ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 6 : PALI ROMAN Di.A. (sumangala.3)

page22.

Hoti "idani evarupam kada labhissama, sace janeyyama, patova khirabhattam na bhunjeyyama, kim maya sakka katum, gaccha bho, tvameva bhunja"ti jivitam pariccajanto viya sapekkho pajahati. Gadhitoti 1- gedhajato. Mucchitoti balavatanhaya mucchito pamutthassati 2- hutva. Ajjhapannoti amise atilaggo, "bhunjissatha avuso"ti dhammanimantanamattampi akatva mahante mahante kabale karoti. Anadinavadassaviti adinavamattampi na passati. Anissaranapannoti idha mattannuta nissaranapaccavekkhanaparibhogamattampi na karoti. Labhasakkarasilokanikkantihetuti labhadisu tanhahetu. [61] Sambhakkhetiti sankhadeti. 3- Asanivicakkanti vicakkasanthana asaniyeva. Idam vuttam hoti "asanivicakkam imassa dantakutam mulabijadisu na kinci na sambhunjati. Atha ca pana nam samanappavadena samanoti sanjananti"ti. Evam apasadeti avakkhipati. Idam titthiyavasena agatam. Bhikkhuvasena panettha ayam yojana, attana dhutangadharo hoti, so annam evam apasadeti "kimsamana nama ime samanamhati vadanti, dhutangamattampi natthi, uddesabhattadini pariyesanta paccayabahullika vicaranti"ti. Lukhajivinti acelakadivasena va dhutangavasena va lukhajivim. Issamacchariyanti parassa sakkaradisampattikhiyanalakkhanam issam, sakkaradikaranaakkhamanalakkhanam macchariyanca. [62] Apathakanisadi hotiti manussanam apathe dassanatthane nisidati. Yattha te passanti, tattha thito vaggulivattam ovadati, 4- pancatapam tappati, ekapadena titthati, suriyam namassati. Sasane pabbajitopi samadinnadhutango sabbarattim sayitva manussanam cakkhupathe tapam karoti, sayanhe mahasayaneyeva civarakutim karoti, suriye uggate patisamharati, manussanam agatabhavam natva gandim 5- paharitva civaram matthake thapetva cankamam otarati, sammajjanim gahetva viharanganam sammajjati. @Footnote: 1 Si.,i. gathito. 2 cha.Ma. sammutthassati, 3 cha.Ma., i. sankhadati. @4 cha.Ma., i.carati. 5 cha.Ma. ghandim.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page23.

Attananti attano gunam. Adassayamanoti ettha akaro nipatamattam, dassayamanoti attho. Idampi me tapasminti idampi kammam mameva tapasmim, paccatte va bhummam, idampi mama tapoti attho. So hi asukasmim thane acelako atthi muttacaroti adini sutva amhakam esa tapo, amhakam so antevasikoti adini bhanati. Asukasmim va pana thane pamsukuliko bhikkhu atthiti adini sutva amhakam esa tapo, amhakam so antevasikoti adini bhanati. Kincidevati kinci vajjam ditthigatam va. Paticchannam sevatiti yatha anne na jananti, evam sevati. Akkhamamanam aha khamatiti aruccamanamyeva ruccati meti vadati. Attana katam mahantampi 1- vajjam appamattakam katva pannapeti, parena katam dukkatamattam vitikkamampi parajikasadisam katva dasseti. Anunneyyanti anujanitabbam anumoditabbam. [63] Kodhano hoti upanahiti kujjhanalakakhanena kodhena, veraapatinissaggalakkhanena upanahena ca samannagato. Makkhi hoti palasiti paragunamakkhanalakkhanena makkhena, yugaggahalakkhanena palasena ca samannagato. Issuki hoti macchariti parasakkaradisu ussuyanalakkhanaya issaya. Avasakulalabhavannadhammesu maccharayanalakkhanena pancavidhamaccharena ca samannagato hoti. Satho hoti mayaviti keratiyalakkhanena 2- satheyyena, katapaticchadanalakkhanaya mayaya ca samannagato hoti. Thaddho hoti atimaniti nissinehanikkarunathaddhalakkhanena thambhena, atikkamitva mannanalakkhanena atimanena ca samannagato hoti. Papiccho hotiti asantasambhavanapatthanalakkhanaya papicchataya samannagato hoti. Papikananti tasamyeva lamakanam icchanam vasam gato. Micchaditthikoti natthi dinnanti adinayappavattaya ayathava ditthiya upeto. Antaggahikayati sayeva ditthi ucchedanassa gahitatta "antaggahika"ti vuccati, taya samannagatoti attho. Sanditthiparamasiti adisu sayam ditthi sanditthi, @Footnote: 1 cha.Ma. atimahantampi, i. sumahantampi. 2 cha.Ma. keratikalakkhanena.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page24.

Sanditthimeva paramasati gahetva caratiti 1- sanditthiparamaSi. Adhanam vuccati dalham sutthu thapitam, tatha katva ganhatiti adhanaggahi. Arittho viya na sakka hoti patinissajjapetunti duppatinissaggi. Yadimeti yadi ime. Parisuddhapapatikappattakathavannana [64] Idha nigrodha tapassiti evam bhagava annatitthiyehi gahitaladdhim tesam rakkhitatapam sabbameva sankilitthanti upakkilesapalim dassetva idani parisuddhapalim dassanattham desanam arabhanto idha nigrodhati adimaha. Tattha "na attamano"ti adini vuttavipakkhavaseneva veditabbani. Sabbavaresu ca lukhatapassino ceva dhutangadharassa ca vasena yojana yojetabba. 2- Evam so tasmim thane parisuddho hotiti evam so tena na attamanata na paripunnasankappabhavasankhatena karanena parisuddho nirupakkileso hoti, uttarim vayamamano kammatthanasuddhiko hutva arahattam papunati. Imina nayena sabbavaresu attho veditabbo. [69] Addha kho bhanteti bhante evam sante ekamseneva viriyena papajigucchanavado parisuddho hotiti anujanati. Ito paranca aggabhavam va sarabhavam va ajananto aggappatta ca sarappatta cati aha. Athassa bhagava sarappattabhavam patisedhento na kho nigrodhati adimaha. Papatikappatta hotiti saravato rukkhassa saram pheggum tacanca atikkamma bahi papatikasadisa hotiti dasseti. Parisuddhatacappattakathavannana [70] Aggam papetuti desanavasena aggam papetva desetu, saram papetva desetuti dasabalam yacati. Catuyamasamvarasamvutoti catubbidhena samvarena pihito. Na panam atipatetiti 3- panam na hanati. Na bhavitamasimsatiti 4- bhavitam nama tesam sannaya panca kamaguna, te na asimsati na sevatiti attho. @Footnote: 1 cha.Ma. vadatiti. 2 cha.Ma., i. veditabba. 3 Si.,i. papeti @4 cha.Ma. bhavitamasisati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page25.

Aduncassa hotiti etancassa idani vuccamanam "so abhiharati"ti adi lakkhanam. Tapassitayati tapassibhavena hoti, tattha so abhiharatiti so tam silam abhiharati, uparupari vaddheti. Silam me paripunnam, tapo araddho, alamettavatati na viriyam visajjeti. No hinayavattatiti hinaya gihibhavatthaya navattati. Silato uttarivisesadhigamatthaya viriyam karotiyeva, evam karonto so vivittam senasanam bhajati. "arannan"ti adini samannaphale vittharitaneva. "mettasahagatena"ti adini visuddhimagge vannitani. [71] Tacappattati papatikato abbhantaram tacam patta. Parisuddhapheggappattakathavannana [72] Phegguppattati tacato abbhantaram pheggam patta, pheggusadisa hotiti attho. [74] "ettavata kho nigrodha tapojiguccha aggappatta ca hoti sarappatta ca"ti idam bhagava titthiyanam vasenaha. Titthiyananhi labhasakkaro rukkhassa sakhapalasasadiso. Pancasilamattakam papatikasadisam. Atthasamapattimattam tacasadisam. Pubbenivasananavasanabhinna pheggusadisa. Dibbacakkhum panete arahattanti gahetva vicaranti. Tena nesantam rukkhasarasadisam. Sasane pana labhasakkaro sakhapalasasadiso. Silasampada papatikasadisa. Jhanasamapattiyo tacasadisa. Lokiyabhinna pheggusadisa. Maggaphalam saro. Iti bhagavata attano sasanam onatavinataphalabharabharitarukkhupamaya upamitam. So desanakusalataya tato tava sarasampattito 1- mama sasanam uttaritaranceva panitataranca, tam tuvam kada janissasiti attano desanaya visesabhavam dassetum "iti kho nigrodha"ti desanam arabhi. Te paribbajakati te tassa parivara timsasatasankhata 2- paribbajaka. Ettha mayam panassamati ettha acelakapaliadisu, idam vuttam hoti "amhakam @Footnote: 1 Si. tacasarapattito, cha.Ma., i. tacasarasampattito. 2 cha.Ma. timsasatasankhya.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page26.

Acelakapalimattampi natthi, kuto parisuddhapali. Amhakam parisuddhapalimattampi natthi, kuto catuyamasamvaradini. Catuyamasamvaropi natthi, kuto arannavasadini. Arannavasopi natthi, kuto nivaranappahanadini. Nivarappahanampi natthi, kuto brahmaviharadini. Brahmaviharamattampi natthi, kuto pubbenivasadini. Pubbenivasananamattampi natthi, kuto amhakam dibbacakkhu. Ettha mayam sacariyaka nattha"ti. Ito bhiyyo uttaritaranti ito dibbacakkhunanadhigamato bhiyyo annam uttaram visesadhigamam mayam sutivasenapi na janamati vadanti. Nigordhapajjhayanavannana [75] Atha nigordham paribbajakanti evam kirassa ahosi "ime paribbajaka idani bhagavato bhasitam sussusanti, imina ca nigordhena bhagavato parammukha kakkhalam durasadavacanam vuttam, idani ayampi sotukamo jato, kalodani me imassa manaddhajam nipatetva bhagavato sasanam ukkhipitun"ti. Atha nigordham paribbajakam etadavoca. Aparampissa ahosi "ayam mayi akathente sattharam na khamapessati, tadassa anagate ahitaya dukkhaya samvattissati, maya pana kathite khamapessati, tadassa bhavissati digharattam hitaya sukhaya"ti. Atha nigordham paribbajakam etadavoca. Aparisavacaram pana nam karothati ettha panati nipato, atha nam aparisavacaram karothati attho. "aparisavacaretan"tipi patho, aparisavacaram va etam karotha, gokanadinam va annataranti attho. Gokananti etthapi gokanam pariyantacarinim viya karothati attho. Tunhibhutoti tunhibhavam upagato. Mankubhutoti nittejatam apanno. Pattakkhandhoti onatagivo. Adhomukhoti hetthamukho. [76] Buddho so bhagava bodhayati sayam buddho sattanampi catusaccam bodhanatthaya dhammam deseti. Dantoti cakkhutopi danto .pe. Manatopi danto. Damathayati annesampi damanatthayaeva, na vadatthaya. Santoti ragasantataya santo, dosamohasantataya sabbakusalasabbabhisamkharasantataya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page27.

Santo. Samathayati mahajanassa ragadisamanatthaya dhammam deseti. Tinnoti cattaro oghe tinno. Taranayati mahajanassa oghanittharanatthaya. Parinibbutoti kilesaparinibbanena parinibbuto. Parinibbanayati mahajanassapi sabbakilesaparinibbapanatthaya dhammam deseti. Brahmacariyapariyosanasacchikiriyavannana [77] Accayoti adini samannaphale vuttani. Ujujatikoti kayavankadivirahito ujusabhavo. Ahamanusasamiti aham tadisam puggalam anusasami dhammancassa desemi. Sattahanti satta divasani, idam sabbampi ca bhagava dandhapannam puggalam sandhayaha. Asatho pana amayavi ujujatiko tammuhutteneva arahattam pattam sakkhissati. Iti bhagava "asathan"ti adivacanena satho hi vankavanko, mayapi na sakka anusasitunti dipento paribbajakam padesu gahetva (tam) mahamerupadatale viya khipittha. Kasma? ayamhi atisatho kutilacitto, satthari evam kathentepi buddhadhammasamghesu nadhimuccati, adhimuccanakatthaya sotam na odahati, kohanne thito sattharam khamapeti. Tasma bhagava tassa ajjhasayam viditva "etu vinnu puriso asatho"ti adimaha. Satham panaham anusasitum na sakkomiti. Paribbajakapajjhayanavannana [78] Antevasikamyatati antevasikamyataya, amhe antevasike icchanto. Evamahati "etu vinnu puriso"ti adimaha. Yoeva vo acariyoti yoeva tumhakam pakatiya acariyo. Uddesa no cavetukamoti attano anusasanim gahapetva amhe amhakam uddesato cavetukamo. Soyeva vo uddeso hotuti yo tumhakam pakatiya uddeso, so tumhakamyeva hotu, na mayam tumhakam uddesena anatthika. Ajivati ajivato. Akusalasankhatati akusalati kotthasam patta. Akusala dhammati dvadasa akusalacittuppadadhamma

--------------------------------------------------------------------------------------------- page28.

Tanhayeva va visesena. Sa hi punabbhavakaranato "ponobbhavika"ti vutta. Sadarathati kilesadarathasampayutta. Jatijaramaraniyati jatijaramarananam paccayabhuta. Samkilesika dhammati dvadasa akusalacittuppada. Vodaniyati samathavipassanadhamma. Te hi satte vodapenti tasma "vodaniya"ti vuccanti. Pannaparipurinti maggapannaparipurim. Vepullattancati phalapannavepullattam, ubhopi va etani annamannavevacananeva. Idam vuttam hoti "tato tumhe maggapannanceva phalapannanca dittheva dhamme sayam abhinna sacchikatva upasampajja viharissatha"ti. Evam bhagava paribbajake arabbha attano ovadanusasaniya balam dassento arahattanikutena desanam nitthapesi. [79] Yatha tam marenati yatha marena pariyutthitacitta nisidanti evameva tunhibhuta .pe. Appatibhana nisinna. Maro kira sattha ativiya gajjanto buddhabalam dipetva imesam paribbajakanam dhammam deseti, kadaci dhammabhisamayo bhaveyya, handaham pariyutthamiti. So tesam cittani pariyutthasi. Appahinavipallasananhi cittam marassa yathakamakaraniyam hoti. Tepi marena pariyutthitacitta thaddhangapaccanga viya tunhi appatibhana nisidimsu. Atha sattha ime paribbajaka ativiya nirava hutva nisinna, kim nukhoti avajjanto 1- marena pariyutthitabhavam annasi. Sace pana tesam maggaphaluppattihetu bhaveyya, maram patibahitvapi bhagava dhammam deseyya, so pana tesam natthi. "sabbepime tucchapurisa"ti annasi. Tena vuttam "athakho bhagavato etadahosi sabbepime moghapurisa"ti adi. Tattha phuttha papimatati papimata marena phuttha. Yatra hi namati yesu nama. Annanatthampiti jananatthampi. Kim karissati sattahoti samanena gotamena paricchinnasattaho amhakam kim karissati. Idam vuttam hoti "samanena gotamena `sayam abhinna sacchikatva upasampajja viharissati sattahan'ti vuttam, so sattaho amhakam kim aphasukam karissati. Handa mayam @Footnote: 1 Si. avajjento.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page29.

Sattahabbhantare etam dhammam sacchikatum sakka, na sakkati annanatthampi brahmacariyam carissama"ti. Athava janama tavassa dhammanti ekadivase ekavaram annanatthampi etesam cittanuppannam 1- sattaho pana etesam kusitanam kim karissati, kim sakkhissanti te sattaham puretunti ayamettha adhippayo. Sihanadanti paravadabhindanam sakavadasamussapananca abhitanadam naditva. Paccutthasiti patitthito. Tavadevati tasmimyeva khane. Rajagaham pavisiti rajagahameva pavittho. Tesam pana paribbajakanam kincapi imam suttantam sutva viseso na nibbatto, ayatim pana nesam vasanaya paccayo bhavissatiti. Sesam sabbattha uttanamevati. Udumbarikasuttavannana nitthita.


             The Pali Atthakatha in Roman Book 6 page 22-29. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=6&A=540&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=6&A=540&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=11&i=18              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=11&A=708              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=11&A=773              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=11&A=773              Contents of The Tipitaka Volume 11 http://84000.org/tipitaka/read/?index_11

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]