บาลีอรรถกถาเล่มที่ ๔๗

๒๙-๓๑. ญาณตฺตยนิทฺเทสวณฺณนา [๗๘] ญาณตฺตยนิทฺเทเส นิมิตฺตนฺติ สงฺขารนิมิตฺตํ. อนิมิตฺเตติ สงฺขาร- นิมิตฺตปฏิปกฺเข นิพฺพาเน. อธิมุตฺตตฺตาติ ตนฺนินฺนภาเวน จิตฺตสฺส วิสฺสฏฺฐตฺตา. ผุสฺส ผุสฺส วยํ ปสฺสตีติ สงฺขารนิมิตฺตํ ญาเณน ผุสฺสิตฺวา ผุสฺสิตฺวา ตสฺส ภงฺคํ วิปสฺสนาญาเณเนว ปสฺสติ. เอเตน ภงฺคานุปสฺสนา สิทฺธา. สา อนิจฺจานุปสฺสนํ สาเธติ, อนิจฺจสฺส ทุกฺขตฺตา สา ทุกฺขานุปสฺสนํ, ทุกฺขสฺส อนตฺตตฺตา สา อนตฺตานุปสฺสนนฺติ เอวเมตฺถ ติสฺโส อนุปสฺสนา วุตฺตา โหนฺติ. อนิมิตฺโต วิหาโรติ นิมิตฺตํ ภยโต ทิฏฺฐตฺตา โส วิปสฺสนาตฺตยวิหาโร อนิมิตฺต- วิหาโร นาม โหติ. ปณิธินฺติ ตณฺหํ. อปฺปณิหิเตติ ตณฺหาปฏิปกฺเข นิพฺพาเน. อภินิเวสนฺติ อตฺตาภินิเวสํ. สุญฺญเตติ อตฺตวิรหิเต นิพฺพาเน. สุญฺญโตติ สุญฺญํเยว สุญฺญโต. ปวตฺตํ อชฺฌุเปกฺขิตฺวาติ วิปากปฺปวตฺตํ สงฺขารุเปกฺขาย อชฺฌุเปกฺขิตฺวา. สุคติสงฺขาตวิปากปวตฺตาภินนฺทิโน หิ สตฺตา. อยํ ปน ผลสมาปตฺตึ สมาปชฺชิตุกาโม ตมฺปิ ปวตฺตํ, สพฺพญฺจ สงฺขารคตํ อนิจฺจาทิโต ปสฺสิตฺวา อชฺฌุเปกฺขติเยว. เอวํ หิ ทิฏฺเฐ ผลสมาปตฺตึ สมาปชฺชิตุ ํ สกฺโกติ, น อญฺญถา. อาวชฺชิตฺวาติ อาวชฺชเนน อาวชฺชิตฺวา. สมาปชฺชตีติ ผลสมาปตฺตึ ปฏิปชฺชติ. อนิมิตฺตา สมาปตฺตีติ นิมิตฺตํ ภยโต ทิสฺวา สมาปนฺนตฺตา อนิมิตฺตา สมาปตฺติ นาม. อนิมิตฺตวิหารสมาปตฺตีติ วิปสฺสนาวิหารวเสน จ ผลสมาปตฺติวเสน จ ตทุภยํ นาม โหติ. [๗๙] อิทานิ สงฺขารนิมิตฺตเมว วิภชฺเชตฺวา ทสฺเสนฺโต รูปนิมิตฺตนฺติอาทิมาห. ชรามรณคฺคหเณ วตฺตพฺเพ ปุพฺเพ วุตฺตเมว. "อญฺโญ อนิมิตฺตวิหาโร"ติอาทีหิ วุตฺเตเยว นิคเมตฺวา ทสฺเสติ. สงฺเขเปน วิหารฏฺเฐ ญาณํ นาม ผลสมาปตฺติยา ปุพฺพภาเค สงฺขารุเปกฺขาญาเณ ฐิตสฺส วิปสฺสนาวิหารนานตฺเต ญาณํ. สมาปตฺตฏฺเฐ ญาณํ นาม ผลสมาปตฺตินานตฺเต ญาณํ วิหารสมาปตฺตฏฺเฐ ญาณํ นาม ตทุภยนานตฺเต ญาณํ. วิปสฺสนาวิหาเรเนว วีตินาเมตุกาโม วิปสฺสนา- วิหารเมว ปวตฺเตติ, ผลสมาปตฺติวิหาเรเนว วีตินาเมตุกาโม วิปสฺสนาปฏิปาฏิยา อุสฺสกฺกิตฺวา ผลสมาปตฺติวิหารเมว ปวตฺเตติ, ตทุภเยน วีตินาเมตุกาโม ตทุภยํ ปวตฺเตติ. เอวํ ปุคฺคลาธิปฺปายวเสน ติวิธํ ชาตํ. เสสเมตฺถ วตฺตพฺพํ สงฺขารุเปกฺขาญาณวณฺณนายํ วุตฺตเมว. ญาณตฺตยนิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตา. -----------

อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๔๗ หน้า ๓๒๓-๓๒๔. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=47&A=7211&modeTY=2 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=47&A=7211&modeTY=2 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=31&i=202 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=31&A=2234 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=31&A=2676 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=31&A=2676 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๑ http://84000.org/tipitaka/read/?index_31