ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 54 : PALI ROMAN Vibhanga.A. (sammoha.)

page536.

3. Tikaniddesavannana [909] Tikaniddese tihi akusalamulehi tivattamulasamudacaro kathito, akusalavitakkadisu vitakkanavasena vitakko, sanjananavasena sanna, sabhavatthena dhatuti veditabba. Duccaritaniddese pathamanayo kammapathavasena vibhatto, dutiyo sabbasangahikakammavasena, tatiyo nibbattitacetanavaseneva. [914] Asavaniddese suttantapariyayena tayova asava kathita. [919] Esananiddese sankhepato tattha katama kamesanatiadina nayena vutto kamagavesanarago kamesana. Yo bhavesu bhavacchandotiadina nayena vutto bhavagavesanarago bhavesana. Sassato lokotiadina nayena vutta ditthigatikasammatassa brahmacariyassa gavesana ditthi brahmacariyesanati veditabba. Yasma ca na kevalam ragaditthiyoeva esana, tadekattham pana kammampi esanayeva. Tasma tam dassetum dutiyanayo vibhatto. Tattha tadekatthanti sampayuttekattham veditabbam. Tattha kamaragekattham kamavacarasattanameva pavattati, bhavaragekattham pana mahabrahmanam. Samapattito vutthaya cankamantanam jhananganam assadanakale akusalam kayakammam hoti, "aho sukham aho sukhan"ti vacam bhinditva assadanakale vacikammam, kayangavacangani acopetva manasava assadanakale manokammam. Antaggahikaditthivasena pana sabbesampi ditthigatikanam cankamanadivasena tani hontiyeva. [920] Vidhaniddese "kathamvidham silavantam vadanti, kathamvidham pannavantam vadanti"tiadisu 1- akarasanthanam vidha nama. "ekavidhena nanavatthu"tiadisu 2- kotthaso. "vidhasu na vikampati"tiadisu 3- mano. Idhapi manova vidha nama. @Footnote: 1 sam.sa. 15/95/61 2 abhi. 35/751/377 3 khu.thera. 26/1079/404

--------------------------------------------------------------------------------------------- page537.

So hi seyyadivasena vidahanato vidhati vuccati, thapanatthena va vidha. Tasma "seyyo ahan"ti 1- evamuppanna manavidha manathapana seyyohamasmiti vidhati veditabba. Sesapadadvayesupi eseva nayo. [921] Bhayaniddese jatim paticca bhayanti jatipaccaya uppannabhayam. Bhayanakanti akaraniddeso. Chambhitattanti bhayavasena gattacalanam. Lomahamsoti lomanam hamsanam uddhaggabhavo. Imina padadvayena kiccato bhayam dassetva puna cetaso utrasoti sabhavato dassitam. [922] Tamaniddese vicikicchasisena avijja kathita. "tamandhakaro sammoho, avijjogho mahabbhayo"ti vacanato hi avijja tamo nama. Tinnam pana addhanam vasena desanasukhataya vicikicchasisena desana kata. Tattha "kinnu kho aham atite khattiyo ahosim, udahu brahamno, vesso, suddo, kalo, odato, rasso, digho"ti kankhanto atitam addhanam arabbha kankhati nama. "kinnu kho aham anagate khattiyo bhavissami, udahu brahamno, vesso .pe. Digho"ti kankhanto anagatam addhanam arabbha kankhati nama. "kinnu kho aham etarahi khattiyo, udahu brahmano, vesso, suddo, kim va aham rupam, udahu vedana, sanna, sankhara, vinnanan"ti kankhanto paccuppannam addhanam arabbha kankhati nama. Tattha kincapi khattiyo va attano khattiyabhavam .pe. Suddo va suddabhavam ajananako nama natthi, jivaladdhiko pana sabbo 2- khattiyajivadinam vannadibhedam sutva "kidiso nu kho amhakam abbhantare jivo, kinnu kho nilako, udahu pitako, lohitako, odato, caturamso, chalamso, atthamso"ti kankhanto evam kankhati nama. @Footnote: 1 cha.Ma. seyyohamasmiti 2 cha.Ma. satto

--------------------------------------------------------------------------------------------- page538.

[923] Titthayatananiti titthabhutani ayatanani, titthiyanam va ayatanani. Tattha tittham nama dvasatthi ditthiyo. Titthiya nama yesam ta ditthiyo ruccanti khamanti. Ayatanattho hettha vuttoyeva. Tattha yasma sabbepi ditthigatika sanjayamana imesuyeva tisu thanesu sanjayanti, samosaramanapi etesuyeva samosaranti sannipatanti, ditthigatikabhave ca nesam etaniyeva karanani, tasma titthani ca tani sanjatanitiadina atthena ayatanani cati titthayatanani. Tenevatthena titthiyanam ayatananitipi titthayatanani. Purisapuggaloti satto. Kamanca purisotipi puggalotipi vutte sattoyeva vutto hoti, 1- ayam pana sammatikatha nama yo yatha janati, tassa tatha vuccati. Patisamvedetiti attano santane uppannam janati, patisamviditam karoti anubhavati va. Pubbe katahetuti pubbe katakarana, pubbe katakammapaccayeneva patisamvedetiti attho. Ayam niganthasamayo. Evamvadino pana te kammavedananca kiriyavedananca patikkhipitva ekam vipakavedanameva sampaticchanti. Pittasamutthanadisu 2- ca atthasu abadhesu satta patikkhipitva atthamamyeva sampaticchanti. Ditthadhammavedaniyadisu ca tisu kammesu dve patikkhipitva ekam aparapariyavedaniyameva sampaticchanti. Kusalakusalavipakakiriyasankhatasu ca catusu cetanasu vipakacetanamyeva sampaticchanti. Issaranimmanahetuti issaranimmanakarana, brahmuna va pajapatina va issarena nimmitatta patisamvedetiti attho. Ayam brahmanasamayo. Ayanhi tesam adhippayo:- ima tisso vedana paccuppanne attana katamulakena va anattimulakena va pubbe katena va ahetuappaccaya va patisamvedetum nama na sakka, issaranimmanakaranaeva pana ima patisamvedetiti. Evamvadino panete hettha vuttesu atthasu abadhesu ekampi asampaticchitva sabbe 3- @Footnote: 1 cha.Ma. ayam patho na dissati 2 khu.maha. 29/22/14 (sya) 3 cha.Ma. sabbam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page539.

Patibahanti. Tatha ditthadhammavedaniyadisupi sabbakotthasesu ekampi asampaticchitva sabbe patibahanti. Ahetuappaccayati hetunca paccayanca vina akaraneneva patisamvedetiti attho. Ayam ajivakasamayo. Evamvadino etepi hettha vuttesu karanesu ca byadhiadisu 1- ca ekampi asampaticchitva sabbam patikkhipanti. [924] Kincanati palibodha. Rago kincananti rago uppajjamano satte bandhati palibundheti, tasma kincananti vuccati. Dosamohesupi eseva nayo. Angananiti "udangane tattha papam avindun"ti 2- agatatthane bhumipadeso anganam. "tasseva rajassa va anganassa va pahanaya vayamati"ti 3- agatatthane yankinci malam va panko va. "sanganova samano"ti 4- agatatthane nanappakaro tibbakileso. Idhapi tadeva kilesanganam adhippetam. Teneva rago anganantiadimaha. Malaniti malinabhavakaranani. Rago malanti rago uppajjamano cittam malinam karoti, malam gahapeti, tasma malanti vuccati. Itaresupi dvisu eseva nayo. Visamaniddese yasma ragadisu ceva kayaduccaritadisu ca satta pakkhalanti, pakkhalita ca pana sasanatopi sugatitopi patanti, tasma pakkhalanapatahetuto rago visamantiadi vuttam. Aggiti anudahanatthena aggi. Ragaggiti rago uppajjamano satte anudahati jhapeti, tasma aggiti vuccati. Dosamohesupi eseva nayo. Tattha vatthuni:- eka kira daharabhikkhuni cittalapabbatavihare uposathagaram gantva @Footnote: 1 cha.Ma. byadhisu 2 khu.ja. 27/2/1 (sya) @3 Ma.mu. 12/184/155, an.dasaka. 24/51/73 4 Ma.mu. 12/57/32

--------------------------------------------------------------------------------------------- page540.

Dvarapalakarupam olokayamana thita, athassa anto rago uppanno, sa teneva jhayitva kalamakasi. Bhikkhuniyo gacchamana "ayam dahara thita, pakkosatha nan"ti ahamsu. Eka gantva "kasma thitasi"ti hatthe ganhi. Gahitamatta parivattitva patita. Idam tava ragassa anudahanataya vatthu. Dosassa pana anudahanataya manopadosika deva datthabba. Mohassa anudahanataya khiddapadosika deva datthabba. Mohanavasena hi tesam satisammoso hoti, tasma khiddavasena aharakalam ativattetva kalam karonti. Kasavati kasata niroja. Ragadisu ca kayaduccaritadisu ca ekampi panitam ojavantam natthi, tasma rago kasavotiadi vuttam. [925] Assadaditthiti assadasampayutta ditthi. Natthi kamesu dosoti kilesakamena vatthukamapatisevanadoso natthiti vadati. Patabyatanti patabbabhavam paribhunjanam ajjhoharanam. Evamvadi hi so vatthukamesu kilesakamam pivanto viya ajjhoharanto viya paribhunjati. Attanuditthiti attanam anugata ditthi. Micchaditthiti lamaka ditthi. Idani yasma ettha pathama sassataditthi hoti, dutiya sakkayaditthi, tatiya ucchedaditthi, tasma tamattham dassetum sassataditthi assadaditthitiadimaha. [926] Aratiniddeso ca vihesaniddeso ca vuttatthoyeva. Adhammassa cariya adhammacariya, adhammakarananti attho. Visama cariya visamacariya, visamassa va kammassa cariyati visamacariya. Dovacassatapapamittataniddesa vuttatthayeva. Puthunimittarammanesu pavattito nanattesu sanna nanattasanna. Yasma va annava kamasanna, anna byapadadisanna, tasma nanatta sannatipi nanattasanna. Kosajjapamadaniddesesu pancasu kamagunesu vissatthacittassa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page541.

Kusaladhammabhavanaya ananuyogavasena linavuttita kosajjam, pamajjanavasena pamattabhavo pamadoti veditabbo. Asantutthitadiniddesa vuttatthayeva. [931] Anadariyaniddese ovadassa anadiyanavasena anadarabhavo anadariyam. Anadariyanakaro anadarata. Sagaruvasam avasanatthena agaravabhavo agaravata. Sajetthakavasam avasanatthena appatissavata. Anaddati anadiyana. Anaddayanati anadiyanakaro. Anaddaya ayitassa bhavo anaddayitattam. Asilassa bhavo asilyam. Acittikaroti garucittikarassa akaranam. [932] Assaddhabhavo assaddhiyam. Asaddahanakaro asaddahana. Okappetva anupavisitva agahanam anokappana. Appasidanatthena anabhippasado. Avadannutati thaddhamacchariyavasena dehi karohiti vacanassa ajanana. 1- [934] Buddha ca buddhasavaka cati ettha buddhaggahanena paccekabuddhapi gahitava. Asametukamyatati tesam samipam agantukamata. Saddhammam asotukamyatati sattatimsa bodhipakkhiyadhamma saddhammo nama, tam asunitukamata. Anuggahetukamyatati na uggahetukamata. Uparambhacittatati uparambhacittabhavo. Yasma pana so atthato uparambhova hoti, tasma tam dassetum tattha katamo uparambhotiadi vuttam. Tattha uparambhanavasena uparambho. Punappunam uparambho anuparambho. Uparambhanakaro uparambhana. Punappunam uparambhana anuparambhana. Anuparambhitassa bhavo anuparambhitattam. Unnati hettha katva janana. Avannati avajanana. Paribhavanam paribhavo. Randhassa gavesita randhagavesita. Randham va gavesatiti randhagavesi, tassa bhavo randhagavesita. Ayam vuccatiti ayam pana paravajjanupassanalakkhano @Footnote: 1 cha.Ma. ajanata

--------------------------------------------------------------------------------------------- page542.

Uparambho nama vuccati. Yena samannagato puggalo yatha nama tunnakaro satakam pasaretva chiddameva oloketi, evameva parassa sabbepi gune makkhetva agunesuyeva patitthati. [936] Ayoniso manasikaroti anupayamanasikaro. Anicce niccanti anicceyeva vatthusmim idam niccanti evam pavatto. Dukkhe sukhantiadisupi eseva nayo. Saccavippatikulena vati catunnam saccanam ananulomavasena. Cittassa avattanatiadini sabbanipi avajjanasseva vevacananeva. Avajjananhi bhavangacittam avattetiti cittassa avattana. Anuavattetiti anvavattana. 1- Abhujatiti abhogo. Bhavangarammanato annam arammanam samannaharatiti samannaharo. Tadevarammanam attanam anubandhitva anubandhitva uppajjamane manasi karotiti manasikaro. Karotiti thapeti. Ayam vuccatiti ayam anupayamanasikaro uppathamanasikaralakkhano ayoniso manasikaroti vuccati. Tassa vasena puggalo dukkhadini saccani yathabhutato 2- avajjitum na sakkoti. Kummaggasevananiddese yam kummaggam sevato sevana kummaggasevanati vuccati, tam dassetum tattha katamo kummaggoti dutiyapuccha kata. Sesam sabbattha uttanamevati. Tikaniddesavannana nitthita. ---------------


             The Pali Atthakatha in Roman Book 54 page 536-542. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=54&A=12602&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=54&A=12602&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=35&i=926              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=35&A=12335              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=35&A=9879              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=35&A=9879              Contents of The Tipitaka Volume 35 http://84000.org/tipitaka/read/?index_35

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]