapabbatanca. Nasavatena jhapayeti sacaham @Footnote: 1 Si. ovijjhitva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page206.

Icchamano icchanto kujjhitva nasavatam vissajjeyyam, samuddapariyantam sakananam sapabbatam imam mahapathavim jhapeyyam, saha nasavatavissajjanena charikam kareyyam, etadiso tada mayham anubhavo. #[91] Evam santepi sulehi vinivijjhante, kottayantepi sattibhi. Bhojaputte na kuppamiti dubbalabhavakaranattham vettalatapavesanatthanca saradaruhi tacchetva katehi tikhinasulehi atthasu thanesu vijjhantepi dubbalabhavakaranattham tikhinahi sattihi tahim tahim kottayantepi bhojaputtanam luddanam na kuppami. Esa me silaparamiti evam mahanubhavassa tatha adhitthahantassa ya me mayham silakhandabhayena tesam akujjhana, esa ekanteneva jivitanirapekkhabhavena pavatta mayham silaparami, silavasena paramatthaparamiti attho. Tatha pana bodhisatte tehi niyamane mithilanagaravasi alaro nama kutumbiko pancasakatasatani adaya sukhayanake nisiditva gacchanto te bhojaputte mahasattam harante disva karunnam uppadetva te ludde pucchi "kissayam nago niyati, netva cimam kim karissatha"ti. Te "imassa nagassa mamsam sadunca mudunca thulanca pacitva khadissama"ti ahamsu. Atha so tesam solasavahagone 1- pasatam pasatam suvannamasake sabbesam nivasanaparupanani bhariyanampi tesam vatthasaranani datva "samma ayam mahanubhavo nagaraja, attano silagunena tumhakam na dubbhi, imam kilamentehi bahum tumhehi apunnam pasutam, vissajjetha"ti aha. Te "ayam amhakam manapo bhakkho, bahu ca no uraga bhuttapubba, tathapi tava vacanam amhehi pujetabbam, tasma imam nagam vissajjessama"ti vissajjetva mahasattam bhumiyam nipajjapetva attano kakkhalataya ta kantakacita avuta kalavettalata kotiyam gahetva akaddhitum arabhimsu. @Footnote: 1 Ma. solasabhojaputtanam vahagone

--------------------------------------------------------------------------------------------- page207.

Atha so nagarajanam kilamantam disva akilamentova asina lata chinditva darakanam kannavedhato patiharananiyamena 1- adukkhapento sanikam nihari. Tasmim kale te bhojaputta yam bandhanam tassa natthuto pavesetva patimukkam, tam bandhanam sanikam mocayimsu. Mahasatto muhuttam pacinabhimukho gantva assupunnehi nettehi alaram olokesi. Ludda thokam gantva "urago dubbalo, matakale gahetvava nam gamissama"ti niliyimsu. Alaro mahasattassa anjalim paggayha "gaccheva kho tvam mahanaga, ma tam ludda puna gahesun"ti vadanto thokam tam nagam anugantva nivatti. Bodhisatto nagabhavanam gantva tattha papancam akatva mahantena parivarena nikkhamitva alaram upasankamitva nagabhavanassa vannam kathetva tam tattha netva tihi kannasatehi saddhim mahantamassa yasam datva dibbehi kamehi santappesi. Alaro nagabhavane ekavassam vasitva dibbe kame paribhunjitva "icchamaham samma pabbajitun"ti nagarajassa kathetva pabbajitaparikkhare gahetva tato nikkhamitva himavantappadesam gantva pabbajitva tattha ciram vasitva aparabhage carikam caranto baranasim patva baranasiranna samagato tena acarasampattim 2- nissaya pasannena "tvam ularabhoga manne kula pabbajito, kena nu kho karanena pabbajitosi"ti puttho attano pabbajjakaranam kathento luddanam hatthato bodhisattassa vissajjapanam adim katva sabbam pavattim ranno acikkhitva:- "dittha maya manusakapi kama asassata viparinamadhamma adinavam kamagunesu disva saddhayaham pabbajitomhi raja. Dumapphalaniva patanti manava dahara ca vuddha 3- ca sarirabheda @Footnote: 1 Si. vattiharananiyamena 2 Ma. akarasampattim 3 cha.Ma. vuddha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page208.

Etampi disva pabbajitomhi raja apannakam samannameva seyyo"ti 1- imahi gathahi dhammam desesi. Tam sutva raja:- "addha have sevitabba sapanna bahussuta ye bahuthanacintino naganca sutvana tavancalara kahami punnani anappakani"ti 2- aha. Athassa tapaso:- "addha have sevitabba sapanna bahussuta ye bahuthanacintino naganca sutvana mamanca raja karohi punnani anappakani"ti 2- evam dhammam desetva tattheva cattaro vassanamase vasitva puna himavantam gantva yavajivam cattaro brahmavihare bhavetva brahmalokupago ahosi. Bodhisattopi yavajivam uposathavasam vasitva saggapuram puresi. Sopi raja danadini punnani katva yathakammam gato. Tada alaro sariputtatthero ahosi, baranasiraja anandatthero, sankhapalanagaraja lokanatho. @Footnote: 1 khu.ja. 27/191-2/452 2 khu.ja. 27/193/452

--------------------------------------------------------------------------------------------- page209.

Tassa sarirapariccago danaparami, tatharupenapi visatejena samannagatassa tatharupayapi pilaya sati silassa abhinnata silaparami, devabhogasampattisadisam bhogam pahaya nagabhavanato nikkhamitva samanadhammakaranam nekkhammaparami, "danadiattham idancidanca katum vattati"ti samvidahanam pannaparami, kamavitakkavinodanam adhivasanaviriyanca viriyaparami, adhivasanakhanti khantiparami, saccasamadanam saccaparami, acalasamadanadhitthanam adhitthanaparami, bhojaputte upadaya sabbasattesu mettanuddayabhavo mettaparami, vedanaya sattasankharakatavippakaresu ca 1- majjhattabhavo upekkhaparamiti evam dasa paramiyo labbhanti. Silaparami pana atisayavatiti katva sa eva desanam arulha. Tatha idha bodhisattassa gunanubhava "yojanasatike nagabhavanatthane"tiadina bhuridattacariyayam 2- vuttanayeneva yatharaham vibhavetabbati. Sankhapalacariyavannana nitthita. Eteti ye hatthinagacariyadayo imasmim vagge niddittha anantaragathaya ca "hatthinago bhuridatto"tiadina uddanavasena sangahetva dassita nava cariya, te sabbe visesato silaparamipuranavasena pavattiya silam balam etesanti silabala. Silassa paramatthaparamibhutassa parikkharanato santanassa ca paribhavanavasena abhisankharanato parikkhaRa. Ukkamsagataya 3- silaparamatthaparamiya asampunnatta padeso etesam atthi, na nippadesoti padesika sappadesa. Kasmati ce? aha "jivitam parirakkhitva, silani anurakkhisan"ti, yasma etesu hatthinagacariyadisu aham attano jivitam ekadesena parirakkhitvava silani anurakkhim. Jivitam na sabbatha pariccajim, ekanteneva pana sankhapalassa me sato sabbakalampi jivitam yassa kassaci niyyattam, sankhapalanagarajassa pana me mahanubhavassa uggavisatejassa sato samanassa sabbakalampi tehi luddehi @Footnote: 1 Si.sattakatavippakaresu ca 2 khu.cariya. 33/11-9/601-2 3 Ma. ukkatthasangahako

--------------------------------------------------------------------------------------------- page210.

Samagame tato pubbepi pacchapi sato evam puggalavibhagam akatva yassa kassaci silanurakkhanatthameva jivitam ekamseneva niyyattam niyatitam danamukhe nissattham, tasma sa silaparamiti yasma cetadevam, tasma tena karanena sa paramatthaparamibhavam patta mayham silaparamiti dassetiti. Paramatthadipaniya cariyapitakasamvannanaya dasavidhacariyasangahassa visesato silaparamivibhavanassa dutiyavaggassa atthavannana nitthita. -----------------


             The Pali Atthakatha in Roman Book 52 page 202-210. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=52&A=4484&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=52&A=4484&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=33&i=228              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=33&A=9134              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=33&A=11896              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=33&A=11896              Contents of The Tipitaka Volume 33 http://84000.org/tipitaka/read/?index_33

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]