ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 53 : PALI ROMAN Sangani.A. (atthasalini)

                         Catukkaniddesavannana
     [966] Catubbidhasangahavasane ditthadipacchimapadassa bhedabhavena adito
patthaya puccham akatva "rupayatanam dittham saddayatanam sutan"tiadi vuttam. Tattha
rupayatanam cakkhuna oloketva dakkhitum sakkati dittham nama jatam. Saddayatanam
sotena saddam 3- sutva  janitum sakkati sutam nama jatam. Gandhayatanadittayam
ghanajivhakayehi patva gahetabbato munitva janitabbatthena mutam nama jatam,
phusitva vinnanuppattikaranato mutam namatipi vuttam. Sabbameva pana rupam
manovinnanena janitabbanti manasa vinnatam nama jatam.
@Footnote: 1 ka. vedanadayo       2 Si. pasadaghattanavasena    3 cha.Ma. ayam patho na dissati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page397.

Pancakaniddesavannana [967] Pancavidhasangahaniddese kakkhalanti thaddham. Kharameva kharagatam, pharusanti attho. Itare dvepi sabhavaniddesayeva. 1- Ajjhattanti niyakajjhattam. Bahiddha vati bahiram. Upadinnanti na kammasamutthanameva, avisesena pana sariratthakassetam 2- gahanam. Sariratthakam hi upadinnam va hotu anupadinnam va, adinnagahitaparamatthavasena sabbam upadinnameva nama jatam. 3- [969] Tejogatanti sabbatejesu gatam unhattalakkhanam, tejoeva va tejobhavam gatanti tejogatam. Usmati usmakaro. Usmagatanti usmabhavam gatam, usmakarassetam namam. Usumanti balavausma. Usumameva usumabhavam gatanti usumagatam. [970] Vayanakavasena vayo. Vayova vayobhavam gatatta vayogatam. Thambhitattanti uppalanalatacadinam viya vatapunnanam thambhitabhavo rupassa. Chakkadiniddesavannana [972-3] Chabbidhadisangahanam tinnam osanapadassa bhedabhavato adito patthaya apucchitvava niddeso kato. Tattha cakkhuvinnanena janitum sakkati cakkhuvinneyyam .pe. Manovinnanena janitum sakkati manovinneyyam. Tividhaya manodhatuya janitum sakkati manodhatuvinneyyam. Sabbam rupanti ettha yasma ekam rupampi manovinnanadhatuya ajanitabbam nama natthi, tasma "sabbam rupan"ti vuttam. Sammasambuddhena hi abhidhammam patva nayam katum yuttatthane nayo akato nama natthi. Idanca ekassa rupassapi manovinnanadhatuya ajanitabbassa 4- abhavena nayam katum yuttatthanam nama, tasma nayam karonto "sabbam rupan"ti aha. [974] Sukhasamphassoti sukhavedanapatilabhapaccayo. Dukkhasamphassoti dukkhavedanapatilabhapaccayo. Idhapi photthabbarammanassa sukhadukkhassa sabbhavato ayam nayo dinno. @Footnote: 1 Si.,Ma. bhavaniddesa 2 Ma. sariratthakasseva @3 cha.Ma. ayam patho na dissati 4 Si. avijanitabbassa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page398.

Navakadiniddesavannana [975] Navake pana na 1- indriyarupassa nama atthitaya nayo dinno, tasseva sappatighaappatighataya dasake nayo dinno. Ekadasake addhekadasa ayatanani vibhattani, tesam tesam niddesavaro 2- hettha vuttanayena vittharato veditabbo. 3- Sesam sabbattha uttanatthameva. ------------- Pakinnakakatha imesu pana rupesu asammohattham samodhanam samutthanam parinipphannanca sankhatanti idam pakinnakam veditabbam. Tattha samodhananti sabbameva hi 4- rupam samodhanato cakkhayatanam .pe. Kabalinkaro aharo, photthabbayatanam, apodhatuti pancavisatisankhyam hoti. Tam vatthurupena saddhim chabbisatisankhyam veditabbam, ito annam rupam nama natthiti. 5- Keci pana "middhavadino 6- middharupam nama atthi"ti vadanti. Te "addha munisi sambuddho, natthi nivarana tava"tiadini 7- vatva "middharupam nama natthi"ti patisedhetabba. Apare "balarupena saddhim sattavisati, sambhavarupena saddhim atthavisati, jatirupena saddhim ekunatimsati, rogarupena saddhim samatimsa rupani"ti vadanti. Tepi tesam visum abhavam dassetva patikkhipitabba. Vayodhatuya hi gahitaya balarupam gahitameva, annam balarupam nama natthi. Apodhatuya sambhavarupam, upacayasantatihi jatirupam, jarataniccataya gahitaya 8- rogarupam gahitameva, annam rogarupam nama natthi, yopi kannarogadiabadho, so visamapaccayasamutthitadhatumattameva, na anno tattha rogo nama atthiti samodhanato chabbisatimeva rupani. @Footnote: 1 cha.Ma. ayam saddo na dissati 2 cha.Ma. niddesavara @3 cha.Ma. veditabba 4 cha.Ma. hidam @5 cha.Ma. iti-saddo na dissati 6 cha.Ma. ayam patho na dissati @7 khu.su. 25/547/441 8 cha.Ma. jarataaniccatahi gahitahi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page399.

Samutthananti kati rupani katisamutthanani? dasa ekasamutthanani, ekam dvisamutthanam, tini tisamutthanani, nava catusamutthanani, dve na kenaci samutthahanti. Tattha cakkhuppasado .pe. Jivitindriyanti imani attha ekantena 1- kammatova samutthahanti. Kayavinnatti, vacivinnattiti dvayam ekantena cittato samutthatiti dasa ekasamutthanani nama. Saddo ututo ca cittato ca samutthatiti eko dvisamutthano nama. Tattha avinnanakasaddo ututo samutthati, savinnanakasaddo cittato. Lahutadittayam pana utucittaharehi samutthatiti tini tisamutthanani nama. Avasesani nava rupani tehi kammena cati catuhi samutthahantiti nava catusamutthanani nama. Jarataaniccata pana etesam 2- ekatopi na samutthahantiti dve na kenaci samutthahanti nama. Kasma? ajayanato, na hi etani jayanti. Kasma? jatassa pakabhedatta, uppannam hi rupam arupam va bhijjatiti 3- avassam panetam sampaticchitabbam. Na hi uppannam rupam va arupam va akkhayam nama dissati. Yava pana na bhijjati, tavassa paripakoti siddhametam jatassa pakabhedattati. Yadi ca tani jayeyyum, tesampi pakabheda bhaveyyum. Na ca pako paccati, bhedo va bhijjatiti 4- jatassa pakabhedatta netam dvayam jayati. Tattha siya:- yatha "kammassa katatta"tiadiniddesesu "rupassa upacayo, rupassa santati"ti vacanena jati jayatiti sampaticchitam hoti, evam pakopi paccatu, bhedopi bhijjatuti. Na tattha jati jayatiti sampaticchitam, ye pana dhamma kammadihi nibbattanti, tesam abhinibbattibhavato jatiya tappaccayabhavavoharo anumato, na pana paramatthato jati jayati, jayamanassa hi abhinibbattimattam jayatiti. 5- Tattha siya:- yatheva jati yesam dhammanam abhinibbatti tappaccayabhavavoharam abhinibbattivoharanca labhati, tatha pakabhedapi yesam dhammanam pakabheda @Footnote: 1 cha.Ma. ekantam 2 cha.Ma. etesu 3 cha.Ma. rupam jirati bhijjatiti @4 Ma. bhedopi na ca bhijjatiti 5 cha.Ma. jatiti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page400.

Tappaccayabhavavoharam abhinibbattivoharanca labhantu, evam idampi dvayam kammadisamutthanamevati vattabbam bhavissatiti? na pakabheda tam voharam labhanti. Kasma? janakapaccayanubhavakkhane abhavato. Janakapaccayananhi uppadetabbadhammassa uppadakkhaneyeva anubhavo, na tato uttarim. Tehi abhinibbattitadhammakkhanasmim ca jati pannayamana tappaccayabhavavoharam abhinibbattivoharanca labhati tasmim khane sabbhavato. Na itaradvayam tasmim khane abhavatoti nevetam jayatiti vattabbam. "jaramaranam bhikkhave aniccam sankhatam paticcasamuppannan"ti 1- agatatta idampi dvayam jayatiti ce? na pariyayadesitatta. Tattha hi paticcasamuppannanam dhammanam jaramaranatta pariyayena tam paticcasamuppannanti vuttam. Yadi evam tayampetam ajatatta sasavisanam viya natthi, nibbanam viya niccanti ce? na nissayapatibaddhavuttito. Pathaviadinam hi nissayanam bhave jatiadittayam pannayati, tasma na natthi. Tesanca abhave na pannayati, tasma na niccam. Etampi ca abhinivesam patisedhetumeva idam vuttam "jaramaranam bhikkhave aniccam sankhatam paticcasamuppannan"ti. 1- Evamadihi nayehi tani dve rupani na kehici samutthahantiti veditabbani. 2- Apica samutthananti ettha ayamannopi attho, tassayam matika:- kammajam, kammapaccayam, kammapaccayautusamutthanam, aharasamutthanam, aharapaccayam, aharapaccayautusamutthanam, utusamutthanam, utupaccayam, utupaccayautusamutthanam, cittasamutthanam, cittapaccayam, cittapaccayautusamutthananti. Tattha cakkhuppasadadi atthavidham rupam saddhim hadayavatthuna kammajam nama. Kesamassu hatthidanta assabala camaribalati 3- evamadi kammapaccayam nama. Cakkaratanam devatanam uyyanavimanadiniti evamadi kammapaccayautusamutthanam nama. @Footnote: 1 sam.ni. 16/20/26 2 cha.Ma. veditabbam 3 Ma. camarivalati, cha. camaravalati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page401.

Aharato samutthitam suddhatthakam aharasamutthanam nama. Kabalinkaro aharo dvinnampi rupasantatinam paccayo hoti aharasamutthanassa ca upadinnassa ca. Aharasamutthanassa janako hutva paccayo hoti, kammajassa anupalako hutvati idam aharanupalitam kammajarupam aharapaccayam nama. Visabhagaharam sevitva atape gacchantassa 1- kalakutthadini 2- uppajjanti, idam aharapaccayautusamutthanam nama. Ututo samutthitam suddhatthakam utusamutthanam nama. Tasmimpi utu annam atthakam samutthapeti, idam utupaccayam nama. Tasmimpi utu annam atthakam samutthapeti, idam utupaccayautusamutthanam nama. Evam tissoyeva santatiyo ghattetum sakkoti, na tato param. Imamattham anupadinnakenapi dipetum vattati. Utusamutthano nama balahako. Utupaccaya nama vutthidhaRa. Deve pana vutthe bijani viruhanti, pathavi gandham muncati, pabbata nila khayanti, samuddo vaddhati, etam utupaccayautusamutthanam nama. Cittato samutthitam suddhatthakam cittasamutthanam nama. "pacchajata cittacetasika dhamma purejatassa imassa kayassa pacchajatapaccayena paccayo"ti 3- idam cittapaccayam nama. "akase antalikkhe hatthimpi dassenti, assampi dassenti, rathampi dassenti, vividhampi senabyuham dassenti"ti 4- idam cittapaccayautusamutthanam nama. Parinipphannanti pannarasa rupa parinipphanna 5- nama, dasa rupa aparinipphanna nama. Yadi aparinipphanna, asankhata nama bhaveyyum, tesamyeva pana rupanam kayavikaro kayavinnatti nama, vacivikaro vacivinnatti nama. Chiddam vivaram akasadhatu nama, lahubhavo lahuta nama. Mudubhavo muduta nama, kammannabhavo @Footnote: 1 Ma. vasantassa 2 cha.Ma. tilakakalakutthadini 3 abhi. 40/11/7 @4 khu.pati. 31/693/601 (sya) 5 cha.Ma. rupani parinipphannani. evamuparipi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page402.

Kammannata nama, nibbatti upacayo nama, pavatti santati nama, jiranakaro jarata nama, hutva abhavakaro aniccata namati sabbam parinipphannam sankhatameva hotiti. Pakinnakakatha nitthita. Atthasaliniya dhammasangahatthakathaya rupakandavannana nitthita. ------------


             The Pali Atthakatha in Roman Book 53 page 396-402. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=53&A=9876&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=53&A=9876&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=34&i=634              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=34&A=5389              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=34&A=4893              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=34&A=4893              Contents of The Tipitaka Volume 34 http://84000.org/tipitaka/read/?index_34

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]