ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 55 : PALI ROMAN Panca.A. (paramatthadi.)

page406.

Paccayaniddesa 1. Hetupaccayaniddesavannana [1] Idani pana 1- sabbepi te paccaye udditthapatipatiya niddisitva dassetum hetupaccayoti hetu hetusampayuttakanam dhammanam tamsamutthanananca rupanam hetupaccayena paccayotiadimaha. Tattha hetupaccayoti catuvisatiya paccayesu nikkhittapatipatiya sabbapathamam bhajetabbassa ayam paduddharo. Sesapaccayesupi iminava nayena pathamam bhajetabbapadam uddharitva vissajjanam katanti veditabbam. Ayam panettha padasambandho 2-:- yo paccayuddese hetupaccayoti uddittho, so niddesato "hetu hetusampayuttakanam dhammanam tamsamutthanananca rupanam hetupaccayena paccayo"ti evam veditabbo. Imina upayena sabbapaccayesu bhajetabbapadassa vissajjanena saddhim sambandho veditabbo. Idani hetu hetusampayuttakananti ettha "hetusampayuttakanan"ti avatva "hetu hetusampayuttakanan"ti kasma vuttanti? paccayassa ceva paccayuppannananca vavatthapanato. Hetusampayuttakananti hi vutte hetuna sampayuttakanam hetupaccayena paccayoti attho bhaveyya. Evam sante asuko nama dhammo hetupaccayena paccayoti paccayassa vavatthanam na pannayeyya. Athapi hetuna sampayuttakanam hetusampayuttakananti attham aggahetvava yesam kesanci sampayuttakanam hetu hetupaccayena paccayoti attho bhaveyya, evam sante hetuna vippayutta cakkhuvinnanadayopi sampayuttakayeva, hetuna sampayutta kusaladayopi. Tattha ayam hetu asukassa nama sampayuttakadhammassa paccayoti paccayuppannavavatthanam na pannayeyya. Tasma paccayanceva paccayuppanne ca 3- vavatthapento "hetu hetusampayuttakanan"ti aha. Tassattho:- hetusampayuttakanam kusaladidhammanam yo @Footnote: 1 cha.Ma. ayam saddo na dissati 2 cha.Ma. sambandho 3 cha.Ma. paccayuppannanca

--------------------------------------------------------------------------------------------- page407.

Hetu sampayuttako, so hetupaccayena paccayoti. Tatrapi "paccayo"ti avatva "hetupaccayena"ti vacanam hetuno annatha paccayabhavapatisedhanattham. Ayanhi hetu hetupaccayenapi paccayo hoti sahajatadipaccayenapi. Tatrassa yvayam sahajatadi- paccayavasena annathapi paccayabhavo, tassa patisedhanattham hetupaccayenati vuttam. Evam santepi "tamsampayuttakanan"ti avatva kasma "hetusampayuttakanan"ti vuttanti? niddisitabbassa apakatatta. Tamsampayuttakananti hi vutte yena te tamsampayuttaka nama honti, ayam nama soti niddisitabbo apakato. Tassa apakatatta yena sampayutta te tamsampayuttakati vuccanti, tam sarupatova dassetum "hetusampayuttakanan"ti vuttam. Tamsamutthanananti ettha pana niddisitabbassa pakatatta tamgahanam katam. Ayanhettha attho:- te hetu ceva hetusampayuttaka ca dhamma samutthana 1- etesanti tamsamutthanani. Tesam tamsamutthananam, hetuto ceva hetusampayuttadhammehi ca nibbattananti attho. Imina cittasamutthanarupam ganhati. Kim pana tam cittato annenapi samutthatiti. Ama samutthati. Sabbepi hi cittacetasika ekato hutva rupam samutthapenti. Lokiyadhammadesanaya pana cittassa adhikabhavato tathavidham rupam cittasamutthananti vuccati. Tenevaha:- cittacetasika dhamma cittasamutthananam rupanam sahajatapaccayena paccayoti. Yadi evam idhapi "tamsamutthananan"ti avatva cittasamutthanananti kasma na vuttam. 2- Acittasamutthananampi sanganhanato. Panhavarasminhi "patisandhikkhane vipakabyakata hetu hetusampayuttakanam khandhanam katatta ca rupanam hetupaccayena paccayo"ti agatam. Tassa sanganhanattham idha cittasamutthanananti avatva @Footnote: 1 cha. samutthanam 2 cha.Ma. na vuttanti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page408.

Tamsamutthanananti tassattho:- cittajarupam ajanayamanapi te hetu hetusampayuttaka dhamma sahajatadipaccayavasena samutthana 1- etesanti tamsamutthanani. Tesam tamsamutthananam pavatte cittajanam patisandhiyanca katattarupanam 2- hetu hetupaccayena paccayoti. Imina upayena annesupi tamsamutthanananti agatatthanesu attho veditabbo. Kasma panayam hetu patisandhiyameva katattarupanam hetupaccayo hoti, na pavatteti? patisandhiyam kammajarupanam cittapatibaddhavuttitaya. Patisandhiyanhi kammajarupanam cittapatibaddha pavatti, cittavasena uppajjanti ceva titthanti ca. Tasminhi khane cittam cittajarupam janetum na sakkoti, tanipi vina cittena uppajjitum va thatum va na sakkonti. Tenevaha "vinnanapaccaya namarupam, tasmim patitthite vinnane namarupassa avakkanti hoti"ti. 3- Pavattiyam pana tesam citte vijjamanepi kammapatibaddhava pavatti, na cittapatibaddha. Avijjamane capi citte nirodhasamapannanam uppajjantiyeva. Kasma pana patisandhikkhane cittam cittajarupam janetum na sakkotiti? kamma- vegakkhittataya ceva appatitthitavatthutaya ca dubbalatta. Tanhi tada kammavegakkhittam apurejatavatthukatta ca appatitthitavatthukanti dubbalam hoti. Tasma papate patitamatto puriso kinci sippam katum viya rupam janetum na sakkoti, kammajarupameva panassa cittasamutthanarupatthane titthati. Tanca kammajarupasseva bijatthane titthati. Kammam panassa khettasadisam, kilesa apasadisa. Tasma santepi khette ape ca pathamuppattiyam bijanubhavena rukkhuppatti viya patisandhikkhane cittanubhavena rupakayassa uppatti. Bije pana vigatepi pathaviapanubhaveneva 4- rukkhassa uparupari pavatti viya vina cittena kammatova katattarupanam pavatti hotiti veditabba. Vuttampi cetam "kammam khettam, vinnanam bijam, tanha sineho"ti. 5- @Footnote: 1 cha.Ma. samutthanam 2 cha.Ma. katattarupanampi 3 sam.ni. 16/39/14 @4 cha.Ma. eva-saddo na dissati 5 an.tika. 20/77/215

--------------------------------------------------------------------------------------------- page409.

Ayanca panattho okasavaseneva gahetabbo. Tayo hi okasa namokaso rupokaso namarupokasoti. Tattha arupabhavo namokaso nama. Tatra hi hadayavatthumattampi rupapaccayam vina arupadhammava uppajjanti. Asannabhavo rupokaso nama. Tatra hi patisandhicittamattampi arupapaccayam vina rupadhammava uppajjanti. Pancavokarabhavo namarupokaso nama. Tatra hi vatthurupamattampi vina patisandhiyam arupadhamma patisandhicittanca vina kammajapi rupadhamma na uppajjanti. Yuganaddhava 1- ruparupanam uppatti. Yatha hi sassamike sarajake gehe sadvarapalake rajanattim vina pathamappaveso nama natthi, aparabhage pana vinapi anattim purimanattianubhaveneva hoti, evameva pancavokare patisandhivinnanassa 2- sahajatadipaccayatam vina rupassa patisandhivasena pathamuppatti nama natthi. Aparabhage pana vinapi patisandhivinnanassa sahajatadipaccayanubhavam purimanubhavavasena laddhappavesassa kammato pavatti hoti. Asannabhavo pana yasma arupokaso na hoti, tasma tattha vinava arupapaccaya asannokasatta 3- rupam pavattati assamike sunnagehe attano gehe ca purisassa paveso viya. Arupabhavopi yasma rupokaso na hoti, tasma tattha vinava rupapaccaya asannokasatta arupadhamma pavattanti. Pancavokarabhavo pana ruparupokasoti natthettha arupapaccayam vina patisandhikkhane rupanam uppattiti. Iti ayam hetu patisandhiyameva katattarupanam paccayo hoti, na pavatteti. Nanu ca 4- "hetu sahajatanam hetupaccayena paccayo"ti vutte sabbopi ayam attho gahito hoti, atha kasma "hetusampayuttakanam dhammanam tamsamutthanananca rupanan"ti idam gahitanti? pavattiyam katattarupadinam paccayabhavassa patibahanato. Evanhi sati yani pavattiyam hetuna saha ekakkhane katattarupani ceva @Footnote: 1 Si.,Ma. yuganandhava 2 cha.Ma. patisandhivinnanarajassa @3 Si. annokasatta 4 cha.Ma. ayam saddo na dissati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page410.

Utuaharasamutthanani ca jayanti, tesampi hetu hetupaccayoti apajjeyya, na ca so tesam paccayo. Tasma tesam paccayabhavassa patibahanatthametam gahitanti veditabbam. Idani "nanappakarabhedato paccayuppannato"ti imesam padanam vasenettha vinnatabbo vinicchayo. Tesu nanappakarabhedatoti ayanhi hetu namajatito kusalakusala- vipakakiriyabhedato catubbidho. Tattha kusalahetu bhummantarato kamavacaradibhedena catubbidho, akusalahetu kamavacarova, vipakahetu kamavacaradibhedena catubbidho, kiriyahetu kamavacaro rupavacaro arupavacaroti tividho. Tattha kamavacarakusalahetu namato alobhadivasena tividho. Rupavacaradikusalahetusupi eseva nayo. Akusalahetu lobhadivasena tividho. Vipakakiriyahetu pana alobhadivasena tayo tayo honti. Tamtamcittasampayogavasena pana tesam tesam hetunam nanappakarabhedoyevati evam tavettha nanappakarabhedato vinnatabbo vinicchayo. Paccayuppannatoti imina paccayena ime dhamma uppajjanti, imesam nama dhammanam ayam paccayoti evampi vinicchayo vinnatabboti attho. Tattha imasmim tava hetupaccaye kamavacarakusalahetu kamabhavarupabhavesu attana sampayutta- dhammananceva cittasamutthanarupananca hetupaccayo hoti, arupabhave sampayutta- dhammanamyeva. Rupavacarakusalahetu kamabhavarupabhavesuyeva sampayuttadhammananceva cittasamutthanarupananca hetupaccayo. Arupavacarakusalahetu kamavacarakusalahetusadisova. Tatha apariyapannakusalahetu, tatha akusalahetu. Kamavacaravipakahetu pana kamabhavasmimyeva attana sampayuttadhammanam patisandhiyam katattarupanam pavatte cittasamutthanarupananca hetupaccayo. Rupavacaravipakahetu rupabhave vuttappakarananneva hetupaccayo. Arupavacaravipakahetu arupabhave sampayuttakananneva hetupaccayo. Apariyapanna- vipakahetu kamabhavarupabhavesu sampayuttakananceva cittasamutthanarupananca arupabhave

--------------------------------------------------------------------------------------------- page411.

Arupadhammananneva hetupaccayo. Kiriyahetusu pana tebhumikesupi kusalahetusadisova paccayoti evamettha paccayuppannatopi vinnatabbo vinicchayoti. Hetupaccayaniddesavannana nitthita. ------------


             The Pali Atthakatha in Roman Book 55 page 406-411. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=55&A=9146&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=55&A=9146&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=36&i=2              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=36&A=68              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=36&A=20              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=36&A=20              Contents of The Tipitaka Volume 36 http://84000.org/tipitaka/read/?index_36

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]