บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
ทุติยปาราชิกวณฺณนา ทุติยํ อทุติเยน ยํ ชิเนน ปกาสิตํ ปาราชิกนฺตสฺส ทานิ ปตฺโต สํวณฺณนากฺกโม ยสฺมา ตสฺมา สุวิญฺเญยฺยํ ยํ ปุพฺเพ จ ปกาสิตํ ตํ สพฺพํ วชฺชยิตฺวาสฺส โหติ สํวณฺณนา อยํ ฯ {๘๔} เตน สมเยน พุทฺโธ ภควา ราชคเห วิหรติ คิชฺฌกูเฏ ปพฺพเตติ ฯ ราชคเหติ เอวํ นามเก นคเร ฯ ตํ หิ มนฺธาตุมหาโควินฺทาทีหิ ปริคฺคหิตตฺตา ราชคหนฺติ วุจฺจติ ฯ อญฺเญเปตฺถ ปกาเร วณฺณยนฺติ ฯ กินฺเตหิ นามเมตํ ตสฺส นครสฺส ฯ ตํ ปเนตํ พุทฺธกาเล จกฺกวตฺติกาเล จ นครํ โหติ ฯ เสสกาเล สุญฺญํ โหติ ยกฺขปริคฺคหิตํ ฯ เตสํ วสนวนํ หุตฺวา ติฏฺฐติ ฯ เอวํ โคจรคามํ ทสฺเสตฺวา นิวาสนฏฺฐานมาห ฯ คิชฺฌกูเฏ ปพฺพเตติ โส จ คิชฺฌา วาสฺส กูเฏ วสึสุ คิชฺฌสทิสานิ วาสฺส กูฏานิ ตสฺมา คิชฺฌกูโฏติ วุจฺจติ ฯ สมฺพหุลาติ วินยปริยาเยน ตโย ชนา สมฺพหุลาติ วุจฺจนฺติ ตโต ปรํ สงฺโฆ ฯ สุตฺตนฺตปริยาเยน ตโย ตโย เอว ตโต ปฏฺฐาย สมฺพหุลา ฯ อิธ สุตฺตนฺตปริยาเยน สมฺพหุลาติ เวทิตพฺพา ฯ สนฺทิฏฺฐาติ นาติวิสฺสาสิกา น ทฬฺหมิตฺตา วุจฺจนฺติ ฯ ตตฺถ ตตฺถ สงฺคมฺม ทิฏฺฐตฺตา หิ เต สนฺทิฏฺฐาติ วุจฺจนฺติ ฯ สมฺภตฺตาติ วิสฺสาสิกา ทฬฺหมิตฺตา วุจฺจนฺติ ฯ เต หิ สุฏฺฐุ ภตฺตา ภชมานา เอกสมฺโภคปริโภคานิ กตฺวา สมฺภตฺตาติ วุจฺจนฺติ ฯ อิสิคิลิปสฺเสติ อิสิคิลิ นาม ปพฺพโต ตสฺส ปสฺเส ฯ ปุพฺเพ กิร ปญฺจสตมตฺตา ปจฺเจกสมฺพุทฺธา กาสิโกสลาทีสุ ชนปเทสุ ปิณฺฑาย จริตฺวา ปจฺฉาภตฺตํ ตสฺมึ ปพฺพเต สนฺนิปติตฺวา สมาปตฺติยา วีตินาเมนฺติ ฯ มนุสฺสา เต ปวิสนฺเตเยว ปสฺสนฺติ น นิกฺขมนฺเต ตโต อาหํสุ อยํ ปพฺพโต อิเม อิสี คิลตีติ ฯ ตทุปาทาย ตสฺส อิสิคิลิเตฺวว สมญฺญา อุทปาทิ ฯ ตสฺส ปสฺเส ปพฺพตปาเท ฯ ติณกุฏิกาโย กริตฺวาติ ติณกุฏิโย ติณจฺฉทนา สทฺวารพนฺธา กุฏิโย กตฺวา ฯ วสฺสํ อุปคจฺฉนฺเตน หิ นาลกปฏิปทํ ปฏิปนฺเนนาปิ ปญฺจนฺนํ ฉทนานํ อญฺญตเรน ฉนฺเนเยว สทฺวารพนฺเธ เสนาสเน อุปคนฺตพฺพํ ฯ วุตฺตํ เหตํ น ภิกฺขเว อเสนาสนิเกน วสฺสํ อุปคนฺตพฺพํ โย อุปคจฺเฉยฺย อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสาติ ฯ ตสฺมา วสฺสกาเล สเจ เสนาสนํ ลภติ อิจฺเจตํ กุสลํ โน เจ ลภติ หตฺถกมฺมํ ปริเยสิตฺวาปิ กาตพฺพํ ฯ หตฺถกมฺมํ อลภนฺเตน สามมฺปิ กาตพฺพํ ฯ น เตฺวว อเสนาสนิเกน วสฺสํ อุปคนฺตพฺพํ ฯ อยมนุธมฺมตา ฯ ตสฺมา เต ภิกฺขู ติณกุฏิโย กริตฺวา รตฺติฏฺฐานทิวาฏฺฐานาทีนิ ปริจฺฉินฺทิตฺวา กติกวตฺตานิ จ ขนฺธกวตฺตานิ จ อธิฏฺฐาย ตีสุ สิกฺขาสุ สิกฺขมานา วสฺสํ อุปคญฺฉึสุ ฯ อายสฺมาปิ ธนิโยติ น เกวลํ เต เถรา อิมสฺส สิกฺขาปทสฺส อาทิกมฺมิโก อายสฺมา ธนิโยปิ ฯ กุมฺภการปุตฺโตติ กุมฺภการสฺส ปุตฺโต ฯ ตสฺส หิ นามํ ธนิโยติ ปิตา กุมฺภกาโร เตน วุตฺตํ ธนิโย กุมฺภการปุตฺโตติ ฯ วสฺสํ อุปคญฺฉีติ เตหิ เถเรหิ สทฺธึ เอกฏฺฐาเนเยว ติณกุฏิกํ กริตฺวา วสฺสํ อุปคญฺฉิ ฯ วสฺสํ วุฏฺฐาติ ปุริมิกาย อุปคตา มหาปวารณาย ปวาริตา ปาฏิปททิวสโต ปฏฺฐาย วุฏฺฐวสฺสาติ วุจฺจนฺติ เอวํ วสฺสํ วุฏฺฐา หุตฺวา ฯ ติณกุฏิโย ภินฺทิตฺวาติ น มุคฺครปฺปหาราทีหิ จุณฺณวิจุณฺณํ กตฺวา วตฺตสีเสน ปน ติณญฺจ ทารุวลฺลีอาทีนิ จ โอโรเปตฺวาติ อตฺโถ ฯ เยน หิ วิหารปจฺจนฺเต กุฏี กตา โหติ เตน สเจ อาวาสิกา ภิกฺขู โหนฺติ เต อาปุจฺฉิตพฺพา สเจ อิมํ กุฏึ ปฏิชคฺคิตฺวา โกจิ วสิตุํ อุสฺสหติ ตสฺเสว เทถาติ วตฺวา ปกฺกมิตพฺพํ ฯ เยน อรญฺเญ วา กตา โหต ปฏิชคฺคนกํ วา น ลภติ เตน อญฺเญสมฺปิ ปริโภคํ ภวิสฺสตีติ ปฏิสาเมตฺวา คนฺตพฺพํ ฯ เต ปน ภิกฺขู อรญฺเญ กุฏิโย กตฺวา ปฏิชคฺคนกํ อลภนฺตา ติณญฺจ กฏฺฐญฺจ ปฏิสาเมตฺวา สงฺโคปิตฺวาติ อตฺโถ ฯ ยถา จ ฐปิตํ อุปจิกาทีหิ น ขชฺชติ อโนวสฺสกญฺจ โหติ ตถา ฐเปตฺวา อิมํ ฐานํ อาคนฺตฺวา วสิตุกามานํ สพฺรหฺมจารีนํ อุปการาย ภวิสฺสตีติ คมิยวตฺตํ ปูเรตฺวา ฯ ชนปทจาริกํ ปกฺกมึสูติ อตฺตโน อตฺตโน จิตฺตานุกูลํ ชนปทํ อคมํสุ ฯ อายสฺมา ธนิโย กุมฺภการปุตฺโต ตตฺเถว วสฺสํ วสีติอาทิ อุตฺตานตฺถเมว ฯ ยาวตติยกนฺติ ยาวตติยกํ วารํ ฯ อนวโยติ อนุอวโย ฯ สนฺธิวเสน อุการโลโป ฯ อนุอวโย ยํยํ กุมฺภกาเรหิ กตฺตพฺพนฺนาม อตฺถิ สพฺพตฺถ อนูโน ปริปุณฺณสิปฺโปติ อตฺโถ ฯ สเกติ อตฺตโน สนฺตเก ฯ อาจริยเกติ อาจริยกมฺเม ฯ กุมฺภการกมฺเมติ กุมฺภการานํ กมฺเม ฯ กุมฺภกาเรหิ กตฺตพฺเพติ อตฺโถ ฯ เอเตน สกํ อาจริยกํ สรูปโต ทสฺสิตํ โหติ ฯ ปริโยทาตสิปฺโปติ ปริสุทฺธสิปฺโป ฯ อนวยตฺเตปิ สติ อญฺเญหิ อสทิสสิปฺโปติ วุตฺตํ โหติ ฯ สพฺพมตฺติกามยนฺติ ปิฏฺฐิสงฺฆาฏกวาฏสูจิฆฏิกวาตปานกวาฏมตฺตํ ฐเปตฺวา อวเสสํ ภิตฺติจฺฉทนกฏฺฐกมฺมาทิเภทํ สพฺพํ เคหสมฺภารํ มตฺติกามยเมว กตฺวาติ อตฺโถ ฯ ติณญฺจ กฏฺฐญฺจ โคมยญฺจ สงฺกฑฺฒิตฺวา ตํ กุฏิกํ ปจีติ สพฺพมตฺติกามยํ กตฺวา ปาณิกาย ฆํสิตฺวา สุกฺขาเปตฺวา เตลตมฺพมตฺติกาย ปริมชฺชิตฺวา อนฺโต จ พหิ จ ติณาทีหิ ปูเรตฺวา ยถา ปกฺกา สุปกฺกา โหติ เอวํ ปจิ ฯ เอวํ ปกฺกา จ ปน สา อโหสิ กุฏิกา ฯ อภิรูปาติ สุรูปา ฯ ปาสาทิกาติ ปาสาทชนิกา ฯ โลหิตกาติ โลหิตวณฺณา ฯ กึกิณิกสทฺโทติ กึกิณิกชาลสฺส สทฺโท ฯ ยถา กิร นานารตเนหิ กตสฺส กึกิณิกชาลสฺส สทฺโท โหติ เอวํ ตสฺสา กุฏิยา วาตปานนฺตริกาทีหิ ปวิฏฺเฐน วาเตน สมาหตาย สทฺโท อโหสิ ฯ เอเตนสฺสา อนฺโต จ พหิ จ สุปกฺกภาโว ทสฺสิโต โหติ ฯ มหาอฏฺฐกถายํ ปน กึกิณิกาติ กํสภาชนํ ตสฺมา อภิหตสฺส กํสภาชนสฺส สทฺโท เอวมสฺสา วาตาหตาย สทฺโท อโหสีติ วุตฺตํ ฯ {๘๕} กึ เอตํ ภิกฺขเวติ เอตฺถ ชานนฺโตว ภควา กถาสมุฏฺฐาปนตฺถํ ปุจฺฉิ ฯ ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุนฺติ สพฺพมตฺติกามยาย กุฏิกาย กรณภาวํ อาทิโต ปฏฺฐาย ภควโต อาโรเจสุํ ฯ กถํ หิ นาม โส ภิกฺขเว ฯเปฯ กุฏิกํ กริสฺสตีติ อิทํ อตีตตฺเถ อนาคตวจนํ ฯ อกาสีติ วุตฺตํ โหติ ฯ ตสฺส ลกฺขณํ สทฺทสตฺถโต ปริเยสิตพฺพํ ฯ น หิ นาม ภิกฺขเว ตสฺส โมฆปุริสสฺส ปาเณสุ อนุทยา อนุกมฺปา อวิเหสา ภวิสฺสตีติ เอตฺถ อนุทยาติ อนุรกฺขณา ฯ เอเตน เมตฺตาปุพฺพภาคํ ทสฺเสติ ฯ อนุกมฺปาติ ปรทุกฺเขน จิตฺตกมฺปนา ฯ อวิเหสาติ อวิหึสนา ฯ เอเตหิ กรุณาปุพฺพภาคํ ทสฺเสติ ฯ อิทํ วุตฺตํ โหติ ภิกฺขเว ตสฺส โมฆปุริสสฺส ปฐวีขนนจิกฺขลฺลมทฺทนอคฺคิทาเนสุ พหู ขุทฺทานุขุทฺทเก ปาเณ พฺยาพาเธนฺตสฺส วินาเสนฺตสฺส เตสุ ปาเณสุ เมตฺตากรุณานํ ปุพฺพภาคมตฺตาปิ อนุทยา อนุกมฺปา อวิเหสา น หิ นาม ภวิสฺสติ อปฺปมตฺตกาปิ นาม น ภวิสฺสตีติ ฯ มา ปจฺฉิมา ชนตา ปาเณสุ ปาตพฺยตํ อาปชฺชตีติ ปจฺฉิโม ชนสมูโห ปาเณสุ ปาตพฺยภาวํ มา อาปชฺชิ ฯ พุทฺธกาเลปิ ภิกฺขูหิ เอวํ กตํ อีทิเสสุ ฐาเนสุ ปาเณสุ ปาณาติปาตํ กโรนฺตานํ นตฺถิ โทโสติ มญฺญิตฺวา อิมสฺส ทิฏฺฐานุคตึ อาปชฺชมานา ปจฺฉิมา ชนตา มา ปาเณสุ ปาตพฺเพ ฆํสิตพฺเพ เอวํ มญฺญีติ วุตฺตํ โหติ ฯ เอวํ ธนิยํ ครหิตฺวา น จ ภิกฺขเว สพฺพมตฺติกา มยา กุฏิกา กาตพฺพาติ อายตึ ตาทิสาย กุฏิกาย กรณํ ปฏิกฺขิปิ ฯ ปฏิกฺขิปิตฺวา จ โย กเรยฺย อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสาติ สพฺพมตฺติกามยกุฏิกากรเณ อาปตฺตึ ฐเปสิ ฯ ตสฺมา โยปิ ปฐวีขนนาทินา ปาเณสุ ปาตพฺยตํ อนาปชฺชนฺโต ตาทิสํ กุฏิกํ กโรติ โสปิ ทุกฺกฏํ อาปชฺชติ ฯ ปฐวีขนนาทีหิ ปน ปาเณสุ ปาตพฺยตํ อาปชฺชนฺโต ยํยํ วตฺถุํ วีติกฺกมติ ตตฺถ ตตฺถ วุตฺตเมว อาปตฺตึ อาปชฺชติ ฯ อิธ ธนิยตฺเถรสฺส อาทิกมฺมิกตฺตา อนาปตฺติ ฯ เสสานํ สิกฺขาปทํ อติกฺกมิตฺวา กโรนฺตานมฺปิ กตํ ลภิตฺวา ตตฺถ วสนฺตานมฺปิ ทุกฺกฏเมว ฯ ทพฺพสมฺภารมิสฺสกา ปน ยถา ตถา วา มิสฺสา โหตุ วฏฺฏติ ฯ สุทฺธมตฺติกามยาว น วฏฺฏติ ฯ สาปิ อิฏฺฐกาหิ คิญฺชกาวสถสงฺเขเปน กตา วฏฺฏติ ฯ เอวมฺภนฺเตติ โข ฯเปฯ ตํ กุฏิกํ ภินฺทึสูติ ภควโต วจนํ สมฺปฏิจฺฉิตฺวา กฏฺเฐหิ จ ปาสาเณหิ จ ตํ กุฏิกํ วิกีรนฺตา ภินฺทึสุ ฯ อถโข อายสฺมา ธนิโยติอาทิมฺหิ อยํ สงฺเขปตฺโถ ฯ ธนิโย เอกปสฺเส ทิวาวิหารํ นิสินฺโน เตน สทฺเทน อาคนฺตฺวา เต ภิกฺขู กิสฺส เม ตุมฺเห อาวุโส กุฏิกํ ภินฺทถาติ ปุจฺฉิตฺวา โน ๑- ภควา เภทาเปตีติ สุตฺวา สุวจตาย สมฺปฏิจฺฉิ ฯ กสฺมา ปน ภควา อิมินา อติมหนฺเตน อุสฺสาเหน อตฺตโน วสนตฺถํ กตํ กุฏิกํ เภทาเปสิ นนุ เอตสฺเสตฺถ วยกมฺมมฺปิ อตฺถีติ ฯ กิญฺจาปิ อตฺถิ อถโข ตํ ภควา อกปฺปิยาติ ภินฺทาเปสิ ติตฺถิยทฺธโชติ ภินฺทาเปสิ ฯ อยเมตฺถ วินิจฺฉโย ฯ อฏฺฐกถายมฺปน อญฺญานิปิ การณานิ วุตฺตานิ สตฺตานุทยาย ปตฺตจีวรคุตฺตตฺถาย เสนาสนพาหุลฺลปฏิเสธนตฺถายาติอาทีนิ ฯ ตสฺมา อิทานิปิ โย ภิกฺขุ พหุสฺสุโต วินยญฺญู อญฺญํ ภิกฺขุํ อกปฺปิยปริกฺขารํ คเหตฺวา วิจรนฺตํ ทิสฺวา ตํ ฉินฺทาเปยฺย วา ภินฺทาเปยฺย วา อนุปวชฺโช โส เนว โจเทตพฺโพ น สาเรตพฺโพ น ตํ ลพฺภา วตฺตุํ มม ปริกฺขาโร ตยา นาสิโต ตํ เม เทหีติ ฯ @เชิงอรรถ: ๑. ภควาติ ปทสฺส ปรโต ลิขิตพฺพํ ฯ ตตฺรายํ ปาลิมุตฺตโก กปฺปิยากปฺปิยปริกฺขารวินิจฺฉโย ฯ เกจิ ตาลปณฺณจฺฉตฺตํ อนฺโต วา พหิ วา ปญฺจวณฺเณน สุตฺเตน สิพฺเพตฺวา วณฺณมฏฺฐํ กโรนฺติ ตํ น วฏฺฏติ ฯ เอกวณฺเณน ปน นีเลน วา ปีเตน วา เยน เกนจิ สุตฺเตน อนฺโต วา พหิ วา สิพฺพิตุํ ฉตฺตทณฺฑคฺคาหณกํ สลากปญฺชรํ วา วินทฺธิตุํ วฏฺฏติ ฯ ตญฺจ โข ถิรกรณตฺถํ น วณฺณมฏฺฐตฺถาย ฯ ฉตฺตปณฺเณสุ มกรทนฺตกํ วา อฑฺฒจนฺทกํ วา ฉินฺทิตุํ น วฏฺฏติ ฯ ฉตฺตทณฺเฑ เคหตฺถมฺเภสุ วิย ฆฏโก วา พาฬรูปกํ วา น วฏฺฏติ ฯ สเจปิ สพฺพตฺถ อารคฺเคน เลขา ทินฺนา โหติ สาปิ น วฏฺฏติ ฯ ฆฏกมฺปิ พาฬรูปกมฺปิ ภินฺทิตฺวา ธาเรตพฺพํ ฯ เลขาปิ ฆํสิตฺวา วา อปเนตพฺพา สุตฺตเกน วา ทณฺโฑ เวเฐตพฺโพ ฯ ทณฺฑพุนฺเธ ปน อหิจฺฉตฺตกสณฺฐานํ วฏฺฏติ ฯ วาตปฺปหาเรน อจลนตฺถํ ฉตฺตมณฺฑลิกํ รชฺชุเกหิ คาเหตฺวา ทณฺเฑ พนฺธนฺติ ฯ ตสฺมึ พนฺธนฏฺฐาเน วาลยมิว อุกฺกีริตฺวา เลขํ ฐเปนฺติ สา วฏฺฏติ ฯ จีวรมณฺฑนตฺถาย นานาสุตฺตเกหิ สตปทีสทิสํ สิพฺพนฺตา อาคนฺตุกปฏํ ฐเปนฺติ อญฺญมฺปิ ยงฺกิญฺจิ สูจิกมฺมวิการํ กโรนฺติ ปฏมุเข วา ปริยนฺเต วา เวณึ วา สงฺขลิกํ วา เอวมาทิ สพฺพํ น วฏฺฏติ ฯ ปกติสูจิกมฺมเมว วฏฺฏติ ฯ คณฺฐิกปฏกญฺจ ปาสกปฏกญฺจ อฏฺฐโกณมฺปิ โสฬสโกณมฺปิ กโรนฺติ ตตฺถ อคฺฆิยคยมุคฺคราทีนิ ทสฺเสนฺติ กกฺกฏกกฺขีนิ อุกฺกีรนฺติ สพฺพํ น วฏฺฏติ ฯ จตุกฺโกณเมว วฏฺฏติ ฯ โกณสุตฺตกปิฬกาว จีวเร รตฺเต ทูวิญฺเญยฺยรูปา วฏฺฏนฺติ ฯ กญชิกปิฏฺฐขลิอาทีสุ จีวรํ ปกฺขิปิตุํ น วฏฺฏติ ฯ จีวรกมฺมกาเล ปน หตฺถมลสูจิมลาทีนํ โธวนตฺถํ กิลิฏฺฐกาเล จ โธวนตฺถํ วฏฺฏติ ฯ คนฺธํ วา ลาขํ วา เตลํ วา รชเน ปกฺขิปิตุํ น วุฏฺฏติ ฯ จีวรํ รชิตฺวา สงฺเขน วา มณินา วา เยน เกนจิ น ฆฏฺเฏตพฺพํ ฯ ภูมิยํ ชานุกานิ นิหนฺตฺวา หตฺเถหิ คเหตฺวา โทณิยมฺปิ น ฆํสิตพฺพํ ฯ โทณิยํ วา ผลเก วา ฐเปตฺวา อนฺเต คาหาเปตฺวา หตฺเถน ปหริตุํ ปน วฏฺฏติ ฯ ตมฺปิ มุฏฺฐินา น กาตพฺพํ ฯ โปราณกตฺเถรา ปน โทณิยมฺปิ น ฐเปสุํ เอโก หตฺเถน คเหตฺวา ติฏฺฐติ อปโร หตฺเถ กตฺวา หตฺเถน ปหรติ ฯ จีวรสฺส กณฺณสุตฺตกํ น วฏฺฏติ ฯ รชิตกาเล ฉินฺทิตพฺพํ ฯ ยํ ปน อนุชานามิ ภิกฺขเว กณฺณสุตฺตกนฺติ เอวํ อนุญฺญาตํ ตํ อนุวาเต ปาสกํ กตฺวา พนฺธิตพฺพํ รชนกาเล ลคฺคนตฺถาย ฯ คณฺฐิเกปิ โสภากรณตฺถํ เลขา วา ปิฬกา วา น วฏฺฏติ นาเสตฺวา ปริภุญฺชิตพฺพํ ฯ ปตฺเต วา ถาลเก วา อารคฺเคน เลขํ กโรนฺติ อนฺโต วา พหิ วา น วฏฺฏติ ฯ ปตฺตํ ภมํ อาโรเปตฺวา มชฺชิตฺวา ปจนฺติ มณิวณฺณํ กริสฺสามาติ น วฏฺฏติ ฯ เตลวณฺโณ ปน วฏฺฏติ ฯ ปตฺตมณฺฑเล ภตฺติกมฺมํ น วฏฺฏติ ฯ มกรทนฺตกํ ปน วฏฺฏติ ฯ ธมกรกจฺฉตฺตกสฺส อุปริ วา เหฏฺฐา วา ธมกรกกุจฺฉิยํ วา เลขา น วฏฺฏติ ฯ ฉตฺตมุขวฏฺฏิยํ ปนสฺส เลขา วฏฺฏติ ฯ กายพนฺธนสฺส โสภนตฺถํ ตหึ ตหึ ทิคุณํ สุตฺตํ โกฏฺเฏนฺติ กกฺกฏกกฺขีนิ อุฏฺฐเปนฺติ น วฏฺฏติ ฯ อุโภสุ ปน อนฺเตสุ ทสามุขสฺส ถิรภาวาย ทิคุณํ โกฏฺเฏตุํ วฏฺฏติ ฯ ทสามุเข ปน ฆฏกํ วา มกรมุขํ วา เทฑฺฑุภสีสํ วา ยงฺกิญฺจิ วิการรูปํ กาตุํ น วฏฺฏติ ฯ ตตฺถ ตตฺถ อจฺฉีนิ ทสฺเสตฺวา มาลากมฺมาทีนิ วา กตฺวา โกฏฺฏิตกายพนฺธนํปิ น วฏฺฏติ ฯ อุชุกเมว ปน มจฺฉกณฺฏกํ วา ขชฺชูรีปตฺตกํ วา มฏฺฐปฏิกํ วา กตฺวา โกฏฺฏิตุํ วฏฺฏติ ฯ กายพนฺธนสฺส ทสา เอกา วฏฺฏติ เทฺว ตีณิ จตฺตาริปิ วฏฺฏนฺติ ฯ ตโต ปรํ น วฏฺฏนฺติ ฯ รชฺชุกกายพนฺธนํ เอกเมว วฏฺฏติ ฯ ปามงฺคสณฺฐานํ ปน เอกมฺปิ น วฏฺฏติ ฯ ทสา ปน ปามงฺคสณฺฐานาปิ วฏฺฏติ ฯ พหู รชฺชุเก เอกโต กตฺวา เอเกน นิรนฺตรํ เวเฐตฺวา กตํ พหุรชฺชุกนฺติ น วตฺตพฺพํ ตํ วฏฺฏติ ฯ กายพนฺธนวิเถ อฏฺฐมงฺคลาทิกํ ยงฺกิญฺจิ วิการรูปํ น วฏฺฏติ ฯ ปริจฺเฉทเลขามตฺตํ วฏฺฏติ ฯ วิถกสฺส อุโภสุ อนฺเตสุ ถิรกรณตฺถาย ฆฏกมฺปิ กโรนฺติ อยมฺปิ วฏฺฏติ ฯ อญฺชนิยํ อิตฺถีปุริสจตุปฺปทสกุณรูปํ วา มาลากมฺมลตากมฺม- มกรทนฺตกโคมุตฺตกอฑฺฒจนฺทกาทิเภทํ วา วิการรูปํ น วฏฺฏติ ฯ ฆํสิตฺวา วา ฉินฺทิตฺวา วา ยถา วา น ปญฺญายติ ตถา สุตฺตเกน เวเฐตฺวา วลญฺเชตพฺพา ฯ อุชุกเมว ปน จตุรสฺสา วา อฏฺฐํสา วา โสฬสํสา วา อญฺชนี วฏฺฏติ ฯ เหฏฺฐโตปิสฺสา เทฺว วา ติสฺโส วา วฏฺฏเลขาโย วฏฺฏนฺติ ฯ คีวายมฺปิสฺสา ปิธานกพนฺธนตฺถํ เอกา วฏฺฏเลขา วฏฺฏติ ฯ อญฺชนีสลากายมฺปิ วณฺณมฏฺฐกมฺมํ น วฏฺฏติ ฯ อญฺชนีถวิกายมฺปิ ยงฺกิญฺจิ นานาวณฺเณน สุตฺเตน วณฺณมฏฺฐกมฺมํ น วฏฺฏติ ฯ เอเสว นโย กุญฺจิกโกสเกปิ ฯ กุญฺจิกาย วณฺณมฏฺฐกมฺมํ น วฏฺฏติ ฯ ตถา สิปาฏิกาย ฯ เอกวณฺณสุตฺเตน ปเนตฺถ เยน เกนจิ ยงฺกิญฺจิ สิพฺพิตุํ วฏฺฏติ ฯ อารกณฺฏเกปิ วฏฺฏมณิกํ วา อญฺญํ วา วณฺณมฏฺฐํ น วฏฺฏติ ฯ คีวายํ ปน ปริจฺเฉทเลขา วฏฺฏติ ฯ ปิปฺผลเกปิ มณิกํ วา ปิฬกํ วา ยงฺกิญฺจิ ฐเปตุํ น วฏฺฏติ ฯ ทณฺฑเก ปน ปริจฺเฉทเลขา วฏฺฏติ ฯ นขจฺเฉทนํ วลิตกํเยว กโรนฺติ ตสฺมา ตํ วฏฺฏติ ฯ อุตฺตรารณิยํ วา อรณิยํ วา ธนุเก วา อุปริเปลฺลนทณฺฑเก วา มาลากมฺมาทิกํ ยงฺกิญฺจิ วณฺณมฏฺฐํ น วฏฺฏติ ฯเปลฺลนทณฺฑกสฺส ปน เวมชฺเฌ มณฺฑลํ โหติ ตตฺถ ปริจฺเฉทเลขามตฺตํ วฏฺฏติ ฯ สูจิสณฺฑาสํ กโรนฺติ เยน สูจึ ฑํสาเปตฺวา ฆํสนฺติ ฯ ตตฺถ มกรมุขาทิกํ ยงฺกิญฺจิ วณฺณมฏฺฐํ น วฏฺฏติ ฯ สูจิฑํสนตฺถํ ปน มุขมตฺตํ โหติ ตํ วฏฺฏติ ฯ ทนฺตกฏฺฐจฺเฉทนวาสิยมฺปิ ยงฺกิญฺจิ วณฺณมฏฺฐํ น วฏฺฏติ ฯ อุชุกเมว กปฺปิยโลเหน อุโภสุ วา ปสฺเสสุ จตุรสฺสํ วา อฏฺฐํสํ วา พนฺธิตุํ วฏฺฏติ ฯ กตฺตรทณฺเฑปิ ยงฺกิญฺจิ วณฺณมฏฺฐํ น วฏฺฏติ ฯ เหฏฺฐา เอกา วา เทฺว วา วฏฺฏเลขา อุปริ อหิจฺฉตฺตกมกุลมตฺตญฺจ วฏฺฏติ ฯ เตลภาชเนสุ วิสาเณ นาฬิยํ วา อลาพุเก วา อามณฺฑสารเก วา ฐเปตฺวา อิตฺถีรูปํ ปุริสรูปญฺจ อวเสสํ สพฺพมฺปิ วณฺณมฏฺฐกมฺมํ วฏฺฏติ ฯ มญฺจปีเฐ ภิสีพิมฺโพหเน ภุมฺมตฺถรเณ ปาทปุญฺฉเน จงฺกมนภิสิยํ สมฺมุญฺชนิยํ กจวรฉฑฺฑนเก รชนโทณิกาย ปานียอุฬุงฺเก ปานียฆเฏ ปาทกฏฺฐลิกาย ผลกปีฐเก วลยาธารเก ทณฺฑาธารเก ปตฺตปิธาเน ตาลวณฺเฏ จ วีชเน เอเตสุ สพฺพํ มาลากมฺมาทิวณฺณมฏฺฐกมฺมํ วฏฺฏติ ฯ เสนาสเน ปน ทฺวารกวาฏวาตปานกวาฏาทีสุ สพฺพรตนมยมฺปิ วณฺณมฏฺฐกมฺมํ วฏฺฏติ ฯ เสนาสเน กิญฺจิ ปฏิเสเธตพฺพํ นตฺถิ อญฺญตฺร วิรุทฺธเสนาสนา ฯ วิรุทฺธเสนาสนนฺนาม อญฺเญสํ สีมาย ราชวลฺลเภหิ กตํ เสนาสนํ วุจฺจติ ฯ ตสฺมา เย ตาทิสํ เสนาสนํ กโรนฺติ เต วตฺตพฺพา มา อมฺหากํ สีมาย เสนาสนํ กโรถาติ ฯ อนาทิยิตฺวา กโรนฺติเยว ฯ ปุนปิ วตฺตพฺพา มา เอวํ อกตฺถ มา อมฺหากํ อุโปสถปฺปวารณานํ อนฺตรายมกตฺถ มา สามคฺคึ ภินฺทิตฺถ ตุมฺหากํ เสนาสนํ กตมฺปิ กตฏฺฐาเน น ฐสฺสตีติ ฯ สเจ พลกฺกาเรน กโรนฺติเยว ยทา เตสํ ลชฺชิปริสา อุสฺสนฺนา โหติ สกฺกา โหติ ลทฺธุํ ธมฺมิโก วินิจฺฉโย ตทา เตสํ เปเสตพฺพํ ตุมฺหากํ อาวาสํ หรถาติ ฯ สเจ ยาวตติยํ เปสิเต หรนฺติ สาธุ โน เจ หรนฺติ ฐเปตฺวา โพธิญฺจ เจติยญฺจ อวเสสเสนาสนานิ ภินฺทิตพฺพานิ โน จ โข อปริโภคํ กโรนฺเตหิ ฯ ปฏิปาฏิยา ปน ฉทนโคปานสีอิฏฺฐกาทีนิ อปเนตฺวา เตสํ เปเสตพฺพํ ตุมฺหากํ ทพฺพสมฺภาเร หรถาติ ฯ สเจ หรนฺติ สาธุ โน เจ หรนฺติ อถ เตสุ สมฺภาเรสุ หิมวสฺสาตปาทีหิ ปูติภูเตสุ วา โจเรหิ วา หเฏสุ อคฺคินา วา ทฑฺเฒสุ สีมสามิกา ภิกฺขู อนุปวชฺชา น ลพฺภา โจเทตุํ ตุมฺเหหิ อมฺหากํ ทพฺพสมฺภารา นาสิตาติ วา ตุมฺหากํ คีวาติ วา ฯ ยํ ปน สีมสามิเกหิ ภิกฺขูหิ กตํ ตํ สุกตเมว โหตีติ ฯ ปาลิมุตฺตกวินิจฺฉโย นิฏฺฐิโต ฯ {๘๖} เอวํ ภินฺนาย ปน กุฏิกาย ธนิยสฺส ปริวิตกฺกญฺจ ปุนเรว กุฏิกรณตฺถาย อุสฺสาหญฺจ ทสฺเสตุํ อถโข อายสฺมโตติอาทิ วุตฺตํ ฯ ตตฺถ ทารุคเหคณโกติ รญฺโญ ทารุภณฺฑาคาเร ทารุโคปโก ฯ คหณทารูนีติ เทเวน คหิตทารูนิ ราชปริคฺคหภูตานิ ทารูนีติ อตฺโถ ฯ นครปฏิสงฺขาริกานีติ นครสฺส ปฏิสงฺขารูปกรณานิ ฯ อาปทตฺถาย นิกฺขิตฺตานีติ อคฺคิทาเหน วา ปุราณภาเวน วา ปฏิราชูปรุนฺธนาทินา วา โคปุรฏฺฏาลกราชนฺเตปุรหตฺถิสาลาทีนํ วิปตฺติ อาปทาติ วุจฺจติ ตทตฺถํ นิกฺขิตฺตานีติ วุตฺตํ โหติ ฯ ขณฺฑาขณฺฑิกํ เฉทาเปตฺวาติ อตฺตโน กุฏิกาย ปมาณํ สลฺลกฺเขตฺวา กิญฺจิ อคฺเค กิญฺจิ มชฺเฌ กิญฺจิ มูเล ขณฺฑาขณฺฑํ กโรนฺโต เฉทาเปสิ ฯ {๘๗} วสฺสกาโรติ ตสฺส พฺราหฺมณสฺส นามํ ฯ มคธมหาสตฺโตติ มคธรฏฺเฐ มหามตฺโต มหติยา อิสฺสริยมตฺตาย สมนฺนาคโต มคธรญฺโญ วา มหามตฺโต มหามจฺโจติ วุตฺตํ โหติ ฯ อนุสญฺญายมาโนติ ตตฺถ ตตฺถ คนฺตฺวา ปจฺจเวกฺขมาโน ฯ ภเณติ อิสฺสรานํ นีจฏฺฐานิกปุริสาลปนํ ฯ พนฺธํ อาณาเปสีติ พฺราหฺมโณ ปกติยาปิ ตสฺมึ อิสฺสาปกโตว โส รญฺโญ อาณาเปหีติ วจนํ สุตฺวา ยสฺมา ปกฺโกสาเปหีติ รญฺญา น วุตฺตํ ตสฺมา นํ หตฺเถสุ จ ปาเทสุ จ พนฺธํ กตฺวา อาณาเปสฺสามีติ พนฺธํ อาณาเปสิ ฯ อทฺทสา โข อายสฺมา ธนิโยติ กถํ อทฺทส ฯ โส กิร อตฺตโน เลเสน ทารูนํ หฏภาวํ ญตฺวา นิสฺสํสยํ เอส ทารูนํ การณา ราชกุลโต วธํ วา พนฺธํ วา ปาปุณิสฺสตีติ ตทา นํ อหเมว โมเจสฺสามีติ นิจฺจกาลํ ตสฺส ปวุตฺตึ สุณนฺโตเยว วิจรติ ตสฺมา ตํขณํเยว คนฺตฺวา อทฺทส ฯ เตน วุตฺตํ อทฺทสา โข อายสฺมา ธนิโยติ ฯ ทารูนํ กิจฺจาติ ทารูนํ การณา ฯ ปุราหํ หญฺญามีติ อหํ ปุรา หญฺญามิ ฯ ยาว อหํ น หญฺญามิ ตาว ตฺวํ เอยฺยาสีติ อตฺโถ ฯ {๘๘} อิงฺฆ ภนฺเต สราเปหีติ เอตฺถ อิงฺฆาติ โจทนตฺเถ นิปาโต ฯ ปฐมาภิสิตฺโตติ ๑- อภิสิตฺโต หุตฺวา ปฐมํ ฯ เอวรูปึ วาจํ ภาสิตาติ ทินฺนญฺเญว สมณพฺราหฺมณานํ ติณกฏฺโฐทกํ ปริภุญฺชนฺตูติ อิมํ เอวรูปึ วาจํ อภิสิตฺโต หุตฺวา ปฐมเมว ยํ ตฺวํ อภาสิ ตํ สยเมว ภาสิตฺวา อิทานิ สรสิ น สรสีติ วุตฺตํ โหติ ฯ ราชาโน กิร อภิสิตฺตมตฺตาเยว ธมฺมเภริญฺจาราเปนฺติ ทินฺนญฺเญว สมณพฺราหฺมณานํ ติณกฏฺโฐทกํ ปริภุญฺชนฺตูติ ตํ สนฺธาย เอส วทติ ฯ เตสํ มยา สนฺธาย ภาสิตนฺติ เตสํ อปฺปมตฺตเกปิ กุกฺกุจฺจายนฺตานํ สมิตพาหิตปาปานํ สมณพฺราหฺมณานํ ติณกฏฺโฐทกหรณํ สนฺธาย มยา เอวํ ภาสิตํ น ตุมฺหาทิสานนฺติ อธิปฺปาโย ฯ ตญฺจ โข อรญฺเญ อปริคฺคหิตนฺติ ตญฺจ ติณกฏฺโฐทกํ ยํ อรญฺเญ อปริคฺคหิตํ โหติ เอตํ สนฺธาย มยา ภาสิตนฺติ ทีเปติ ฯ โลเมน ตฺวํ มุตฺโตสีติ เอตฺถ โลมมิว โลมํ กึ ปน ตํ ปพฺพชฺชาลิงฺคํ ฯ กึ วุตฺตํ โหติ ฯ ยถา นาม ธุตฺตา มํสํ ขาทิสฺสามาติ มหคฺฆโลมกํ เอฬกํ คณฺเหยฺยุํ ตเมนํ อญโญ วิญฺญุปุริโส ทิสฺวา อิมสฺส เอฬกสฺส มํสํ กหาปณมตฺตํ @เชิงอรรถ: ๑. สมฺปจฺจาภิสิตฺโตติ อมฺหากํ มติ ฯ ปฐมาภิสมฺพุทฺโธติ สาธกํ ฯ อคฺฆติ โลมานิ ปน โลมวาเร โลมวาเร อเนเก กหาปเณ อคฺฆนฺตีติ เทฺว อโลมเก เอฬเก ทตฺวา คณฺเหยฺย เอวํ โส เอฬโก วิญฺญุปุริสมาคมฺม โลเมน มุจฺเจยฺย เอวเมว ตฺวํ อิมสฺส กมฺมสฺส กตตฺตา วธพนฺธนารโห ยสฺมา ปน อรหทฺธโช สพฺภิ อวชฺฌรูโป ตฺวญฺจ สาสเน ปพฺพชิตตฺตา ปพฺพชฺชาลิงฺคภูตํ อรหทฺธชํ ธาเรสิ ตสฺมา ตฺวํ อิมินา ปพฺพชฺชาลิงฺคโลเมน เอฬโก วิย วิญฺญุปุริสํ อาคมฺม มุตฺโตสิ ฯ มนุสฺสา อุชฺฌายนฺตีติ รญฺโญ ปริสติ ภาสมานสฺส สมฺมุขา จ ปรมฺมุขา จ สุตฺวา ตตฺถ ตตฺถ มนุสฺสา อุชฺญายนฺติ อวชฺฌายนฺติ อวชานนฺตา ตํ ฌายนฺติ โอโลเกนฺติ ลามกโต วา จินฺเตนฺตีติ อตฺโถ ฯ ขียนฺตีติ ตสฺส อวณฺณํ กเถนฺติ ปกาเสนฺติ ฯ วิปาเจนฺตีติ วิตฺถาริกํ กโรนฺติ สพฺพตฺถ ปตฺถรนฺติ ฯ อยญฺจ อตฺโถ สทฺทสตฺถานุสาเรน เวทิตพฺโพ ฯ อยํ ปเนตฺถ โยชนา อลชฺชิโน อิเม สมณา สกฺยปุตฺติยาติอาทีนิ จินฺเตนฺตา อุชฺฌายนฺติ นตฺถิ อิเมสํ สามญฺญนฺติอาทีนิ ภณนฺตา ขียนฺติ อปคตา อิเม สามญฺญาติอาทีนิ ตตฺถ ตตฺถ วิตฺถาเรนฺตา วิปาเจนฺตีติ ฯ เอเตน นเยน อิเมสํ ปทานํ อิโต ปรมฺปิ ตตฺถ ตตฺถ อาคตปทานุรูเปน โยชนา เวทิตพฺพา ฯ ตตฺถ พฺรหฺมจาริโนติ เสฏฺฐจาริโน ฯ สามญฺญนฺติ สมณภาโว ฯ พฺรหฺมญฺญนฺติ เสฏฺฐภาโว ฯ เสสํ อุตฺตานตฺถเมว ฯ รญฺโญ ทารูนีติอาทิมฺหิ อทินฺนํ อาทิยิสฺสตีติ อยํ อุชฺฌายนตฺโถ ฯ ยํ ปน อทินฺนํ อาทิยิ ตํ ทสฺเสตุํ รญฺโญ ทารูนีติ วุตฺตํ ฯ อิติ วจนเภเท อสมฺมุยฺหนฺเตหิ อตฺโถ เวทิตพฺโพ ฯ ปุราณโวหาริโก มหามตฺโตติ ภิกฺขุภาวโต ปุราเณ คิหิกาเล วินิจฺฉยโวหาเร นิยุตฺตตฺตา โวหาริโกติ สงฺขํ คโต มหาอมจฺโจ ฯ อถโข ภควา ตํ ภิกฺขุํ เอตทโวจาติ ภควา สามญฺเญว โลกโวหารมฺปิ ชานาติ อตีตพุทฺธานํ ปญฺญตฺตมฺปิ ชานาติ ปุพฺเพปิ พุทฺธา เอตฺตเกน ปาราชิกํ ปญฺญาเปนฺติ เอตฺตเกน ถุลฺลจฺจยํ เอตฺตเกน ทุกฺกฏนฺติ เอวํ สนฺเตปิ สเจ อญฺเญหิ โลกโวหารญฺญูหิ สทฺธึ อสํสนฺเทตฺวา ปาทมตฺเตน ปาราชิกํ ปญฺญาเปยฺย เตนสฺส สิยุํ วตฺตาโร สีลสํวโร นาม เอกภิกฺขุสฺสปิ อปฺปเมยฺโย อสงฺเขยฺโย มหาปฐวีสมุทฺทอากาสานิ วิย อติวิตฺถิณฺโณ ตํ นาม ภควา ปาทมตฺตเกน นาเสสีติ ตโต ตถาคตสฺส ญาณพลํ อชานนฺตา สิกฺขาปทํ โกเปยฺยุํ ปญฺญตฺตมฺปิ สิกฺขาปทํ ยถาฐาเน น ติฏฺเฐยฺย โลกโวหารญฺญูหิ ปน สทฺธึ สํสนฺเทตฺวา ปญฺญตฺเต โส อุปวาโท น โหติ อญฺญทตฺถุํ เอวํ วตฺตาโร โหนฺติ อิเม หิ นาม อาคาริกาปิ ปาทมตฺเตน โจรํ หนนฺติปิ พนฺธนฺติปิ ปพฺพาเชนฺติปิ กสฺมา ภควา ปพฺพชิตํ น นาเสสฺสติ เยน ปรสนฺตกํ ติณสลากมตฺตมฺปิ น คเหตพฺพนฺติ ตถาคตสฺส จ ญาณพลํ ชานิสฺสนฺติ ปญฺญตฺตมฺปิ จ สิกฺขาปทํ อกุปฺปํ ภวิสฺสติ ยถาฐาเน ฐสฺสติ ฯ ตสฺมา โลกโวหารญฺญูหิ สทฺธึ สํสนฺเทตฺวา ปญฺญาเปตุกาโม สพฺพาวนฺตํ ปริสํ อนุวิโลเกนฺโต อถโข ภควา อวิทูเร นิสินฺนํ ทิสฺวา ตํ ภิกฺขุํ เอตทโวจาติ เอตํ อโวจ กิตฺตเกน นุโข ภิกฺขุ ราชา มาคโธ เสนิโย พิมฺพิสาโร โจรํ คเหตฺวา หนติ วา พนฺธติ วา ปพฺพาเชติ วาติ ฯ ตตฺถ มาคโธติ มคธานํ อิสฺสโร ฯ เสนิโยติ เสนาย สมฺปนฺโน ฯ พิมฺพิสาโรติ ตสฺส นามํ ฯ ปพฺพาเชติ วาติ รฏฺฐโต นิกฺขาเมติ ฯ เสสเมตฺถ อุตฺตานตฺถเมว ฯ ปญฺจมาสโก ปาโทติ ตทา ราชคเห วีสติมาสโก กหาปโณ โหติ ตสฺมา ปญฺจมาสโก ปาโท ฯ เอเตน ลกฺขเณน สพฺพชนปเทสุ กหาปณสฺส จตุตฺโถ ภาโค ปาโทติ เวทิตพฺโพ ฯ โส จ โข โปราณสฺส นีลกหาปณสฺส วเสน น อิตเรสํ รุทฺรทามกาทีนํ ฯ เตน ปาเทน อตีตา พุทฺธาปิ ปาราชิกํ ปญฺญาเปสุํ อนาคตาปิ ปญฺญาเปสฺสนฺติ ฯ สพฺพพุทฺธานํ หิ ปาราชิกวตฺถุมฺหิ วา ปาราชิเก วา นานตฺตํ นตฺถิ ฯ อิมาเนว จตฺตาริ ปาราชิกวตฺถูนิ อิมาเนว จตฺตาริ ปาราชิกานิ อิโต อูนํ วา อติริตฺตํ วา นตฺถิ ฯ ตสฺมา ภควาปิ ธนิยํ วิครหิตฺวา ปาเทเนว ทุติยํ ปาราชิกํ ปญฺญาเปนฺโต โย ปน ภิกฺขุ อทินฺนํ เถยฺยสงฺขาตนฺติอาทิมาห ฯ เอวํ มูลจฺเฉชฺชวเสน ทฬฺหํ กตฺวา ทุติยปาราชิเก ปญฺญตฺเต อปรมฺปิ อนุปฺปญฺญตฺตตฺถาย รชกภณฺฑิกวตฺถุ อุทปาทิ ฯ ตสฺสุปฺปตฺติทีปนตฺถเมตํ วุตฺตํ เอวญฺจิทํ ภควตา ภิกฺขูนํ สิกฺขาปทํ ปญฺญตฺตํ โหตีติ ฯ ตสฺสตฺโถ จ อนุปฺปญฺญตฺติสมฺพนฺโธ จ ปฐมปาราชิกวณฺณนายํ วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺโพ ฯ ยถา จ อิธ เอวํ อิโต ปรํ สพฺพสิกฺขาปเทสุ ฯ ยํยํ หิ ปุพฺเพ วุตฺตํ ตํตํ สพฺพํ วชฺเชตฺวา อุปรูปริ อปุพฺพเมว วณฺณยิสฺสาม ฯ ยทิ หิ ยํยํ วุตฺตนยํ ตํตํ ปุนปิ วณฺณยิสฺสาม กทา วณฺณนาย อนฺตํ คมิสฺสาม ฯ ตสฺมา ยํยํ ปุพฺเพ วุตฺตํ ตํตํ สพฺพํ สาธุกํ อุปลกฺเขตฺวา ตตฺถ ตตฺถ อตฺโถ จ โยชนา จ เวทิตพฺพา ฯ อปุพฺพํ ปน ยงฺกิญฺจิ อนุตฺตานตฺถํ สพฺพํ มยเมว วณฺณยิสฺสาม ฯอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑ หน้า ๓๔๒-๓๕๘. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=1&A=7185&modeTY=2 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=1&A=7185&modeTY=2 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=1&i=79 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=1&A=6087 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=1&A=1459 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=1&A=1459 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑ http://84000.org/tipitaka/read/?index_1
|
บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑.
การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย.
หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]