[665] Mahāpaññatāya saṃvattantīti katamā mahāpaññā .
Mahante atthe pariggaṇhātīti mahāpaññā mahante dhamme
pariggaṇhātīti mahāpaññā mahantā niruttiyo pariggaṇhātīti
mahāpaññā mahantāni paṭibhāṇāni pariggaṇhātīti mahāpaññā
mahante sīlakkhandhe pariggaṇhātīti mahāpaññā mahante
samādhikkhandhe pariggaṇhātīti mahāpaññā mahante paññākkhandhe
pariggaṇhātīti mahāpaññā mahante vimuttikkhandhe pariggaṇhātīti
mahāpaññā mahante vimuttiñāṇadassanakkhandhe pariggaṇhātīti
mahāpaññā mahantāni ṭhānāṭṭhānāni pariggaṇhātīti mahāpaññā
mahantā vihārasamāpattiyo pariggaṇhātīti mahāpaññā
mahantāni ariyasaccāni pariggaṇhātīti mahāpaññā mahante
satipaṭṭhāne pariggaṇhātīti mahāpaññā mahante sammappadhāne
pariggaṇhātīti mahāpaññā mahante iddhipāde pariggaṇhātīti
mahāpaññā mahantāni indriyāni pariggaṇhātīti mahāpaññā
mahantāni balāni pariggaṇhātīti mahāpaññā mahante bojjhaṅge
@Footnote: 1 Ma. Yu. vepullagatā.
Pariggaṇhātīti mahāpaññā mahantaṃ ariyamaggaṃ 1- pariggaṇhātīti
mahāpaññā mahantāni sāmaññaphalāni pariggaṇhātīti mahāpaññā
mahantā abhiññāyo pariggaṇhātīti mahāpaññā mahantaṃ
paramaṭṭhaṃ nibbānaṃ pariggaṇhātīti mahāpaññā mahāpaññatāya
saṃvattantīti ayaṃ mahāpaññā.
[666] Puthupaññatāya saṃvattantīti katamā puthupaññā .
Puthunānākhandhesu ñāṇaṃ pavattatīti puthupaññā puthunānādhātūsu
ñāṇaṃ pavattatīti puthupaññā puthunānāāyatanesu ñāṇaṃ pavattatīti
puthupaññā puthunānāpaṭiccasamuppādesu ñāṇaṃ pavattatīti
puthupaññā puthunānāsuññatamanulabbhesu 2- ñāṇaṃ pavattatīti
puthupaññā puthunānāatthesu ñāṇaṃ pavattatīti puthupaññā
puthunānādhammesu ñāṇaṃ pavattatīti puthupaññā puthunānāniruttīsu
ñāṇaṃ pavattatīti puthupaññā puthunānāpaṭibhāṇesu ñāṇaṃ
pavattatīti puthupaññā puthunānāsīlakkhandhesu ñāṇaṃ pavattatīti
puthupaññā puthunānāsamādhikkhandhesu ñāṇaṃ pavattatīti puthupaññā
puthunānāpaññākkhandhesu ñāṇaṃ pavattatīti puthupaññā
puthunānāvimuttikkhandhesu ñāṇaṃ pavattatīti puthupaññā puthunānā-
vimuttiñāṇadassanakkhandhesu ñāṇaṃ pavattatīti puthupaññā puthunānā-
ṭhānāṭṭhānesu ñāṇaṃ pavattatīti puthupaññā puthunānāvihārasamāpattīsu
ñāṇaṃ pavattatīti puthupaññā puthunānāariyasaccesu ñāṇaṃ
@Footnote: 1 Ma. mahante ariyamagge. 2 Ma. Yu. ... manupalabbhesu.
Pavattatīti puthupaññā puthunānāsatipaṭṭhānesu ñāṇaṃ pavattatīti
puthupaññā puthunānāsammappadhānesu ñāṇaṃ pavattatīti puthupaññā
puthunānāiddhipādesu ñāṇaṃ pavattatīti puthupaññā puthunānāindriyesu
ñāṇaṃ pavattatīti puthupaññā puthunānābalesu ñāṇaṃ pavattatīti
puthupaññā puthunānābojjhaṅgesu ñāṇaṃ pavattatīti puthupaññā
puthunānāariyamaggesu ñāṇaṃ pavattatīti puthupaññā puthunānā-
sāmaññaphalesu ñāṇaṃ pavattatīti puthupaññā puthunānāabhiññāsu
ñāṇaṃ pavattatīti puthupaññā puthujjanasādhāraṇe dhamme samatikkamma 1-
paramaṭṭhe nibbāne ñāṇaṃ pavattatīti puthupaññā puthupaññatāya
saṃvattantīti ayaṃ puthupaññā.
[667] Vipulapaññatāya saṃvattantīti katamā vipulapaññā .
Vipule atthe pariggaṇhātīti vipulapaññā vipule dhamme
pariggaṇhātīti vipulapaññā vipulā niruttiyo pariggaṇhātīti
vipulapaññā vipulāni paṭibhāṇāni pariggaṇhātīti vipulapaññā
vipule sīlakkhandhe pariggaṇhātīti vipulapaññā vipule samādhikkhandhe
pariggaṇhātīti vipulapaññā vipule paññākkhandhe pariggaṇhātīti
vipulapaññā vipule vimuttikkhandhe pariggaṇhātīti vipulapaññā
vipule vimuttiñāṇadassanakkhandhe pariggaṇhātīti vipulapaññā
vipulāni ṭhānāṭṭhānāni pariggaṇhātīti vipulapaññā vipulā
vihārasamāpattiyo pariggaṇhātīti vipulapaññā vipulāni
@Footnote: 1 Ma. atikkamma.
Ariyasaccāni pariggaṇhātīti vipulapaññā vipule satipaṭṭhāne
pariggaṇhātīti vipulapaññā vipule sammappadhāne pariggaṇhātīti
vipulapaññā vipule iddhipāde pariggaṇhātīti vipulapaññā
vipulāni indriyāni pariggaṇhātīti vipulapaññā vipulāni balāni
pariggaṇhātīti vipulapaññā vipule bojjhaṅge pariggaṇhātīti
vipulapaññā vipule ariyamagge pariggaṇhātīti vipulapaññā
vipulāni sāmaññaphalāni pariggaṇhātīti vipulapaññā vipulā
abhiññāyo pariggaṇhātīti vipulapaññā vipulaṃ paramaṭṭhaṃ nibbānaṃ
pariggaṇhātīti vipulapaññā vipulapaññatāya saṃvattantīti ayaṃ
vipulapaññā.
[668] Gambhīrapaññatāya saṃvattantīti katamā gambhīrapaññā .
Gambhīresu khandhesu ñāṇaṃ pavattatīti gambhīrapaññā gambhīrāsu
dhātūsu ñāṇaṃ pavattatīti gambhīrapaññā gambhīresu āyatanesu
ñāṇaṃ pavattatīti gambhīrapaññā gambhīresu paṭiccasamuppādesu
ñāṇaṃ pavattatīti gambhīrapaññā gambhīresu suññatamanulabbhesu 1-
ñāṇaṃ pavattatīti gambhīrapaññā gambhīresu atthesu ñāṇaṃ pavattatīti
gambhīrapaññā gambhīresu dhammesu ñāṇaṃ pavattatīti gambhīrapaññā
gambhīrāsu niruttīsu ñāṇaṃ pavattatīti gambhīrapaññā gambhīresu
paṭibhāṇesu ñāṇaṃ pavattatīti gambhīrapaññā gambhīresu sīlakkhandhesu
ñāṇaṃ pavattatīti gambhīrapaññā gambhīresu samādhikkhandhesu
@Footnote: 1 Ma. Yu. ... manupalabbhesu.
Ñāṇaṃ pavattatīti gambhīrapaññā gambhīresu paññākkhandhesu
ñāṇaṃ pavattatīti gambhīrapaññā gambhīresu vimuttikkhandhesu
ñāṇaṃ pavattatīti gambhīrapaññā gambhīresu vimuttiñāṇadassanakkhandhesu
ñāṇaṃ pavattatīti gambhīrapaññā gambhīresu ṭhānāṭṭhānesu
ñāṇaṃ pavattatīti gambhīrapaññā gambhīrāsu vihārasamāpattīsu
ñāṇaṃ pavattatīti gambhīrapaññā gambhīresu ariyasaccesu ñāṇaṃ
pavattatīti gambhīrapaññā gambhīresu satipaṭṭhānesu ñāṇaṃ pavattatīti
gambhīrapaññā gambhīresu sammappadhānesu ñāṇaṃ pavattatīti
gambhīrapaññā gambhīresu iddhipādesu ñāṇaṃ pavattatīti gambhīrapaññā
gambhīresu indriyesu ñāṇaṃ pavattatīti gambhīrapaññā gambhīresu
balesu ñāṇaṃ pavattatīti gambhīrapaññā gambhīresu bojjhaṅgesu
ñāṇaṃ pavattatīti gambhīrapaññā gambhīresu ariyamaggesu ñāṇaṃ
pavattatīti gambhīrapaññā gambhīresu sāmaññaphalesu ñāṇaṃ
pavattatīti gambhīrapaññā gambhīrāsu abhiññāsu ñāṇaṃ pavattatīti
gambhīrapaññā gambhīre paramaṭṭhe nibbāne ñāṇaṃ pavattatīti
gambhīrapaññā gambhīrapaññatāya saṃvattantīti ayaṃ gambhīrapaññā.
[669] Assāmantapaññatāya saṃvattantīti katamā assāmanta-
paññā . yassa puggalassa atthavavatthānato atthapaṭisambhidā
adhigatā hoti sacchikatā phassitā paññāya dhammavavatthānato
Dhammapaṭisambhidā adhigatā hoti sacchikatā phassitā paññāya
niruttivavatthānato niruttipaṭisambhidā adhigatā hoti sacchikatā phassitā
paññāya paṭibhāṇavavatthānato paṭibhāṇapaṭisambhidā adhigatā hoti
sacchikatā phassitā paññāya tassa atthe ca dhamme ca niruttiyā
ca paṭibhāṇe ca na 1- añño koci sakkoti abhisambhavituṃ anabhisambhāvanīyo
ca so aññoti 2- assāmantapaññā puthujjanakalyāṇakassa
paññā aṭṭhamakassa paññāya dūre vidūre suvidūre nasantike
nasāmantā puthujjanakalyāṇakaṃ upādāya aṭṭhamako assāmantapañño
aṭṭhamakassa paññā sotāpannassa paññāya dūre vidūre suvidūre
nasantike nasāmantā aṭṭhamakaṃ upādāya sotāpanno
assāmantapañño
{669.1} sotāpannassa paññā sakadāgāmissa paññāya
dūre vidūre suvidūre nasantike nasāmantā sotāpannaṃ upādāya
sakadāgāmī assāmantapañño sakadāgāmissa paññā
anāgāmissa paññāya dūre vidūre suvidūre nasantike nasāmantā
sakadāgāmiṃ upādāya anāgāmī assāmantapañño anāgāmissa
paññā arahato paññāya dūre vidūre suvidūre nasantike nasāmantā
anāgāmiṃ upādāya arahā assāmantapañño arahato paññā
paccekabuddhassa paññāya dūre vidūre suvidūre nasantike nasāmantā
arahantaṃ upādāya paccekabuddho assāmantapañño paccekabuddhañca
sadevakañca lokaṃ upādāya tathāgato arahaṃ sammāsambuddho
@Footnote: 1 Ma. nasaddo natthi. 2 Ma. Yu. aññehīti.
Aggo assāmantapañño paññāpabhedakusalo pabhinnañāṇo
adhigatapaṭisambhido catuvesārajjappatto dasabaladhārī purisāsabho
purisasīho purisanāgo purisājañño purisadhorayho anantañāṇo
anantatejo anantayaso aḍḍho mahaddhano dhanavā netā vinetā
anunetā paññapetā nijjhāpetā pekkhatā pasādetā so hi bhagavā
anuppannassa maggassa uppādetā asañjātassa maggassa
sañjānetā 1- anakkhātassa maggassa akkhātā maggaññū maggavidū
maggakovido maggānugā 2- ca pana 3- etarahi sāvakā viharanti
{669.2} pacchāgatā 4- so hi bhagavā jānaṃ jānāti passaṃ passati
cakkhubhūto ñāṇabhūto dhammabhūto brahmabhūto vattā pavattā atthassa ninnetā
amatassa dātā dhammasāmī tathāgato natthi tassa bhagavato aññātaṃ
adiṭṭhaṃ aviditaṃ asacchikataṃ aphassitaṃ paññāya atītānāgatapaccuppannaṃ
upādāya sabbe dhammā sabbākārena buddhassa bhagavato
ñāṇamukhe āpāthaṃ āgacchanti yaṅkiñci neyyaṃ nāma atthadhammaṃ 5-
jānitabbaṃ attattho vā parattho vā ubhayattho vā diṭṭhadhammiko vā
attho samparāyiko vā attho uttāno vā attho gambhīro
vā attho guḷho vā attho paṭicchanno vā attho neyyo
vā attho nīto vā attho anavajjo vā attho nikkileso
vā attho vodāno vā attho paramaṭṭho vā attho sabbantaṃ
antobuddhañāṇe parivattati sabbaṃ kāyakammaṃ buddhassa ñāṇānuparivattati
@Footnote: 1 Ma. sañjanetā. 2 Ma. Yu. maggānugāmī. 3 Ma. ca panassa. 4 Ma. pacchā
@samannāgatā. Yu. ... sammannāgatā. 5 Ma. atthi. aparaṃpi evaṃ ñātabbaṃ.
Sabbaṃ vacīkammaṃ buddhassa ñāṇānuparivattati sabbaṃ manokammaṃ
buddhassa ñāṇānuparivattati atīte buddhassa appaṭihataṃ
ñāṇaṃ anāgate buddhassa appaṭihataṃ ñāṇaṃ paccuppanne
buddhassa appaṭihataṃ ñāṇaṃ yāvatakaṃ neyyaṃ tāvatakaṃ ñāṇaṃ
yāvatakaṃ ñāṇaṃ tāvatakaṃ neyyaṃ neyyapariyantikaṃ ñāṇaṃ
ñāṇapariyantikaṃ neyyaṃ neyyaṃ atikkamitvā ñāṇaṃ nappavattati
ñāṇaṃ atikkamitvā neyyapatho natthi aññamaññaṃ pariyantaṭṭhāyino
te dhammā yathā dvinnaṃ samuggapaṭalānaṃ suphassitānaṃ 1-
heṭṭhimasamuggapaṭalaṃ uparimaṃ nātivattati uparimasamuggapaṭalaṃ
heṭṭhimaṃ nātivattati aññamaññaṃ pariyantaṭṭhāyino
{669.3} evamevaṃ 2- buddhassa bhagavato neyyañca ñāṇañca
aññamaññaṃ pariyantaṭṭhāyino te dhammā yāvatakaṃ neyyaṃ tāvatakaṃ
ñāṇaṃ yāvatakaṃ ñāṇaṃ tāvatakaṃ neyyaṃ neyyapariyantikaṃ ñāṇaṃ ñāṇa-
pariyantikaṃ neyyaṃ neyyaṃ atikkamitvā ñāṇaṃ nappavattati ñāṇaṃ
atikkamitvā neyyapatho natthi aññamaññaṃ pariyantaṭṭhāyino te
dhammā sabbadhammesu buddhassa ñāṇaṃ pavattati sabbe dhammā buddhassa
bhagavato āvajjanapaṭibaddhā ākaṅkhāpaṭibaddhā manasikārapaṭibaddhā
cittuppādapaṭibaddhā sabbasattesu buddhassa [3]- ñāṇaṃ pavattati
sabbesaṃ sattānaṃ buddho āsayaṃ jānāti anusayaṃ jānāti cariyaṃ 4- jānāti
adhimuttiṃ jānāti apparajakkhe mahārajakkhe tikkhindriye mudindriye
@Footnote: 1 Ma. phusitānaṃ. 2 Ma. evameva. evamuparipi. 3 Ma. bhagavato. 4 Ma. caritaṃ.
Svākāre dvākāre suviññāpaye duviññāpaye bhabbābhabbe
satte pajānāti sadevako loko samārako sabrahmako sassamaṇabrāhmaṇī
pajā sadevamanussā antobuddhañāṇe parivattati yathā ye keci
macchakacchapā antamaso timitimiṅgalaṃ upādāya antomahāsamudde
parivattanti evamevaṃ sadevako loko samārako sabrahmako
sassamaṇabrāhmaṇī pajā sadevamanussā antobuddhañāṇe
parivattati yathā ye keci pakkhino antamaso garuḷaṃ venateyyaṃ
upādāya ākāsassa padese parivattanti
{669.4} evamevaṃ yepi te sārīputta sattā paññavanto 1- tepi
buddhañāṇassa padese parivattanti buddhañāṇaṃ devamanussānaṃ pañhaṃ 2-
pharitvā atighaṃsitvā tiṭṭhati yepi te khattiyapaṇḍitā brāhmaṇapaṇḍitā
gahapatipaṇḍitā samaṇapaṇḍitā nipuṇā kataparappavādā bālavedhirūpā 3-
te 4- bhindantā paññā 5- caranti paññāgatena diṭṭhigatāni te
pañhañca 6- abhisaṅkharitvā tathāgataṃ upasaṅkamitvā pucchanti guḷhāni
ca paṭicchannāni ca kathitā vissajjitā ca 7- te pañhā ca 8- bhagavatā
honti niddiṭṭhikāraṇā 9- upakkhittakā 10- ca 11- te bhagavato
sampajjanti atha kho bhagavā 12- tattha abhirocati yadidaṃ paññāyāti
aggo assāmantapañño assāmantapaññatāya saṃvattantīti ayaṃ
assāmantapaññā.
@Footnote: 1 Sī. sammappaññāya. Ma. sārīputtasamā paññāya. 2 Ma. Yu. paññaṃ.
@3 Ma. Yu. vāla .... 4 Ma. vo. 5 Ma. Yu. paññe. 6 Ma. Yu. pañhaṃ.
@7 Yu. va. 8 Ma. Yu. casaddo natthi. 9 Ma. Yu. niddiṭaṭhakāraṇā. 10 Sī.
@dakkhittabhāvato. 11 Yu. casaddo natthi. 12 Yu. bhagavāva.
[670] Bhūripaññatāya saṃvattantīti katamā bhūripaññā .
Rāgaṃ abhibhuyyatīti bhūripaññā abhibhavitāti bhūripaññā dosaṃ
abhibhuyyatīti bhūripaññā abhibhavitāti bhūripaññā mohaṃ abhibhuyyatīti
bhūripaññā abhibhavitāti bhūripaññā kodhaṃ .pe. upanāhaṃ
makkhaṃ paḷāsaṃ issaṃ macchariyaṃ māyaṃ sāṭheyyaṃ thambhaṃ sārambhaṃ mānaṃ
atimānaṃ madaṃ pamādaṃ sabbe kilese sabbe duccarite sabbe abhisaṅkhāre
.pe. sabbe bhavagāmikamme abhibhuyyatīti bhūripaññā abhibhavitāti
bhūripaññā rāgo ari taṃ ariṃ maddanipaññāti 1- bhūripaññā doso
ari taṃ ariṃ maddanipaññāti bhūripaññā
{670.1} moho ari taṃ ariṃ maddanipaññāti bhūripaññā kodho
.pe. upanāho makkho paḷāso issā macchariyaṃ māyā sāṭheyyaṃ
thambho sārambho māno atimāno mado pamādo sabbe kilesā
sabbe duccaritā sabbe abhisaṅkhārā .pe. sabbe bhavagāmikammā
ari taṃ ariṃ maddanipaññāti bhūripaññā bhūri vuccati paṭhavī tāya paṭhavīsamāya
vitthatāya vipulāya paññāya samannāgatoti bhūripaññā api ca
paññāya metaṃ adhivacanaṃ bhūri medhāpariṇāyikāti bhūripaññā
bhūripaññatāya saṃvattantīti ayaṃ bhūripaññā.
[671] Paññābāhullāya saṃvattantīti katamaṃ paññābāhullaṃ.
@Footnote: 1 Sī. sabbattha mandanipaññāti.
{671.1} Idhekacco paññāgaruko hoti paññācarito paññāsayo
paññādhimutto paññādhajo paññāketu paññādhipateyyo vicayabahulo
pavicayabahulo okkhāyanabahulo sampekkhāyanabahulo sampekkhāyanadhammo 1-
vibhūtaviharitaccarito 2- taggaruko tabbahulo tanninno taṃpoṇo
taṃpabbhāro 3- tadadhimutto tadādhipateyyo yathā gaṇagaruko vuccati
gaṇabāhulikoti cīvaragaruko vuccati cīvarabāhulikoti pattagaruko
vuccati pattabāhulikoti senāsanagaruko vuccati senāsanabāhulikoti
evamevaṃ idhekacco paññāgaruko hoti paññācarito paññāsayo
paññādhimutto paññādhajo paññāketu paññādhipateyyo
vicayabahulo pavicayabahulo okkhāyanabahulo sampekkhāyanabahulo
sampekkhāyanadhammo vibhūtaviharitaccarito taggaruko tabbahulo
tanninno taṃpoṇo taṃpabbhāro tadadhimutto tadādhipateyyo
paññābāhullāya saṃvattantīti idaṃ paññābāhullaṃ.
[672] Sīghapaññatāya saṃvattantīti katamā sīghapaññā . sīghaṃ
sīghaṃ sīlāni paripūretīti sīghapaññā sīghaṃ sīghaṃ indriyasaṃvaraṃ
paripūretīti sīghapaññā sīghaṃ sīghaṃ bhojane mattaññutaṃ paripūretīti
sīghapaññā sīghaṃ sīghaṃ jāgariyānuyogaṃ paripūretīti sīghapaññā sīghaṃ
sīghaṃ sīlakkhandhaṃ paripūretīti sīghapaññā sīghaṃ sīghaṃ samādhikkhandhaṃ
paripūretīti sīghapaññā sīghaṃ sīghaṃ paññākkhandhaṃ paripūretīti
@Footnote: 1 Ma. samokkhāyanabahlo sapekkhāyanabahulo. evamuparipi. 2 Ma. vibhūtavihārī
@taccarito. evamuparipi. 3 Sī. Ma. tappoṇo tappabbhāro. evamuparipi.
Sīghapaññā sīghaṃ sīghaṃ vimuttikkhandhaṃ paripūretīti sīghapaññā sīghaṃ
sīghaṃ vimuttiñāṇadassanakkhandhaṃ paripūretīti sīghapaññā sīghaṃ sīghaṃ
ṭhānāṭṭhānāni paṭivijjhatīti sīghapaññā sīghaṃ sīghaṃ vihārasamāpattiyo
paripūretīti sīghapaññā sīghaṃ sīghaṃ ariyasaccāni paṭivijjhatīti
sīghapaññā sīghaṃ sīghaṃ satipaṭṭhāne bhāvetīti sīghapaññā sīghaṃ
sīghaṃ sammappadhāne bhāvetīti sīghapaññā sīghaṃ sīghaṃ iddhipāde
bhāvetīti sīghapaññā sīghaṃ sīghaṃ indriyāni bhāvetīti sīghapaññā
sīghaṃ sīghaṃ balāni bhāvetīti sīghapaññā sīghaṃ sīghaṃ bojjhaṅge
bhāvetīti sīghapaññā sīghaṃ sīghaṃ ariyamaggaṃ bhāvetīti sīghapaññā
sīghaṃ sīghaṃ sāmaññaphalāni sacchikarotīti sīghapaññā sīghaṃ sīghaṃ
abhiññāyo paṭivijjhatīti sīghapaññā sīghaṃ sīghaṃ paramaṭṭhaṃ nibbānaṃ
sacchikarotīti sīghapaññā sīghapaññatāya saṃvattantīti ayaṃ
sīghapaññā.
[673] Lahupaññatāya saṃvattantīti katamā lahupaññā .
Lahuṃ lahuṃ sīlāni paripūretīti lahupaññā lahuṃ lahuṃ indriyasaṃvaraṃ
paripūretīti lahupaññā lahuṃ lahuṃ bhojane mattaññutaṃ paripūretīti
lahupaññā lahuṃ lahuṃ jāgariyānuyogaṃ paripūretīti lahupaññā lahuṃ
lahuṃ sīlakkhandhaṃ .pe. samādhikkhandhaṃ paññākkhandhaṃ vimuttikkhandhaṃ
vimuttiñāṇadassanakkhandhaṃ paripūretīti lahupaññā lahuṃ lahuṃ
ṭhānāṭṭhānāni paṭivijjhatīti lahupaññā lahuṃ lahuṃ vihārasamāpattiyo
Paripūretīti lahupaññā lahuṃ lahuṃ ariyasaccāni paṭivijjhatīti
lahupaññā lahuṃ lahuṃ satipaṭṭhāne bhāvetīti lahupaññā lahuṃ
lahuṃ sammappadhāne bhāvetīti lahupaññā lahuṃ lahuṃ iddhipāde
bhāvetīti lahupaññā lahuṃ lahuṃ indriyāni bhāvetīti lahupaññā
lahuṃ lahuṃ balāni bhāvetīti lahupaññā lahuṃ lahuṃ bojjhaṅge
bhāvetīti lahupaññā lahuṃ lahuṃ ariyamaggaṃ bhāvetīti lahupaññā
lahuṃ lahuṃ sāmaññaphalāni sacchikarotīti lahupaññā lahuṃ lahuṃ
abhiññāyo paṭivijjhatīti lahupaññā lahuṃ lahuṃ paramaṭṭhaṃ nibbānaṃ
sacchikarotīti lahupaññā lahupaññatāya saṃvattantīti ayaṃ
lahupaññā.
[674] Hāsapaññatāya saṃvattantīti katamā hāsapaññā .
Idhekacco hāsabahulo vedabahulo tuṭṭhibahulo pāmujjabahulo sīlāni
paripūretīti hāsapaññā hāsabahulo vedabahulo tuṭṭhibahulo
pāmujjabahulo indriyasaṃvaraṃ paripūretīti hāsapaññā hāsabahulo
vedabahulo tuṭṭhibahulo pāmujjabahulo bhojane mattaññutaṃ paripūretīti
hāsapaññā hāsabahulo vedabahulo tuṭṭhibahulo pāmujjabahulo
jāgariyānuyogaṃ paripūretīti hāsapaññā hāsabahulo vedabahulo
tuṭṭhibahulo pāmujjabahulo sīlakkhandhaṃ .pe. samādhikkhandhaṃ
paññākkhandhaṃ vimuttikkhandhaṃ vimuttiñāṇadassanakkhandhaṃ paripūretīti
hāsapaññā ṭhānāṭṭhānāni paṭivijjhatīti vihārasamāpattiyo
Paripūretīti ariyasaccāni paṭivijjhatīti satipaṭṭhāne bhāvetīti
sammappadhāne bhāvetīti iddhipāde bhāvetīti indriyāni
bhāvetīti balāni bhāvetīti bojjhaṅge bhāvetīti ariyamaggaṃ
bhāvetīti sāmaññaphalāni sacchikarotīti hāsapaññā hāsabahulo
vedabahulo tuṭṭhibahulo pāmujjabahulo abhiññāyo paṭivijjhatīti
hāsapaññā hāsabahulo vedabahulo tuṭṭhibahulo pāmujjabahulo
paramaṭṭhaṃ nibbānaṃ sacchikarotīti hāsapaññā hāsapaññatāya
saṃvattantīti ayaṃ hāsapaññā.
[675] Javanapaññatāya saṃvattantīti katamā javanapaññā .
Yaṅkiñci rūpaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā vā
oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā paṇītaṃ vā yandūre santike vā
sabbaṃ rūpaṃ aniccato khippaṃ javatīti javanapaññā dukkhato khippaṃ
javatīti javanapaññā anattato khippaṃ javatīti javanapaññā yā
kāci vedanā .pe. yā kāci saññā ye keci saṅkhārā
yaṅkiñci viññāṇaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ ajjhattaṃ vā bahiddhā
vā oḷārikaṃ vā sukhumaṃ vā hīnaṃ vā paṇītaṃ vā yandūre santike
vā sabbaṃ viññāṇaṃ aniccato khippaṃ javatīti javanapaññā
dukkhato khippaṃ javatīti javanapaññā anattato khippaṃ javatīti
javanapaññā cakkhuṃ .pe. jarāmaraṇaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ
aniccato khippaṃ javatīti javanapaññā dukkhato khippaṃ javatīti
Javanapaññā anattato khippaṃ javatīti javanapaññā rūpaṃ
atītānāgatapaccuppannaṃ aniccaṃ khayaṭṭhena dukkhaṃ bhayaṭṭhena anattā
asārakaṭṭhenāti tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā
rūpanirodhe nibbāne khippaṃ javatīti javanapaññā vedanā saññā
saṅkhārā viññāṇaṃ cakkhuṃ .pe. jarāmaraṇaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ
aniccaṃ khayaṭṭhena dukkhaṃ bhayaṭṭhena anattā asārakaṭṭhenāti
tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā jarāmaraṇaṃ rūpanirodhe 1-
nibbāne khippaṃ javatīti javanapaññā rūpaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ
aniccaṃ saṅkhataṃ paṭiccasamuppannaṃ khayadhammaṃ vayadhammaṃ virāgadhammaṃ
nirodhadhammanti tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā
rūpanirodhe nibbāne khippaṃ javatīti javanapaññā vedanā saññā
saṅkhārā viññāṇaṃ cakkhuṃ .pe. jarāmaraṇaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ
aniccaṃ saṅkhataṃ paṭiccasamuppannaṃ khayadhammaṃ vayadhammaṃ virāgadhammaṃ
nirodhadhammanti tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā
jarāmaraṇanirodhe nibbāne khippaṃ javatīti javanapaññā
javanapaññatāya saṃvattantīti ayaṃ javanapaññā.
[676] Tikkhapaññatāya saṃvattantīti katamā tikkhapaññā .
Khippaṃ kilese bhindatīti tikkhapaññā uppannaṃ kāmavitakkaṃ
nādhivāseti pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṅgametīti
tikkhapaññā uppannaṃ byāpādavitakkaṃ nādhivāseti pajahati vinodeti
@Footnote: 1 Ma. Yu. jarāmaraṇanirodhe.
Byantīkaroti anabhāvaṅgametīti tikkhapaññā uppannaṃ vihiṃsāvitakkaṃ
nādhivāseti .pe. uppannuppanne pāpake akusale dhamme nādhivāseti
pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṅgametīti tikkhapaññā uppannaṃ
rāgaṃ nādhivāseti pajahati vinodeti byantīkaroti anabhāvaṅgametīti
tikkhapaññā uppannaṃ dosaṃ .pe. uppannaṃ mohaṃ uppannaṃ
kodhaṃ upanāhaṃ makkhaṃ paḷāsaṃ issaṃ macchariyaṃ māyaṃ sāṭheyyaṃ thambhaṃ
sārambhaṃ mānaṃ atimānaṃ madaṃ pamādaṃ sabbe kilese sabbe duccarite
sabbe abhisaṅkhāre .pe. sabbe bhavagāmikamme nādhivāseti pajahati
vinodeti byantīkaroti anabhāvaṅgametīti tikkhapaññā ekamhi
āsane cattāro ca ariyamaggā cattāri ca sāmaññaphalāni catasso
ca paṭisambhidāyo cha abhiññāyo adhigatā honti sacchikatā phassitā
paññāyāti tikkhapaññā tikkhapaññatāya saṃvattantīti ayaṃ
tikkhapaññā.
[677] Nibbedhikapaññatāya saṃvattantīti katamā nibbedhikapaññā .
Idhekacco sabbasaṅkhāresu ubbedhabahulo hoti uttāsabahulo
ukkaṇṭhānabahulo hoti aratibahulo anabhiratibahulo bahimukho na ramati
sabbasaṅkhāresu anibbiddhapubbaṃ appadālitapubbaṃ lobhakkhandhaṃ
nibbijjhati padāletīti nibbedhikapaññā anibbiddhapubbaṃ
appadālitapubbaṃ dosakkhandhaṃ nibbijjhati padāletīti nibbedhikapaññā
anibbiddhapubbaṃ appadālitapubbaṃ mohakkhandhaṃ nibbijjhati padāletīti
Nibbedhikapaññā anibbiddhapubbaṃ appadālitapubbaṃ kodhaṃ .pe.
Upanāhaṃ makkhaṃ paḷāsaṃ issaṃ macchariyaṃ māyaṃ sāṭhayyaṃ thambhaṃ sārambhaṃ
mānaṃ atimānaṃ madaṃ pamādaṃ sabbe kilese sabbe duccarite sabbe
abhisaṅkhāre .pe. sabbe bhavagāmikamme nibbijjhati padāletīti
nibbedhikapaññā nibbedhikapaññatāya saṃvattantīti ayaṃ
nibbedhikapaññā imā soḷasa paññāyo.
[678] Imāhi soḷasahi paññāhi samannāgato puggalo
paṭisambhidappatto . dve puggalā paṭisambhidappattā eko
pubbayogasampanno eko na pubbayogasampanno yo pubbayogasampanno
so tena atireko hoti adhiko hoti viseso hoti tassa ñāṇaṃ
pabhijjatīti 1- dve puggalā paṭisambhidappattā dvepi
pubbayogasampannā eko bahussuto eko na bahussuto yo
bahussuto so tena atireko hoti adhiko hoti viseso
hoti tassa ñāṇaṃ pabhijjatīti dve puggalā paṭisambhidappattā
dvepi pubbayogasampannā dvepi bahussutā eko desanābahulo
eko na desanābahulo yo desanābahulo so tena atireko
hoti adhiko hoti viseso hoti tassa ñāṇaṃ pabhijjatīti
dve puggalā paṭisambhidappattā dvepi pubbayogasampannā dvepi
bahussutā dvepi desanābahulā eko garūpanissito eko na
@Footnote: 1 Ma. Yu. itisaddo natthi. evamuparipi.
Garūpanissito yo garūpanissito so tena atireko hoti adhiko
hoti viseso hoti tassa ñāṇaṃ pabhijjatīti dve puggalā
paṭisambhidappattā dvepi pubbayogasampannā dvepi bahussutā
dvepi desanābahulā dvepi garūpanissitā eko vihārabahulo
eko na vihārabahulo yo vihārabahulo so tena atireko
hoti adhiko hoti viseso hoti tassa ñāṇaṃ pabhijjatīti dve
puggalā paṭisambhidappattā dvepi pubbayogasampannā dvepi
bahussutā dvepi desanābahulā dvepi garūpanissitā dvepi
vihārabahulā eko paccavekkhaṇābahulo eko na paccavekkhaṇābahulo
{678.1} yo paccavekkhaṇābahulo so tena atireko hoti
adhiko hoti viseso hoti tassa ñāṇaṃ pabhijjatīti dve puggalā
paṭisambhidappattā dvepi pubbayogasampannā dvepi bahussutā
dvepi desanābahulā dvepi garūpanissitā dvepi vihārabahulā dvepi
paccavekkhaṇābahulā eko sekkhapaṭisambhidappatto eko
asekkhapaṭisambhidappatto yo asekkhapaṭisambhidappatto so tena
atireko hoti adhiko hoti viseso hoti tassa ñāṇaṃ pabhijjatīti
dve puggalā paṭisambhidappattā dvepi pubbayogasampannā
dvepi bahussutā dvepi desanābahulā dvepi garūpanissitā
dvepi vihārabahulā dvepi paccavekkhaṇābahulā dvepi
asekkhapaṭisambhidappattā eko sāvakapāramippatto eko
Na sāvakapāramippatto yo sāvakapāramippatto so tena atireko
hoti adhiko hoti viseso hoti tassa ñāṇaṃ pabhijjatīti dve
puggalā paṭisambhidappattā dvepi pubbayogasampannā dvepi
bahussutā dvepi desanābahulā dvepi garūpanissitā dvepi vihārabahulā
dvepi paccavekkhaṇābahulā dvepi asekkhapaṭisambhidappattā eko
sāvakapāramippatto eko paccekasambuddho yo paccekasambuddho
so tena atireko hoti adhiko hoti viseso hoti tassa ñāṇaṃ
pabhijjatīti paccekabuddhañca sadevakañca lokaṃ upādāya tathāgato
arahaṃ sammāsambuddho aggo paṭisambhidappatto paññāpabhedakusalo
pabhinnañāṇo adhigatapaṭisambhido catuvesārajjappatto
dasabaladhārī purisāsabho purisasīho .pe. yepi te khattiyapaṇḍitā
brāhmaṇapaṇḍitā gahapatipaṇḍitā samaṇapaṇḍitā nipuṇā
kataparappavādā bālavedhirūpā te 1- bhindantā paññā 2- caranti
paññātatena diṭṭhigatāni te pañhañca abhisaṅkharitvā tathāgataṃ
upasaṅkamitvā pucchanti guḷhāni ca paṭicchannāni ca kathitā
vijsajjitā ca 3- te pañhā bhagavatā honti niddiṭṭhikāraṇā
upakkhittakā ca 4- te bhagavato sampajjanti atha kho bhagavā tattha
abhirocati yadidaṃ paññāyāti aggo paṭisambhidappattoti.
Mahāpaññākathā
--------
@Footnote: 1 Ma. vo. 2 Ma. maññe. Yu. paññe. 3 Yu. va. 4 Yu. casaddo natthi.
The Pali Tipitaka in Roman Character Volume 31 page 570-588.
http://84000.org/tipitaka/pali/roman_item_s.php?book=31&item=665&items=14
Classified by [Item Number] :-
http://84000.org/tipitaka/pali/roman_item_s.php?book=31&item=665&items=14&mode=bracket
Compare with The Pali Tipitaka in Thai Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_item_s.php?book=31&item=665&items=14
Compare with The Royal Version of Thai Tipitaka :-
http://84000.org/tipitaka/read/byitem_s.php?book=31&item=665&items=14
Study Atthakatha :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=31&i=665
The Pali Atthakatha in Thai :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=48&A=6492
The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=48&A=6492
Contents of The Tipitaka Volume 31
http://84000.org/tipitaka/read/?index_31
บันทึก ๑๔ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๖๐.
การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน.
หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]
