ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 31 : PALI ROMAN Peta.A. (paramatthadi.)

                     106. 9. Ankurapetavatthuvannana
     yassa atthaya gacchamati idam sattha savatthiyam viharanto ankurapetam arabbha
kathesi. Kamam cettha ankuro peto na hoti, tassa pana caritam yasma petasambandham, 2-
tasma tam "ankurapetavatthu"ti vuttam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page121.

Tatrayam sankhepakatha:- ye te uttaramadhuradhipatino ranno mahasagarassa puttam upasagaram paticca uttarapathe kamsabhoge asitanjananagare mahakamsassa dhituya 1- devagabbhaya kucchiyam uppanna anjanadevi vasudevo baladevo candadevo suriyadevo aggidevo varunadevo ajjuno pajjuno ghatapandito ankuro cati vasudevadayo dasa bhatikati ekadasa khattiya ahesum, tesu vasudevadayo bhataro asitanjananagaram adim katva dvaravatipariyosanesu sakalajambudipe tesatthiya nagarasahassesu sabbe rajano cakkena jivitakkhayam papetva dvaravatiyam vasamana rajjam dasa kotthase katva vibhajimsu. Bhaginim pana anjanadevim na sarimsu. Puna saritva "ekadasa kotthase karoma"ti vutte tesam sabbakanittho ankuro "mama kotthasam tassa detha, aham karoma"ti vutte tesam sabbakanittho ankuro "mama kotthasam tassa detha, aham voharam katva jivissami, tumhe attano attano janapadesu sunkam mayham vissajjetha"ti aha. Te "sadhu"ti sampaticchitva tassa 2- kotthasam bhaginiya datva nava rajano dvaravatiyam vasimsu. Ankuro pana vanijjam karonto niccakalam mahadanam deti. Tassa paneko daso bhandagariko atthakamo ahosi, ankuro pasannamanaso tassa ekam kuladhitaram gahetva adasi. So putte gabbhagateyeva kalam akasi. Ankuro tasmim jate tassa pituno dinnam bhattavetanam tassa adasi. Atha tasmim darake vayappatte "daso na daso"ti rajakule vinicchayo uppajji, tam sutva anjanadevi dhenupamam vatva 3- "matu bhujissaya puttopi bhujisso eva"ti dasabyato mocesi. Darako pana lajjaya tattha vasitum avisahanto roruvanagaram 4- gantva tattha annatarassa tunnavayassa dhitaram gahetva tunnavayasippena jivikam kappesi. Tena samayena roruvanagare asayhamahasetthi nama ahosi, so samanabrahmanakapanaddhika- vanibbakayacakanam mahadanam deti. So tunnavayo setthino gharam ajanantanam @Footnote: 1 Ma. mahasagaradhitudeviya 2 ka. tassa @3 Si.,i. katva 4 Si. bheruvanagaram

--------------------------------------------------------------------------------------------- page122.

Pitisomanassajato hutva asayhasetthino nivesanam dakkhinabahum pasaretva dassesi "ettha gantva laddhabbam labhantu"ti. Tassa kammam paliyamyeva agatam. So aparena samayena kalam katva marubhumiyam annatarasmim nigrodharukkhe bhummadevata hutva nibbatti, tassa dakkhinahattho sabbakamadado ahosi. Tasmimyeva ca roruve annataro puriso asayhasetthino dane byavato assaddho appasanno micchaditthiko punnakiriyaya anadaro kalam katva tassa devaputtassa vasanatthanassa avidure peto hutva nibbatti. Tena ca katakammam paliyamyeva agatam. Asayhamahasetthi pana kalam katva tavatimsabhavane sakkassa devaranno sahabyatam upagato. Atha aparena samayena ankuro pancahi sakatasatehi, annataro ca brahmano pancahi sakatasatehiti dvepi jana sakatasahassena bhandam adaya marukantaramaggam patipanna maggamulha hutva bahum divasam 1- tattheva vicaranta parikkhinatinodakahara ahesum. Ankuro assadutehi catusu disasu paniyam maggapesi. Atha so kamadadahattho yakkho tam tesam byasanappattim disva ankurena pubbe attano katam upakaram cintetva "handa dani imassa maya avassayena bhavitabban"ti attano vasanavatarukkham dassesi. So kira vatarukkho sakhavitapasampanno ghanapalaso sandacchayo 2- aneka- sahassaparoho ayamena vittharena ubbedhena ca yojanaparimano 3- ahosi. Tam disva ankuro hatthatuttho tassa hettha khandhavaram bandhapesi, yakkho attano dakkhinahattham pasaretva pathamam tava paniyena sabbam janam santappesi. Tato yo yo yam yam icchati, tassa tassa tam tam adasi. Evam tasmim mahajane nanavidhena annapanadina 4- yathakamam santappite paccha vupasante maggaparissame so brahmanavanijo ayoniso manasikaronto 5- evam cintesi "dhanalabhaya 6- ito kambojam gantva mayam kim karissama, imameva pana @Footnote: 1 Ma. bahudivase 2 Ma. santacchayo 3 Ma. catuyojanaparimano @4 Ma. annapanena 5 Ma. ummujjanto 6 Ma. dhanaharaka

--------------------------------------------------------------------------------------------- page123.

Yakkham yena kenaci upayena gahetva yanam aropetva amhakam nagarameva gamissama"ti. Evam cintetva tamattham ankurassa kathento:- [257] "yassa atthaya gacchama kambojam dhanaharaka ayam kamadado yakkho imam yakkham nayamase. 1- [258] Imam yakkham gahetvana sadhukena pasayha va yanam aropayitvana khippam gacchama dvarakan"ti gathadvayamaha. Tattha yassa atthayati yassa karana. Kambojanti kambojarattham. Dhanaharakati bhandavikkayena laddhadhanaharino. Kamadadoti icchiticchitadayako. Yakkhoti devaputto. Nayamaseti nayissama. Sadhukenati yacanena. Pasayhati abhibhavitva balakkarena, 2- yananti sukhayanam. Dvarakanti dvaravatinagaram. Ayam hetthadhippayo:- yadattham mayam ito kambojam gantukama, tena gamanena sadhetabbo 3- attho idheva sijjhati. Ayam hi yakkho kamadado, tasma imam yakkham yacitva tassa anumatiya va, sace sannattim na gacchati, balakkarena va yanam aropetva yane pacchabaham bandhitva tam gahetva itoyeva khippam dvaravatinagaram gacchamati. Evam pana brahmanena vutto ankuro sappurisadhamme thatva tassa vacanam patikkhipanto:- [259] "yassa rukkhassa chayaya nisideyya sayeyya va na tassa sakham bhanjeyya mittadubbho hi papako"ti gathamaha. @Footnote: 1 Si. niyyamase. evamuparipi 2 Ma. balakkarena netva 3 Ma. dhanena haretabbo

--------------------------------------------------------------------------------------------- page124.

Tattha na bhanjeyyati na chindeyya. Mittadubbhoti mittesu dubbhanam tesam anatthuppadanam. Papakoti abhaddako mittadubbho. Yo hi sitacchayo rukkho ghammabhitattassa purisassa parissamavinodako, tassapi nama papakam 1- na cintetabbam, kimangam pana sattabhutesu. 2- Ayam devaputto sappuriso pubbakari amhakam dukkhapanudako bahupakaro, na tassa kinci anattham cintetabbam, annadatthu so pujetabbo evati dasseti. Tam sutva brahmano "atthassa mulam nikativinayo"ti nitimaggam 3- nissaya ankurassa patilomapakkhe thatva:- [260] "yassa rukkhassa chayaya nisideyya sayeyya va khandhampi tassa chindeyya attho ce tadiso siya"ti gathamaha. Tattha attho ce tadiso siyati tadisena dabbasambharena sace attho bhaveyya, tassa rukkhassa khandhampi chindeyya, kimangam pana sakhadayoti adhippayo. Evam brahmanena vutte 4- ankuro sappurisadhammamyeva pagganhanto:- [261] "yassa rukkhassa chayaya nisideyya sayeyya va na tassa pattam bhindeyya mittadubbho hi papako"ti imam gathamaha. Tattha na tassa pattam bhindeyyati tassa rukkhassa ekapannamattampi na pateyya, pageva sakhadiketi adhippayo. Punapi brahmano attano vadam pagganhanto:- @Footnote: 1 Ma. papakammam 2 Ma. sabbasattesu bhutesu @3 Si.,i. nikhanati vinayoti nitimangalam 4 Si. vutto

--------------------------------------------------------------------------------------------- page125.

[262] "yassa rukkhassa chayaya nisideyya sayeyya va samulampi tam abbuhe 1- attho ce tadiso siya"ti gathamaha. Tattha samulampi tam abbuheti tam tattha samulampi saha mulenapi 2- abbuheyya, 3- uddhareyyati attho. Evam brahmanena vutte puna ankuro tam nitim niratthakam katukamo:- [263] "yassekarattimpi 4- ghare vaseyya yatthannapanam puriso labhetha na tassa papam manasapi cintaye 5- katannuta sappurisehi vannita. [264] Yassekarattimpi ghare vaseyya annena panena upatthito siya na tassa papam manasapi cintaye adubbhapani hadate mittadubbhim. [265] Yo pubbe katakalyano paccha papena himsati allapanihato poso na so bhadrani passati"ti ima tisso gatha abhasi. #[263] Tattha yassati yassa puggalassa. Ekarattimpiti ekarattimattampi kevalam 6- gehe vaseyya. Yatthannapanam puriso labhethati yassa santike koci puriso annapanam va yankinci bhojanam va labheyya. Na tassa papam manasapi cintayeti @Footnote: 1 ka. abbuyha 2 Ma. saha mulena samulampi 3 ka. abbulheyya @4 ka. yassekarattim hi 5 Si. cetaye. evamuparipi 6 Si.,i. na kevalam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page126.

Tassa puggalassa abhaddakam anattham manasapi na cinteyya na piheyya, 1- pageva kayavacahi. Kasmati ce? katannuta sappurisehi vannitati katannuta nama buddhadihi Uttamapurisehi pasamsita. #[264] Upatthitoti payirupasito "idam ganha idam bhunja"ti annapanadina upatthito. Adubbhapaniti ahimsakahattho hatthasamyato. Dahate mittadubbhinti tam mittadubbhim puggalam dahati vinaseti, appadutthe hitajjhasayasampanne puggale parena kato aparadho avisesena tasseva anatthavaho, appaduttho puggalo atthato tam dahati nama. Tenaha bhagava:- "yo appadutthassa narassa dussati suddhassa posassa ananganassa tameva balam pacceti papam sukhumo rajo pativatamva khitto"ti. 2- #[265] Yo pubbe katakalyanoti yo puggalo kenaci sadhuna katabhaddako katupakaro. Paccha papena himsatiti tam pubbakarinam 3- aparabhage papena abhaddakena anatthakena badhati. Allapanihato posoti allapanina 4- upakarakiriyaya allapanina dhotahatthena pubbakarina hettha vuttanayena hato badhito, tassa va pubbakarino badhanena hato allapanihato nama, akatannupuggalo. 5- Na so bhadrani passatiti so yathavuttapuggalo idhaloke ca paraloke ca itthani na passati na vindati, na labhatiti attho. Evam sappurisadhammam pagganhantena ankurena abhibhavitva vutto so brahmano niruttato tunhi ahosi. Yakkho pana tesam dvinnam vacanapativacanani sutva brahmanassa @Footnote: 1 Ma. na pasaheyya 2 khu.dha. 25/125/39, sam.sa. 15/22/15 @3 Ma. pubbupakarim 4 Si. allapani nama 5 Ma. allapani katannupuggalo

--------------------------------------------------------------------------------------------- page127.

Kujjhitvapi "hotu imassa dutthabrahmanassa kattabbam paccha janissami"ti attano kenaci anabhibhavaniyatameva tava dassento:- [266] "naham devena va manussena va issariyena va ham suppasayho 1- yakkhohamasmi paramiddhipatto durangamo vannabalupapanno"ti gathamaha. Tattha devena vati yena kenaci devena va. Manussena vati etthapi eseva nayo. Issariyena vati devissariyena va manussissariyena va. Tattha devissariyam nama catumaharajikasakkasuyamadinam deviddhi, manussissariyam nama cakkavattiadinam punniddhi. Tasma issariyaggahanena mahanubhave devamanusse sanganhati. Mahanubhavapi hi deva attano punnaphalupatthambhite manussepi asati payogavipattiyam abhibhavitum na sakkonti, pageva itare. Hanti asahane nipato. Na suppasayhoti appadhamsiyo. Yakkhohamasmi paramiddhipattoti attano punnaphalena 2- aham yakkhattam upagato asmi, yakkhova samano na yo va so va, atha kho paramiddhipatto paramaya uttamaya yakkhiddhiya samannagato. Durangamoti khaneneva durampi thanam gantum samattho. Vannabalupapannoti rupasampattiya sarirabalena ca upapanno samannagatoti tihipi padehi mantappayogadihi attano anabhibhavaniyatamyeva dasseti. Rupasampanno hi paresam bahumanito hoti, rupasampadam nissaya visabhagavatthunapi anakaddhaniyovati 3- vannasampada anabhibhavaniyakarananti vutta. Ito param ankurassa ca devaputtassa ca vacanapativacanakatha hoti:- @Footnote: 1 Si. na suppasayho 2 Si.,i. punnavasena 3 Si.,i. anakulaniyo hoti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page128.

[267] "pani te sabbasovanno pancadharo madhussavo nanarasa paggharanti manneham tam purindadam. [268] Namhi 1- devo na gandhabbo napi sakko purindado petam mam ankura janahi roruvamha idhagatam. [269] Kimsilo kimsamacaro roruvasmim pure tuvam kena te brahmacariyena punnam panimhi ijjhati. [270] Tunnavayo pure asim roruvasmim tada aham sukicchavutti kapano na me vijjati datave. [271] Nivesananca 2- me asi asayhassa upantike saddhassa danapatino katapunnassa lajjino. [272] Tattha yacanakayanti nanagotta vanibbaka te ca mam tattha pucchanti asayhassa nivesanam. [273] Kattha gacchama bhaddam vo kattha danam padiyati tesaham puttho akkhami asayhassa nivesanam. [274] Paggayha dakkhinam bahum ettha gacchatha bhaddam vo ettha danam padiyati asayhassa nivesane. [275] Tena pani kamadado tena pani madhussavo tena me brahmacariyena punnam panimhi ijjhati. [276] Na kira tvam ada danam sakapanihi kassaci parassa danam anumodamano panim paggayha pavadi. @Footnote: 1 ka. namhi 2 Si.,i. avesananca

--------------------------------------------------------------------------------------------- page129.

[277] Tena pani kamadado tena pani madhussavo tena te 1- brahmacariyena punnam panimhi ijjhati. [278] Yo so danamada bhante pasanno sakapanibhi so hitva manusam deham kim nu so disatam gato. [279] Naham pajanami asayhasahino angirasassa gatim agatim va sutanca me vessavanassa santike sakkassa sahabyatam gato asayhoti. [280] Alameva katum kalyanam danam datum yatharaham panim kamadadam disva ko punnam na karissati. [281] So hi nuna ito gantva anuppatvana dvarakam danam patthapayissami yam mamassa sukhavaham. [282] Dassamannanca pananca vatthasenasanani ca papanca udapananca dugge sankamanani ca"ti pannarasa vacanapativacanagatha honti. #[267] Tattha pani teti tava dakkhinahattho. Sabbasovannoti sabbaso suvannavanno. Pancadharoti pancahi angulihi parehi kamitavatthunam dhara etassa santiti pancadharo. Madhussavoti madhurarasavissandako. Tenaha "nanarasa paggharanti"ti, madhurakatukakasavadibheda nanavidha rasa vissandantiti attho. Yakkhassa hi kamadade madhuradirasasampannani vividhani 2- khadaniyabhojaniyani hatthe vissajjante 3- madhuradirasa @Footnote: 1 ka. me 2 Si.,i. vicittani 3 Si. vissandante

--------------------------------------------------------------------------------------------- page130.

Paggharantiti vuttam. Manneham tam purindadanti manne aham tam purindadam sakkam, "evammahanubhavo sakko devaraja"ti tam aham mannamiti attho. #[268] Namhi devoti vessavanadiko pakatadevo na homi. Na gandhabboti gandhabbakayikadevopi na homi. Napi sakko purindadoti purimattabhave pure danassa patthapitatta "purindado"ti laddhanamo sakko devarajapi na homi. Kataro pana ahositi aha "petam mam ankura janahi"tiadi. Ankurapetupapattikam mam janahi, "annataro petamahiddhiko"ti mam upadharehi. Roruvamha idhagatanti roruvanagarato cavitva marukantare idha imasmim nigrodharukkhe upapajjanavasena agatam, ettha nibbattanti attho. #[269] Kimsilo kimsamacaro, roruvasmim pure tuvanti pubbe purimattabhave roruvanagare vasanto tvam kimsilo kimsamacaro ahosi, papato nivattanalakkhanam kidisam silam samadaya samvattitapunnakiriyalakkhanena 1- samacarena kimsamacaro, danadisu kusalasamacaresu kidiso samacaro ahositi attho. Kena te brahmacariyena, punnam panimhi ijjhatiti kidisena setthacariyena idam evarupam tava hatthesu punnaphalam idani samijjhati nipphajjati, tam kathehiti attho. Punnaphalam hi idha uttarapadalopena "punnan"ti adhippetam. Tatha hi tam "kusalanam bhikkhave dhammanam samadanahetu evamidam punnam pavaddhati"tiadisu 2- punnanti vuttam. #[270] Tunnavayoti tunnakaro. Sukicchavuttiti sutthu kicchavuttiko ativiya dukkhajiviko. Kapanoti varako, dinoti attho. Na me vijjati dataveti addhikanam 3- samanabrahmananam datum kinci databbayuttakam mayham natthi, cittam pana me danam dinnanti adhippayo. @Footnote: 1 Si.,i. pattipunnakiriyalakkhanena 2 di.pa. 11/80/49 3 Ma. atthikanam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page131.

#[271] Nivesananti 1- gharam, kammakaranasala va. Asayhassa upantiketi asayhassa mahasetthino gehassa samipe. Saddhassati kammaphalasaddhaya samannagatassa. Danapatinoti dane nirantarappavattaya pariccagasampattiya lobhassa ca abhibhavena patibhutassa. Katapunnassati pubbe katasucaritakammassa. Lajjinoti papajigucchanasabhavassa. #[272] Tatthati tasmim mama nivesane. 2- Yacanakayantiti yacanaka jana asayhasetthim kinci yacitukama agacchanti. Nanagottati nanavidhagottapadesa. Vanibbakati vannadipaka, ye dayakassa punnaphaladinca gunakittanadimukhena attano atthikabhavam pavedenta vicaranti. Te ca mam tattha pucchantiti tatthati nipatamattam, te yacakadayo mam asayhasetthino nivesanam pucchanti. Akkharacintaka hi idisesu thanesu kammadvayam icchanti. #[273] Kattha gacchama bhaddam vo, kattha danam padiyatiti tesam pucchanakaradassanam. Ayam hettha attho:- bhaddam tumhakam hotu, mayam "asayhamahasetthina danam padiyati"ti sutva agata, kattha danam padiyati, kattha va mayam gacchama, kattha gatena danam sakka 3- laddhunti. Tesaham puttho akkhamiti evam tehi addhikajanehi 4- labhanatthanam puttho "aham pubbe akatapunnataya idani idisanam kinci datum asamattho 5- jato, danaggam pana imesam dassento labhassa upayacikkhanena pitim uppadento ettakenapi bahum punnam pasavami"ti garavam uppadetva dakkhinam bahum pasaretva tesam asayhasetthissa nivesanam akkhami. Tenaha "paggayha dakkhinam bahun"tiadi. #[274] Tena pani kamadadoti tena paradanapakasanena parena katassa danassa sakkaccam anumodanamattena hetuna idani mayham hattho kapparukkho viya @Footnote: 1 Si.,i. avesananti 2 Si.,i. avesane 3 Si. gate dani sakka tam @4 Ma. atthikajanehi 5 Si. asamatthako

--------------------------------------------------------------------------------------------- page132.

Santanakalata viya ca kamaduho icchiticchitadayi kamadado hoti, kamadado ca hoti 1- tena pani madhussavo 2- itthavatthuvissajjanako jato. #[276] Na kira tvam ada dananti kirati anussavanatthe nipato, tvam kira attano santakam na pariccaji, sakapanihi sahatthehi yassa kassaci samanassa va brahmanassa va kinci danam na adasi. Parassa danam anumodamanoti kevalam pana parena katam parassa danam "aho danam pavattesi"ti anumodamanoyeva vihasi. #[277] Tena pani kamadadoti tena tuyham pani evam kamadado, aho acchariya vata punnanam gatiti adhippayo. #[278] Yo so danamada bhante, pasanno sakapanibhiti devaputtam garavena 3- alapati, bhante parena katassa dananumodakassa tava tuyham idisam phalam evarupo anubhavo, yo pana so asayhamahasetthi mahadanam adasi, pasannacitto hutva sahatthehi 4- tada mahadanam pavattesi. So hitva manusam dehanti so idha manussattabhavam pahaya. Kinti kataram. Nu soti nuti nipatamattam. Disatam gatoti disam thanam gato, kidisi tassa gati nipphattiti asayhasetthino abhisamparayam pucchi. #[279] Asayhasahinoti annehi maccharihi lobhabhibhutehi sahitum vahitum asakkuneyyassa pariccagadivibhagassa sappurisadhurassa sahanato asayhasahino. Angirasassati angato nikkhamanakajutissa. Rasoti hi jutiya adhivacanam. Tassa kira yacake agacchante disva ularam pitisomanassam uppajjati, mukhavanno vippasidati, tam attano paccakkham katva evamaha. Gatim agatim vati tassa "asukam nama gatim ito gato"ti gatim va "tato 5- va pana asukasmim kale idhagamissati"ti @Footnote: 1 cha.Ma. honto 2 Si.,i. madhussavoti 3 Ma. devaputtam 4 ka. sahassehi 5 Si. gato

--------------------------------------------------------------------------------------------- page133.

Agatim va naham janami, avisayo esa mayham. Sutanca me vessavanassa santiketi apica kho upatthanam gatena vessavanassa maharajassa santike sutametam maya. Sakkassa sahabyatam gato asayhoti asayhasetthi sakkassa devanamindassa sahabyatam gato ahosi, tavatimsabhavane nibbattoti attho. #[280] Alameva katum kalyananti yankinci kalyanam kusalam punnam katum yuttameva patirupameva. Tattha pana yam sabbasadharanam sukatataram, tam dassetum "danam datum yatharahan"ti vuttam, attano vibhavabalanurupam danam datum alameva. Tattha karanamaha "panim kamadadam disva"ti. Yatra hi nama parakatapunnanumodanapubbakena danapatinivesana- maggacikkhanamattena ayam hattho kamadado dittho, imam disva. Ko punnam na karissatiti madiso ko nama attano patitthanabhutam punnam na karissatiti. #[281] Evam aniyamavasena punnakiriyaya adaram dassetva idani attani tam niyametva dassento "so hi nuna"tiadigathadvayamaha. Tattha soti so aham. Hiti avadharane nipato, nunati parivitakke. Ito gantvati ito marubhumito apagantva. Anuppatvana dvarakanti dvaravatinagaram anupapunitva. Patthapayissamiti 1- pavattayissami. Evam ankurena "danam dassami"ti patinnaya kataya yakkho tutthamanaso "marisa tvam vissattho danam dehi, aham pana te sahayakiccam karissami, yena te deyyadhammo na parikkhayam gamissati, tena pakarena karissami"ti tam danakiriyaya samuttejetva "brahmana vanija tvam kira madise balakkarena netukamo attano pamanam na janasi"ti tassa bhandamantaradhapetva tam yakkhavibhimsakaya bhimsapento santajjesi. Atha nam ankuro nanappakaram yacitva brahmanena khamapento pasadetva sabbabhandam pakatikam karapetva rattiya upagataya yakkham vissajjetva @Footnote: 1 cha.Ma. patthapayissamiti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page134.

Gacchanto tassa avidure annataram ativiya bibhacchadassanam petam disva tena katakammam pucchanto:- [283] "kena te anguli kuna 1- mukhanca kunalikatam akkhini ca paggharanti kim papam pakatam taya"ti gathamaha. Tattha kunati kunika patikunika 2- anujubhuta. Kunalikatanti mukhavikarena vikunitam sankunitam. 3- Paggharantiti asucim vissandanti. Athassa peto:- [284] "angirasassa gahapatino saddhassa gharamesino tassaham danavissagge dane adhikato ahum. [285] Tattha yacanake disva agate bhojanatthike ekamantam apakkamma akasim kunalim mukham. 4- [286] Tena me anguli kuna 1- mukhanca kunalikatam 5- akkhini me paggharanti tam papam pakatam maya"ti tisso gatha abhasi. #[284] Tattha angirasassatiadina asayhasetthim kitteti. Gharamesinoti gharamavasantassa gahatthassa. Danavissaggeti danagge pariccagatthane. Dane adhikato ahunti deyyadhammassa pariccajane danadhikare adhikato thapito ahosim. #[285] Ekamantam apakkammati yacanake bhojanatthike agate disva danabyavatena danaggato anapakkamma yathathaneyeva thatva sanjatapitisomanassena @Footnote: 1 Si.,i. kuntha 2 Si. kunthati kunita patikunita @3 Si. kunnalikatanti mukhavikarena vikuncitam sankucitam 4 Si.,i. kundalimukham @5 Si. kundalikatam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page135.

Vippasannamukhavannena sahatthena danam databbam, parehi va patirupehi dapetabbam, aham pana tatha akatva yacanake agacchante duratova disva attanam adassento ekamantam apakkamma apakkamitva. Akasi kunalim mukhanti vikunitam sankucitam mukham akasim. #[286] Tenati yasma 1- tadaham samina danadhikare niyutto samano danakale upatthite macchariyapakato danaggato apakkamanto padehi sankocam apajjim, sahatthehi databbe tatha akatva hatthasankocam apajjim, pasannamukhena bhavitabbe mukhasankocam apajjim, piyacakkhuhi oloketabbe cakkhukalusiyam uppadesim, tasma hatthanguliyo ca padanguliyo ca kunita 2- jata, mukhanca kunalikatam viruparupam sankucitam, akkhini asuciduggandhajegucchani assuni paggharantiti attho. Tena vuttam:- "tena me anguli kuna mukhanca kunalikatam akkhini me paggharanti tam papam pakatam maya"ti. Tam sutva ankuro petam garahanto:- [287] "dhammena te kapurisa mukhanca kunalikatam akkhini ca paggharanti yam tam 3- parassa danassa akasi kunalim mukhan"ti gathamaha. Tattha dhammenati yutteneva karanena. Teti tava. Kapurisati lamakapurisa. Yanti yasma. Parassa danassati parassa danasmim. Ayameva va patho. Puna ankuro tam danapatim setthim garahanto:- @Footnote: 1 Si. tenati tasma, yasma 2 Si. kuntha vikunthita 3 Si. yam tvam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page136.

[288] "katham hi danam dadamano kareyya parapattiyam annapanam khadaniyam vatthasenasanani ca"ti gathamaha. Tassattho:- danam dadanto puriso katham hi nama tam parapattiyam parena papetabbam 1- kareyya, attapaccakkhameva katva sahattheneva dadeyya, sayam va tattha byavato bhaveyya, annatha attano deyyadhammo atthane viddhamsiyetha, dakkhineyya ca danena 2- parihayeyyunti. Evantam garahitva idani attana patipajjitabbavidhim dassento:- [289] "so hi nuna ito gantva anuppatvana dvarakam danam tam patthapayissami 3- yam mamassa sukhavaham. [290] Dassamannanca pananca vatthasenasanani ca papanca udapananca dugge sankamanani ca"ti gathadvayamaha, tam vuttatthameva. [291] "tato hi so nivattitva anuppatvana dvarakam danam patthayi 4- ankuro yantam assa 5- sukhavaham. [292] Ada annanca pananca vatthasenasanani ca papanca udapananca vippasannena cetasa. [293] Ko chato ko ca tasito ko vattham paridahissati 6- kassa santani yoggani ito yojentu vahanam. @Footnote: 1 Ma. parena databbam, cha. papetabbam sadhetabbam 2 Si. chatena,i. satena @3 cha.Ma. danam patthapayissami 4 cha.Ma. patthapayi. evamuparipi @5 cha.Ma. yamtumassa. evamuparipi 6 Si.,i. parivassati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page137.

[294] Ko chatticchati gandhanca ko malam ko upahanam itissu tattha ghosenti kappaka sudamagadha 1-. Sada sayanca pato ca ankurassa nivesane"ti catasso gatha ankurassa patipattim dassetum sangitikarehi thapita. #[291] Tattha tatoti marukantarato. Nivattitvati patinivattitva. Anuppatvana dvarakanti dvaravatinagaram anupapunitva. Danam patthayi ankuroti yakkhena paripuritasakalakotthagaro sabbapatheyyakam mahadanam so ankuro patthapesi. Yantam assa sukhavahanti yam attano sampati ayatinca sukhanibbattakam. #[293] Ko chatoti ko jighacchito, so agantva yatharuci bhunjatuti adhippayo. Eseva nayo sesesupi. Tasitoti pipasito. Paridahissatiti 2- nivasessati parupissati cati attho. Santaniti parissamappattani. Yogganiti rathavahanani. 3- Ito yojentu vahananti ito yoggasamuhato yatharucitam gahetva vahanam yojentu. #[294] Ko chatticchatiti ko kilanjachattadibhedam chattam icchati, so ganhatuti adhippayo. Sesesupi eseva nayo. Gandhanti catujjatiyagandhadikam gandham. Malanti ganthitaganthitabhedam 4- puppham. Upahananti khallabaddhadibhedam upahanam. Itissuti ettha suti nipatamattam, iti evam "ko chato ko tasito"tiadinati attho. Kappakati nhapitaka. Sudati bhattakaraka. Magadhati gandhino. Sadati sabbakalam divase divase sayanca pato ca tattha ankurassa nivesane ghosenti ugghosentiti yojana. Evam mahadanam pavattentassa gacchante kale tittibhavato atthikajanehi pavivittam viralam danaggam ahosi. Tam disva ankuro dane ularajjhasayataya atutthamanaso hutva attano dane niyuttam sindhakam 5- nama manavam amantetva:- @Footnote: 1 Ma. sudapatava 2 Si.,i. parivassatiti paridahessati 3 Si.,i. rathayugavahanani @4 Ma. ganthikadibhedam 5 Ma. sindukam. evamuparipi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page138.

[295] "sukham supati ankuro iti janati mam jano dukkham supami sindhaka yam na passami yacake. [296] Sukham supati ankuro iti janati mam jano dukkham supami sindhaka appake su vanibbake"ti gathadvayamaha. Tattha sukham supati ankuro, iti janati mam janoti "ankuro raja yasabhogasamappito danapati attano bhogasampattiya danasampattiya ca sukham supati sukheneva niddam upagacchati, sukham patibujjhati"ti evam mam jano sambhaveti. Dukkham supami sindhakati aham pana sindhaka dukkhameva supami. Kasma? yam na passami yacaketi, yasma mama ajjhasayanurupam deyyadhammapatiggahake bahu yacake na passami, tasmati attho. Appake su vanibbaketi vanibbakajane appake katipaye jate dukkham supamiti yojana. Suti ca nipatamattam, appake vanibbakajane satiti attho. Tam sutva sindhako tassa ularam danadhimuttim pakatataram katukamo:- [297] "sakko ce te varam dajja tavatimsanamissaro kissa sabbassa lokassa varamano varam vare"ti gathamaha. Tassattho:- tavatimsanam devanam sabbassa ca lokassa issaro sakko "varam varassu ankura yankinci manasicchitan"ti tuyham varam dajja dadeyya ce, varamano patthayamano kissa kidisam varam vareyyasiti attho. Atha ankuro attano ajjhasayam yathavato pavedento:-

--------------------------------------------------------------------------------------------- page139.

[298] "sakko ce me varam dajja tavatimsanamissaro kalutthitassa me sato suriyuggamanam 1- pati dibba bhakkha patubhaveyyum silavanto ca yacaka. [299] Dadato me na khiyetha datva nanutapeyyaham dadam cittam pasadeyyam etam 2- sakkam varam vare"ti dve gatha abhasi. #[298] Tattha kalutthitassa me satoti kale pato vutthitassa atthikanam dakkhineyyanam apacayanaparicariyadivasena utthanaviriyasampannassa me samanassa. Suriyuggamanam patiti suriyuggamanavelayam. Dibba bhakkha patubhaveyyunti devalokapariyapanna ahara uppajjeyyum. Silavanto ca yacakati yacaka ca silavanto kalyanadhamma bhaveyyum. #[299] Dadato me na khiyethati agatagatanam danam dadato ca me deyyadhammo na khiyetha, na parikkhayam gaccheyya. Datva nanutapeyyahanti tanca danam datva kincideva appasadakam disva tena aham paccha nanutapeyyam. Dadam cittam pasadeyyanti dadamano cittam pasadeyyam, pasannacittoyeva hutva dadeyyam. Etam sakkam varam vareti sakkam devanamindam arogyasampada deyyadhammasampada dakkhineyyasampada deyyadhammassa aparimitasampada dayakasampadati etam pancavidham varam vareyyam. Ettha ca "kalutthitassa me sato"ti etena arogyasampada, "dibba bhakkha patubhaveyyun"ti etena deyyadhammasampada, "silavanto ca yacaka"ti etena dakkhineyyasampada, "dadato me na khiyetha"ti etena deyyadhammassa aparimitasampada, "datva nanutapeyyaham, dadam cittam pasadeyyan"ti etehi dayakasampadati ime panca attha varabhavena 3- icchita, te ca kho danamayapunnassa yavadeva ularabhavayati veditabba. @Footnote: 1 ka. suriyuggamanam, Si. suriyassuggamanam 2 Si. evam 3 Si.,i. atthavahanabhavena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page140.

Evam ankurena attano ajjhasaye pavedite tattha nisinno nitisatthe kataparicayo sonako nama eko puriso tam atidanato vicchinditukamo:- [300] "na sabbavittani pare pavecche dadeyya dananca dhananca rakkhe tasma hi dana dhanameva seyyo atippadanena kula na honti. [301] Adanamatidananca nappasamsanti pandita tasma hi dana dhanameva seyyo samena vatteyya sa dhiradhammo"ti dve gatha abhasi. Sindhako evam punapi vimamsitukamo "na sabbavittani"tiadimahati apare. #[300] Tattha sabbavittaniti 1- savinnanakaavinnanakappabhedani sabbani vittupakaranani, dhananiti attho. Pareti paramhi, parassati attho. Na paveccheti na dadeyya, "dakkhineyya laddha"ti katva kinci asesetva sabbasapateyyapariccago na katabboti attho. Dadeyya danancati sabbena sabbam danadhammo na katabbo, atha kho attano ayanca vayanca janitva 2- vibhavanurupam dananca dadeyya. Dhananca rakkheti aladdhalabhaladdhaparirakkhanarakkhitasambandhavasena 3- dhanam paripaleyya. "ekena bhoge bhunjeyya dvihi kammam payojaye catutthanca nidhapeyya apadasu bhavissati"ti vuttavidhina va dhanam rakkheyya tammulakatta danassa. Tayopi magga 5- annamanna- visodhanena patisevitabbati hi niticintaka. Tasma hiti yasma dhananca rakkhanto @Footnote: 1 Ma.,i. na sabbavittaniti 2 Si. ayanca janitva @3 Ma. dhananca rakkheti dhanam rakkheyya aladdhamanabhandaparirakkhitapabandhavasena @4 di.pa. 11/265/164 suhadamitta 5 Si. matta

--------------------------------------------------------------------------------------------- page141.

Dananca karonto ubhayalokahitaya patipanno hoti dhanamulakanca danam, tasma dananca karonto ubhayalokahitaya patipanno hoti dhanamulakanca danam, tasma danato dhanameva seyyo sundarataroti atidanam na katabbanti adhippayo. Tenaha "atippadanena kula na honti"ti, dhanassa pamanam ajanitva danassa tam nissaya atippadanapasangena kulani na honti nappavattanti, ucchijjantiti attho. #[301] Idani vinnunam pasamsitamevattham 1- patitthapento "adanamatidananca"ti gathamaha. Tattha adanamatidanancati sabbena sabbam katacchubhikkhayapi tandulamutthiyapi adanam, pamanam atikkamitva pariccagasankhatam atidananca pandita buddhimanto sapannajatika nappasamsanti na vannayanti. Sabbena sabbam adanena hi samparayikato atthato paribahiro hoti, atidanena ditthadhammikapaveni na pavattati. 2- Samena vatteyyati avisamena lokiyasarikkhakena samahitena 3- majjhimena nayena pavatteyya. Sa dhiradhammoti ya yathavutta danadanappavatti, 4- so dhiranam dhitisampannanam nitinayakusalanam dhammo, tehi gatamaggoti dipeti. Tam sutva ankuro tassa adhippayam parivattento:- [302] "aho vatare 5- ahameva dajjam santo ca 6- mam sappurisa bhajeyyum meghova ninnani paripurayanto 7- santappaye sabbavanibbakanam. [303] Yassa yacanake disva mukhavanno pasidati datva attamano hoti tam gharam vasato sukham. [304] Yassa yacanake disva mukhavanno pasidati datva attamano hoti esa yannassa 8- sampada. @Footnote: 1 Ma. pasamsitayapi tamevattham 2 Ma. ditthadhammikato @3 Si.,i. lokiyaparikkhakena agarahitena 4 Ma. yathavuttadanasammapatipatti @5 cha.Ma. aho vata re 6 ka. hi 7 ka. ninnani hi purayanto @8 Si.,i. punnassa. evamuparipi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page142.

[305] Pubbeva dana sumano dadam cittam pasadaye datva attamano hoti esa yannassa sampada"ti catuhi gathahi attana patipajjitabbavidhim pakasesi. #[302] Tattha aho vatati sadhu vata. Areti 1- alapanam. Ahameva dajjanti aham dajjameva. Ayam hettha sankhepattho:- manava "dana dhanameva seyyo"ti yadi ayam nitikusalanam vado tava hotu, kamam 2- aham dajjameva. Santo ca mam sappurisa bhajeyyunti tasmim ca dane santo upasantakayavacimanosamacara sappurisa sadhavo mam bhajeyyum upagaccheyyum. Meghova ninnani paripurayantoti aham 3- abhippavassanto mahamegho viya ninnani ninnatthanani sabbesam vanibbakanam adhippaye paripurayanto aho vata te 4- santappeyyanti. #[303] Yassa yacanake disvati yassa puggalassa gharamesino yacanake disva "pathamam tava upatthitam vata me punnakkhettan"ti saddhajatassa mukhavanno pasidati, yathavibhavam pana tesam danam datva attamano pitisomanassehi gahitacitto hoti. Tanti 5- yadettha yacakanam dassanam, te ca disva cittassa pasadanam, yatharaham danam datva ca attamanata. #[304] Esa yannassa sampadati esa yannassa sampatti paripuri, nipphattiti attho. #[305] Pubbeva dana sumanoti "sampattinam nidanam 6- anugamikam nidhanam nidhessami"ti muncanacetanaya 7- pubbe eva danupakaranassa sampadanato 8- patthaya sumano somanassajato bhaveyya. Dadam cittam pasadayeti dadanto deyyadhammam dakkhineyyahatthe patitthapento "asarato dhanato saradanam 9- karomi"ti attano cittam @Footnote: 1 cha.Ma. reti 2 Si. vadoti ye vadantipi kamam 3 Si.,i. ahanca @4 Ma. te vata aho 5 Si.,Ma. tam hi 6 Si. sampattinidhana @7 Ma. danacetanaya 8 Ma. sambharanato 9 Ma. asadanato sadanam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page143.

Pasadeyya. Datva attamano hotiti dakkhineyyanam deyyadhammam pariccajitva "panditapannattam nama maya anutthitam, aho sadhu sutthu"ti attamano pamuditamano pitisomanassajato hoti. Esa yannassa sampadati ya ayam pubbacetana muncanacetana aparacetanati imasam kammaphalaladdhanugatanam somanassapariggahitanam tissannam cetananam paripuri, esa yannassa sampada danassa sampatti, na ito annathati adhippayo. Evam ankuro attano patipajjanavidhim pakasetva bhiyyoso mattaya abhivaddhamanadanajjhasayo divase divase mahadanam pavattesi. Tena tada sabbarajjani unnangalani 1- katva mahadane diyyamane patiladdhasabbupakarana manussa attano attano 2- kammante pahaya yathasukham vicarimsu, tena rajunam kotthagarani parikkhayam agamamsu. Tato rajano ankurassa dutam pahesum "bhoto danam nissaya amhakam ayassa vinaso ahosi, kotthagarani parikkhayam gatani, tattha yuttamattam natabban"ti. 3- Tam sutva ankuro dakkhinapatham gantva damilavisaye samuddassa aviduratthane mahatiyo anekadanasalayo karapetva mahadanani pavattento yavatayukam thatva kayassa bheda param marana tavatimsabhavane nibbatti. Tassa danavibhutinca saggupapattinca dassenta sangitikara:- [306] "satthi vahasahassani ankurassa nivesane bhojanam diyate niccam punnapekkhassa jantuno. [307] Tisahassani suda hi 4- amuttamanikundala ankuram upajivanti dane yannassa vavata. @Footnote: 1 Ma. sattarajjani ananganani 2 Ma. attano @3 Ma. yuttapatte divase databbanti 4 ka. sudani

--------------------------------------------------------------------------------------------- page144.

[308] Satthi purisasahassani amuttamanikundala ankurassa mahadane kattham phalenti manava. [309] Solasitthisahassani sabbalankarabhusita ankurassa mahadane vidha pindenti nariyo. [310] Solasitthisahassani sabbalankarabhusita ankurassa mahadane dabbiggaha upatthita. [311] Bahum bahunam padasi ciram padasi khattiyo sakkaccanca sahattha ca cittikatva 1- punappunam. [312] Bahu mane ca pakkhe ca utusamvacacharani ca mahadanam pavattesi ankuro dighamantaram. [313] Evam datva yajitva ca ankuro dighamantaram so hitva manusam deham tavatimsupago ahu"ti gatha ahamsu. #[306] Tattha satthi vahasahassaniti vahanam satthisahassani gandhasalitanduladipuritavahanam satthisahassani punnapekkhassa danajjhasayassa danadhimuttassa ankurassa nivesane niccam divase divase jantuno sattakayassa bhojanam diyateti yojana. #[307-308] Tisahassani suda hiti tisahassamatta suda bhattakaraka, te ca kho pana padhanabhuta adhippeta, tesu ekamekassa pana vacanakara anekati veditabba. "tisahassani sudanan"ti ca pathanti. Amuttamanikundalati nanamani- vicittakundaladhaRa. Nidassanamattancetam, amuttakatakakatisuttadiabharanapi te ahesum. @Footnote: 1 ka. vittim katva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page145.

Ankuram upajivantiti tam upanissaya jivanti, tappatibaddhajivika hontiti attho. Dane yannassa vavatati mahayagasannitassa yannassa dane yajane vavata 1- ussukkam apanna. Kattham phalenti manavati nanappakaranam khajjabhojjadiaharavisesanam pacanaya alankatapatiyatta tarunamanussa katthani phalenti vidalenti. #[309] Vidhati vidhatabbani bhojanayoggani katukabhandani. Pindentiti pisanavasena payojenti. #[310] Dabbiggahati katacchugahika. Upatthitati parivesanatthanam upagantva thita honti. #[311] Bahunti mahantam pahutikam. 2- Bahunanti anekesam. Padasiti pakarehi adasi. Ciranti cirakalam. Visativassasahassayukesu hi manussesu so uppanno. Bahum bahunam cirakalam ca dento yatha adasi, tam dassetum "sakkaccanca"tiadi vuttam. Tattha sakkaccanti sadaram, anapaviddham anavannatam katva. Sahatthati sahatthena, na anapanamattena. Cittikatvati garavabahumanayogena cittena karitva pujetva. Punappunanti bahuso na ekavaram, katipayavare va akatva anekavaram padasiti yojana. #[312] Idani tameva punappunam karanam vibhavetum "bahu mase ca"ti gathamahamsu. Tattha bahu maseti cittamasadike bahu aneke mase. Pakkheti 3- kanhasukkabhede bahu pakkhe. Utusamvaccharani cati vasantagimhadike bahu utu ca samvaccharani ca, sabbattha accantasamyoge upayogavacanam. Dighamantaranti dighakalamantaram. Ettha ca "ciram padasi"ti cirakalam danassa pavattitabhavam vatva puna tassa nirantarameva pavattitabhavam dassetum "bahu mase"tiadi vuttanti datthabbam. @Footnote: 1 ka. pavata 2 Ma. bahutam 3 Ma. tatthapi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page146.

#[313] Evanti vuttappakarena. Datva yajitva cati atthato ekameva, kesanci dakkhineyyanam ekaccassa deyyadhammassa pariccajanavasena datva, puna "bahum bahunam padasi"ti vuttanayena atthikanam sabbesam yathakamam dento mahayagavasena yajitva. So hitva manusam deham, tavatimsupago ahuti so ankuro ayupariyosane manussattabhavam pahaya patisandhiggahanavasena tavatimsadevanikayupago ahosi. Evam tasmim tavatimsesu nibbattitva dibbasampattim anubhavante amhakam bhagavato kale indako nama manavo ayasmato anuruddhattherassa pindaya carantassa pasannamanaso katacchubhikkham dapesi. So aparena samayena kalam katva khettagatassa punnassa anubhavena tavatimsesu mahiddhiko mahanubhavo devaputto hutva nibbatto dibbehi rupadihi dasahi thanehi ankuram devaputtam abhibhavitva virocati. Tena vuttam:- [314] "katacchubhikkham datvana anuruddhassa indako so hitva manusam deham tavatimsupago ahu. [315] Dasahi thanehi ankuram indako atirocati rupe sadde rase gandhe photthabbe ca manorame. [316] Ayuna yasasa ceva vannena ca sukhena ca adhipaccena ankuram indako atirocati"ti. #[314-315] Tattha rupeti rupahetu, attano rupasampattinimittanti attho. Saddetiadisupi eseva nayo. Ayunati jivitena. Nanu ca devanam jivitam paricchinnap- pamanam vuttam. Saccam vuttam, tam pana yebhuyyavasena. Tathahi ekaccanam devanam payogavipattiadina antaramaranam hotiyeva. Indako pana tisso vassakotiyo satthi ca vassasahassani paripuretiyeva. Tena vuttam "ayuna atirocati"ti. Yasasati mahatiya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page147.

Parivarasampattiya. Vannenati santhanasampattiya. Vannadhatusampada pana "rupe"ti imina vuttayeva. Adhipaccenati issariyena. Evam ankure ca indake ca tavatimsesu nibbattitva dibbasampattim anubhavantesu amhakam bhagava abhisambodhito sattame samvacchare asalhipunnamayam savatthinagaradvare gandambarukkhamule 1- yamakapatihariyam katva anukkamena tipadavikkamena tavatimsabhavanam gantva paricchattakamule pandukambalasilayam yugandharapabbate balasuriyo viya virocamano dasahi lokadhatuhi sannipatitaya devabrahmaparisaya jutim attano sarirappabhaya abhibhavanto abhidhammam desetum nisinno avidure nisinnam indakam, dvadasayojanantare nisinnam ankuranca disva dakkhineyyasampattivibhavanattham:- "mahadanam taya dinnam ankura dighamantaram avidure 2- nisinnosi agaccha mama santike"ti gathamaha. Tam sutva ankuro "bhagava maya cirakalam bahum deyyadhammam pariccajitva pavattitampi mahadanam dakkhineyyasampattivirahena akhette vuttabijam viya na ularaphalam ahosi, indakassa pana katacchubhikkhadanampi dakkhineyyasampattiya sukhette vuttabijam viya ativiya ularaphalam jatan"ti aha. Tamattham dassenta sangitikara:- [317] "tavatimse yada buddho silayam pandukambale paricchattakamulamhi vihasi purisuttamo. [318] Dasasu lokadhatusu sannipatitvana devata payirupasanti sambuddham vasantam nagamuddhani. @Footnote: 1 cha.Ma. kandamba... 2 Ma. suvidure, cha. atidure

--------------------------------------------------------------------------------------------- page148.

[319] Na koci devo vannena sambuddham atirocati sabbe deve atikkamma 1- sambuddhova virocati. [320] Yojanani dasa dve ca 2- ankuroyam tada ahu avidureva buddhassa indako atirocati. [321] Oloketvana sambuddho ankurancapi indakam dakkhineyyam sambhavento 3- idam vacanamabravi. [322] Mahadanam taya dinnam ankura dighamantaram atidure nisinnosi agaccha mama santikam. 4- [323] Codito bhavitattena ankuro idamabravi kim mayham tena danena dakkhineyyena sunnatam. [324] Ayam so indako yakkho dajja danam parittakam atirocati amhehi cando taragane yatha. [325] Ujjangale yatha khette bijam bahumpi ropitam na phalam vipulam hoti 5- napi toseti kassakam. [326] Tatheva danam bahukam dussilesu patitthitam na phalam vipulam hoti napi toseti dayakam. [327] Yathapi bhaddake khette bijam appampi ropitam samma dharam pavecchante phalam toseti kassakam. [328] Tatheva silavantesu gunavantesu tadisu appakampi katam karam punnam hoti mahapphalan"ti gathayo avocum. @Footnote: 1 Si. adhigayha 2 pali. dasa dve (sya) 3 Si.,i. pabhavento @4 cha.Ma. santike 5 cha.Ma. na vipulam phalam hoti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page149.

#[317] Tattha tavatimseti tavatimsabhavane. Silayam pandukambaleti pandukambalanamake silasane purisuttamo buddho yada vihasiti yojana. #[318] Dasasu lokadhatusu, sannipatitvana devatati jatikhettasannitesu dasasu cakkavalasahassesu kamavacaradevata brahmadevata ca buddhassa bhagavato payirupasanaya dhammassavanatthanca ekato sannipatitva. Tenaha "payirupasanti sambuddham, vasantam nagamuddhani"ti, sinerumuddhaniti attho. #[320] Yojanani dasa dve ca, ankuroyam tada ahuti ayam yathavuttacarito ankuro tada satthu sammukhakale dasa dve yojanani antaram katva ahu, satthu nisinnatthanato dvadasayojanantare thane nisinno ahositi attho. #[323] Codito bhavitattenati paramiparibhavitaya ariyamaggabhavanaya bhavitattena sammasambuddhena codito. Kim mayham tenatiadika satthu pativacanavasena ankurena vuttagatha. Dakkhineyyena sunnatanti yam dakkhineyyena sunnatam rittakam virahitam tada mama danam, tasma "kim mayham tena"ti attano danapunnam hilento vadati. #[324] Yakkhoti devaputto. Dajjati datva. Atirocati amhehiti attana madisehi ativiya virocati. Hiti va nipatamattam, amhe atikkamitva abhibhavitva virocatiti attho. Yatha kinti aha "cando taragane yatha"ti. #[325-326] Ujjangaleti ativiya thaddhabhumibhage. "usare"ti keci vadanti. Ropitanti vuttam, vapitva va uddharitva va puna ropitam. Napi tosetiti na nandayati, appaphalataya va tutthim na janeti. Tathevati yatha ujjangale khette bahumpi bijam ropitam vipulaphalam ularaphalam na hoti, tato eva kassakam na toseti, tatha dussilesu silavirahitesu bahukampi danam patitthapitam vipulaphalam mahapphalam na hoti tato eva dayakam na tosetiti attho.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page150.

#[327-328] Yathapi bhaddaketi gathadvayassa vuttavipariyayena atthayojana veditabba. Tattha samma dharam pavecchanteti vutthidharam sammadeva pavattente, anvaddhamasam anudasaham anupancaham deve vassanteti attho. Gunavantesuti jhanadigunayuttesu. Tadisuti itthadisu tadilakkhanappattesu. Karanti lingavipallasena vuttam, upakaroti attho. Kidiso upakaroti aha "punnan"ti. [329] "viceyya danam databbam yattha dinnam mahapphalam viceyya danam datvana saggam gacchanti dayaka. [330] Viceyya danam sugatappasattham ye dakkhineyya idha jivaloke etesu dinnani mahapphalani bijani vuttani yatha sukhette"ti ayam sangitikarehi thapita gatha. #[329] Tattha viceyyati vicinitva, punnakkhettam pannaya upaparikkhitva. Sesam sabbattha uttanamevati. Tayidam ankurapetavatthu satthara 1- tavatimsabhavane dasasahassacakkavaladevatanam purato dakkhineyyasampattivibhavanattham "mahadanam taya dinnan"tiadina attana samutthapitam, tattha tayo mase abhidhammam desetva mahapavaranaya devaganaparivuto devadevo devalokato sankassanagaram otaritva anukkamena savatthim patva jetavane viharanto catuparisamajjhe dakkhineyyasampattivibhavanatthameva "yassa atthaya gacchama"tiadina vittharato desetva catusaccakathaya desanaya kutam ganhi, desanavasane tesam anekakotipanasahassanam dhammabhisamayo ahositi. Ankurapetavatthuvannana nitthita @Footnote: 1 i. sattha


             The Pali Atthakatha in Roman Book 31 page 120-150. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=31&A=2662&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=31&A=2662&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=106              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=3661              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=3813              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=3813              Contents of The Tipitaka Volume 26 http://84000.org/tipitaka/read/?index_26

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]