พระไตรปิฎกเล่มที่ ๔๔ พระอภิธรรมปิฎกเล่มที่ ๑๑ [ฉบับมหาจุฬาฯ]
ปัฏฐานปกรณ์ ภาค ๕

๓. วิปากติกะ ๑. เหตุทุกะ
๑. ปฏิจจวาร
ปัจจยจตุกกนัย
             [๓๗] สภาวธรรมที่เป็นวิบากซึ่งเป็นเหตุอาศัยสภาวธรรมที่เป็นวิบากซึ่งเป็น
เหตุเกิดขึ้นเพราะเหตุปัจจัย (๑)
             สภาวธรรมที่เป็นเหตุให้เกิดวิบากซึ่งเป็นเหตุอาศัยสภาวธรรมที่เป็นเหตุให้เกิด
วิบากซึ่งเป็นเหตุเกิดขึ้นเพราะเหตุปัจจัย (๑)
             สภาวธรรมที่ไม่เป็นวิบากและไม่เป็นเหตุให้เกิดวิบากซึ่งเป็นเหตุอาศัยสภาวธรรม
ที่ไม่เป็นวิบากและไม่เป็นเหตุให้เกิดวิบากซึ่งเป็นเหตุเกิดขึ้นเพราะเหตุปัจจัย (๑) (ย่อ)
             [๓๘] เหตุปัจจัย มี ๓ วาระ
             อารัมมณปัจจัย มี ๓ วาระ ฯลฯ
             อาเสวนปัจจัย มี ๒ วาระ
             กัมมปัจจัย มี ๓ วาระ
             วิปากปัจจัย มี ๑ วาระ ฯลฯ
             อวิคตปัจจัย มี ๓ วาระ (ย่อ)
             นอธิปติปัจจัย มี ๓ วาระ
             นปุเรชาตปัจจัย มี ๓ วาระ
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๔๔ หน้า : ๔๘๓}

                                                                 พระอภิธรรมปิฎก ธัมมานุโลม [ติกทุกปัฏฐาน]
                                                                 ๓. วิปากติกะ ๑. เหตุทุกะ
             นปัจฉาชาตปัจจัย มี ๓ วาระ
             นอาเสวนปัจจัย มี ๓ วาระ
             นวิปากปัจจัย มี ๒ วาระ
             นวิปปยุตตปัจจัย มี ๓ วาระ (ย่อ)
             (พึงขยายสหชาตวาร ฯลฯ สัมปยุตตวารให้พิสดารเหมือนกับปฏิจจวาร)
๗. ปัญหาวาร
ปัจจยจตุกกนัย
             [๓๙] สภาวธรรมที่เป็นวิบากซึ่งเป็นเหตุเป็นปัจจัยแก่สภาวธรรมที่เป็นวิบาก
ซึ่งเป็นเหตุโดยเหตุปัจจัย (๑)
             สภาวธรรมที่เป็นเหตุให้เกิดวิบากซึ่งเป็นเหตุเป็นปัจจัยแก่สภาวธรรมที่เป็นเหตุ
ให้เกิดวิบากซึ่งเป็นเหตุโดยเหตุปัจจัย (๑)
             สภาวธรรมที่ไม่เป็นวิบากและไม่เป็นเหตุให้เกิดวิบากซึ่งเป็นเหตุเป็นปัจจัยแก่
สภาวธรรมที่ไม่เป็นวิบากและไม่เป็นเหตุให้เกิดวิบากซึ่งเป็นเหตุโดยเหตุปัจจัย (๑)
             [๔๐] สภาวธรรมที่เป็นวิบากซึ่งเป็นเหตุเป็นปัจจัยแก่สภาวธรรมที่เป็นวิบาก
ซึ่งเป็นเหตุโดยอารัมมณปัจจัย
             สภาวธรรมที่เป็นวิบากซึ่งเป็นเหตุเป็นปัจจัยแก่สภาวธรรมที่เป็นเหตุให้เกิดวิบาก
ซึ่งเป็นเหตุโดยอารัมมณปัจจัย
             สภาวธรรมที่เป็นวิบากซึ่งเป็นเหตุเป็นปัจจัยแก่สภาวธรรมที่ไม่เป็นวิบากและ
ไม่เป็นเหตุให้เกิดวิบากซึ่งเป็นเหตุโดยอารัมมณปัจจัย (๓)
             สภาวธรรมที่เป็นเหตุให้เกิดวิบากซึ่งเป็นเหตุเป็นปัจจัยแก่สภาวธรรมที่เป็นเหตุ
ให้เกิดวิบากซึ่งเป็นเหตุโดยอารัมมณปัจจัย
             สภาวธรรมที่เป็นเหตุให้เกิดวิบากซึ่งเป็นเหตุเป็นปัจจัยแก่สภาวธรรมที่เป็นวิบาก
ซึ่งเป็นเหตุโดยอารัมมณปัจจัย
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๔๔ หน้า : ๔๘๔}

                                                                 พระอภิธรรมปิฎก ธัมมานุโลม [ติกทุกปัฏฐาน]
                                                                 ๓. วิปากติกะ ๑. เหตุทุกะ
             สภาวธรรมที่เป็นเหตุให้เกิดวิบากซึ่งเป็นเหตุเป็นปัจจัยแก่สภาวธรรมที่ไม่เป็น
วิบากและไม่เป็นเหตุให้เกิดวิบากซึ่งเป็นเหตุโดยอารัมมณปัจจัย (๓)
             สภาวธรรมที่ไม่เป็นวิบากและไม่เป็นเหตุให้เกิดวิบากซึ่งเป็นเหตุเป็นปัจจัยแก่
สภาวธรรมที่ไม่เป็นวิบากและไม่เป็นเหตุให้เกิดวิบากซึ่งเป็นเหตุโดยอารัมมณปัจจัย
มี ๓ วาระ
             [๔๑] สภาวธรรมที่เป็นวิบากซึ่งเป็นเหตุเป็นปัจจัยแก่สภาวธรรมที่เป็นวิบาก
ซึ่งเป็นเหตุโดยอธิปติปัจจัย
             สภาวธรรมที่เป็นวิบากซึ่งเป็นเหตุเป็นปัจจัยแก่สภาวธรรมที่เป็นเหตุให้เกิด
วิบากซึ่งเป็นเหตุโดยอธิปติปัจจัย
             สภาวธรรมที่เป็นวิบากซึ่งเป็นเหตุเป็นปัจจัยแก่สภาวธรรมที่ไม่เป็นวิบากและ
ไม่เป็นเหตุให้เกิดวิบากซึ่งเป็นเหตุโดยอธิปติปัจจัย มี ๓ วาระ
             สภาวธรรมที่เป็นเหตุให้เกิดวิบากซึ่งเป็นเหตุเป็นปัจจัยแก่สภาวธรรมที่เป็น
เหตุให้เกิดวิบากซึ่งเป็นเหตุโดยอธิปติปัจจัย มี ๒ วาระ
             สภาวธรรมที่ไม่เป็นวิบากและไม่เป็นเหตุให้เกิดวิบากซึ่งเป็นเหตุเป็นปัจจัยแก่
สภาวธรรมที่ไม่เป็นวิบากและไม่เป็นเหตุให้เกิดวิบากซึ่งเป็นเหตุโดยอธิปติปัจจัย (๑)
(ย่อ)
             [๔๒] เหตุปัจจัย มี ๓ วาระ
             อารัมมณปัจจัย มี ๙ วาระ
             อธิปติปัจจัย มี ๖ วาระ
             อนันตรปัจจัย มี ๕ วาระ
             สมนันตรปัจจัย มี ๕ วาระ
             สหชาตปัจจัย มี ๓ วาระ
             อัญญมัญญปัจจัย มี ๓ วาระ
             นิสสยปัจจัย มี ๓ วาระ
             อุปนิสสยปัจจัย มี ๙ วาระ
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๔๔ หน้า : ๔๘๕}

                                                                 พระอภิธรรมปิฎก ธัมมานุโลม [ติกทุกปัฏฐาน]
                                                                 ๓. วิปากติกะ ๑. เหตุทุกะ
             อาเสวนปัจจัย มี ๒ วาระ
             วิปากปัจจัย มี ๑ วาระ ฯลฯ
             อินทรียปัจจัย มี ๓ วาระ
             มัคคปัจจัย มี ๓ วาระ
             สัมปยุตตปัจจัย มี ๓ วาระ ฯลฯ
             อวิคตปัจจัย มี ๓ วาระ (ย่อ)
             นเหตุปัจจัย มี ๙ วาระ
             นอารัมมณปัจจัย มี ๙ วาระ (ย่อ)
             นอารัมมณปัจจัย กับเหตุปัจจัย มี ๓ วาระ (ย่อ)
             อารัมมณปัจจัย กับนเหตุปัจจัย มี ๙ วาระ (ย่อ)
             (พึงขยายให้พิสดารเหมือนปัญหาวารในกุสลติกะ)
นเหตุบท - ปัจจยจตุกกนัย
             [๔๓] สภาวธรรมที่เป็นวิบากซึ่งไม่เป็นเหตุอาศัยสภาวธรรมที่เป็นวิบากซึ่ง
ไม่เป็นเหตุเกิดขึ้นเพราะเหตุปัจจัย
             สภาวธรรมที่ไม่เป็นวิบากและไม่เป็นเหตุให้เกิดวิบากซึ่งไม่เป็นเหตุอาศัย
สภาวธรรมที่เป็นวิบากซึ่งไม่เป็นเหตุเกิดขึ้นเพราะเหตุปัจจัย
             สภาวธรรมที่เป็นวิบากและที่ไม่เป็นวิบากไม่เป็นเหตุให้เกิดวิบากซึ่งไม่เป็นเหตุ
อาศัยสภาวธรรมที่เป็นวิบากซึ่งไม่เป็นเหตุเกิดขึ้นเพราะเหตุปัจจัย (๓)
             สภาวธรรมที่เป็นเหตุให้เกิดวิบากซึ่งไม่เป็นเหตุอาศัยสภาวธรรมที่เป็นเหตุให้
เกิดวิบากซึ่งไม่เป็นเหตุเกิดขึ้นเพราะเหตุปัจจัย
             สภาวธรรมที่ไม่เป็นวิบากและไม่เป็นเหตุให้เกิดวิบากซึ่งไม่เป็นเหตุอาศัย
สภาวธรรมที่เป็นเหตุให้เกิดวิบากซึ่งไม่เป็นเหตุเกิดขึ้นเพราะเหตุปัจจัย
             สภาวธรรมที่เป็นเหตุให้เกิดวิบากและที่ไม่เป็นวิบากไม่เป็นเหตุให้เกิดวิบากซึ่งไม่
เป็นเหตุอาศัยสภาวธรรมที่เป็นเหตุให้เกิดวิบากซึ่งไม่เป็นเหตุเกิดขึ้นเพราะเหตุปัจจัย (๓)
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๔๔ หน้า : ๔๘๖}

                                                                 พระอภิธรรมปิฎก ธัมมานุโลม [ติกทุกปัฏฐาน]
                                                                 ๓. วิปากติกะ ๑. เหตุทุกะ
             สภาวธรรมที่ไม่เป็นวิบากและไม่เป็นเหตุให้เกิดวิบากซึ่งไม่เป็นเหตุอาศัย
สภาวธรรมที่ไม่เป็นวิบากและไม่เป็นเหตุให้เกิดวิบากซึ่งไม่เป็นเหตุเกิดขึ้นเพราะ
เหตุปัจจัย มี ๓ วาระ
             สภาวธรรมที่ไม่เป็นวิบากและไม่เป็นเหตุให้เกิดวิบากซึ่งไม่เป็นเหตุอาศัย
สภาวธรรมที่เป็นวิบากและที่ไม่เป็นวิบากไม่เป็นเหตุให้เกิดวิบากซึ่งไม่เป็นเหตุเกิดขึ้น
เพราะเหตุปัจจัย มี ๓ วาระ
             สภาวธรรมที่ไม่เป็นวิบากและไม่เป็นเหตุให้เกิดวิบากซึ่งไม่เป็นเหตุอาศัย
สภาวธรรมที่เป็นเหตุให้เกิดวิบากและที่ไม่เป็นวิบากไม่เป็นเหตุให้เกิดวิบากซึ่งไม่
เป็นเหตุเกิดขึ้นเพราะเหตุปัจจัย (ย่อ)
             [๔๔] เหตุปัจจัย มี ๑๓ วาระ
             อารัมมณปัจจัย มี ๕ วาระ
             อธิปติปัจจัย มี ๙ วาระ
             อนันตรปัจจัย มี ๕ วาระ
             สมนันตรปัจจัย มี ๕ วาระ
             สหชาตปัจจัย มี ๑๓ วาระ
             อัญญมัญญปัจจัย มี ๗ วาระ
             นิสสยปัจจัย มี ๑๓ วาระ
             อุปนิสสยปัจจัย มี ๕ วาระ
             ปุเรชาตปัจจัย มี ๓ วาระ
             อาเสวนปัจจัย มี ๒ วาระ
             กัมมปัจจัย มี ๑๓ วาระ
             วิปากปัจจัย มี ๙ วาระ
             อาหารปัจจัย มี ๑๓ วาระ ฯลฯ
             สัมปยุตตปัจจัย มี ๕ วาระ ฯลฯ
             อวิคตปัจจัย มี ๑๓ วาระ (ย่อ)
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๔๔ หน้า : ๔๘๗}

                                                                 พระอภิธรรมปิฎก ธัมมานุโลม [ติกทุกปัฏฐาน]
                                                                 ๓. วิปากติกะ ๑. เหตุทุกะ
นเหตุปัจจัยและนอารัมมณปัจจัย
             [๔๕] สภาวธรรมที่เป็นวิบากซึ่งไม่เป็นเหตุอาศัยสภาวธรรมที่เป็นวิบากซึ่ง
ไม่เป็นเหตุเกิดขึ้นเพราะนเหตุปัจจัย มี ๙ วาระ
             สภาวธรรมที่ไม่เป็นวิบากและไม่เป็นเหตุให้เกิดวิบากซึ่งไม่เป็นเหตุอาศัย
สภาวธรรมที่เป็นวิบากซึ่งไม่เป็นเหตุเกิดขึ้นเพราะนอารัมมณปัจจัย (ย่อ)
             [๔๖] นเหตุปัจจัย มี ๙ วาระ
             นอารัมมณปัจจัย มี ๕ วาระ
             นอธิปติปัจจัย มี ๑๓ วาระ
             นอนันตรปัจจัย มี ๕ วาระ
             นสมนันตรปัจจัย มี ๕ วาระ
             นอัญญมัญญปัจจัย มี ๕ วาระ
             นอุปนิสสยปัจจัย มี ๕ วาระ
             นปุเรชาตปัจจัย มี ๑๒ วาระ
             นปัจฉาชาตปัจจัย มี ๑๓ วาระ
             นอาเสวนปัจจัย มี ๑๓ วาระ
             นกัมมปัจจัย มี ๒ วาระ
             นวิปากปัจจัย มี ๕ วาระ
             นอาหารปัจจัย มี ๑ วาระ
             นอินทรียปัจจัย มี ๑ วาระ
             นฌานปัจจัย มี ๒ วาระ
             นมัคคปัจจัย มี ๙ วาระ ฯลฯ
             นวิปปยุตตปัจจัย มี ๓ วาระ ฯลฯ
             โนวิคตปัจจัย มี ๕ วาระ (ย่อ)
             (พึงขยายสหชาตวารและสัมปยุตตวารให้พิสดารเหมือนกับปฏิจจวาร)
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๔๔ หน้า : ๔๘๘}

                                                                 พระอภิธรรมปิฎก ธัมมานุโลม [ติกทุกปัฏฐาน]
                                                                 ๓. วิปากติกะ ๑. เหตุทุกะ
๗. ปัญหาวาร
ปัจจยจตุกกนัย
             [๔๗] สภาวธรรมที่เป็นวิบากซึ่งไม่เป็นเหตุเป็นปัจจัยแก่สภาวธรรมที่เป็น
วิบากซึ่งไม่เป็นเหตุโดยอารัมมณปัจจัย
             สภาวธรรมที่เป็นวิบากซึ่งไม่เป็นเหตุเป็นปัจจัยแก่สภาวธรรมที่เป็นเหตุให้
เกิดวิบากซึ่งไม่เป็นเหตุโดยอารัมมณปัจจัย
             สภาวธรรมที่เป็นวิบากซึ่งไม่เป็นเหตุเป็นปัจจัยแก่สภาวธรรมที่ไม่เป็นวิบาก
และไม่เป็นเหตุให้เกิดวิบากซึ่งไม่เป็นเหตุโดยอารัมมณปัจจัย (๓)
             สภาวธรรมที่เป็นเหตุให้เกิดวิบากซึ่งไม่เป็นเหตุเป็นปัจจัยแก่สภาวธรรมที่เป็น
เหตุให้เกิดวิบากซึ่งไม่เป็นเหตุโดยอารัมมณปัจจัย มี ๓ วาระ (๓)
             สภาวธรรมที่ไม่เป็นวิบากและไม่เป็นเหตุให้เกิดวิบากซึ่งไม่เป็นเหตุเป็นปัจจัย
แก่สภาวธรรมที่ไม่เป็นวิบากและไม่เป็นเหตุให้เกิดวิบากซึ่งไม่เป็นเหตุโดยอารัมมณปัจจัย
มี ๓ วาระ
             [๔๘] สภาวธรรมที่เป็นวิบากซึ่งไม่เป็นเหตุเป็นปัจจัยแก่สภาวธรรมที่เป็น
วิบากซึ่งไม่เป็นเหตุโดยอธิปติปัจจัย มี ๔ วาระ
             สภาวธรรมที่เป็นเหตุให้เกิดวิบากซึ่งไม่เป็นเหตุเป็นปัจจัยแก่สภาวธรรมที่เป็น
เหตุให้เกิดวิบากซึ่งไม่เป็นเหตุโดยอธิปติปัจจัย มี ๓ วาระ
             สภาวธรรมที่ไม่เป็นวิบากและไม่เป็นเหตุให้เกิดวิบากซึ่งไม่เป็นเหตุเป็นปัจจัย
แก่สภาวธรรมที่ไม่เป็นวิบากและไม่เป็นเหตุให้เกิดวิบากซึ่งไม่เป็นเหตุโดยอธิปติปัจจัย
             สภาวธรรมที่ไม่เป็นวิบากและไม่เป็นเหตุให้เกิดวิบากซึ่งไม่เป็นเหตุเป็นปัจจัย
แก่สภาวธรรมที่เป็นวิบากซึ่งไม่เป็นเหตุโดยอธิปติปัจจัย
             สภาวธรรมที่ไม่เป็นวิบากและไม่เป็นเหตุให้เกิดวิบากซึ่งไม่เป็นเหตุเป็นปัจจัย
แก่สภาวธรรมที่เป็นเหตุให้เกิดวิบากซึ่งไม่เป็นเหตุโดยอธิปติปัจจัย มี ๓ วาระ
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๔๔ หน้า : ๔๘๙}

                                                                 พระอภิธรรมปิฎก ธัมมานุโลม [ติกทุกปัฏฐาน]
                                                                 ๓. วิปากติกะ ๑. เหตุทุกะ
             [๔๙] สภาวธรรมที่เป็นวิบากซึ่งไม่เป็นเหตุเป็นปัจจัยแก่สภาวธรรมที่เป็น
วิบากซึ่งไม่เป็นเหตุโดยอนันตรปัจจัย มี ๒ วาระ
             สภาวธรรมที่เป็นเหตุให้เกิดวิบากซึ่งไม่เป็นเหตุเป็นปัจจัยแก่สภาวธรรมที่เป็น
เหตุให้เกิดวิบากซึ่งไม่เป็นเหตุโดยอนันตรปัจจัย มี ๒ วาระ
             สภาวธรรมที่ไม่เป็นวิบากและไม่เป็นเหตุให้เกิดวิบากซึ่งไม่เป็นเหตุเป็นปัจจัย
แก่สภาวธรรมที่ไม่เป็นวิบากและไม่เป็นเหตุให้เกิดวิบากซึ่งไม่เป็นเหตุโดยอนันตรปัจจัย
มี ๓ วาระ (ย่อ)
             [๕๐] อารัมมณปัจจัย มี ๙ วาระ
             อธิปติปัจจัย มี ๑๐ วาระ
             อนันตรปัจจัย มี ๗ วาระ
             สมนันตรปัจจัย มี ๗ วาระ
             สหชาตปัจจัย มี ๑๑ วาระ
             อัญญมัญญปัจจัย มี ๗ วาระ
             นิสสยปัจจัย มี ๑๓ วาระ
             อุปนิสสยปัจจัย มี ๙ วาระ
             อาเสวนปัจจัย มี ๒ วาระ
             กัมมปัจจัย มี ๙ วาระ
             วิปากปัจจัย มี ๓ วาระ
             อาหารปัจจัย มี ๗ วาระ
             อินทรียปัจจัย มี ๙ วาระ
             ฌานปัจจัย มี ๗ วาระ
             มัคคปัจจัย มี ๗ วาระ
             สัมปยุตตปัจจัย มี ๓ วาระ
             วิปปยุตตปัจจัย มี ๕ วาระ
             อัตถิปัจจัย มี ๑๓ วาระ ฯลฯ
             อวิคตปัจจัย มี ๑๓ วาระ (ย่อ)
{ที่มา : โปรแกรมพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เล่ม : ๔๔ หน้า : ๔๙๐}

                                                                 พระอภิธรรมปิฎก ธัมมานุโลม [ติกทุกปัฏฐาน]
                                                                 ๔. อุปาทินนติกะ ๑. เหตุทุกะ
             นเหตุปัจจัย มี ๑๖ วาระ
             นอารัมมณปัจจัย มี ๑๖ วาระ (ย่อ)
             นอารัมมณปัจจัย กับเหตุปัจจัย มี ๙ วาระ (ย่อ)
             อารัมมณปัจจัย กับนเหตุปัจจัย มี ๙ วาระ (ย่อ)
             (พึงขยายให้พิสดารเหมือนปัญหาวารในกุสลติกะ)

                  เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับมหาจุฬาฯ เล่มที่ ๔๔ หน้าที่ ๔๘๓-๔๙๑.
http://84000.org/tipitaka/read/m_siri.php?B=44&siri=132
             ฟังเนื้อความพระไตรปิฎก : [1], [2]. 
                  อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/v.php?B=44&A=10396&Z=10565
                  ศึกษาอรรถกถานี้ได้ที่ :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=44&i=1969
             พระไตรปิฏกฉบับภาษาบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/pali_item_s.php?book=44&item=1969&items=22
             The Pali Tipitaka in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/roman_item_s.php?book=44&item=1969&items=22
                  สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๔๔
http://84000.org/tipitaka/read/?index_mcu44