ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 53 : PALI ROMAN Sangani.A. (atthasalini)

                    Abyakatapadaahetukakusalavipakavannana
     [431] Idani abyakatapadam bhajetva dassetum "katame dhamma abyakata"tiadi
araddham. Tattha catubbidham abyakatam vipakam kiriyam rupam nibbananti. Tesu
vipakabyakatam, vipakabyakatepi kusalavipakam, tasmimpi parittavipakam, tasmimpi
ahetukam, tasmimpi pancavinnanam, tasmimpi dvarapatipatiya cakkhuvinnanam,
tassapi thapetva dvararammanadisadharanapaccayam asadharanakammapaccayavaseneva
uppattim dipetum "kamavacarassa kusalassa kammassa katatta"tiadi vuttam. Tattha
katattati katakarana. Upacitattati acitatta vaddhitakarana. Cakkhuvinnananti
karanabhutassa cakkhussa vinnanam, cakkhuto va pavattam cakkhusmim va nissitam
vinnananti cakkhuvinnanam. Parato sotavinnanadisupi eseva nayo.
     Tattha cakkhusannissitarupavijananalakkhanam cakkhuvinnanam, rupamattarammanarasam,
rupabhimukhabhavapaccupatthanam, ruparammanaya kiriyamanodhatuya apagamanapadatthanam.
Parato agatani sotadisannissitasaddadivijananalakkhanani sotaghanajivhakayavinnanani,
saddadimattarammanarasani, saddadiabhimukhabhavapaccupatthanani,
saddadiarammananam kiriyamanodhatunam apagamanapadatthanani.
@Footnote: 1 cha.Ma. panetam
     Idha padapatipatiya dasa padani honti, aggahitaggahanena satta. Tesu
panca avibhattikani, dve savibhattikani. Tesu cittam phassapancakavasena ceva
indriyavasena ca dvisu thanesu vibhattim gacchati. Vedanaphassapancakajjhanangaindriya-
vasena tisuyeva. Rasayopi imeva tayo honti. Yevapanako eko
manasikarova.
     [436] Niddesavare cakkhuvinnanam "pandaran"ti vatthuto vuttam. Kusalanhi
attano parisuddhataya pandaram nama, akusalam bhavanganissandena, vipakam 1-
vatthupandarataya pandaram nama. 1-
     [438] Cittekaggataniddese "cittassa thiti"ti ekameva 2- padam vuttam.
Idampi hi dubbalam cittam, pavattatthitimattamevettha 3- labbhati,
santhitiavatthitibhavam papunitum na sakkoti. Sangahavare jhanangamaggangani na
uddhatani. Kasma? vitakkapacchimakam hi jhanam nama, hetupacchimako maggo nama,
pakatiya avitakkacitte jhanangam na labbhati, ahetukacitte ca maggangam. 4- Tasma
idha ubhayampi na uddhatam. Sankharakkhandho panettha 5- caturangikoyeva bhajito.
Sunnatavaro pakatikoyeva. Sotavinnanadiniddesapi iminava nayena veditabba.
     Kevalanhi cakkhuvinnanadisu upekkha bhajita, kayavinnane sukhanti
ayamettha viseso. Sopi ca ghattanavasena hotiti veditabbo. Cakkhudvaradisu hi
catusu upadarupameva upadarupam ghatteti, upadarupeyeva upadarupam ghattente
patighattananighamso balava na hoti, catunnam adhikaraninam upari cattaro
kappasapicupinde thapetva picupindeneva 6- pahatakalo viya phutthamattameva hoti,
vedana majjhattatthane titthati. Kayadvare pana bahiddha mahabhutarammanam
ajjhattikam kayappasadam ghattetva pasadapaccayesu mahabhutesu patihannati, yatha
@Footnote: 1-1 cha.Ma. vatthupandaratta      2 Ma. ettakameva          3 cha.Ma. pavattitthiti....
@4 cha.Ma. maggangani           5 cha.Ma. sankharakkhandhopettha  6 cha.Ma. picupindeheva
Adhikaranimatthake kappasapicupindam thapetva kutena paharantam 1- kappasapicupindam
chinditva kutam adhikaranim ganhatiti nighamso balava hoti, evameva patighattananighamso
balava hoti. Itthe arammane sukhasahagatam kayavinnanam uppajjati,
anitthe dukkhasahagatam.
     Imesam pana pancannam cittanam vatthudvararammanani nibaddhaneva 2-
honti, vatthadisankamanam namettha natthi. Kusalavipakacakkhuvinnanam hi cakkhuppasadam
vatthum katva itthe ca itthamajjhatte ca catusamutthanikaruparammane dassanakiccam
sadhayamanam cakkhudvare thatva vipaccati, sotavinnanadini sotappasadadayo 3- vatthum
katva itthaitthamajjhattesu saddadisu savanaghayanasayanaphusanakiccani sadhayamanani
sotadvaradisu thatva vipaccanti. Saddo panettha dvisamutthanikoyeva hoti.
     [455] Manodhatuniddese sabhavasunnatanissattatthena manoyeva dhatu
manodhatu, sa cakkhuvinnanadinam anantaram rupadivijananalakkhana, rupadinam
sampaticchannarasa, tathabhavapaccupatthana, cakkhuvinnanadiapagamanapadatthana.
Idha dhammuddese dvadasa padani honti, aggahitaggahanena nava. Tesu satta
avibhattikani, dve savibhattikani. Adhimokkho manasikaroti dve yevapanaka.
Vitakkaniddeso abhiniropanam papetva thapito. Yasma panetam cittam nevakusalam
nakusalam, tasma "sammasankappo"ti va "micchasankappo"ti va na vuttam.
Sangahavare labbhamanampi jhanangam pancavinnanasote patitva gatanti, maggangam
pana na labbhatievati na uddhatam. Sunnatavaro pakatikoyeva. Imassa cittassa
vatthu nibaddham, hadayavatthumeva hoti. Dvararammanani anibaddhani. Tattha kincapi
dvararammanani sankamanti, thanam pana ekam. Sampaticchannakiccameva hetam hoti.
Idanhi pancadvare pancasu arammanesu sampaticchannam hutva vipaccati.
@Footnote: 1 cha. paharantassa, Ma. paharante   2 Ma. nibandhaneva    3 cha.Ma. sotapasadadini
Kusalavipakesu cakkhuvinnanadisu niruddhesu tamsamanantara taneva thanappattani
ruparammanadini sampaticchati.
     [469] Manovinnanadhatuniddesesu pathamamanovinnanadhatuya pitipadam
adhikam, vedanapi somanassavedana hoti. Ayanhi ittharammanasmimyeva pavattatiti. 1-
Dutiyamanovinnanadhatu itthamajjhattarammane. Tasma tattha "upekkha vedana
hoti"ti padani manodhatuniddesasadisaneva. Ubhayatthapi pancavinnanasote
patitva gatattayeva jhanangani na uddhatani, tatha 2- maggangani alabhatoyeva. Sesam
sabbattha vuttanayeneva veditabbam. Lakkhanadito panesa duvidhapi manovinnanadhatu
ahetukavipaka chalarammanavijananalakkhana, santiranadirasa, tathabhavapaccupatthana,
hadayavatthupadatthanati veditabba.
     Tattha pathama dvisu thanesu vipaccati. Sa hi pancadvare kusalavipaka-
cakkhuvinnanadianantaram vipakamanodhatuya tam arammanam sampaticchitva niruddhaya
tasmimyevarammane 3- santiranakiccam sadhayamana pancadvaresu patva 4- vipaccati.
Chasu dvaresu pana balavarammane tadarammana 5- hutva vipaccatiti. 6- Katham? yatha
Hi candasote tiriyam navaya gacchantiya udakam chijjitva thokam thanam navam
anubandhitva yathasotameva gacchati, evameva chasu dvaresu balavarammane
palobhayamane apatham gate javanam javati, tasmim javite bhavangassa varo. Idam
pana cittam bhavangassa varam adatva javanena gahitarammanam gahetva ekam dve
cittavare pavattitva bhavangameva otarati. Gavakkhandhe nadim tarantepi evameva
upama vittharetabba. Evamesa yam javanena gahitarammanam, tasseva gahitatta
tadarammanam nama hutva vipaccati.
@Footnote: 1 cha.Ma. iti-saddo na dissati     2 cha.Ma. ayam saddo na dissati    3 Ma. tadarammane
@4 cha.Ma. thatva               5 Si. tadarammanam
@6 cha.Ma. iti-saddo na dissati
     Dutiya pana pancasu thanesu vipaccati. Katham? manussaloke tava
jaccandhajaccabadhirajaccajalajaccummattakaubhatobyanjanakanapumsakanam patisandhiggahanakale
patisandhi hutva vipaccati, patisandhiya vitivattaya yavatayukam bhavangam hutva
vipaccati, itthamajjhatte pancarammanavithiya santiranam hutva, balavarammane
chadvaresu tadarammanam hutva, maranakale cuti hutvati imesu pancasu thanesu
vipaccatiti.
                      Manovinnanadhatudvayam nitthitam.
                         --------------



             The Pali Atthakatha in Roman Book 53 page 319-323. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=53&A=7976&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=53&A=7976&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=34&i=338              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=34&A=3023              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=34&A=2572              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=34&A=2572              Contents of The Tipitaka Volume 34 http://84000.org/tipitaka/read/?index_34

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]