ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 7 : PALI ROMAN Ma.A. (papa–ca.1)

page406.

9. Dvedhavitakkasuttavannana [206] Evamme sutanti dvedhavitakkasuttam. Tattha dvidha katva dvidha katvati dve dve bhage katva. Kamavitakkoti kamapatisamyutto vitakko. Byapadavitakkoti byapadapatisamyutto vitakko. Vihimsavitakkoti vihimsapatisamyutto vitakko. Ekam bhaganti ajjhattam va bahiddha va olariko va sukhumo va sabbopayam vitakko akusalapakkhikoyevati tayopi kamabyapadavihimsavitakke ekam kotthasamakasim. Kamehi nissato nekkhammapatisamyutto vitakko nekkhammavitakko nama, so yava pathamajjhana vattati. Abyapadapatisamyutto vitakko abyapadavitakko, so mettapubbabhagato patthaya yava pathamajjhana vattati. Avihimsapatisamyutto vitakko avihimsavitakko, so karunapubbabhagato patthaya yava pathamajjhana vattati. Dutiyam bhaganti sabbopayam kusalapakkhikoyevati dutiyam kotthasamakasinti. 1- Imina bodhisattassa vitakkanigganhanakalo 2- kathito. Bodhisattassa hi chabbassani padhanam padahantassa nekkhammavitakkadayo punjapunja mahanadiyam 3- ogha viya pavattimsu. Satisammosena pana sahasa kamavitakkadayo uppajjitva kusalavaram pacchinditva sayam akusalajavanavara hutva titthanti. Tato bodhisatto cintesi "mayham ime kamavitakkadayo kusalavaram pacchinditva titthanti, handaham ime vitakke dve bhage katva viharami"ti kamavitakkadayo akusalapakkhikati ekam bhagam karoti nekkhammavitakkadayo kusalapakkhikati ekam. Atha puna cintesi "akusalapakkhato agatavitakkam mantena kanhasappam uppiletva ganhanto viya amittam givayam akkamanto viya ca niggahessami, @Footnote: 1 cha.Ma. iti-saddo na dissati 2 cha,Ma......niggahanakalo, evamuparipi @3 ka. mahanadi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page407.

Nassa vaddhitum dassami. Kusalapakkhato agatavitakkam meghasamaye megham viya sukhettam 1- salakalyanapotakam viya ca sigham sigham vaddhessami"ti. So tatha katva akusalavitakke nigganhi, kusalavitakke vaddhesi. Evam imina bodhisattassa vitakkanigganhanakalo kathitoti veditabbo. [207] Idani yathassa te vitakka uppajjimsu, yatha ca ne niggahesi, tam dassento tassa mayham bhikkhavetiadimaha. Tattha appamattassati satiya avippavase thitassa. Atapinoti atapaviriyavantassa. Pahitattassati pesitacittassa. Uppajjati kamavitakkoti bodhisattassa chabbassani padhanam padahato rajjasukham va arabbha, pasade va natakani va orodhe va kincideva va sampattimarabbha kamavitakko nama uppannapubbo. 2- Dukkarakarikaya panassa aharupacchedena adhimattakasamadanam 3- pattassa etadahosi "na sakka aharupacchedena visesam nibbattetum, yannunaham olarikam aharam ahareyyan"ti. So uruvelam pindaya pavisi. Manussa "mahapuriso pubbe aharitva dinnampi na ganhi, addhassa idani manoratho matthakam patto, tasma sayameva agato"ti panitapanitam aharam upaharimsu. Bodhisattassa attabhavo na cirasseva pakatiko ahosi. Jarajinnattabhavo hi sappayabhojanam labhitvapi pakatiko na hoti. Bodhisatto pana daharo. Tenassa sappayabhojanam bhunjato attabhavo na cirasseva pakatiko jato, vippasannani indriyani, parisuddho chavivanno, samuggatataraganam viya nabham paripunnadvattimsamahapurisalakkhanappatimanditam sariram ahosi. So tam oloketva "tava kilanto nama attabhavo evam patipakatiko jato"ti cintetva attano pannamahantataya evam parittakampi vitakkam gahetva kamavitakkoti akasi. Pannasalaya purato nisinno 4- camararurupasadagavayarohitamigadike migagane 4- manunnasaddaravane moravanakukkutadike pakkhigane niluppalakumudakamaladisanchannani pallalani nanakusumasanchannavitapa vanarajiyo manikkhandhanimmalajalavaham 5- nadim @Footnote: 1 cha.Ma. sukhette 2 cha.Ma. na uppannapubbo 3 cha.Ma. adhimattakasimanam @4-4 cha.Ma. camarapasadagavayarohitamigadige magagane 5 cha.Ma.....jalapavahanca

--------------------------------------------------------------------------------------------- page408.

Neranjaram ca passati. Tassa evam hoti "sobhana vatime migajata pakkhigana pallalani vanarajiyo nadi neranjara"ti. So tampi evam parittakam vitakkam gahetva kamavitakkam akasi, tenaha "uppajjati kamavitakko"ti. Attabyabadhayapiti attadukkhayapi. Eseva nayo sabbattha. Kim pana mahasattassa ubhayadukkhaya samvattanikavitakko 1- nama atthiti. Natthi. Aparinnaya 2- thitassa pana vitakko yava ubhayabyadhaya samvattatiti evam tani 3- tini namani labhati, tasma evamaha. Pannanirodhikoti anuppannaya lokiyalokuttaraya pannaya uppajjitum na deti, lokiyapannam pana atthasamapattipancabhinnavasena uppannampi samucchinditva khipatiti pannanirodhiko. Vighatapakkhikoti dukkhakotthasiko. Asankhatam nibbanam nama, tam paccakkham katum na detiti anibbanasamvattaniko. Abbhattham gacchatiti khayam natthibhavam gacchati. Udakabublako 4- viya nirujjhati. Pajahamevati chadditameva. 5- Vinodamevati viniharitameva. 6- Byantameva 7- nam akasinti vigatantam nissesam parivatmam paticchannameva nam akasim. [208] Byapadavitakkoti na bodhisattassa parupaghatappatisamyutto nama vitakko citte uppajjati, athassa ativassaaccunhaatisitadini pana paticca cittaparinamabhavo hoti, tam sandhaya "byapadavitakko"ti aha. Vihimsavitakkoti na mahasattassa paresam dukkhuppadapatisamyutto 8- vitakko uppajjati, citte pana uddhatakaro anekaggatakaro hoti, tam gahetva vihimsavitakkam akasi. Pannasaladvare nisinno hi sihabyagghadike valamige sukaradayo khuddakamige vihimsante passati, atha bodhisatto imasmimpi nama akutobhaye aranne imesam tiracchanagatanam paccatthika uppajjanti, balavanto dubbale khadanti, dubbalakhadaka 9- vattantiti karunnam uppadeti. Annepi vilaradayo kukkutamusikadini khadente passati, gamam pindaya pavittho manusse rajakammikehi upaddute @Footnote: 1 cha.Ma. samvattanakavitakko 2 cha.Ma. aparinnayam 3 cha.Ma. samvattatiti etani @4 cha.Ma. udakapupphulako 5 cha.Ma. pajahimeva 6 cha.Ma. niharimeva 7 Si., i. byanteva, @Ma.mu 12/207/176 passitabbam 8 cha.Ma. dukkhuppadana....., 9 cha.Ma. balavantakhadika

--------------------------------------------------------------------------------------------- page409.

Vadhabandhadini anubhavante attano kasivanijjadini kammani katva jivitum na labhantiti karunnam uppadeti, tam sandhaya "uppajjati vihimsavitakko"ti aha. Tatha tathati tena tena karanena. 1- Idam vuttam hoti:- kamavitakkadisu yam yam vitakketi, yam yam vitakkam pavatteti, tena tena cassakarena kamavitakkadibhaveneva 2- cetaso na hi hotiti. Pahasi nekkhammavitakkanti nekkhammavitakkam pajahati. Bahulamakasiti bahulam akasi. 3- Tassa tam kamavitakkaya cittanti tassa tam cittam kamavitakkatthaya. Yatha kamavitakkasampayuttam hoti, evameva 4- namatiti attho. Sesapadesupi eseva nayo. Idani atthadipakam 5- upamam dassento seyyathapitiadimaha. Tattha kitthasambadheti sassasambadhe. Akotteyyati ujukam pitthikam 6- pahareyya. Patikotteyyati tiriyam phasukasu pahareyya. Sanniruddheyyati avaritva tittheyya. Sannivareyyati ito cito ca gantum na dadeyya. Tatonidananti tena karanena, evam arakkhitanam gunnam paresam sassakhadanakaranenati attho. Balo hi gopalako evam gavo arakkhamano "ayam amhakam bhattavetanam khadati, ujum gavo rakkhitumpi na sakkoti, kulehi saddhim veram ganhapeti"ti gosamikanampi santika vadhadini papunati, kitthasamikanampi. Pandito pana imani cattari bhayani sampassanto gavo phasukam 7- rakkhati, tam sandhayetam vuttam. Adinavanti upaddavam. Okaranti lamakabhavam, 8- khandhesu okaram. 9- Sankilesanti sankilitthabhavam. Nekkhammeti nekkhammamhi. Anasamsanati visuddhipakkham. Vodanapakkhanti idamasseva 10- vevacanam, kusalanam dhammanam nekkhammamhi visuddhipakkham addasanti attho. [209] Nekkhammanti ca kamehi nissatam sabbam kusalam, ekadhamme sangayhamane nibbanameva. Tatridam opammasamsandanam:- kitthasambadham viya hi rupadiarammanam, kutagavo viya kutacittam, panditagopalako viya bodhisatto, catubbidhabhayam viya attaparubhayabyabadhaya samvattanavitakka, 11- panditagopalassa @Footnote: 1 cha.Ma. akarena 2 cha.Ma. kamavitakkadibhavo 3 cha.Ma. karoti 4 cha.Ma. evamevam @5 cha.Ma. atthadipikam 6 cha.Ma. pitthiyam 7 cha.Ma. sadhukam 8 cha.Ma. lamakam @9 cha.Ma. otaram 10 cha.Ma. idam tasseva 11 cha.Ma.......vitakko

--------------------------------------------------------------------------------------------- page410.

Catubbidham bhayam disva kitthasambadhe appamadena gorakkhanam viya bodhisattassa chabbassani padhanam padahato attabyabadhadibhayam disva rupadisu arammanesu yatha kamavitakkadayo na uppajjanti, evam cittarakkhanam. Pannavuddhikoti 1- adisu anuppannaya lokiyalokuttarapannaya uppadaya, uppannaya ca vuddhiya samvattatiti pannavuddhiko. Na dukkhakotthasaya samvattatiti avighatapakkhiko. Nibbanadhatusacchikiriyaya samvattatiti nibbanasamvattaniko. Rattincepi tam bhikkhave anuvitakkeyyanti sakalarattincepi tam vitakkam pavatteyyam. Tatonidananti tammulakam. Ohanneyyati ugghatiyeyya, uddhaccaya samvatteyyati attho. Arati dure. Samadhimhati upacarasamadhitopi appanasamadhitopi. So kho aham bhikkhave ajjhattameva cittanti so aham bhikkhave ma me cittam samadhimha dure hotuti ajjhattameva cittam santhapemi, gocarajjhatte thapemiti attho. Sannisademiti tattheva ca nam sannisidapemi. Ekodim karomiti ekaggam karomi. Samadahamiti samma adahami, sutthu aropemiti attho. Ma me cittam ugghatiti 2- ma mayham cittam ugghatayittha 3- ma uddhaccaya samvattatuti attho. [210] Uppajjati abyapadavitakko .pe. Avihimsavitakkoti ettha yo so imaya hettha vuttatarunavipassanaya saddhim uppannavitakko kamapaccanikatthena nekkhammavitakkoti vutto. Soyeva byapadapaccanikatthena abyapadavitakkoti ca, vihimsapaccanikatthena avihimsavitakkoti ca vutto. Ettavata bodhisattassa samapattim nissaya vipassanapatthapanakalo kathito. Tassa 4- hi samadhipi taruno, vipassanapi. Tassa vipassanam patthapetva aticiram nisinnassa kayo kilamati, anto aggi viya utthahati, 5- kacchehi seda muccanti, matthakato usuma vatti viya utthahati, cittam hannati vihannati vipphandati uddhatam hoti. 6- So puna samapattim samapajjitva tam paridametva mudukam katva @Footnote: 1 cha.Ma. pannavuddhiko. evamuparipi, Ma.mu. 12/209/177 samsandetabbam @2 cha.Ma. uhanniti, Ma. mu. 12/209/179 passitabbam 3 cha.Ma. ugghatiyittha @4 cha.Ma. yassa 5 Si. upatthahati 6 cha.Ma. uddhatam hotiti patha na dissanti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page411.

Samassasetva puna vipassanam patthapeti. Tassa puna aticiram nisinnassa tatheva hoti. So puna samapattim samapajjitva tatheva karoti. Vipassanaya hi bahupakara samapatti. Yatha yodhassa phalakakotthako nama bahupakaro hoti, so tam nissaya sangamamva pavisati, tattha hatthihipi assehipi yodhehipi saddhim kammam katva avudhesu va khinesu bhunjitukamatadibhave va sati nivattitva phalakakotthakam pavisitva avudhani ganhati, vimamsatipi, 1- bhunjatipi, paniyam pivatipi, sannahampi patisannayhati, tam tam katva puna sangamam pavisati, tattha kammam katva puna uccaradipilito va kenacideva va karaniyena phalakakotthakam pavisati. Tattha santhambhitva puna sangamam pavisati, evam yodhassa phalakakotthako viya vipassanaya bahupakara samapatti. Samapattiya pana sangamam nittharanakayodhassa phalakakotthakatopi vipassana bahupakarataRa. Kincapi hi tattha 2- samapattim nissaya vipassanam patthapeti, vipassana pana thamajata samapattimpi rakkhati. Thamajatam karoti. Yatha hi thale navampi navaya bhandampi sakatabharam karonti. Udakam patva pana sakatampi sakatabhandampi yuttagonepi navabharam karonti. Nava tiriyam sotam chinditva sotthina supattanam gacchati, evameva 3- kincapi samapattim nissaya vipassanam patthapeti, vipassana pana thamajata samapattimpi rakkhati, thamajatam karoti. Thalam patva sakatam viya hi samapatti. Udakam patva nava viya vipassana. Iti bodhisattassa ettavata samapattim nissaya vipassanapatthapanakalo kathitoti veditabbo. Yannadevatiadi kanhapakkhe vuttanusareneva veditabbam, idhapi atthadipakam 4- upamam dassetum seyyathapitiadimaha. Tattha gamantasambhavesuti 5- gamantaahatesu. Satikaraniyameva hotiti eta gavoti satiuppadamattameva katabbam hoti. Ito cito ca gantva akotanadikiccam natthi. Ete dhammati ete @Footnote: 1 cha.Ma. vissamatipi 2 cha.Ma. tatthati patho na dissati 3 cha.Ma. evamevam evamuparipi @4 cha.Ma. atthadipikam 5 cha.Ma. gamantasambhatesuti......, Ma.mu. 12/210/178 passitabbam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page412.

Samathavipassanadhammati satuppadamattameva katabbam hoti. Imina bodhisattassa samathavipassananam thamajatakalo kathito. Tada kirassa samapattiappanatthaya nisinnassa atthasamapattiyo ekavajjanena apatham agacchanti, vipassanam patthapetva nisinno satta anupassana ekappahareneva arulhova hoti. [215] Seyyathapiti idha kim dasseti? ayam patiyekko anusandhi, Sattananhi hitupacaram attano satthubhavasampadam ca dassento bhagava imam desanam arabhi. Tattha aranneti ataviyam. Pavaneti vanasande. Atthato hi idam dvayam ekameva, pathamassa pana dutiyam vevacanam. Ayogakkhemakamoti catuhi yogehi khemam nibbhayatthanam anicchanto bhayameva icchanto. Sovatthikoti sotthibhavavaho. Pitigamaniyoti tutthim gamaniyo. Pitagamaniyo"ti va patho. Pidaheyyati sakhadihi thakeyya. Vivareyyati visadam mukham katva vivatam kareyya. Kummagganti udakavanapabbatadihi sanniruddham amaggam. Odaheyya okacaranti tesam oke caramanam viya ekadipimigam 1- ekasmim thane thapeyya. Okacarikanti digharajjuya bandhitamyeva migim. Migaluddako hi arannam miganam vasanatthanam gantva "idha vasanti, imina maggena nikkhamanti, ettha caranti, ettha pivanti, imina maggena pavisanti"ti sallakkhetva maggam pidhaya kummaggam vivaritva okacaranca okacarikanca thapetva sayam paticchannatthane sattim gahetva titthati, atha sayanhasamaye miga akutobhaye aranne caritva paniyam pivanti 2- migapotakehi saddhim kilamana vasanatthanasantikam agantva okacaranca okacarikanca disva "sahayaka no agata bhavissanti"ti nirasanka pavisanti, te maggam pihitam disva "nayam maggo, ayam maggo bhavissati"ti kummaggam patipajjanti. Migaluddako na tava kinci karoti, pavitthesu pana sabbapacchima sanikam 3- paharati, so uttasati, tato sabbe uttasitva "bhayam uppannan"ti purato oloketva 4- udakena va vanena va pabbatena va sanniruddham maggam disva ubhohi passehi angulisankhalikam viya gahanavanam pavisitum asakkonta pavitthamaggeneva @Footnote: 1 cha.Ma. ekam dipakamigam 2 cha.Ma. pivitva @3 cha.Ma. sanikam evamuparipi 4 cha.Ma. olokenta

--------------------------------------------------------------------------------------------- page413.

Nikkhamitum arabhanti. Luddako tesam nivattabhavam 1- natva adito patthaya timsampi cattalisampi mige ghateti. Idam satthara 2- evanhi so bhikkhave mahamigasangho aparena samayena anayabyasanam apajjeyyati vuttam. "nandiragassetam adhivacanam, avijjayetam 3- adhivacanan"ti ettha yasma ime satta avijjaya annana hutva nandiragena abandhitva ruparammanadini upanita vattadukkhasattiya ghatam labhanti. Tasma bhagava okacaram nandiragoti, okacarikam avijjati katva dassesi. Migaluddako hi ekadapi tesam sakhabhangena sariram punchitva manussagandham apanetva okacaram ekasmim thane thapetva okacarikam saha rajjuya vissajjitva attanam paticchadetva sattim adaya okacarassa santike titthati, okacarika migaganassa caranatthanabhimukhi gacchati. Tam disva miga sisani ukkhipitva titthanti, sapi sisam ukkhipitva titthati, te "amhakam samajatika ayan"ti gocaram ganhanti. Sapi tinani khadanti viya sanikam upagacchati. Arannako 4- yuthapati migo tassa vatam labhitva sakaparisam 5- vissajjitva tadabhimukho hoti. Sattananhi navanavameva piyam hoti. Okacarika arannakassa migassa accasannabhavam adatva tadabhimukhiva pacchato patikkamitva okacarassa santikam gacchati, yattha yatthassa 6- rajju laggati, tattha tattha khurena paharitva moceti, arannako migo okacaram disva okacarikaya sammatto hutva okacare usuyam katva pitthim nametva sisam kampento titthati, tasmim khane sattim jivhaya lehantopi "kim etan"ti na janati, okacaropi sacassa uparibhagena tam migam paharitum sukham hoti, pitthim nameti. Sacassa hetthabhagena paharitum sukham hoti, hadayam unnameti. Atha luddako arannakam migam sattiya paharitva tattheva ghatetva mamsam adaya gacchati. Evameva yatha so migo okacarikaya sammatto okacare usuyam katva sattim jivhaya lehantopi kinci na janati, tatha ime satta @Footnote: 1 cha.Ma. nivattanabhavam 2 cha.Ma. idam sandhaya 3 ka. avijjayeva @4 cha.Ma. aranniko evamuparipi 5 cha.Ma. sakabhariyam 6 cha.Ma. yatthassa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page414.

Avijjaya sammatta andhabhuta kinci ajananta rupadisu nandiragam upagamma vattadukkhasattiya vadham labhantiti bhagava okacaram nandiragoti, 1- okacarikam avijjati katva dasseti. 2- Iti kho bhikkhave vivato maya khemo maggoti iti kho bhikkhave maya imesam sattanam hitacaranena sammasambodhim patva aham buddhosmiti tunhibhutena anisiditva dhammacakkappavattanato patthaya dhammam desentena vivato khemo ariyo atthangiko maggo, pihito kummaggo, annakondannadinam 3- bhabbapuggalanam ohato okacaro nandirago dvedha chetva papito, nasita okacarika avijja sabbena sabbam samugghatitati attano hitupacaram dasseti. 4- Sesam sabbattha uttanamevati. 5- Papancasudaniya majjhimanikayatthakathaya dvedhavitakkasuttavannana nitthita. ------------ @Footnote: 1 cha.Ma. nandirago.....evamuparipi 2 cha.Ma. dassesi @3 cha.Ma. annatakondanna.,..evamuparipi @4 cha.Ma. dassesi 5 uttanatthamevati


             The Pali Atthakatha in Roman Book 7 page 406-414. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=7&A=10320&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=7&A=10320&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=12&i=251              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=12&A=3953              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=12&A=4701              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=12&A=4701              Contents of The Tipitaka Volume 12 http://84000.org/tipitaka/read/?index_12

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]