ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๑ ภาษาบาลีอักษรไทย วินย.อ. (สมนฺต.๑)

     อิทานิ อทินฺนํ เถยฺยสงฺขาตํ อาทิเยยฺยาติอาทีนํ อตฺถทสฺสนตฺถํ
อทินฺนํ นามาติอาทิมาห ฯ ตตฺถ อทินฺนนฺติ ทนฺตโปณสิกฺขาปเท
อตฺตโน สนฺตกมฺปิ อปฏิคฺคหิตกํ กปฺปิยํ อนชฺโฌหรณียํ วุจฺจติ ฯ
อิธ ปน ยงฺกิญฺจิ ปรปริคฺคหิตํ สสฺสามิกํ ภณฺฑํ ฯ ตเทตํ เตหิ
สามิเกหิ กาเยน วา วาจาย วา น ทินฺนนฺติ อทินฺนํ ฯ อตฺตโน
หตฺถโต วา ยถาฐิตฏฺฐานโต วา น นิสฺสฏฺฐนฺติ อนิสฺสฏฺฐํ ฯ
ยถาฐาเน ฐิตมฺปิ อนเปกฺขตาย น ปริจฺจตฺตนฺติ อปริจฺจตฺตํ ฯ
อารกฺขสํวิธาเนน รกฺขิตตฺตา รกฺขิตํ ฯ มญฺชุสาทีสุ ปกฺขิปิตฺวา
โคปิตตฺตา โคปิตํ ฯ มม อิทนฺติ ตณฺหามมตฺเตน มมายิตตฺตา
มมายิตํ ฯ ตาหิ อปริจฺจาครกฺขณโคปนาทีหิ เตหิ ภณฺฑสามิเกหิ
ปเรหิ ปริคฺคหิตนฺติ ปรปริคฺคหิตํ ฯ เอตํ อทินฺนํ นาม ฯ
เถยฺยสงฺขาตนฺติ เอตฺถ เถโนติ โจโร ฯ เถนสฺส ภาโว เถยฺยํ ฯ
อวหรณจิตฺตสฺเสตํ อธิวจนํ ฯ สงฺขา สงฺขาตนฺติ อตฺถโต เอกํ ฯ
โกฏฺฐาสสฺเสตํ อธิวจนํ สญฺญานิทานา หิ ปปญฺจสงฺขาติอาทีสุ
วิย ฯ เถยฺยญฺจ ตํ สงฺขาตญฺจาติ เถยฺยสงฺขาตํ ฯ เถยฺยจิตฺตสงฺขาโต
เอโก จิตฺตโกฏฺฐาโสติ อตฺโถ ฯ กรณตฺเถ เจตํ ปจฺจตฺตวจนํ ฯ
ตสฺมา เถยฺยสงฺขาเตนาติ อตฺถโต ทฏฺฐพฺพํ ฯ โย จ
เถยฺยสงฺขาเตน อาทิยติ โส ยสฺมา เถยฺยจิตฺโต โหติ ตสฺมา
พฺยญฺชนํ อนาทยิตฺวา อตฺถเมว ทสฺเสตุํ เถยฺยจิตฺโต
อวหรณจิตฺโตติ เอวมสฺส ปทภาชนียํ วุตฺตนฺติ เวทิตพฺพํ ฯ
     อาทิเยยฺย ฯเปฯ สงฺเกตํ วีตินาเมยฺยาติ เอตฺถ ปน ปฐมปทํ
อภิโยควเสน วุตฺตํ ทุติยปทํ อญฺเญสํ ภณฺฑํ หรนฺตสฺส คจฺฉโต
วเสน ตติยปทํ อุปนิกฺขิตฺตภณฺฑวเสน จตุตฺถํ สวิญฺญาณกวเสน
ปญฺจมํ ถเล นิกฺขิตฺตาทิวเสน ฉฏฺฐํ ปริกปฺปวเสน วา สุงฺกฆาฏวเสน
วา วุตฺตนฺติ เวทิตพฺพํ ฯ โยชนา ปเนตฺถ เอกภณฺฑวเสนปิ
นานาภณฺฑวเสนปิ โหติ ฯ เอกภณฺฑวเสน จ สวิญฺญาณเกเนว
ลพฺภติ ฯ นานาภณฺฑวเสน สวิญฺญาณกาวิญฺญาณกมิสฺสเกน ฯ
ตตฺถ นานาภณฺฑวเสน ตาว เอวํ เวทิตพฺพา ฯ อาทิเยยฺยาติ
อารามํ อภิยุญฺชติ อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส ฯ สามิกสฺส วิมตึ
อุปฺปาเทติ อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส ฯ สามิโก น มยฺหํ ภวิสฺสตีติ
ธุรํ นิกฺขิปติ อาปตฺติ ปาราชิกสฺส ฯ หเรยฺยาติ อญฺญสฺส ภณฺฑํ
หรนฺโต สีเส ภารํ เถยฺยจิตฺโต อามสติ อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส ฯ
ผนฺทาเปติ อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส ฯ ขนฺธํ โอโรเปติ อาปตฺติ
ปาราชิกสฺส ฯ อวหเรยฺยาติ อุปนิกฺขิตฺตํ ภณฺฑํ เทหิ เม
ภณฺฑนฺติ วุจฺจมาโน นาหํ คณฺหามีติ ภณติ อาปตฺติ
ทุกฺกฏสฺส ฯ สามิกสฺส วิมตึ อุปฺปาเทติ อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส ฯ
สามิโก น มยฺหํ ทสฺสตีติ ธุรํ นิกฺขิปติ อาปตฺติ ปาราชิกสฺส ฯ
อิริยาปถํ วิโกเปยฺยาติ สหภณฺฑหารกํ เนสฺสามีติ ปฐมํ ปาทํ
สงฺกาเมติ อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส ทุติยํ ปาทํ สงฺกาเมติ อาปตฺติ
ปาราชิกสฺส ฯ ฐานา จาเวยฺยาติ ถลฏฺฐํ ภณฺฑํ เถยฺยจิตฺโต
อามสติ อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส ฯ ผนฺทาเปติ อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส ฯ
ฐานา จาเวติ อาปตฺติ ปาราชิกสฺส ฯ สงฺเกตํ วีตินาเมยฺยาติ
ปริกปฺปิตฏฺฐานํ ปฐมํ ปาทํ อติกฺกาเมติ อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส ฯ
ทุติยํ ปาทํ อติกฺกาเมติ อาปตฺติ ปาราชิกสฺส ฯ อถวา ปฐมํ
ปาทํ สุงฺกฆาฏํ อติกฺกาเมติ อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส ฯ ทุติยํ ปาทํ
อติกฺกาเมติ อาปตฺติ ปาราชิกสฺสาติ ฯ อยเมตฺถ นานาภณฺฑวเสน
โยชนา ฯ เอกภณฺฑวเสน ปน สสฺสามิกํ ทาสํ วา ติรจฺฉานํ วา
ยถาวุตฺเตน อภิโยคาทินา นเยน อาทิยติ วา หรติ วา อวหรติ
วา อิริยาปถํ วา วิโกเปติ ฐานา วา จาเวติ ปริจฺเฉทํ วา
อติกฺกาเมติ ฯ อยเมตฺถ เอกภณฺฑวเสน โยชนา ฯ
     อปิจ อิมานิ วณฺณยนฺเตน ปญฺจ ปญฺจเก สโมธาเนตฺวา
ปญฺจวีสติ อวหารา ทสฺเสตพฺพา ฯ เอวํ วณฺณยตา หิ อิทํ
อทินฺนาทานปาราชิกํ สุวณฺณิตํ โหติ ฯ อิมสฺมึ จ ฐาเน สพฺพอฏฺฐกถา
อากุลา ลุลิตา ทูวิญฺเญยฺยวินิจฺฉยา ฯ ตถา หิ สพฺพอฏฺฐกถาสุ
ยานิ ตานิ ปาลิยํ ปญฺจหากาเรหิ อทินฺนํ อาทิยนฺตสฺส อาปตฺติ
ปาราชิกสฺส ปรปริคฺคหิตญฺจ โหตีติอาทินา นเยน อวหารงฺคานิ
วุตฺตานิ ตานิปิ คเหตฺวา กตฺถจิ เอกํ ปญฺจกํ ทสฺสิตํ ฯ กตฺถจิ
ฉหากาเรหีติ อาคเตหิ สทฺธึ เทฺว ปญฺจกานิ ทสฺสิตานิ ฯ เอตานิ จ
ปญฺจกานิ น โหนฺติ ฯ ยตฺถ หิ เอเกเกน ปเทน อวหาโร
สิชฺฌติ ตํ ปญฺจกนฺนาม วุจฺจติ ฯ เอตฺถ ปน สพฺเพหิปิ ปเทหิ
เอโกเยว อวหาโร ฯ ยานิ จ ตตฺถ ลพฺภมานานิเยว ปญฺจกานิ
ทสฺสิตานิ เตสมฺปิ น สพฺเพสํ อตฺโถ ปกาสิโต ฯ เอวมิมสฺมึ
ฐาเน สพฺพอฏฺฐกถา อากุลา ลุลิตา ทูวิญฺเญยฺยวินิจฺฉยา ฯ ตสฺมา
ปญฺจ ปญฺจเก สโมธาเนตฺวา ทสฺสิยมานา อิเม ปญฺจวีสติ อวหารา
สาธุกํ สลฺลกฺเขตพฺพา ฯ
     ปญฺจ ปญฺจกานิ นาม นานาภณฺฑปญฺจกํ เอกภณฺฑปญฺจกํ
สาหตฺถิกปญฺจกํ ปุพฺพปฺปโยคปญฺจกํ เถยฺยาวหารปญฺจกนฺติ ฯ ตตฺถ
นานาภณฺฑปญฺจกญฺจ เอกภณฺฑปญฺจกญฺจ อาทิเยยฺย หเรยฺย
อวหเรยฺย อิริยาปถํ วิโกเปยฺย ฐานา จาเวยฺยาติ อิเมสํ ปทานํ
วเสน ลพฺภนฺติ ฯ ตานิ ปุพฺเพ โยเชตฺวา ทสฺสิตนเยเนว เวทิตพฺพานิ ฯ
ยํ ปเนตํ สงฺเกตํ วีตินาเมยฺยาติ ฉฏฺฐํ ปทํ ตํ ปริกปฺปาวหารสฺส
จ นิสฺสคฺคิยาวหารสฺส จ สาธารณํ ฯ ตสฺมา ตํ ตติยปญฺจเมสุ
ปญฺจเกสุ ลพฺภมานปทวเสน โยเชตพฺพํ ฯ วุตฺตํ
นานาภณฺฑปญฺจกญฺจ เอกภณฺฑปญฺจกญฺจ ฯ กตมํ สาหตฺถิกปญฺจกํ ฯ
ปญฺจ อวหารา สาหตฺถิโก อาณตฺติโก นิสฺสคฺคิโย อตฺถสาธโก
ธุรนิกฺเขโปติ ฯ ตตฺถ สาหตฺถิโก นาม ปรสฺส ภณฺฑํ สหตฺถา
อวหรติ ฯ อาณตฺติโก นาม อสุกสฺส ภณฺฑํ อวหราติ อญฺญํ
อาณาเปติ ฯ นิสฺสคฺคิโย นาม อนฺโตสุงฺกฆาเฏ ฐิโต
พหิสุงฺกฆาตํ ปาเตติ อาปตฺติ ปาราชิกสฺสาติ อิมินา สทฺธึ สงฺเกตํ
วีตินาเมยฺยาติ อิทํ ปทโยชนํ ลภติ ฯ อตฺถสาธโก นาม อสุกํ
ภณฺฑํ ยทา สกฺโกสิ ตทา อวหราติ อาณาเปติ ฯ ตตฺถ สเจ
ปโร อนนฺตรายิโก หุตฺวา ตํ อวหรติ อาณาปโก อาณตฺติกฺขเณเยว
ปาราชิโก โหติ ฯ อวหารโก ปน อวหฏกาเล ฯ อยํ อตฺถสาธโก ฯ
ธุรนิกฺเขโป ปน อุปนิกฺขิตฺตภณฺฑวเสน เวทิตพฺโพติ ฯ อิทํ
สาหตฺถิกปญฺจกํ ฯ กตมํ ปุพฺพปฺปโยคปญฺจกํ ฯ อปเรปิ ปญฺจ
อวหารา ปุพฺพปฺปโยโค สหปฺปโยโค สํวิธาวหาโร สงฺเกตกมฺมํ
นิมิตฺตกมฺมนฺติ ฯ ตตฺถ อาณตฺติวเสน ปุพฺพปฺปโยโค เวทิตพฺโพ ฯ
ฐานา จาวนวเสน สหปฺปโยโค ฯ อิตเร ปน ตโย ปาลิยํ
อาคตนเยเนว เวทิตพฺพาติ ฯ อิทํ ปุพฺพปฺปโยคปญฺจกํ ฯ กตมํ
เถยฺยาวหารปญฺจกํ ฯ อปเรปิ ปญฺจ อวหารา เถยฺยาวหาโร
ปสยฺหาวหาโร ปริกปฺปาวหาโร ปฏิจฺฉนฺนาวหาโร กุสาวหาโรติ ฯ
เต ปญฺจปิ อญฺญตโร ภิกฺขุ สงฺฆสฺส จีวเร ภาชิยมาเน เถยฺยจิตฺโต
กุสํ สงฺกาเมตฺวา จีวรํ อคฺคเหสีติ เอกสฺมึ กุสสงฺกมนวตฺถุสฺมึ
วณฺณยิสฺสาม ฯ อิทํ เถยฺยาวหารปญฺจกํ ฯ เอวมิมานิ ปญฺจกานิ
สโมธาเนตฺวา อิเม ปญฺจวีสติ อวหารา เวทิตพฺพา ฯ
     อิเมสุ จ ปน ปญฺจสุ ปญฺจเกสุ กุสเลน วินยธเรน
โอติณฺณวตฺถุํ สหสา อวินิจฺฉินิตฺวาว ปญฺจ ฐานานิ โอโลเกตพฺพานิ
ยานิ สนฺธาย โปราณา อาหุ
        วตฺถุํ กาลญฺจ เทสญฺจ    อคฺฆํ ปริโภคปญฺจมํ
        ตุลยิตฺวา ปญฺจ ฐานานิ    ธาเรยฺยตฺถํ วิจกฺขโณติ ฯ
ตตฺถ วตฺถุนฺติ ภณฺฑํ ฯ อวหารเกน หิ มยา อิทํ นาม อวหฏนฺติ
วุตฺเตปิ อาปตฺตึ อนาโรเปตฺวาว ตํ ภณฺฑํ สสฺสามิกํ วา อสฺสามิกํ
วา อุปปริกฺขิตพฺพํ ฯ สสฺสามิเกปิ สามิกานํ สาลยภาโว วา
นิราลยภาโว วา อุปปริกฺขิตพฺโพ ฯ สเจ เตสํ สาลยกาเล อวหฏํ
ภณฺฑํ อคฺฆาเปตฺวา อาปตฺติ กาเรตพฺพา ฯ สเจ นิราลยกาเล น
ปาราชิเกน กาเรตพฺโพ ฯ ภณฺฑสามิเกสุ ปน ภณฺฑํ อาหราเปนฺเตสุ
ภณฺฑํ ทาตพฺพํ ฯ อยเมตฺถ สามีจิ ฯ
     อิมสฺส ปน อตฺถสฺส ทีปนตฺถมิทํ วตฺถุ ฯ ภาติยราชกาเล
กิร มหาเจติยปูชาย ทกฺขิณทิสโต เอโก ภิกฺขุ สตฺตหตฺถํ
ปณฺฑุกาสาวํ อํเส กริตฺวา เจติยงฺคณํ ปาวิสิ ฯ ตํขณเมว
ราชาปิ เจติยวนฺทนตฺถํ อาคโต ฯ ตโต อุสฺสารณาย วตฺตมานาย
มหาชนสมฺมโท อโหสิ ฯ อถโข โส ภิกฺขุ มหาชนสมฺมทปีฬิโต
อํสโต ปตนฺตํ กาสาวํ อทิสฺวาว นิกฺขนฺโต ฯ นิกฺขมิตฺวา จ กาสาวํ
อปสฺสนฺโต โก อีทิเส ชนสมฺมเท กาสาวํ ลภติ น ทานิ ตํ
มยฺหนฺติ ธุรนิกฺเขปํ กตฺวา คโต ฯ อถญฺโญ ภิกฺขุ ปจฺฉา
อาคจฺฉนฺโต ตํ กาสาวํ ทิสฺวา เถยฺยจิตฺเตน คเหตฺวา ปุน
วิปฏิสารี หุตฺวา อสฺสมโณ ทานิมฺหิ วิพฺภมิสฺสามีติ จิตฺเต
อุปฺปนฺเน วินยธเร ปุจฺฉิตฺวา ชานิสฺสามีติ จินฺเตสิ ฯ เตน จ
สมเยน จูฬสุมนตฺเถโร นาม สพฺพปริยตฺติธโร วินยาจริยปาโมกฺโข
มหาวิหาเร ปฏิวสติ ฯ โส ภิกฺขุ เถรํ อุปสงฺกมิตฺวา วนฺทิตฺวา
โอกาสํ กาเรตฺวา อตฺตโน กุกฺกุจฺจํ ปุจฺฉิ ฯ เถโร เตน ภฏฺเฐ
ชนกาเย ปจฺฉา อาคนฺตฺวา คหิตภาวํ ญตฺวา อตฺถิ ทานิ เอตฺถ
โอกาโสติ จินฺเตตฺวา อาห สเจ กาสาวสฺสามิกํ ภิกฺขุํ อาเนยฺยาสิ
สกฺกา ภเวยฺย ตว ปติฏฺฐา กาตุนฺติ ฯ กถาหํ ภนฺเต ตํ
ทกฺขิสฺสามีติ ฯ ตหึ ตหึ คนฺตฺวา โอโลเกหีติ ฯ โส ปญฺจปิ
มหาวิหาเร โอโลเกตฺวา เนว อทฺทกฺขิ ฯ ตโต นํ เถโร ปุจฺฉิ
กตราย ทิสาย พหู ภิกฺขู อาคจฺฉนฺตีติ ฯ ทกฺขิณาย ทิสาย
ภนฺเตติ ฯ เตนหิ กาสาวํ ทีฆโต จ ติริยญฺจ มินิตฺวา ฐเปหิ
ฐเปตฺวา ทกฺขิณทิสาย วิหารปฏิปาฏิยา วิจินิตฺวา ตํ ภิกฺขุํ
อาเนหีติ ฯ โส ตถา กตฺวา ตํ ภิกฺขุํ ทิสฺวา เถรสฺส สนฺติกํ
อาเนสิ ฯ เถโร ปุจฺฉิ ตเวทํ กาสาวนฺติ ฯ อาม ภนฺเตติ ฯ
กุหินฺเต ปาติตนฺติ ฯ โส สพฺพํ อาจิกฺขิ ฯ เถโร เตน กตํ
ธุรนิกฺเขปํ สุตฺวา อิตรํ ปุจฺฉิ ตยา อิทํ กุหึ ทิสฺวา คหิตนฺติ ฯ
โสปิ สพฺพํ อาโรเจสิ ฯ ตโต นํ เถโร อาห สเจ เต
สุทฺธจิตฺเตน คหิตํ อภวิสฺส อนาปตฺติเยว เต อสฺส เถยฺยจิตฺเตน
ปน คหิตตฺตา ทุกฺกฏํ อาปนฺโนสิ ตํ ทสฺเสตฺวา อนาปตฺติโก
โหหิ อิทญฺจ กาสาวํ อตฺตโน สนฺตกํ กตฺวา เอตสฺเสว ภิกฺขุโน
เทหีติ ฯ โส ภิกฺขุ อมเตเนว อภิสิตฺโต ปรมสฺสาสมฺปตฺโต อโหสิ ฯ
     เอวํ วตฺถุ โอโลเกตพฺพํ ฯ
     กาโลติ อวหารกาโล ฯ ตเทว หิ ภณฺฑํ กทาจิ สมคฺฆํ
โหติ กทาจิ มหคฺฆํ ฯ ตสฺมา ตํ ภณฺฑํ ยสฺมึ กาเล อวหฏํ
ตสฺมึเยว กาเล โย ตสฺส อคฺโฆ โหติ เตน อคฺเฆน อาปตฺติ
กาเรตพฺพา ฯ เอวํ กาโล โอโลเกตพฺโพ ฯ
     เทโสติ อวหารเทโส ฯ ตํ หิ ภณฺฑํ ยสฺมึ เทเส อวหฏํ
ตสฺมึเยว เทเส โย ตสฺส อคฺโฆ โหติ เตน อคฺเฆน อาปตฺติ
กาเรตพฺพา ฯ ภณฺฑฏฺฐานเทเส หิ ภณฺฑํ สมคฺฆํ โหติ อญฺญตฺถ
มหคฺฆํ โหติ ฯ
     อิมสฺสาปิ จ อตฺถสฺส ทีปนตฺถมิทํ วตฺถุ ฯ อนฺตรสมุทฺเท
กิร เอโก ภิกฺขุ สุสณฺฐานํ นาฬิเกรํ ลภิตฺวา ภมํ อาโรเปตฺวา
สงฺขถาลกสทิสํ มโนรมํ ปานียถาลกํ กตฺวา ตตฺเถว ฐเปตฺวา
เจติยคิรึ อคมาสิ ฯ อถญฺโญ ภิกฺขุ อนฺตรสมุทฺทํ คนฺตฺวา ตสฺมึ
วิหาเร ปฏิวสนฺโต ตํ ถาลกํ ทิสฺวา เถยฺยจิตฺเตน คเหตฺวา
เจติยคิริเมว อาคโต ฯ ตสฺส ตตฺถ ยาคุํ ปิวนฺตสฺส ตํ ถาลกํ
ทิสฺวา ถาลกสฺสามิโก ภิกฺขุ อาห กุโต เต อิทํ ลทฺธนฺติ ฯ
อนฺตรสมุทฺทโต เม อานีตนฺติ ฯ โส เนตํ ตว สนฺตกํ เถยฺยาย
เต คหิตนฺติ สงฺฆมชฺฌํ อากฑฺฒิ ฯ ตตฺถ วินิจฺฉยํ อลภิตฺวา
มหาวิหารํ อาคมึสุ ฯ ตตฺถ เภรึ ปหราเปตฺวา มหาเจติยสมีเป
สนฺนิปาตํ กตฺวา วินิจฺฉยํ อารภึสุ ฯ วินยธรตฺเถรา อวหารํ
ปญฺญาเปสุํ ฯ ตสฺมิญฺจ สนฺนิปาเต อาภิธมฺมิกโคทตฺตตฺเถโร นาม
วินยกุสโล โหติ ฯ โส เอวมาห อิมินา อิทํ ถาลกํ กุหึ
อวหฏนฺติ ฯ อนฺตรสมุทฺเท อวหฏนฺติ ฯ ตตฺรีทํ กึ อคฺฆตีติ ฯ
น กิญฺจิ อคฺฆติ ฯ ตตฺร หิ นาฬิเกรํ ภินฺทิตฺวา มิญฺชํ ขาทิตฺวา
กปาลํ ฉฑฺเฑนฺติ ทารุอตฺถํ ปน ผรตีติ ฯ อิมสฺส ภิกฺขุโน
เอตฺถ หตฺถกมฺมํ กึ อคฺฆตีติ ฯ มาสกํ วา อูนมาสกํ วาติ ฯ
อตฺถิ ปน กตฺถจิ สมฺมาสมฺพุทฺเธน มาสเก วา อูนมาสเก วา
ปาราชิกํ ปญฺญตฺตนฺติ ฯ เอวํ วุตฺเต สาธุ สาธุ สุกถิตํ
สุวินิจฺฉิตนฺติ เอกสาธุกาโร อโหสิ ฯ เตน จ สมเยน ภาติยราชาปิ
เจติยวนฺทนตฺถํ นครโต นิกฺขนฺโต ตํ สทฺทํ สุตฺวา กึ อิทนฺติ
ปุจฺฉิตฺวา สพฺพํ ปฏิปาฏิยา สุตฺวา นคเร เภริญฺจาราเปสิ
มยิ สนฺเต ภิกฺขูนมฺปิ ภิกฺขุนีนมฺปิ คิหีนมฺปิ อธิกรณํ
อาภิธมฺมิกโคทตฺตตฺเถเรน วินิจฺฉิตํ สุวินิจฺฉิตํ ตสฺส วินิจฺฉเย
อติฏฺฐมานํ ราชาณาย ฐเปมีติ ฯ
     เอวํ เทโส โอโลเกตพฺโพ ฯ
     อคฺโฆติ ภณฺฑคฺโฆ ฯ นวภณฺฑสฺส หิ โย อคฺโฆ โหติ
โส ปจฺฉา ปริหายติ ฯ ยถา นวโธโต ปตฺโต อฏฺฐ วา ทส
วา อคฺฆติ โส ปจฺฉา ฉิทฺโท วา อาณิคณฺฑิกาหโต วา
อปฺปคฺโฆ โหติ ฯ ตสฺมา น สพฺพทา ภณฺฑํ ปกติอคฺเฆเนว
กาตพฺพนฺติ ฯ เอวํ อคฺโฆ โอโลเกตพฺโพ ฯ
     ปริโภโคติ ภณฺฑปริโภโค ฯ ปริโภเคนาปิ หิ
วาสีอาทิภณฺฑสฺส อคฺโฆ ปริหายติ ฯ ตสฺมา เอวํ อุปปริกฺขิตพฺพํ ฯ สเจ
โกจิ กสฺสจิ ปาทคฺฆนกํ วาสึ หรติ ตตฺร วาสีสามิโก ปุจฺฉิตพฺโพ
ตยา อยํ วาสี กิตฺตเกน กีตาติ ฯ ปาเทน ภนฺเตติ ฯ กึ ปน
เต กีณิตฺวาว ฐปิตา อุทาหุ นํ วลญฺเชสีติ ฯ สเจ วทติ
เอกทิวสํ เม ทนฺตกฏฺฐํ วา รชนจฺฉลฺลึ วา ปตฺตปจนกทารุํ วา
ฉินฺนา ฆํสิตฺวา วา นิสิตาติ อถสฺส โปราโณ อคฺโฆ ภฏฺโฐติ
เวทิตพฺโพ ฯ ยถา จ วาสิยา เอวํ อญฺชนิยา วา อญฺชนีสลากาย
วา กุญฺจิกาย วา ปลาเสน วา ถุเสหิ วา อิฏฺฐกจุณฺเณน วา
เอกวารํ ฆํสิตฺวา โธวนมตฺเตนาปิ อคฺโฆ ภสฺสติ ฯ ติปุมณฺฑลสฺส
มกรทนฺตจฺเฉเทนาปิ มชฺชนมตฺเตนาปิ อุทกสาฏิกาย สกึ
นิวาสนปารุปเนนาปิ ปริโภคสีเสน อํเส วา สีเส วา ฐปนมตฺเตนาปิ
ตณฺฑุลาทีนํ ปปฺโผฏเนนาปิ ตโต เอกํ วา เทฺว วา อปนยเนนาปิ
อนฺตมโส เอกํ ปาสาณสกฺขรํ อุทฺธริตฺวา ฉฑฺฑิตมตฺเตนาปิ
สปฺปิเตลาทีนํ ภาชนนฺตรปริวตฺตเนนาปิ อนฺตมโส ตโต มกฺขิกํ วา
กิปีลิกํ วา อุทฺธริตฺวา ฉฑฺฑิตมตฺเตนาปิ คุฬปิณฺฑกสฺส
มธุรภาวชานนตฺถํ นเขน วิชฺฌิตฺวา อนุมตฺตคฺคหิตมตฺเตนาปิ อคฺโฆ
ภสฺสติ ฯ ตสฺมา ยงฺกิญฺจิ ปาทคฺฆนกํ วุตฺตนเยเนว สามิเกหิ
ปริโภเคน อูนํ กตํ โหติ น ตํ อวหโฏ ภิกฺขุ ปาราชิเกน
กาเรตพฺโพ ฯ เอวํ ปริโภโค โอโลเกตพฺโพ ฯ
     เอวํ อิมานิ ตุลยิตฺวา ปญฺจ ฐานานิ ธาเรยฺยตฺถํ วิจกฺขโณ
อาปตฺตึ วา อนาปตฺตึ วา ครุกํ วา ลหุกํ วา อาปตฺตึ ยถาฐาเน
ฐเปยฺยาติ ฯ
     นิฏฺฐิโต อาทิเยยฺย ฯเปฯ สงฺเกตํ วีตินาเมยฺยาติ อิเมสํ
ปทานํ วินิจฺฉโย ฯ
     อิทานิ ยมิทํ ยถารูเป อทินฺนาทาเนติอาทีนิ วิภชนฺเตน
ยถารูปนฺนามาติอาทิ วุตฺตํ ตตฺถ ยถารูปนฺติ ยถาชาติกํ ฯ ตํ
ปน ยสฺมา ปาทโต ปฏฺฐาย โหติ ตสฺมา ปาทํ วา ปาทารหํ
วา อติเรกปาทํ วาติ อาห ฯ ตตฺถ ปาเทน กหาปณสฺส จตุตฺถภาคํ
อกปฺปิยภณฺฑเมว ทสฺเสติ ฯ ปาทารเหน ปาทคฺฆนกํ กปฺปิยภณฺฑํ ฯ
อติเรกปาเทน อุภยมฺปิ ฯ เอตฺตาวตา สพฺพากาเรน
ทุติยปาราชิกปโหนกวตฺถุ ทสฺสิตํ โหติ ฯ ปถพฺยาราชาติ สกลปฐวิยา
ราชา ทีปจกฺกวตฺตี อโสกสทิโส โย วา ปนญฺโญปิ เอกทีเป ราชา
สีหลราชสทีโส ฯ ปเทสราชาติ เอกทีปสฺส ปเทสิสฺสโร
พิมฺพิสารปเสนทิอาทโย วิย ฯ มณฺฑลิกา นาม เย ทีปปฺปเทเสปิ
เอกเมกํ มณฺฑลํ ภุญฺชนฺติ ฯ อนฺตรโภคิกา นาม ทฺวินฺนํ ราชูนํ
อนฺตรา กติปยคามสฺสามิกา ฯ อกฺขทสฺสาติ ธมฺมวินิจฺฉนกา ฯ
เต ธมฺมสภายํ นิสีทิตฺวา อปราธานุรูปํ โจรานํ หตฺถปาทจฺเฉชฺชาทึ
อนุสาสนฺติ ฯ เย ปน ฐานนฺตรปฺปตฺตา อมจฺจา วา ราชกุมารา
วา กตาปราธา โหนฺติ เต รญฺโญ อาโรเจนฺติ ครุกํ ฐานํ สยํ
น วินิจฺฉินนฺติ ฯ มหามตฺตาติ ฐานนฺตรปฺปตฺตา มหาอมจฺจา ฯ
เตปิ ตตฺถ ตตฺถ คาเม วา นิคเม วา นิสีทิตฺวา ราชกิจฺจํ
กโรนฺติ ฯ เย วา ปนาติ อญฺเญปิ เย ราชกุลนิสฺสิตา วา
สกิสฺสริยนิสฺสิตา วา หุตฺวา เฉชฺชเภชฺชํ อนุสาสนฺติ สพฺเพปิ เต
อิมสฺมึ อตฺเถ ราชาโนติ ทสฺเสติ ฯ หเนยฺยุนฺติ โปเถยฺยุญฺเจว
ฉินฺเทยฺยุญฺจ ฯ ปพฺพาเชยฺยุนฺติ นีหเรยฺยุํ ฯ โจโรสีติเอวมาทีนิ
จ วตฺวา ปริภาเสยฺยุํ ฯ เตเนวาห ปริภาโส เอโสติ ฯ ปุริมํ
อุปาทายาติ เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวิตฺวา ปาราชิกํ อาปตฺตึ อาปนฺนํ
ปุคฺคลํ อุปาทาย ฯ เสสํ ปุพฺเพ วุตฺตนยตฺตา อุตฺตานปทตฺถตฺตา จ
ปากฏเมวาติ ฯ
     {๙๓} เอวํ อุทฺทิฏฺฐสิกฺขาปทํ ปทานุกฺกเมน วิภชิตฺวา อิทานิ ยนฺตํ
อาทิเยยฺยาติอาทีหิ ฉหิ ปเทหิ สงฺเขปโต อาทานํ ทสฺเสตฺวา
สงฺเขปโตเยว ปาทํ วา ปาทารหํ วา อติเรกปาทํ วาติ อาทาตพฺพํ
ภณฺฑํ ทสฺสิตุํ ตํ ยตฺถ ยตฺถ ฐิตํ ยถา ยถา อาทานํ คจฺฉติ
อนาคเต ปาปภิกฺขูนํ เลโสกาสนิรุนฺธนตฺถํ ตถา ตถา วิตฺถารโต


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑ หน้า ๓๖๒-๓๗๓. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=1&A=7609&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=1&A=7609&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=1&i=85              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=1&A=6283              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=1&A=1634              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=1&A=1634              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑ http://84000.org/tipitaka/read/?index_1

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]