ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 42 : PALI ROMAN Ja.A.8 pannasa–asitinipata

page330.

Kunalajatakam evamakkhayatiti idam sattha kunaladahe viharanto anabhiratipilite pancasate bhikkhu arabbha kathesi. Tatrayam anupubbikatha. Sakiyakoliya kira kapilavatthunagarassa ca koliyanagarassa ca antare rohini nama nadi pavattati. Ekeneva avaranena tam bandhapetva sassani karonti. Atha jetthamulamase sassesu milayantesu ubhayanagaravasikanampi kammakara sannipatimsu. Tattha koliyanagaravasino vadimsu idam udakam ubhato hariyamanam neva amhakam na tumhakam pahossati amhakam pana sassam ekaudakeneva nipphajjissati idam udakam amhakam dethati. Kapilavatthuvasinopi vadimsu tumhesu kotthe puretva thitesu mayam rattasuvannarajatanilamanikalakahapane gahetva na sakkhissama pacchipasibbakadihattha tumhakam gharadvare vicaritum amhakampi sassam ekeneva udakena nipphajjissati idam udkam amhakam dethati. Na mayam dassamati mayampi na dassamati evam katham vaddhetva eko utthaya ekassa paharam adasi sopi annassati evam annamannam paharitva rajakulanam jatim ghattetva kalaham vaddhesum. Koliyakammakara vadimsu tumhe kapilavatthuvasino sakiyadarake gahetva gacchatha ye

--------------------------------------------------------------------------------------------- page331.

Sonasingaladayo viya attano bhaginihi saddhim samvasimsu etesam hatthiassadayo va phalakavudhani va amhakam kim karissantiti. Sakiyakammakarapi vadimsu tumhedani kutthino darake gahetva gacchatha ye anatha niggatika tiracchana viya kolarukkhe vasimsu etesam hatthiassadayo va phalakavudhani va amhakam kim karissantiti. Te gantva tasmim kamme niyuttaamaccanam kathesum. Amacca rajakulanam kathesum. Tato sakiya bhaginihi saddhim samvasitanam thamanca balanca dassissamati yuddhasajja nikkhamimsu. Koliyapi koliyarukkhavasinam thamanca balanca dassissamati yuddhasajja nikkhamimsu. Apare panacariya sakiyakoliyanam dasisu udakatthaya nadim gantva cumbatani bhumiyam nikkhipitvana sukhakathaya sannisinnasu ekissa cumbatam eka sakasannaya ganhi tam nissaya mama cumbatam tava cumbatanti kalahe pavatte anukkamena ubhayanagaravasino dasakammakara ceva sevakagamabhojaka ca amaccauparajarajano ca sabbe yuddhasajja nikkhamimsuti vadanti. Imamha pana naya purimanayo bahusu atthakathasu agato yuttarupo cati sveva gahetabbo. Te pana sayanhe yuddhasajja nikkhamissantiti. Tasmim samaye bhagava savatthiyam viharanto paccusasamayeva lokam volokento ime evam yuddhasajje nikkhante addasa disvana mayi gate esa kalaho vupasamissati nukho noti upadharento ahamettha gantva kalaham vupasamanattham tini jatakani kathessami

--------------------------------------------------------------------------------------------- page332.

Tato kalaho vupasamissati atha samaggidipanatthaya dve jatakani kathetva attadandasuttam kathessami desanam me sutva ubhayanagaravasino addhateyyani addhateyyani rajakumarasatani dassanti aham te pabbajessami mahanto samagamo bhavissatiti sannitthanam katva patova sarirapatijagganam katva savatthiyam pindaya caritva pindapatapatikkanto sayanhasamaye gandhakutito nikkhamitva kassaci anarocetva sayameva pattacivaramadaya dvinnam senanam antare akase pallankam abhujitva tesam samvegajananattham diva andhakaram katum kesato ramsiyo visajjento nisidi. Atha nesam samviggamanasanam attanam dassento chabbanna buddharamsiyo visajjesi. Kapilavatthuvasinopi bhagavantam disva amhakam natisettho agato dittho nukho tena amhakam kalahakaranabhavoti cintetva na kho pana sakka satthari agate amhehi parassa sarire sattham patetum koliyanagaravasino amhe hanantu va pacantu vati avudhani chaddesum. Koliyanagaravasinopi tatheva akamsu. Atha bhagava otaritva ramaniye padese valukapuline pannattapavarabuddhasane nisidi anopamaya buddhasiriya virocamano. Tepi rajano bhagavantam vanditva nisidimsu. Atha ne sattha janantopi kasma idhagamittha maharajati pucchi. Neva bhante nadidassanatthaya na kilanatthaya na aranne ramaniyabhavadassanatthaya apica kho imasmim pana thane sangamam paccupatthapetva agatamhati. Kim nissaya vo kalaho maharajati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page333.

Udakam nissaya bhanteti. Udakam kim agghati maharajati. Appaggham bhanteti. Pathavi nama kim agghati maharajati. Anaggha bhanteti. Khattiya kim agghanti maharajati. Khattiya nama anagghava bhanteti. Appaggham udakam nissaya kasma anagghe khattiye nasetha maharajati kalahasmim hi assado nama natthi kalahavasena hi maharaja ekaya rukkhadevataya kalasihena saddhim bandhaghato sakalampi imam kappam anuppattoyevati vatva phandanajatakam kathesi. Tato parapattiyena nama maharaja na bhavitabbam parapattiya hutva hi ekassa sasakassa kathaya tiyojanasahassavitthate himavante catuppadagana mahasamuddam pakkhandimsu tasma parapattiyena na bhavitabbanti vatva duddabhajatakam kathesi. Tato kadaci maharaja dubbalopi mahabalassa randham passati kadaci mahabbalopi dubbalassa randham passati latukikapi hi sakunika hatthinagam ghatesiti vatva latukikajatakam kathesi. Evam kalahavupasamanatthaya tini jatakani kathetva tatha samaggiparidipanatthaya dve jatakani kathesi. Samaggananhi maharaja koci otaram nama passitum na sakkotiti vatva rukkhadhammajatakam kathesi. Tatha samagganam maharaja koci vivaram passitum nasakkhi yada pana annamannam vivadamakamsu atha ne eko nesadaputto jivitakkhayam papetva adaya gato vivade assado nama natthiti vatva vattakajatakam kathesi. Evam imani panca jatakani kathetva avasane attadandasuttam kathesi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page334.

Tam sutva sabbepi rajano pasanna sace sattha nagamissa mayam annamannam vadhitva lohitanadim pavattayissama sattharam nissaya no jivitam laddham sace pana sattha agaram ajjhavasissa dipasahassadvayaparivaram catumahadiparajjamassa hatthagatam abhavissa atirekasahassam kho panassa putta abhavissamsu tato khattiyaparivarova acarissa tam kho panesa sampattim pahaya nikkhamitva sambodhim patto idanipi khattiyaparivarova vicaratuti ubhayanagaravasino addhateyyani addhateyyani rajakumarasatani adamsu. Bhagava te pabbajetva mahavanam agamasi. Punadivasato patthaya tehi parivuto ekada kapilavatthupure ekada koliyanagareti dvisu nagaresu pindaya cari. Ubhayanagaravasinopissa mahasakkaram karimsu. Tesam garugaravena na attano ruciya pabbajitanam anabhirati uppajji. Puranadutiyikayopi tesam anabhiratijananatthaya tam tam vacanam vatva sasanam pesesum. Te atirekataram ukkanthimsu. Bhagava avajjento tesam anabhiratibhavam natva ime bhikkhu madisena buddhena saddhim ekato vasanta ukkanthanti kathanurupa nukho nesam dhammakatha sappayati upadharento kunaladhammadesanam passi. Athassa etadahosi aham ime bhikkhu himavantam netva kunalakathaya nesam matugamassa dosam pakasetva anabhiratim haritva sotapattimaggam dassamiti. So pubbanhasamayam nivasetva pattacivaramadaya kapilavatthum pindaya caritva pacchabhattam pindapatapatikkanto bhattakiccavelayameva te pancasate

--------------------------------------------------------------------------------------------- page335.

Bhikkhu amantetva ditthapubbo vo bhikkhave ramaniyo himavantappadesoti pucchi. No hetam bhanteti. Gacchissatha pana himavantacarikanti vutte bhante aniddimanto mayam katham gamissamati. Sace pana vo koci gahetva gaccheyya gaccheyyathati. Ama bhante gacchamati. Sattha sabbepi te attano iddhiya gahetva akase uppatitva himavantam gantva gaganatale thitova ramaniye himavantappadese kancanapabbatam rajatapabbatam manipabbatam hingulapabbatam anjanapabbatam sanupabbatam phalikapabbatanti nanavidhe satta pabbate panca mahanadiyo ganga yamuna aciravati sarabhu mahi kannamundadaham rathakaradaham mandakinisihappapatachaddantaanotattakunaladahanti ime satta dahe dassesi. Himavanto nama pabbato pancayojanasatubbedho tiyojanasahassavitthato. Tassa imam ramaniyam ekadesam attano anubhavena dassesi. Tattha katanivasani sihabyagghahatthikuladini catuppadani dvipade kunaladayo sakune ca ekadesato dassesi. Tattha aramaramaniyakadini pupphupagaphalupage rukkhe nanavidhe ca sakunasanghe jalajathalajapupphani himavantassa puratthimapasse suvannatalam pacchimapasse hingulatalam dassesi. Imesam ramaniyakanam ditthakalato patthaya tesam bhikkhunam puranadutiyikasu chandarago pahino. Atha sattha te bhikkhu gahetva akasato otaritva himavantassa pacchimapasse satthiyojanike manosilatale sattayojanikassa kappatthitasalarukkhassa hettha tiyojanikaya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page336.

Manosilaya upari tehi bhikkhuhi parivuto chabbannabuddharamsiyo visajjento annavakucchim khobhetva jajjalamano suriyo viya nisiditva madhurasaram niccharento te bhikkhu amantesi bhikkhave imasmim himavante tumhe aditthapubbam mam pucchathati. Tasmim khane dve citrakokila ubhosu kotisu dandakam mukhena gahetva majjhe attano samikam nisidapetva attha citrakokila purato attha pacchato attha vamato attha dakkhinato attha hettha attha uparicchayam katva evam tam citrakokilam parivaretva akasenagacchanti. Te bhikkhu sabbam sakunasangham disva sattharam pucchimsu ke namete bhante sakunasanghati. Bhikkhave esa mama poranako vamso maya thapita paveni mam tava pubbe evam paricarimsu tada panesa sakunagano maha ahosi addhuddhani dijakannasahassani mam parivaretva anuvicarimsu anupubbena pana parihayitva idani ettako jatoti. Katham pana evarupe bhante vanasande eta dijakannayo tumhe paricarimsuti. Atha nesam sattha tenahi bhikkhave mama vacanam sadhukam sunathati satim upatthapetva atitam aharitva dassento aha. Evamakkhayati evamanusuyyati sabbosadhadharanidhare nekapupphamalyavigate gajagavayamahisarurucamaripasadakhaggagokannasihabyagghadipiacchakoka- taracchauddarakadalimigavilarasasakannikanucarite akinnanelamandala- mahavarahanagakulakarenusanghadhivutthe issamigasakhamigasarabhamigaenimiga- citramigavatamigapasadamigapurisalukimpurisayakkharakkhasanisevite

--------------------------------------------------------------------------------------------- page337.

Amajjamanjaridharapahatthapupphaphussitagganekapadapaganavitate kururacankoravaranamayura- parabhutajivajivakacelavakabalakabhinkarakaravikamattavihangasatasanghutthe anjana- manosilaharitalahimgulakahemarajatakanakanekadhatusatavinaddhapatimanditappadese evarupe khalu bho ramme vanasande kunalo nama sakuno pativasati ativiya citto ativiya cittapattachadano. Tasseva khalu bho kunalassa sakunassa addhuddhani itthisahassani paricarika dijakannayo. Atha khalu bho dve dijakannayo dandam mukhena damsitva tam kunalam sakunam majjhe nisidapetva uddenti ma nam kunalam sakunam addhanapariyayapathe kilamatho ubbadhetthati. Pancasata dijakannayo hetthato hetthato uddenti sacayam kunalo sakuno asana paripatissati mayam tam pakkhehi patiggahessamati. Pancasata dijakannayo uparupari uddenti ma nam kunalam sakunam atapo paritapesiti. Pancasata pancasata dijakannayo ubhato passena uddenti ma nam kunalam sakunam sitam va unham va tinam va rajo va vato va ussavo va upapphusiti. Pancasata dijakannayo purato purato uddenti ma nam kunalam sakunam gopalaka va pasupalaka va tinaharaka va katthaharaka va vanakammika va katthena va kathalaya va panina va pasanena va ledduna va dandena va satthena va sakkharahi va paharam adamsuti. Pancasata dijakannayo pacchato pacchato uddenti mayam kunalo

--------------------------------------------------------------------------------------------- page338.

Sakuno gacchehi va latahi va rukkhehi va sakhahi va thambhehi va pasanehi va balavantehi va pakkhihi sangamesiti. Pancasata dijakannayo pacchato pacchato uddenti sanhahi sakhilahi manjuhi madhurahi vacahi samudacarantiyo mayam kunalo sakuno asane pariyukkanthiti. Pancasata dijakannayo disodisam uddenti nekarukkhavividhavikatiphalamaharantiyo mayam kunalo sakuno khuddaya parikilamitthati. Atha khalu ta dijakannayo tam kunalam sakunam arameneva aramam uyyaneneva uyyanam naditittheneva naditittham pabbatasikhareneva pabbatasikharam ambavaneneva ambavanam jambuvaneneva jambuvanam labujavaneneva labujavanam nalikerasanjaditavaneneva nalikerasanjaditavanam khippameva abhisambhonti ratitthaya. Atha khalu bho kunalo sakuno tahi dijakannahi divasam paribyulho evam ta apasadeti nassatha tumhe vasaliyo vinassatha vasaliyo coriyo dhuttiyo asatiyo lahucittayo katassa appatikarikayo anilo viya yena kamangamayoti. Tatrayam atthavannana. Bhikkhave so vanasando evamakkhayati evanca anusuyyati. Kinti. Sabbosadhadharanidhareti. Vittharo. Tattha sabbosadhadharanidhareti mulatacapattapupphadisabbosadhadharaya dharaniya samannagateti attho. Sabbosadhayutto va dharanidharo. So hi padeso sabbosadhadharanidharoti evamakkhayati evanca anusuyyati. Tasmim vanasandeti vatatam hoti. Sesapadayojanayapi eseva nayo.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page339.

Nekapupphamalyavitateti anekehi phalatthaya uppannapupphehi ceva pilandhanamalehi ca vitate. Ruruti suvannavanna miga. Uddarati udda. Vilarati mahavilara. Nelamandalam vuccati tarunabhinkacchapakarenumandalam. Mahavarahati mahahatthino. Akinnanelamandalamahavarahena gocarikadibhedena dasavidhena nagakulena ceva karenusanghena ca adhivuttheti attho. Issamigati kalasiha. Vatamigati mahavatamiga. Pasadamigati vicitramiga. Purisaluti assamukhayakkhiniyo. Kimpurisati devakinnaracandakinnaradumakinnaradandamanavaka- kontisakunakannipavuranadibheda kinnara. Amajjamanjaridharapahattha- pupphaphussitagganekapadapaganavitateti makuladharehi ceva manjaridharehi ca supupphitehi aggamattapupphitehi ca anekehi padapaganehi vitate. Varana nama hatthilingasakuna. Celavakatipi ete sakunayeva. Hemakanakati dve suvannajatiyo. Etehi anjanadihi nekadhatusatehi anekehi vannadhaturasihi vinaddhapatimanditappadese. Bhoti dhammalapanamattametam. Cittoti mukhatundakehi hettha udarabhagehi vicitto. Addhuddhaniti addhacatutthani tini sahassani pancasataniti attho. Addhanapariyayapatheti addhanasankhate gamanamagge. Ubbadhetthati badhettha ajjhottharittha. Upapphusiti upagantva phusi. Paharam adamsuti ettha ma nanti padassa samivasena attho veditabbo. Sangamesiti samagacchi. Sanhahiti matthahi. Sakhilahiti piyahi. Manjuhiti sakhilahi. Madhurahiti madhurassarahi vacahi. Samudacarantiyoti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page340.

Gandhabbakaranavasena paricarantiyo. Nekarukkhavividhavikatiphalanti nekehi rukkhehi vividhavikatiphalam. Arameneva aramanti puppharamadisu annatarena arameneva annataram aramam nentiti attho. Uyyanadisupi eseva nayo. Nalikerasanjaditavanenevati nalikeravaneneva annam nalikeravanam. Abhisambhontiti evam netva tattha nam khippameva ratitthaya papunanti. Divasam paribyulhoti sakaladivasam paribyulho. Apasadetiti ta kira tam evam divasam paricaritva nivasarukkhe otaretva rukkhasakhadisu nisiditva appeva nama madhuravacanam labheyyamati patthayantiyo imina uyyojitakale attano vasanatthanam gamissamati vasanti. Kunalaraja pana ta uyyojento nassathati adivacanehi apasadesi. Tattha nassathati gacchatha. Vinassathati sabbato bhagena nassatha. Gehe dhanadhannadinam nasanena coriyo bahumayataya dhuttiyo natthasatitaya asatiyo anavatthitacittataya lahucittayo katavinasanena mittadubbhitaya ca katassa appatikarikayoti. Evanca pana vatva iti kho bhikkhave aham tiracchanagatopi itthinam akatannutam bahumayatam anacaratam dussilatanca janami tadapaham tasam vase avattitva ta eva attano vase vattemiti imaya kathaya tesam bhikkhunam anabhiratim haritva sattha tunhi ahosi. Tasmim khane dve kalakokila samikam dandakena ukkhipitva hetthabhagadis catasso catasso hutva tam padesam agamimsu. Te bhikkhu

--------------------------------------------------------------------------------------------- page341.

Tapi disva sattharam pucchimsu. Sattha pubbe bhikkhave mama sahayo punnamukho nama pussakokilo ahosi tassayam vamsoti vatva purimanayeneva tehi bhikkhuhi pucchito aha tasseva khalu bho himavato pabbatarajassa puratthime disabhage susukhumasunipunagiripabhava haritupayantiyoti. Tattha susukhumati sutthu sukhumasanhasalilataya susukhuma sunipuna giri etesam pabhavati susukhumanipunagiripabhava. Himavantato sandamana haritatinamissaoghataya harita kunaladaham upagamanena upayantiyoti susukhumasunipunagiripabhava haritupayantiyo evarupa nadiyo yasmim sandantiti. Idani yam kunaladaham ta upayanti tattha pupphani vannento aha uppalapadumakumudanalinasatapattasogandhikamandalakasampativirulhasucigandha- manunnamanapakappadeseti. Tattha uppalanti niluppalam. Nalinanti setapadumam. Satapattanti paripunnasatapattapadumam. Sampatiti etehi sampativirulhehi abhinavajatehi. Sucigandhena ceva manunnagandhena ca hadayabandhanasamatthataya manapakena ca padesena samannagateti attho. Idani tasmim dahe rukkhadayo vannento aha. Kuruvamucalindaketakavedisamanjulapunnagabakulatilakapiyangukahasanasala- salalacampakaasokanagarukkhatiritibhujapattaloddacandanoghavane kalagarupaduma- piyangudevadarukacocagahane

--------------------------------------------------------------------------------------------- page342.

Kakudhakutajaankolakaccikarakanikarakannavirakorandakovilarakimsukayodhikavanamallika- mananganamanavajjabhandisurucirabhaginimalamalyadhare jatisumanamadhugandhikadhanutakkari- talisatagarausirakotthagacchavitate adhimuttakasumanakusumitalatavitatapatimanditap- padese hamsapilavakadambakarandakabhinadite vijjadharasiddhasamanatapasaganadhivutthe naradevayakkharakkhasadanavagandhabbakinnaramahoraganucinnappadese evarupe khalu bho ramme vanasande punnamukho nama pussakokilo pativasati ativiya madhuragiro vilasitanayanamattakkho. Tasseva khalu bho punnamukhassa pussakokilassa addhuddhani itthisatani paricarikani dijakannayo. Atha khalu bho dve dijakannayo kattham mukhena damsitva tam punnamukham pussakokilam majjhe nisidapetva uddenti ma nam punnamukham pussakokilam addhanapariyayapathe kilamatho ubbadhetthati. Pannasa dijakannayo hetthato hetthato uddenti sacayam punnamukho pussakokilo asana paripatissati mayam tam pakkhehi patiggahessamati. Pannasa dijakannayo uparupari uddenti ma nam punnamukham pussakokilam atapo paritapesiti. Pannasa pannasa dijakannayo ubhato passena uddenti ma nam punnamukham pussakokilam sitam va unham va tinam va rajo va vato va ussavo va upapphusiti. Pannasa dijakannayo purato purato uddenti ma nam punnamukham pussakokilam gopalaka va pasupalaka va tinaharaka va katthaharaka va vanakammika va katthena va kathalaya va panina va pasanena va ledduna va dandena va satthena va sakkharahi va paharam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page343.

Adamsuti. Pannasa dijakannayo pacchato pacchato uddenti mayam punnamukho pussakokilo gacchehi va latahi va rukkhehi va sakhahi va thambhehi va pasanehi va balavantehi va pakkhihi sangamesiti. Pannasa dijakannayo pacchato pacchato uddenti sanhahi sakhilahi manjuhi madhurahi vacahi samudacarantiyo mayam punnamukho pussakokilo asane pariyukkanthiti. Pannasa dijakannayo disodisam uddenti nekarukkhavividhavikatiphalamaharantiyo mayam punnamukho pussakokilo khuddaya parikilamitthati. Atha khalu bho ta dijakannayo tam punnamukham pussakokilam arameneva aramam uyyaneneva uyyanam naditittheneva naditittham pabbatasikhareneva pabbatasikharam ambavaneneva ambavanam jambuvaneneva jambuvanam labujavaneneva labujavanam nalikerasanjaditavaneneva nalikerasanjaditavanam khippameva anusambhonti ratitthaya. Atha khalu bho punnamukho pussakokilo tahi dijakannahi divasam paribyulho evam pasamsati sadhu sadhu bhaginiyo etamkho bhaginiyo tumhakam patirupam kuladhitanam yam tumhe bhattaram paricareyyathati. Atha khalu bho punnamukho pussakokilo yena kunalo sakuno tenupasankami. Addasamsu kho kunalassa sakunassa paricarika dijakannayo tam punnamukham pussakokilam duratova agacchantam disvana yena punnamukho pussakokilo tenupasankamimsu upasankamitva tam punnamukham pussakokilam etadavocum ayam samama

--------------------------------------------------------------------------------------------- page344.

Punnamukha kunalo sakuno ativiya pharuso ativiya pharusavaco appeva nama tuvampi agamma piyavacam labheyyamati. Appeva nama bhaginiyoti vatva yena kunalo sakuno tenupasankami upasankamitva kunalena sakunena saddhim patisammoditva ekamantam nisidi ekamantam nisinno kho punnamukho pussakokilo tam kunalam sakunam etadavoca kissa tvam samma kunala itthinam sajatanam kuladhitanam sammapatipannanam micchapatipannosi amanapabhaninampi kira samma kunala itthinam acarasampannanam taya manapabhanina bhavitabbam kimangam pana manapabhaninanti. Evam vutte kunalo sakuno tam punnamukham pussakokilam evam apasadesi nassa tvam samma jamma vasala vinassa tvam samma jamma vasala ko nu taya viyatto jayajinenati. Evam apasadito pana punnamukho pussakokilo tatoyeva patinivattati. Atha khalu bho punnamukhassa pussakokilassa aparena samayena nacirasseva kharo abadho uppajji lohitapakkhandika balha vedana vattanti maranantika. Atha khalu bho punnamukhassa pussakokilassa paricarikanam dijannanam etadahosi abadhiko kho ayam punnamukho pussakokilo appeva nama imamha abadha vutthaheyya va na va vutthaheyyati. Tam ekakam adutiyam ohaya yena kunalo sakuno tenupasankamimsu. Addasa kho kunalo sakuno ta dijakannayo duratova agacchantiyo disvana ta dijakannayo etadavoca kaham pana tumham

--------------------------------------------------------------------------------------------- page345.

Vasaliyo bhattati. Abadhiko kho samma kunala punnamukho pussakokilo appeva nama tamha abadha vutthaheyya va na va vutthaheyyati. Evam vutte kunalo sakuno ta dijakannayo evam apasadeti nassatha tumhe vasaliyo vinassatha tumhe vasaliyo coriyo dhuttiyo asatiyo lahucittayo katassa appatikarikayo anilo viya yena kamangamayoti vatva yena punnamukho pussakokilo tenupasankami upasankamitva tam punnamukham pussakokilam etadavoca ham samma punnamukhati. Ham samma kunalati. Atha khalu bho kunalo sakuno tam punnamukham pussakokilam pakkhehi ca mukhatundena ca pariggahetva vutthapetva nanabhesajjani payapesi. Atha khalu bho punnamukhassa pussakokilassa so abadho patipassambhiti. Tattha piyangukati setapuppha. Hasanati hakaro padasandhikaro asanayeva. Tirititi eka rukkhajati. Candanati rattacandana. Oghavaneti etesam oghena ghataya samannagatavane. Devadarukacoca- gahaneti devadarurukkhehi ceva kadalihi ca gahane. Kaccikarati eka rukkhajati. Kanikarati mahapuppha kanikara. Kannavirati khuddakapuppha. Kimsukati vataghataka. Yodhikati yudhika. Mallikamananganamanavajjabhandisurucirabhaginimalamalyadhareti mallikananca ananganananca anavajjananca bhandinanca surucirananca bhagininanca pupphehi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page346.

Malyadharayamane. Dhanutakkariti dhanupatali. Talisati talisapattarukkha. Gacchavitateti etehi sumanadihi vitate nadigacche pabbatagacchepi. Kusumitalatati tesu tesu thanesu sutthu kusumite adhimuttakadihi ceva nanavividhalatahi ca vitatapatimanditappadese. Ganadhivuttheti etesu hi vijjadharadinam ganehi adhivutthe. Punnamukhoti mukhaparipunnataya punnamukho parehi phutthataya pussakokilo. Vilasitanayanoti vilasitanetto. Mattakkhoti yatha mattanam akkhini rattani honti evam rattakkho pamanayuttanetto va. Bhaginiyoti ariyavoharenalapanam. Paricareyyathati sakalam divasam gahetva vicareyyatha. Iti so piyakatham kathetva uyyojesi. Kadaci pana kunalo sakuno saparivaro punnamukham dassanaya gacchati. Kadaci punnamukho kunalassa santikam agacchati. Tenaha atha khalu bhoti. Sammati vayassa. Agammati paticca upanissaya sandhaya. Labheyyamati kunalassa santika piyavacanam labheyyama. Appeva namati api nama labheyyama vakkhami nanti. Sajatananti samanajatikanam. Nassati palaya. Jammati lamaka. Viyattoti konu taya sadiso anno byatto nama atthi. Jayajinenati jayajitena ayameva va patho. Evam itthiparajitena taya sadiso ko nama byatto atthiti tam puna evarupassa vacanassa abhananatthaya apasadeti. Tatoyevati kuddho me kunaloti cintetva tatoyeva patinivattitva saparivaro attano vasanatthanameva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page347.

Agamasi. Appeva namati samsayaparivitakko. Imamha abadha vutthaheyya va na vati evam cintetva tam ohaya pakkamimsu. Tumhanti tumhakam. Appeva namati tamha abadha vutthaheyya va no va amhakam gatakale mato bhavissati mayanhi idani eso marissatiti natva tumhakam padaparicarika bhavitumagatamhati. Tenupasankamiti kunalo ima itthiyo samikassa matakale agata patikkula bhavissamati tam pahaya agata aham gantva mama sahayakam pupphaphaladini nanabhesajjani samharitva arogam karissamiti cintetva nagabalo mahasatto akase uppatitva yena so tenupasankami. Hanti nipato. Jivasi sammati pucchanto evamaha. Itaropissa jivami sammati vadanto. Payapesiti payesi. Patipassambhiti vupasanto. Tapi dijakannayo tasmim aroge jate agata. Kunalopi punnamukham katipaham phalaphalani khadapetva tassa balappattakale samma idani tvam arogo attano paricarikahi saddhim vasa ahampi attano vasanatthanam gamissamiti aha. Atha nam so ima samma mam balhagilanam pahaya palayanti na me etahi dhuttihi atthoti aha. Tam sutva mahasatto tenahi te samma itthinam papabhavam acikkhissamiti punnamukham gahetva himavantapasse manosilatalam netva sattayojanike salarukkhamule manosilatale nisidi. Ekasmim passe punnamukho saparivaro nisidi. Sakalahimavante

--------------------------------------------------------------------------------------------- page348.

Devata ghosanam cari ajja kunalaraja himavante manosilatale nisiditva buddhalilaya dhammam desessati tam sunathati. Paramparaghosena cha kamavacaradeva natva yebhuyyena tattha sannipatimsu. Bahu ca nagayakkharakkhasasupannavijjadharagijjha ataviyam sannisitadevata tamattham ugghosesum. Tada anando nama gijjharaja dasasahassagijjhaparivaro gijjhakutapabbate pativasati. Sopi tam kolahalam sutva dhammam sunissamiti saparivaro agantva ekamantam nisidi. Naradopi pancabhinno tapaso dasasahassatapasaparivuto himavantappadese viharanto tam devaghosanam sutva sahayo me kira kunalo itthinam agunam kathessati mahasamagamo bhavissati mayapi tamassa desanam sotum vattatiti tapasadasasahassena saddhim iddhiya tattha gantva ekamantam nisidi. Buddhadinam desana sannipatasadiso mahasamagamo ahosi. Atha mahasatto jatisarananena itthidosapatisamyuttam atitabhave ditthakaranam punnamukham kayasakkhim katva kathesi. Tamattham pakasento sattha aha. Atha khalu bho kunalo sakuno tam punnamukham pussakokilam gilana vutthitam aciravutthitam gelanna tam etadavoca dittha maya samma punnamukha kanha dvepitika pancapatikaya chatthe purise cittam patibaddhantiya yadidam kabandhe pithasappimhi bhavati ca panuttarettha vakyam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page349.

Athajjuno nakulo bhimaseno yudhitthilo sahadevo ca raja ete pati pancamaticca nari akasi khujjavamanakena papam. Puna dittha maya samma punnamukha pancatapavi nama samani susanamajjhe vasanti catutthabhattam parinamayamana suradhuttakena papamakasi dittha maya samma punnamukha kakavanti nama devi samuddamajjhe vasanti bhariya venateyyassa natakuverena papamakasi dittha maya samma punnamukha kurungadevi nama lomasundari elakakumaram kamayamana chalangakumaradhanantevasina papamakasi evanhetamannatam brahmadattassa matuka ohaya kosalarajam pancalacandena papamakasi. Eta ca anna ca akamsu papam tasmaham itthinam na vissase nappasamse mahi yatha jagatisamanaratta vasundhara itaritaranam patittha sabbasaha aphandana akuppa tathitthiyo tayo na vissase naro. Siho yatha lohitamamsabhojano balamigo pancavudho suruddho

--------------------------------------------------------------------------------------------- page350.

Pasayha khadi parahimsane rato tathitthiyo tayo na vissase naro. Na khalu bho samma punnamukha vesiyo nariyo gamaniyo naheta bandhakiyo nama bandhiyo vadhikayo nama etayo yadidam vesiyo nariyo gamaniyoti. Cora viya venikata madira viya visaduttha vanijova vacasandhitiyo issasingamiva viparivattayo uragamiva dujjivhayo. Sobbhamiva paticchannayo patalamiva duppurayo rakkhasi viya duttosayo yamovekantahariyo. Sikhiriva sabbabhakkha nadiriva sabbavahini anilo viya yena kamamcara neru viya avisesakara visarukkho viya niccaphalitayo. Bhavati ca panuttarettha vakyam yatha coro yatha duttho vanijova vikatthani issasingamiva parivatta dujjivha urago yatha. Sobbhamiva paticchanna patalamiva duppura rakkhasi viya duttosa yamovekantahariyo. Yatha sikhi nadi vaho anilo kamaparava neruva avisesa ca visarukkhova niccaphali nasayanti ghare bhogam ratananantakaritthiyoti. Tattha gilana vutthitanti pathamagilanam paccha vutthitam. Dittha mayati atite kira brahmadatto kasikaraja sampannabalabahanataya kosalarajjam gahetva kosalarajanam maretva tassa aggamahesim sannisinnagabbham gahetva baranasim gantva tam attano aggamahesim

--------------------------------------------------------------------------------------------- page351.

Akasi. Sa aparabhage dhitaram vijayi. Ranno pakatiya dhita va putto va natthi. So tussitva bhadde varam ganhahiti aha. Sa gahitakam katva thapesi. Tassa pana kumarikaya kanhati namam karimsu. Athassa vayappattaya mata amma pitara te varo dinno tamaham gahetva thapesim tava ruccanakam varam ganhahiti. Sa mayham avijjamanam dhanam natthi patiggahanatthaya me sayamvaram karehiti. Sa kilesabahalataya hirottappam bhinditva mataram aha. Sa ranno arocesi. Raja yatharucitam patim ganhatuti vatva sayamvaram ghosapesi. Rajangane sabbalankarapatimandita bahu purisa sannipatimsu. Kanha pupphasamuggam adaya uttarasihapanjare thita olokenti ekampi na rocesi. Tada pandurajagottato ajjuno nakulo bhimaseno yudhitthilo sahadevoti ime panca pandurajaputta takkasilayam disapamokkhassa acariyassa santike sippam uggahetva desacarittam janissamati vicaranta baranasim patva antonagare kolahalam sutva pucchitva tamattham natva mayampi gamissamati kancanarupakasamanarupa pancapi tattha gantva patipatiya atthamsu. Sa kanha te disva pancasupi tesu patibaddhacitta hutva pancannampi sisesu malacumbatakani khipitva amma ime panca jane varemiti aha. Sa ranno arocesi. Raja varassa dinnatta na labhissasiti avatva anattamanova kimjatika kassa puttati pucchitva te pandurajaputta devati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page352.

Pandurajaputtabhavam natva tesam sakkaram katva tam padaparicarikam adasi. Sa sattabhumikapasade te kilesavasena sanganhi. Eko panassa paricarako khujjo pithasappi atthi. Sa panca rajaputte kilesavasena sanganhitva tesam bahi nikkhantakale okasam labhitva kilesena anudayhamana khujjena saddhim papam karoti. Tena ca saddhim kathenti mayham taya sadiso piyo natthi rajaputte marapetva tesam galalohitena tava pade dhovissamiti vadati. Itaresupi jetthabhatikena saddhim missibhutakale imehi catuhi janehi tvameva mayham piyataro maya jivitampi tavatthaya pariccattam mama pitu accayena tuyhanneva rajjam dapessamiti vadati. Itarehi saddhim missibhutakalepi eseva nayo. Te ayam amhe piyayati issariyanca no etam nissaya jatanti tassa ativiya tussanti. Sa ekadivasam abadhika ahosi. Atha nam te parivaretva eko sisam sambahanto nisidi. Sesa ekekam hatthanca padanca parimajjimsu. Khujjo panassa padamule nisidi. Sa pana sisam sambahamanassa jetthakabhatikassa ajjujanakumarassa mayham taya piyataro natthi jivamana taya saddhim jivissami pitu accayena tuyham rajjam dapessamiti sisena sannam dadamana tam sanganhi. Itaresampi hatthapadehi tatheva sannam adasi. Khujjassa pana tvanneva mama piyataro tavatthaya aham jivissamiti jivhaya sannam adasi. Te sabbepi pubbe abhinhakathitabhavena taya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page353.

Sannaya tamattham janimsu. Ajjunakumaro pana tassa hatthapadajivhavikare disva yatha mayham evam sesanampi imaya sanna dinna bhavissati nissamsayam khujjenati saddhim etissa santhavena bhavitabbanti cintetva bhataro gahetva bahi nikkhamitva pucchi dittha te pancapatika mama sisavikaram dassetiti. Ama ditthati. Karanam janathati. Na janamati. Idam namettha karanam tumhakam pana hatthapadehi dinnasannaya karanam janathati. Ama janamati. Amhakampi teneva karanena adasiti. Khujjassa jivhavikarena sannadanassa karanam janathati. Na janamati. Atha nesam acikkhitva iminapi saddhim etaya papakammam katanti vatva tesu asaddahantesu khujjam pakkosapetva pucchi. So sabbam pavuttim kathesi. Te tassa vacanam sutva tassa vigatachandaraga hutva aho matugamo nama papo dussilo amhadise nama jatisampanne sobhaggappatte pahaya evarupena jegucchapatikkulena khujjena saddhim papakammam karoti ko nama panditajatiko evam nillajjahi papadhammahi itthihi saddhim ramissatiti anekehi pariyayehi matugamam garahitva alam no gharavasenati te pancajana himavantam pavisitva pabbajitva kasinaparikammam katva ayuhapariyosane yathakammam gata. Kunalo pana sakunaraja tada ajjunakumaro ahosi. Tasma attana ditthakaranam dassento dittha mayati adimaha.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page354.

Tattha dvepitikati kosalaranno ca kasikaranno ca vasenevetam vuttam. Pancapatikayati pancapatika. Yakaro nipatamatto. Patibaddhantiyati patibaddhamana. Kabandheti tassa kira giva onamitva uram allina tasma chinnasiso viya khayati. Pati pancamaticcati ete panca atikkamitva. Khujjavamanakenati khujjena vamanakena saddhim. Idam vatva aparanipi ditthapubbani dassento puna dittha adimaha. Tattha pathamavatthusmim tava ayam vibhavana. Atite kira baranasim nissaya pancatapavi nama setasamani susane pannasalam karetva tattha vasamana cattari bhattani atikkamitva bhunjati sakalanagare cando viya suriyo viya ca pakata ahosi. Baranasivasino khipitvapi pakkhalitvapi namo pancatapaviyati vadanti. Athekasmim chanakale pathamadivase tava suvannakara ganabandhena ekasmim padese mandapam katva macchamamsasuragandhamaladini tattha netva surapatum arabhimsu. Atheko suvannakaro surapitthakam chaddetva namo pancatapaviyati vatva ekena panditapurisena ambho andhabala calacittaya itthiya namo karosi aho balositi vutte samma ma evam avaca ma tvam nirayasamvattanikam kammam kariti aha. Atha nam so dubbuddhi tunhi hohi sahassena me abbhudam karohi aham te pancatapavim ito sattame divase alankatapatiyattam imasmimyeva thane nisinnam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page355.

Surapitthakam gahapetva suram pivissami matugamo dhuvasilo nama natthiti aha. So na sakkhissasiti vatva tena saddhim sahassena abbhudamakasi. So tam annesam suvannakaranam arocetva punadivase patova tapasavesena susanam pavisitva tassa vasanatthanassa avidure suriyam namassamano atthasi. Sa nagaram bhikkhatthaya gacchamana tam disva mahiddhiko khvayam tapaso bhavissati aham tava susanapasse vasami ayam majjhe susanassa vasati bhavitabbamassabbhantare santadhammena vandissami nanti upasankamitva vandi. So neva olokesi na alapati. Dutiyadivasepi tatheva akasi. Tatiyadivase panassa vanditakale adhomukhova gacchahiti aha. Catutthadivase kacci bhikkhaya na kilamasiti patisantharamakasi. Sa patisantharo me laddhoti tuttha pakkami. Pancamadivase bahutaram patisantharam labhitva thokam nisiditva gata. Chatthe divase pana nam agantva vanditva nisinnam bhagini kim nukho ajja baranasiyam mahagitavaditasaddoti vatva ayya tumheva na janatha nagare chano sanghuttho tattha kilantanam esa saddoti vutte ettha ko namesa saddoti ajananto viya hutva bhagini kati bhattani atikkamesiti pucchi. Cattari ayyati. Tumhe pana kati atikkamethati. Satta bhaginiti idam pana so musa abhasi. Devasikam so sada rattim bhunjati. So tam kati te bhagini vassani pabbajitayati pucchitva taya dvadasa vassaniti vatva tumhakam kati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page356.

Vassaniti vutte idam me chattham vassanti aha. Atha nam atthi pana te bhagini santadhammo adhigatoti pucchitva natthi ayyati tumhakam pana atthiti vutte mayhampi natthiti vatva bhagini mayam neva kamasukham labhama na nekkhammasukham kim amhakanneva unho nirayo mahajanassa kiriyam karoma ahampi gihi bhavissami atthi me matusantakam dhanam na sakkomi dukkham anubhavitunti aha. Sa tassa vacanam sutva attano calacittataya tasmim patibaddhacitta hutva ayya ahampi ukkanthita sace mam na chaddessatha tumhe ahampi te bhagini bhavissamiti . atha nam so ehi na tam chaddessami bhariya me bhavissasiti tam nagaram pavesetva samvasitva surapanamandapam gantva taya surapitthakam gahapetva suram pivi. Itaro sahassena jito. Sa tam paticca puttadhitahi vaddhi. Tada kunalo suradhuttako ahosi. So tam karanam aharitva dassento dittha mayati adimaha. Dutiyavatthusmim atitakatha catukkanipate kakavantijatakavannanaya vittharita. Tada pana kunalo garulo ahosi. Tasma attano ditthakaranam pakasento dittha mayati adimaha. Tatiyavatthusmim atite brahmadatto kosalarajanam vadhitva rajjam gahetva tassa aggamahesim gabbhinim adaya baranasim paccagantva tassa gabbhinibhavam janantopi aggamahesim akasi. Sa paripakkagabbha suvannarupakasadisam puttam vijayitva vuddhippattampi nam baranasiraja

--------------------------------------------------------------------------------------------- page357.

Esa me paccamittassa putto kim iminati marapessati ma me putto parahatthe maratuti cintetva dhatim aha amma idam darakam pilotikaya attharitva amakasusane nipajjapetva ehiti. Dhati tatha katva nahatva paccagami. Kosalarajapi maritva puttassa arakkhadevata hutva nibbatti. Tassanubhavena ekassa elakapalakassa tasmim padese elika carentassa eka elika tam kumaram disva sineham uppadetva khiram payetva thokam vicaritva puna agantva tayo cattaro vare payesi. Elakapalako tassa kiriyam disva tam thanam gantva tam darakam disva puttasineham paccupatthapetva netva attano bhariyaya adasi. Sa pana aputtaka ahosi. Tenassa thannam natthi. Atha nam elikaya khirameva payesi. Tato patthaya pana devasikam devasikam dve tisso elika maranti. Elakapalako imasmim patijaggiyamane sabba elika marissanti kim no iminati tam ekasmim mattikabhajane nipajjapetva aparena pidahitva masacunnena mukham nibbivaram limpitva nadiyam visajjapesi. Tamenam vuyhamanam hettha titthe rajanivesane jinnapatisankharako eko candalo sapajapatiko makacim dhovanto tam disva vegena gantva udaka aharitva tire thapetva kimetthati vivaritva olokento abhirupam darakam passi. Bhariyapissa aputtaka. Tassa tasmim puttasineho nibbatti. Atha nam geham netva patijaggi. Tam sattatthavassakalato patthaya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page358.

Matapitaro rajakulam gacchanta adaya gacchanti. Solasavassakalato patthaya rajakulam gantva jinnapatisankharanam karoti. Ranno aggamahesiya ca kurungadevi nama dhita ahosi uttamarupadhara. Sa tassa ditthakalato patthaya tasmim patibaddhacitta hutva annattha anabhirata tasseva kammakaranatthanameva agacchati. Tesam abhinhadassaneneva annamannam patibaddhacittanam antorajakuleyeva paticchannokase ajjhacaro pavattati. Gacchante kale paricarikayo natva ranno arocesum. Raja kujjhitva amacce sannipatetva imina candalaputtena idam nama katam imassa kattabbam janathati aha. Amacca mahaparadho esa nanavidhani kammakaranani karetva paccha nam maretum vattatiti vadimsu. Tasmim khane kumarassa pita arakkhadevata tasseva kumarassa matu sarire adhimucci. Sa devatanubhavena rajanam upasankamitva maharaja nayam kumaro candalo esa mama kucchismim nibbatto kosalaranno putto aham deva me putto matoti tumhakam musavadam avacam ahamevetam tumhakam paccamittassa puttoti dhatiya datva amakasusane chaddapesim atha nam eko elakapalako patijaggi so attano elikasu marantisu nadiya pavahesi atha nam vuyhamanam tumhakam gehe jinnapatisankharako candalo disva tam posesi sace na saddahatha te sabbe pakkosapetva pucchathati. Raja dhatim adim katva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page359.

Te sabbe pakkosapetva pucchi. Te tatheva tam pavuttim ranno arocesum. Tam pavuttim sutva raja jatisampanno kumaroti tuttho tam nahapetva alankarapetva tasseva dhitaram adasi. Tassa pana elikanam maritatta elakakumaroti namam karimsu. Athassa raja senabahanam datva gaccha attano pitusantakam rajjam ganhati tam uyyojesi. So kurungadevim adaya gantva rajje patitthasi. Athassa baranasiraja anuggahitasippo ayanti sippam sikkhapanattham chalangakumaram namacariyam katva pesesi. So tassa acariyo meti senapatitthanam adasi. Aparabhage kurungadevi tena saddhim anacaramakasi. Senapatinopi paricarako dhanantevasi nama atthi. So tassa hatthe kurungadeviya vatthalankaradini pesesi. Sa tenapi saddhim papamakasi. Kunalo tam karanam aharitva dassento dittha mayati adimaha. Tattha lomasundariti lomarajiya manditaudara. Chalangakumaradhanantevasinati elakakumaram patthayamanapi chalangakumarasenapatina ca tasseva paricarakena dhanantevasina ca saddhim papamakasi. Evamanacara itthiyo dussila papadhamma tenaham ta nappasamsamiti. Idam mahasatto atitam aharitva dassesi. So hi tada chalangakumaro ahosi. Tasma attana ditthakaranam ahari. Catutthavatthusmimpi atite kosalaraja baranasirajjam gahetva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page360.

Baranasiranno aggamahesim gabbhinimpi attano aggamahesim katva sakanagarameva gato. Sa aparabhage puttam vijayi. Raja pana aputtakatta tam puttasinehena posetva sabbasippani sikkhapetva vayappattam attano pitusantakam rajjam ganhati pesesi. So tattha gantva rajjam karesi. Athassa mata puttam me passitukamamhiti kosalarajanam apucchitva mahaparivara baranasim agamasi. Dvinnam ratthanam antare ekasmim nigame nivasam ganhi. Tattha eko pancalacando nama brahmanakumaro atthi abhirupo. So tassa pannakaram upanamesi. Sa tam disva patibaddhacitta hutva tena saddhim papakammam katva katipaham tattheva vitinametva baranasim gantva puttam disva khippam patinivattitva puna tasminneva nigame nivasam gahetva katipaham tena saddhim anacaram caritva kosalanagaram gata. Sa tato patthaya na cirasseva tam tam karanam vatva puttassa santikam gamissamiti rajanam apucchitva gacchanti ca agacchanti ca tasmim nigame addhamasamattam tena saddhim anacaram cari. Samma punnamukha itthiyo nameta dussila musavadiniyoti. Idampi atitam dassento mahasatto evanhetanti adimaha. Tattha brahmadattassa matukati baranasiyam rajjam karentassa brahmadattakumarassa mata. Tada kira kunalo pancalacando ahosi tasma tam attana natakaranam dassento evamaha. Eta cati samma punnamukha eta ca panca itthiyo papakammam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page361.

Akamsu na annati sannam ma kari. Atha kho eta ca anna ca bahu papakammamakamsu. Imasmim thane thatva loke aticarininam vatthuni kathetabbani. Jagatiti yatha jagatisankhata mahi medani basundhara pathavi. Samanarattati patitthabhavena sabbesu samanaratta nama hutva. Sa ca basundhara itaritaranam patitthati uttamananca adhamananca patittha hoti. Tatha itthiyopi kilesavasena sabbesampi uttamananca adhamananca patittha honti. Itthiyo hi okasam labhamana na kenaci saddhim papakammam karonti nama na santi. Sabbasahati yatha pathavi sabbameva sahati na phandati na kuppati na calati tatha itthiyopi sabbesu purisesu lokassadavasena sahanti. Sace tasam koci puriso citte patitthito hoti tassa rakkhanattham na phandanti na kolahalam karonti. Yatha ca sa na kuppati na calati evam itthiyopi methunadhammena na kuppanti na calanti na sakka tena puretum. Balamigoti dutthamigo. Pancavudhoti mukhassa ceva catunnanca carananam vasena etam vuttam. Suruddhoti suluddho supharuso sudaruno. Tathitthiyoti yatha sihassa mukhanceva cattaro hatthapadati pancavudhani tatha itthinam rupasaddagandharasaphotthabbani pancavudhani. Yatha so attano bhakkham ganhanto tehi pancahi ganhati tatha tapi kilesabhakkham ganhamana rupadihi avudhehi paharitva ganhanti. Yatha so kakkhalo pasayha khadati evam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page362.

Etapi kakkhala pasayha khadanti tatha heta thirasilepi purise attano balena pasayhakaram katva silavinasam papenti. Yatha so parahimsane rato evam tapi kilesavasena parahimsane rata. Tayoti ta evam agunasamannagatayo na vissase naro. Gamaniyoti ganikayo. Idam vuttam hoti samma punnamukha yanetani itthinam vesiyoti adini namani na etani tasam sabhavanamani. Na heta vesiyo nama na nariyo nama na gamaniyo nama na bandhakiyo nama sabhavanamato pana vadhikayo nametayo. Ya etayo vesiyo nariyo gamaniyoti vuccanti. Vadhikayoti samike ghatikayo. Svayamattho mahahamsajatakena dipetabbo. Vuttanhetam maya cesa mariciva soka roga cupaddava kharava bandhana ceta maccupasa guhasaya tasu yo vissase poso so naresu naradhamoti. Tattha venikatati kataveniyo. Yatha hi molim bandhitva ataviyam thitacora dhanam vilumpanti evametapi kilesavasam netva dhanam vilumpanti. Madira viya visadutthati visamissaka sura viya. Yatha sa vikaram dasseti evametapi annesu purisesu sa ratta kiccakiccam ajanantiyo annasmim kattabbe annameva karontiyo vikaram dassenti. Vacasandhitiyoti yatha vanijo attano bhandassa vannameva bhanati evametapi attano agunam paticchadetva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page363.

Gunameva pakasenti. Viparivattayoti yatha issamigassa singam parivattetva thitam evam lahucittataya viparivattayo honti. Uragamivati urago viya musavaditaya dujjivha nama. Sobbhamivati yatha padarapaticchanno guthakupo evam vatthalankarapaticchanna hutva vicaranti. Yatha va kacavaradipaticchanno avato akkanto padadukkham janeti evameva tapi vissasena upaseviyamana dukkham janenti. Patalamivati yatha mahasamudde patalam duppuram evametapi methunena vijayanena alankatenati tihi duppura. Tenevaha tinnam bhikkhave dhammanam atitto matugamo kalam karoti methunadhammena vijayanena alankarenati adi. Rakkhasi viyati yatha rakkhasi nama mamsagiddhataya dhanena na sakka tosetum bahumpi dhanam patikkhipitva mamsameva pattheti evametapi methunagiddhataya bahunapi dhanena na tussanti dhanam agahetva methunameva patthenti. Yamovati yatha yamo ekantaharo na kanci pariharati evametapi jatisampannadisu na kanci pariharanti sabbam kilesavasena silavinasam papetva dutiyacittavare nirayam upanenti. Sikhirivati yatha sikhi sucimpi asucimpi sabbam bhakkhayati tatheva tapi hinuttame sabbe sevanti. Nadiupamayapi eseva nayo. Yena kamamcarati bhummatthe karanavacanam. Yattha etasam kamo hoti tattheva dhavanti. Neruti himavati eko suvannapabbato tam upagata kakapi suvannavannava honti. Yathapi so evametapi nibbisesakara attanam upagatam ekasadisam katva passanti. Visarukkhoti ambasadiso

--------------------------------------------------------------------------------------------- page364.

Kimpakkarukkho so niccameva phalati vannadisampanno ca hoti tena tam nirasanka paribhunjitva maranti. Evametapi rupadivasena niccaphalitaya ramaniya viya khayanti. Seviyamana pana pamadam uppadetva apayesu patenti. Tena vuttam ayatim dosa nannaya yo kame patisevati vipakante hananti nam kimpakkamiva bhakkhitanti. Yatha va visarukkho niccaphalatta sada anatthavaho hoti evametapi siladivinasavasena. Yatha va visarukkhassa mulampi tacopi pattampi pupphampi phalampi visamevati niccaphalo tatheva tasam rupampi saddopi gandhopi rasopi photthabbampi pancavidhampi visamevati visarukkho viya niccaphalitayoti. Panuttaretthati gathabandhena tamattham pakatataram katum evamaha. Tattha ratananantakaritthiyoti samikehi dukkhasambhatanam ratananam antarayakara itthiyo etanipi paresam datva anacaram caranti. Ito param nanappakarena attano kathavilasam dassento aha cattarimani samma punnamukha yani parakule na vasetabbani gonam dhenu yanam bhariya cattari dhanani pandito yani ghara na vippavasaye gonam dhenunca yananca bhariyam natikule na vasaye

--------------------------------------------------------------------------------------------- page365.

Bhunjanti ratham ayanaka ativahena hananti pungavam dohena hananti vacchakam bhariya natikule padussatiti cha imani samma punnamukha yani vatthuni kicce jate anatthacarini bhavanti agunam dhanu natikule ca bhariya param nava akkhabhagganca yanam dure mitto papasahayako ca kicce jate anatthacarini bhavantiti atthahi samma punnamukha thanehi itthi samikam avajanati daliddata aturata jinnakata surasondata muddhata pamattata sabbakiccesu anuvattanata sabbadhanamanuppadanena imehi samma punnamukha atthahi thanehi itthi samikam avajanatiti. Bhavati ca panuttarettha vakyam daliddam aturancapi jinnakam surasondakam pamattam muddhapattanca dattam kiccesu hapanam sabbakamapanidhanena avajananti samikanti. Navahi samma punnamukha thanehi itthiyo padosamaharanti aramagamanasila ca honti uyyanagamanasila ca honti nadititthagamanasila ca honti natikulagamanasila ca honti parakulagamanasila ca honti adasadussamandananuyogamanuyuttasila ca honti majjapayini ca honti nillokanasila ca honti padvaratthayini ca honti imehi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page366.

Khalu samma punnamukha navahi thanehi itthiyo padosamaharantiti. Bhavati ca panuttarettha vakyam aramagamanasila uyyanam nadim natiparakulam dussamandanamanuyutta yacitthi majjapayini ya ca nillokanasila ya ca padvaratthayini navahetehi thanehi padosamaharanti itthiyoti. Cattalisaya khalu samma punnamukha thanehi itthi purisam accavadati vijambhati vinamati vilasati vilajjati nakhena nakham ghatteti padena padam akkamati katthena pathavim vilekhati darakam ullanghati ullanghapeti sighati sighapeti kilati kilapeti cumbati cumbapeti bhunjati bhunjapeti dadati yacati ayacati katamanukaroti uccam bhasati nicam bhasati aviccam bhasati viviccam bhasati naccena gitena vaditena roditena vilapitena vilasitena vibhusitena jagghati pekkhati katim caleti guyhabhandakam sancaleti urum vivarati urum padahati thanam dasseti kaccham dasseti nabhim dasseti akkhim nikkhanati bhamukam ukkhipati ottham palikkhati jivham nillaleti dussam muncati dussam patibandhati sisam muncati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page367.

Sisam bandhati imehi khalu samma punnamukha cattalisaya thanehi itthi purisam accavadati. Pancavisaya khalu samma punnamukha thanehi itthi paduttha veditabba bhavati samikassa pavasam vanneti pavuttham na sarati agatam nabhinandati avannam tassa bhanati vannam tassa na bhanati anattham tassa carati attham tassa na carati akiccam tassa karoti kiccam tassa na karoti paridahitva sayati parammukhi nipajjati parivattakajata kho pana hoti kunkumiyajata digham assasati dukkham vediyati uccarapassavam abhinham gacchati vilomamacarati parapurisasaddam sutva kannasotam vidahati nihatabhoga pana hoti pativissakehi santhavam karoti nikkhantapada kho pana hoti visikhanucarini pana hoti aticarini kho pana hoti samike agarava padutthamanasankappa abhinham dvare titthati kacchani angani dasseti thanani dasseti disodisam gantva pekkhati imehi khalu samma punnamukha pancavisaya thanehi itthi paduttha veditabba bhavatiti. Bhavati ca panuttarettha vakyam pavasam tassa vanneti gatam tassa na socati disva patim agatam nabhinandati bhattu vannam na kadaci bhasati ete padutthaya bhavanti lakkhana.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page368.

Anattham tassa carati asannata atthanca hapeti akiccakarini paridahitva sayati parammukhi ete padutthaya bhavanti lakkhana. Parivattakajata kunkumiyajata dighanca assasati dukkhavedananca vediyati uccarapassavam abhinham gacchati ete padutthaya bhavanti lakkhana. Vilomamacarati akiccakarini saddam nisameti parassa bhasato nihatabhoga ca karoti santhavam ete padutthaya bhavanti lakkhana. Kicchena laddham kasirabhatam dhanam vittam vinaseti dukkhena sambhatam pativissakehi ca karoti santhavam ete padutthaya bhavanti lakkhana. Nikkhantapada visikhanucarini niccanca samimhi padutthamanasa aticarini hoti apetagarava ete padutthaya bhavanti lakkhana.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page369.

Abhikkhanam titthati dvaramule thanani kacchani ca dassayanti disodisam pekkhati bhantacitta ete padutthaya bhavanti lakkhana. Sabba nadi vankagati sabbe katthamaya vana sabbitthiyo kare papam labbhamane nivatake. Sace labhetha khanam va raho va nivatakam vapi labhetha tadisam sabbava itthi na kareyyu no papam annam alattha pithasappina saddhim. Naranamaramakarasu narisu anekacittasu aniggahasu ca sabbatthata pitikarapi ce siyum na vissase titthasama hi nariyoti. Tattha gonam dhenuti lingavipallasavasena vuttam. Natikule padussatiti tattha sa nibbhaya hutva tarunakalato patthaya vissasikehi dasadihipi saddhim anacaram carati. Nataka natvapi niggaham na karonti attano akittim pariharamana ajananta viya honti. Anatthacariniti anasimsitabbaattha acaritabbani atthani akiccakariniti attho. Agunanti jiyarahitam. Papasahayakoti dummitto.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page370.

Daliddatati daliddataya. Sesapadesupi eseva nayo. Tattha daliddo alankaradinam abhavato kilesena sanganhitum na sakkotiti tam avajanati. Gilanopi vatthukamakilesakamehi sanganhitum na sakkoti. Jarajinno kayikacetasikakhiddaratisamattho na hoti. Surasondo tassa hatthapilandhanadinipi suragharanneva paveseti. Muddhoti andhabalo ratikusalo na hoti. Pamattoti sondo hutva gharadasihi saddhim samvasati bhariyam pana akkosati paribhasati teneva tam avajanati. Sabbakiccesu anuvattantam ayam nittejo mameva anuvattatiti tam akkosati paribhasati. Yo pana sabbam dhanam anuppadeti kutumbam paticchadeti tassa bhariya sabbam dhanasaram hatthe katva tam dasam viya avajanati icchamana ko taya atthoti gharatopi nam nikkaddhati. Muddhapattanti muddhabhavappattam. Dattanti pamattam. Padosamaharantiti samike padosam aharanti padussanti papakammam karontiti attho. Aramagamanasilati samikam apucchitva va anapucchitva va abhinham puppharamadisu annataram gantva tattha anacaram caritva ajja maya arame rukkhadevataya balikammam katanti adini vatva balasamikam sannapesi. Pandito pana addha esa tattha anacaram caratiti puna tassa gantum na deti. Evam sabbattha attho veditabbo. Parakulanti sanditthasambhattadinam geham. Tam sa asukakule me vaddhi payojita atthi tavakalikam dinnakam atthi tam sadhemiti adini vatva gacchati. Nillokanasilati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page371.

Vatapanantaradihi chiddehi olokanasila. Padvaratthayiniti attano angapaccangani dassenti padvare titthati. Accavadatiti samikam atikkamma vadati. Samikassa santike thitava annassa nimittam dassetiti attho. Vijambhatiti aham tam disva vijambhissamiti taya sannaya okasassa atthibhavam va natthibhavam va janeyyasiti pathamameva katasanketa hutva akatasanketa vapi evam esa mayi bajjhissatiti samikassa passe thitava vijambhati vijambhanam dasseti. Vinamatiti kincideva bhumiyam patetva tam ukkhipanti viya onamitva pitthim dasseti. Vilasatiti gamanadihi va iriyapathehi alankarehi va vilasam dasseti. Vilajjatiti lajjanti viya vatthena sariram chadeti kavate va bhittiyam va alliyati. Nakhenati padanakhena padanakham hatthanakhena hatthanakham ghatteti. Katthenati dandakena. Darakanti attano va puttam annassa va puttam gahetva ukkhipati va ukkhipapeti va. Kilatiti sayam kilati darakam kilapeti. Cumbadisupi eseva nayo. Dadatiti tassa kincideva phalam va pattam va puppham va deti. Yacatiti tameva patiyacati. Anukarotiti darakena katam kammam anukaroti. Uccanti mahasaddavasena va thomanavasena va uccam. Nicanti mandasaddavasena va amanapavacanavasena va paribhavavacanavasena va nicam. Aviccanti bahujanamajjhe appaticchannam. Viviccanti raho paticchannam. Naccenati etehi naccadihi nimittam karoti. Roditenati rodanakaranena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page372.

Nimittam karoti. Rattim deve vassante vatapanena hatthim aropetva setthiputtena nitaya purohitabrahmaniya vatthu kathetabbam. Jagghatiti mahahasitam hasati. Evampi nimittam karoti. Kacchanti upakaccham. Otthanti upari otthakam. Palikkhatiti dantehi palikkhati. Sisanti kesavattim. Evam kesanam mocanabandhanehipi parapurisanam nimittam karoti niyametva va aniyametva va kocideva sarajjissatitipi karotiyeva. Paduttha veditabba bhavatiti ayam mayi paduttha kuddha kujjhitva ca pana anacaram caratiti panditena veditabba bhavati. Pavasanti asukagame payuttadhanam nassati gaccha tam sadhehi voharam karohiti adini vatva tasmim gate anacaram caritukama pavasam vanneti. Anatthanti avuddhim. Akiccanti akattabbayuttakam. Paridahitvati galham nivasetva. Parivattakajatati itocitoca parivattamana. Kunkumiyajatati kolahalajata padamule nipanna paricarika utthapeti dipam jalapeti nanappakaram kolahalam karoti tassa kilesaratim naseti. Dukkham vediyatiti sisam me rujjatiti adini vadati. Vilomamacaratiti aharam sitalam icchantassa unham detiti adinam vasena paccanikavutti hoti. Nihatabhogati samikena dukkhasambhatanam bhoganam suralolatadihi vinasika. Santhavanti kilesavasena santhavam karoti. Nikkhantapadati jarassa upadharanatthaya nikkhantapada. Samiketi patimhi agaraveneva padutthamanataya ca aticarini hoti. Sabbitthiyoti thapetva vipassanaya tanukatakilesa sesa sabba itthiyo

--------------------------------------------------------------------------------------------- page373.

Papam kareyyum. Labbhamaneti samvijjamane. Nivataketi raho mantanake paribhedake. Khanam va raho vati papakaranatthaya okasam va paticchannatthanam va kareyyum. Noti nipatamattam. Alatthati aladdha. Ayameva va patho. Annam sampannam purisam alabhitva pithasappinapi tato patikkulatarenapi papam kareyyum. Aramakarasuti abhiratikarikasu. Aniggahasuti niggahena vinetum asakkuneyyasu. Titthasamati yatha tittham uttamadhamesu na kanci nahayantam nivareti tatha etapi raho va khane va nivatake va sati na kanci patikkhipanti. Tathahi atite baranasiyam kinnaro nama raja ahosi uttamarupadharo. Tassa devasikam amaccasahassani gandhakarandasahassam aharanti. Tenassa nivesane paribhandam katva gandhakarandake phaletva gandhadaruni katva aharam pacanti. Bhariyapissa abhirupa ahosi namena kinnari nama. Purohitopissa samavayo pancalacando nama buddhisampanno ahosi. Ranno pana pasadam nissaya antopakare eko jamburakkho nibbatti. Tassa sakha pakaramatthakena olambati. Tassa chayaya jiguccho dussanthano eko pithasappi vasati. Athekadivasam kinnari devi vatapanena olokenti tam disva patibaddhacitta hutva rattim rajanam ratiya sanganhitva tasmim ranne niddam okkante sanikam utthaya nanaggarasabhojanam panitam suvannasarake pakkhipitva uccanke katava salakarajajaya vatapanena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page374.

Otaritva jambum aruyha sakhaya otaritva pithasappim bhojetva tena saddhim papam katva agatamaggeneva pasadam aruyha gandhehi sariram ubbattetva ranna saddhim nipajji. Etenevupayena nivaddham papam karoti. Raja pana na janati. So ekadivasam nagaram padakkhinam katva nivesanam pavisanto jambuchayaya tam paramakarunnappattam pithasappim disva purohitam aha passetam manussapetanti. Ama devati. Api nukho samma evarupam patikkulam kaci itthi chandaragavasena upagaccheyyati. Tam katham sutva pithasappi manam janetva ayam raja kim kathesi attano deviya mama santikam agamanabhavam na janati manneti jamburukkhassa anjalim paggahetva suna sami jamburukkhe nibbattadevate thapetva tam anno koci etam karanam na janatiti aha. Purohito tassa kiriyam disva cintesi addha ranno aggamahesi jamburukkhena agantva imina saddhim papamakasiti. So rajanam pucchi maharaja deviya te rattibhage sarirasamphasso kidiso hotiti. Samma annam na passami majjhimayame panassa sariram sitalam hotiti. Tenahi deva titthatu tava anna itthi aggamahesi te kinnari devi imina saddhim papam karotiti. Samma kim vadasi evarupa paramavilasasampanna kim imina paramajegucchena saddhim abhiramissatiti. Tenahi nam deva parigganhahiti. So sadhuti sampaticchi rattim bhuttasayamaso taya saddhim nipajjitva parigganhissami nanti pakatiya niddopagamanavelaya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page375.

Niddupagato viya ahosi. Sapi vutthaya tatheva akasi. Raja tassa anupadanneva gantva jambuchayam nissaya atthasi. Pithasappi deviya kujjhitva tvam kasma ajja aticirayanti agatasiti hatthena kannasankhalim pahari. Atha nam ma mam kujjhittha sami aham ranno niddokkamanam olokesinti vatva tassa gehe padaparicarika viya ahosi. Tena panassa paharena sihamukhakundalam kannato galitva ranno padamule pati. Raja vattissati etanti tam gahetva gato. Sapi teneva saddhim aticaram caritva purimaniyamenevagantva ranna saddhim nipajjitum arabhi. Raja patikkhipitva punadivase kinnari devi maya dinnam sabbalankaram alankaritva etuti sasanam pesesi. Sa sihamukhakundalam maya suvannakarassa santike pahitanti vatva nagami. Puna pesite sa ekakundalava agamasi. Raja kahante kundalanti pucchi. Suvannakarassa santiketi. Suvannakaram pakkosapetva kimkarana imissa kundalam na desiti aha. Naham ganhami devati. Raja kujjhitva he papacandale madisena te suvannakarena bhavitabbanti vatva tam kundalam tassa purato khipitva purohitam aha samma saccam taya vuttam gaccha sisamassa chedapehiti. So tam rajageheyeva ekasmim thane thapetva rajanam upasankamitva deva ma kinnarideviya kujjha sabba itthiyo evarupayeva sace na saddahi sace itthinam dussilabhavam natukamosi dassessami

--------------------------------------------------------------------------------------------- page376.

Te etasam papakammanceva bahumayabhavanca ehi annatakavesena janapadam caramati. Raja sadhuti mataram rajjam paticchapetva tena saddhim carikam pakkami. Tesam yojanamaggam gantva mahamagge nisinnanam eko kutumbiko puttassatthaya mangalam katva ekam kumarikam paticchannayane nisidapetva purato mahantena parivarena agacchati. Tam disva purohito rajanamaha sace icchasi imam kumarikam taya saddhim papam karetum sakkomi devati. Kim kathesi mahaparivara esa na sakka sammati. Purohito tenahi passa devati purato gantva maggato avidure sanim parikkhipitva rajanam antosaniyam katva sayam maggapasse rodanto nisidi. Atha nam so kutumbiko disva tata kasma rodasiti pucchi. Bhariya me sami garugabbha tam kulagharam netum maggam patipannosmi tassa antaramaggeyeva gabbho cali esa antosaniyam kilamati kacipissa itthi santike natthi mayapi tattha gantum na sakka na janami kim bhavissatiti ekam itthim laddhum vattatiti. Yadi evam ma rodi amhakam agacchamana bahu itthiyo ekapi gamissatiti. Tenahi ayameva kumarika gacchatu etissa mangalam bhavissatiti. So cintesi saccam vadasi. Sunisayapi me mangalameva imina hi nimittena sa puttadhitahi vaddhissatiti tameva pesesi. Sa tattha pavisitva rajanam disvava patibaddhacitta hutva papamakasi. Rajapissa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page377.

Angulimuddikam adasi. Atha nam katakiccam nikkhamitva agatam pucchimsu kim vijatati. Suvannavannam puttanti. Kutumbiko tam adaya gacchati. Purohitopi ranno santikam gantva dittha te deva kumarika evampapa kimangam pana annapi apica pana te kinci dinnanti. Ama angulimuddika me dinnati. Kasma te dinna nassa tam dassamiti vegena gantva yanakam ganhitva kimetanti vutte ayam hi me brahmaniya ussisake thapitam muddikam gahetva agata dehi amma muddikanti. Sa tam dadamana brahmanahattham nakhena vijjhitva ganha corati adasi. Evam brahmano nanavidhehi upayehi annehi bahu aticariniyo ranno dassetva idha tava ettakam hotu annattha gamissama devati aha. Raja sakalajambudipe caritepi sabba itthiyo evarupa bhavissanti kinno etahi nivattama itoti baranasimeva paccagantva maharaja itthiyo nama evampapadhamma pakati esa etasam etissa khamatha deva kinnarideviyati purohitena yacito khamitva rajanivesanato nam nikkaddhapesi thanato pana tam apanetva annam aggamahesim akasi. Tanca pithasappim tato nikkaddhapetva jambusakham chedapeti. Tada kunalo pancalacando ahosi. Iti attana ditthakameva aharitva dassento aha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page378.

Yanca disva kinnarakinnarinam sabbitthiyo na ramanti agare tam tadisam samikam cajitvana bhariya annam disva parapurisam pithasappinti. Tassattho yanca kinnarassa ca ranno kinnariya ca deviyati imesam kinnarakinnarinam viragakaranam ahosi tam disva janitabbam. Sabbitthiyo attano samikanam na ramanti agare. Tathahi annam pithasappipurisam disva tam rajanam tadisam ratikusalam cajitva bhariya tena manussapetena saddhim papamakasiti. Apara atite bako nama baranasiraja dhammena rajjam karesi. Tassa baranasiya pacinadvaragamavasino ekassa daliddassa dhita pancapapi nama ahosi. Sa kira pubbepi ekassa daliddassa dhita mattikam madditva gehe bhittim limpati. Atheko paccekabuddho attano pabbharaparibhandakaranattham kaham mattikam sukhumam labhissamiti cintetva baranasim gantva laddhum sakkati parupitva pattahattho nagaram pavisitva tassa avidure atthasi. Sa tam disva kujjhitva padutthena manasa mattikampi bhikkhatiti avoca. Paccekabuddho niccalova ahosi. Atha sa paccekabuddham niccalam thitam disva puna cittam pasadetva olokenti samana mattikampi labhissasiti vatva mahantam mattikapindam aharitva patte thapesi. So taya mattikaya pabbhare paribhandamakasi. Sa na cirasseva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page379.

Tato cavitva tasmimyeva nagare bahiddha dvaragamavasiya duggatitthiya kucchimhi patisandhim ganhi. Sa dasamasaccayena matukucchito nikkhami. Tassa mattikapindaphalena sariram samphassasampannam ahosi. Kujjhitva olokitatta pana hatthapadamukhaakkhinasani papani ahesum. Tena nam pancapapitveva sanjanimsu. Athekadivasam baranasiraja rattim annatakavesena nagaram parigganhanto tam padesam gato. Sapi gamadarikahi saddhim kilanti ajanitvava rajanam hatthe ganhi. So tassa hatthasamphassena sakabhavena santharetum nasakkhi dibbasamphassena phuttho viya ahosi. So samphassaragaratto tathavirupampi tam hatthena gahetva kassa dhitasiti pucchi. Dvaragamavasinoti vutte asamikabhavam pucchitva ahante samiko bhavissami gaccha matapitaro anujanapehiti aha. Sa matapitaro upasankamitva eko puriso mam icchatiti vatva sopi na duggato bhavissatiti. Sacepi tadisam icchati sadhuti vutte gantva matapituhi anunnatabhavam arocesi. So tasmimyeva gehe taya saddhim vasitva patova rajanivesanam pavisi. Tato patthayeva annatakavesena nivaddham tattha gacchati annam itthim oloketumpi na icchati. Athekadivasam tassa pitu lohitapakkhandika uppajji. Asambhinnakhirasappimadhusakkharadiyutto payasova tassa bhesajjam. Te daliddataya tam uppadetum na sakkonti. Tato pancapapaya mata dhitaram aha kim amma tava samiko payasam uppadetum sakkhissatiti. Amma mama samikena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page380.

Amhehipi duggatatarena bhavitabbam evam santepi pucchissami nam ma cintayiti vatva tassagamanavelaya sa dummana hutva nisidi. Atha raja agantva kim dummanasiti pucchitva tamattham sutva bhadde idam atiissarassa bhesajjam kuto labhissamati vatva puna cintesi na sakka maya niccakalam evam caritum antaramagge parissayopi datthabbo aham kho pana sace etam antepuram nessami etissa samphassasampadam ajananta jana aho amhakam raja yakkhinim gahetva agatoti kelim karissanti sakalanagaravasino etissa samphassam janapetva garaham mocessamiti. Atha nam raja bhadde ma cintayi aharissami te pitu payasanti vatva taya saddhim abhiramitva rajanivesanam gantva punadivase tadisam payasam pacapetva pannani aharapetva dve pute katva payasam pakkhipitva ekasmim culamanim thapetva bandhitva rattibhage gantva bhadde mayam dalidda kicchena sampaditam tava pitaram ajja imamha puta payasam bhunjatu sve imamhati vadeyyasiti aha. Sa tatha akasi. Athassa pita evam ojasampannatta payasassa thokameva bhunjitva titto suhito sukhito jato. Sesam matu datva sayam paribhunji. Tayopi suhita ahesum. Culamaniputam pana punadivasatthaya thapesum. Raja nivesanam gantva mukham dhovitvava culamanim me aharathati vatva na passama devati vutte sakalanagaram vicinathati aha.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page381.

Te vicinitvapi na passimsu. Tenahi bahinagare daliddagehesu antamaso bhattapute upadaya vicinathati. Vicinanta tasmim ghare culamanim disva tassa matapitaro corati bandhitva nayimsu. Athassa pita sami na mayam cora annenayam mani abhatoti vatva kenati vutte jamatara meti acikkhitva kaham soti pucchito dhita me janatiti aha. Tato dhitaya saddhim pita kathesi amma samikante janasiti. Sa na janamiti aha. Evam sante amhakam jivitam natthiti. Sa tata me samiko andhakare agantva andhakare eva yati tenassa rupam na janami hatthasamphassena pana tam janitum sakkomiti. Sa rajapurisanam arocesi. Tepi ranno arocesum. Raja ajananto viya hutva tenahi itthim rajangane antosaniyam thapetva saniya hatthappamanam chiddam katva nagaravasino sannipatapetva hatthasamphassena coram ganhathati aha. Rajapurisa tatha katum tassa santikam gantva rupam disva vippatisarino hutva dhi dhi pisaciti jigucchitva samphusitum na ussahimsu. Anetva pana nam rajangane antosaniyam thapetva sakalanagaravasino sannipatapesum. Sa agatagatassa saniya chiddena pasaritahattham gahetva nesoti vadati. Purisa tassa dibbasamphassasadise phasse bajjhitva apagantum na sakkhimsu sacayam dandaraha dandam datvapi dasakammakarabhavam upagantvapi etam ghare karissamiti cintayimsu. Atha te rajapurisa dandehi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page382.

Kottetva palayimsu. Uparajam adim katva sabbe ummattaka viya ahesum. Atha raja kacci ahampi bhaveyyanti hattham pasaresi. Sa tam hatthe gahetvava coro me gahitoti mahasaddam akasi. Atha raja te rajapurise pucchi tumhe etaya hatthe gahita kim cintayitthati. Te yathabhutam arocesum. Atha ne raja aha ahametam attano geham anetum evam karesim etissa samphassam ajananta hi mam paribhaveyyunti cintesim tasma maya sabbe tumhe janapita vadatha dani kassesa gehe bhavitum yuttati. Tumhakam devati. Atha nam raja abhisincitva aggamahesim akasi matapitunampissa issariyam dapesi. Tato patthaya ca pana taya sammatto neva vinicchayam patthapesi na annam itthim olokesi. Ta tassa antaram pariyesimsu. Sa ekadivasam dvinnam rajunam aggamahesibhavaya supine nimittam disva ranno arocesi. Raja supinapathake pakkosapetva evarupe supine ditthe kim bhavissatiti pucchi. Te itarasam itthinam santika lancam gahetva maharaja deviya sabbasetassa hatthino khandhe nisinnabhavo tumhakam maranassa pubbanimittam hatthikkhandhe thitaya candaparamasanam tumhakam paccamittarajanayanassa pubbanimittanti vatva idani kim katabbanti vutte deva imam maretum na sakka navaya pana nam thapetva nadiyam visajjetum vattatiti vadimsu. Raja aharavatthalankarehi saddhim rattibhage tam navayam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page383.

Thapetva nadiyam visajjapesi. Sa nadiya vuyhamana hettha nadiya navaya udakakilam kilantassa bavariyaranno abhimukhatthanam papuni. Tassa senapati navam disva ayam nava mayhanti aha. Raja navaya bhandam mayhanti vatva agataya navaya tam disva ka nama tvam pisacisadisati pucchi. Sa hasitam katva bakassa ranno aggamahesibhavanca sabbam pavuttinca tassa kathesi. Sa pana pancapapati sakalajambudipe pakata. Atha nam raja hatthe gahetva ukkhipi. Saha gahaneneva phassaragaratto annasu itthisu sannam akatva tam aggamahesitthane thapesi. Sa tassa panasama ahosi. Bako raja tam pavuttim sutva nahantassa tam aggamahesim katum dassamiti senam sankaddhitva senaya gacchamano nadititthe nivasam patva pannam pesesi bhariyam va me detu yuddham vati. So yuddham dassami na bhariyanti vatva yuddhasajjo ahosi. Ubhinnam amacca matugamam nissaya maranakiccam ayuttam purimasamikatta esa bakassa papunati navaya laddhatta bavariyassati tasma ekekassa ranno gehe satta satta divasani hotuti mantetva dvepi rajano sannapesum. Te ubhopi attamana hutva titthapatititthe nagarani mapetva vasimsu. Sa dvinnampi tesam aggamahesitam akasi. Dvepi tassa sammatta ahesum. Sa pana ekekassa ghare sattaham vasitva navaya itarassetarassa gharam gacchanti navam pajetva nentena ekena mahallakakhujjakevattena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page384.

Saddhim nadimajjhe papamakasi. Tada kunalo sakunaraja bako raja ahosi tasma idam attana dittham aharitva dassento aha bakassa ca bavariyassa ranno accantakamanugatassa bhariya accacari baddhavasanugassa kim va itthi naticare tadannanti. Tattha accantakamanugatassati accantakamam anugatassa. Accacariti anacaram cari. Baddhavasanugassati baddhassa attano vasanugatassa attano pesanakarakassa santiketi attho. Karanatthe va samivacanam. Tena saddhim papamakasiti vuttam hoti. Tadannanti kataram tam annam purisam naticareyyati attho. Aparapi atite brahmadattassa bhariya pingiyani nama aggamahesi sihapanjaram vivaritva olokenti mangalaassagopakam disva patibaddhacitta hutva ranno niddokkamanakale vatapanena oruyha tena saddhim aticaritva puna pasadam abhiruhitva gandhehi sariram ubbattetva ranna saddhim nipajji. Athekadivasam raja kim nukho deviya addharattasamaye niccam sariram sitalam ahosi parigganhissami nanti ekadivasam niddupagato viya hutva tam utthaya gacchantim anubandhitva assabandhena saddhim aticarantim disva nivattitva sayanam abhiruhi. Sapi aticaritva agantva cullasayane nipajji.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page385.

Punadivase raja amaccaganamajjheyeva tam pakkosapetva tam kiccam avikatva sabbava itthiyo papadhammati tassa vadhabandhachejjabhejjaraham dosam khamitva thana cavetva annam aggamahesim akasi. Tada kunalo sakunaraja brahmadatto ahosi tena tam attana ditthakam dassento aha pingiyani sabbalokissarassa ranno piya brahmadattassa bhariya accacari baddhavasanugassa tam vapi sa najjhaga kamakaminiti. Tattha tam vapiti evam aticaram caranti tam va assabandham tam va aggamahesitthananti ubhayampi na ajjhagama ubhato bhattha ahosi. Kamakaminiti kamam abhipatthayamana. Evampapadhamma itthiyoti atitavatthusmim itthinam dosam kathetva aparenapi pariyayena tasam dosameva kathento aha khuddanam lahucittanam akatannuna dubbhinam nadevasatto puriso thinam saddhatumarahati. Na ta pajananti katam na kiccam na mataram pitaram bhataram va anariya samatikkantadhamma sasseva cittassa vasam vajanti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page386.

Ciranuvutthampi piyam manapam anukampanam panasamampi santam avasu kiccesu ca nam jahanti tasmaham itthinam na vissasami. Thinam hi cittam yatha vanarassa kannappakannam yatha rukkhachaya calacalam hadayam itthiyanam cakkassa nemi viya parivattamana. Yada ta passanti pekkhamana adeyyarupam purisassa vittam sanhahi vacahi nayanti etam kambojarattha jalajeneva assam. Yada na passanti sapekkhamana adeyyarupam purisassa vittam samantato tam parivajjayanti tinno nadiparagatova kullam. Silesupama sikhiriva sabbabhakkha tikkhamaya nadiriva sighasota sevanti heta piyamappiyanca nava yatha orakulam paranca.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page387.

Na ta ekassa na dvinnam apanova pasarito yo ta mayhanti manneyya vatam jalena bandhaye. Yatha nadi ca pantho ca panagaram sabha patha evam lokitthiyo nama vela tasam na vijjati. Ghatasanasama eta kanhasappasirupama gavo bahi tinasseva omasanti varam varam. Ghatasanam kunjaram kanhasappam muddhabhisittam pamuda ca sabba ete naro niccayato bhajetha tesam have dubbidu saccabhavo. Naccantavanna na bahuna kanta na dakkhina pamuda sevitabba na parassa bhariya na dhanassa hetu etitthiyo panca na sevitabbati. Tattha khuddananti luddhanam. Kanaverajatake viya bandhacorepi sarajjanam sandhayetam vuttam. Lahucittananti tam muhuttameva parivattacittanam. Culladhanuggahajatakenetam dipetabbam. Akatannuta pana etasam ekanipate takkariyajatakena dipetabba. Nadevasattoti na adevasatto devena asatto anasatto ayakkhagahitako abhutavattito puriso thinam silavatavadam saddhatum arahati bhutavatto pana saddaheyya. Katanti attano katam upakaram. Kiccanti attana

--------------------------------------------------------------------------------------------- page388.

Kattabbakiccam. Na mataranti sabbepi natake chaddetva yasmim patibaddhacitta honti tanneva anubandhanato ete matadayopi na jananti nama mahapanthakamata viya. Anariyati nillajja. Sassevati sakassa. Avasuti apadasu. Kiccesuti tesu tesu karaniyesu. Kannappakannanti otinnotinnam. Yatha hi visame padese rukkhachaya ninnampi orohati thalampi orohati tatheva tasampi cittam na kanci uttamadhamam vajjeti. Calacalanti ekasminneva appatitthitam. Nemiti sakatassa gacchato cakkanemi viya parivattamana. Adeyyarupanti gahetabbajatikam. Vittanti dhanam. Nayantiti attano vasam nenti. Jalajenati jalajatasevalena. Kambojaratthavasino kira yada atavito asse ganhitukama honti tada ekasmim thane vatim parikkhipitva dvaram yojetva assanam udakapanapitthe sevalam madhuna makkhetva sevalasambandhani tire tinani adim katva yava parikkhepadvara makkhenti assa paniyam pivitva rasagiddhena madhumakkhitani tinani khaditum caranta anukkamena tam thanam pavisanti. Iti yatha te jalajena palobhetva assam vasam nenti tatha etapi dhanam disva etassa gahanatthaya sanhahi vacahi purisam vasam nentiti attho. Kullanti parataranatthaya yam kinci gahitam bandham. Silesupamati purisanam cittabandhanena silesasadisa. Tikkhamayati tikhinamaya sighamaya. Nadirivati yatha pabbateyya nadi sighasota evam sighamayati attho. Apanoti yatha ca pasaritapano yesam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page389.

Dhananam mulam atthi tesamyeva upakaro tatheva tapi. Yo tati yo puriso ta itthiyo. Bandhayeti so jalena vatampi bandheyya. Vela tasam na vijjatiti yatha etesam nadiadinam asukavelayameva ettha gantabbanti vela natthi rattimpi divapi icchiticchitakkhane upagantabba neva asukena vatipi mariyada natthi atthikena upagantabba neva tatha etasampiti attho. Ghatasanasamati yatha aggi indanena na tappati evam etapi kilesaratiya na tappanti. Kanhasappasirupamati kodhanataya ghoravisataya upanahataya dujjivhataya mittadubbhitayati imehi pancahi karanehi kanhasappasirasadisa. Tattha bahalaragataya ghoravisata pisunataya dujjivhata aticaritaya mittadubbhita veditabba. Bahi tinassati yatha gavo khaditabbatthanam chaddetva bahi manapamanapassa tinassa varam varam omasanti khadanti evametapi niddhanam purisam chaddetva annam sadhanameva bhajantiti attho. Muddhabhisittanti rajanam. Pamuda ca sabbati sabba itthiyo. Eteti ete panca jane. Niccayatoti niccasamyato upatthitasati appamattova hutvati attho. Dubbiduti dujjano. Saccabhavoti ajjhasayo. Ciraparicinnopi hi aggi dahati. Ciravissasikopi kunjaro ghateti. Ciracitopi ghoraviso sappo damsati. Ciravissasikopi raja anatthakaro hoti. Evam ciraparicinnapi itthiyo vippakaram dassenti. Naccantavannati na ativanna. Na bahuna kantati addhakasikaganika viya na bahunam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page390.

Piya manapa. Na dakkhinati naccagitakusala. Tatharupahi bahuhi patthita bahumitta honti tasma na sevitabba. Na dhanassa hetuti ya dhanahetuyeva bhajati sa apariggahapi na sevitabba. Sa hi dhanam alabhamana kujjhati. Evam vutte mahajano mahasattassa madhuradhammakatham sutva aho sukathitanti sadhukaramadasi. Sopi ettakehi karanehi itthinam agunam kathetva tunhi ahosi. Tam sutva anando gijjharaja samma kunalaraja ahampi attano nanabalena itthinam agunam kathessamiti vatva agunakatham arabhi. Tam dassento sattha aha atha khalu bho anando gijjharaja kunalassa sakunassa adimajjhagathapariyosanam viditva tayam velayam ima gatha abhasi punnampi cemam pathavim dhanena dajjitthiya puriso sammataya laddha khanam atimanneyya tampi tasam vasam asatinam na gacche. Utthayakanneva alinavuttim komarabhattaram piyam manapam avasu kiccesu ca nam jahanti tasmaham itthinam na vissasami.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page391.

Na vissase icchati manti poso na vissase rodati me sakase sevanti heta piyamappiyanca nava yatha orakulam paranca. Na vissase sakhapuranasanthatam na vissase mittapuranacoram na vissase raja sakha mamanti na vissase itthi dasanna mataram. Na vissase ramakarasu narisu accantasilasu asannatasu accantapemanugatassa bhariya na vissase titthasama hi nariyo. Haneyyumpi chindeyyumpi adapeyyumpi kanthampi chetvana rudhiram piveyyum ma dinakamasu asannatasu bhavankare gangatitthupamasu. Musa tasam yatha saccam saccam tasam yatha musa gavo bahi tinasseva omasanti varam varam. Gateneta palobhenti pekkhitena hasitena ca athopi dunnivatthena manjuna bhanitena ca.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page392.

Coriyo kathina heta bala ca lapanasakkhara na ta kinci na jananti yam manussesu vancanam. Asa lokitthiyo nama vela tasam na vijjati saratta ca pagabbha ca sikhi sabbaghaso yatha. Natthitthinam piyo nama appiyopi na vijjati sevanti heta piyamappiyanca nava yatha orakulam paranca. Natthitthinam piyo nama appiyopi na vijjati dhanatthaya palivethenti latava dumanissita. Hatthibandham assabandham gopurisanca candalam chavadahakam pupphachaddakam sadhanam anupatanti nariyo. Kulaputtampi jahanti akincinam chavakasamam sadisam anupatanti dhanahetu ca nariyoti. Tattha adimajjhagathapariyosananti gathaya adimajjhapariyosanam viditva. Laddha khananti okasam labhitva. Icchati manti mam esa icchatitipi puriso itthinam na vissaseyya. Sakhapuranasanthatanti hiyyo va pure va santhatam puranasakhasanthatam na vissase apappothetva apaccavekkhitva na paribhunjeyya. Tattha hi dighajatiko va pavisitva tittheyya paccamitto va sattham nikkhipeyya. Mittapuranacoranti panthadubbhanatthane thitacoram poranamitto meti na vissase. Cora hi ye te sanjananti teyeva marenti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page393.

Sakha mamanti so hi khippameva kujjhati tasma rajanam sakha meti na vissase. Dasanna mataranti ayam mahallika idani na aticarissati attanam rakkhissatiti na vissasitabba. Ramakarasuti balanam ratikarasu. Accantasilasuti atikkantasilasu. Accantapemanugatassati sacepi accantam anugatapema assa tathapi tam na vissase kimkarana titthasama hi nariyoti sambandho tittham viya sabbasadharanati attho. Haneyyunti kuddha va annam purisam saratta va hutva sabbametam hananadim kareyyum. Ma dinakamasuti hinajjhasayasu. Bhavanti evarupasu sineham ma kareyya. Gangatitthupamasuti sabbasadharanatthena gangatitthasadisasu. Musati musavado tasam saccasadisova. Gatenati adisu pekkhitena palobhena ummadantijatakam dunnivatthena nalinikajatakam manjuna bhanitena tuvattam kho ayyaputtaka agaccheyyasiti nandattherassa vatthu kathetabbam. Coriyoti sambhatassa dhanassa vinasanena coriyo. Kathinati thaddhahadaya. Balati duttha appakeneva kujjhanasila. Lapanasakkharati niratthakalapanena sakkhara viya madhura. Asati asatiyo lamaka. Sarattati sabbada saratta. Pagabbhati kayapagabbhiyadihi pagabbha. Yathati yatha sikhi sabbaghaso evam tapi sabbaghasa. Palivethentiti parisajjanti upaguhanti vethenti. Latavati yatha lata rukkham vethenti evameta purisam parisajjantiyopi dhanam parisajjanti nama. Hatthibandhanti hatthibandhadisu gopuriso vuccati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page394.

Gopalako. Chavadahakanti chavanam dahakam susanagopakanti vuttam hoti. Pupphachaddakanti vaccatthanasodhakam. Sadhananti etesupi sadhanam anugacchantiyeva. Akincinanti adhanam. Chavakasamam sadisanti sunakhamamsakhadakacandalena sadisam. Tena nibbisesampi purisam gacchanti bhajanti tasma anupatanti dhanahetu nariyo. Evam attano nane thatva anando gijjharaja itthinam agunam kathetva tunhi ahosi. Tassa vacanam sutva narado isi attano nane thatva tasam agunam kathesi. Tam dassento sattha aha atha khalu bho narado isi brahmano anandassa gijjharajassa adimajjhagathapariyosanam viditva tayam velayam ima gathayo abhasi cattarome na purenti te me sunatha bhasato samuddo brahmano raja itthi vapi dijampati. Sarita sagaram yanti ya kaci pathavissita ta samuddam na purenti onatta hi na purati. Brahmano ca adhiyano vedamakkhanapancamam bhiyyopi sutamiccheyya onatta hi na purati. Raja ca pathavim sabbam sasamuddam sapabbatam ajjhavase vijinitva anantam ratanocitam param samuddam pattheti onatta hi na purati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page395.

Ekamekaya itthiya atthattha patino siya sura ca balavanta ca sabbakamarasahara kareyya navame chandam onatta hi na purati. Sabbitthiyo sikhiriva sabbabhakkha sabbitthiyo nadiriva sabbavahini sabbitthiyo kantakanamva sakha sabbitthiyo dhanahetu vajanti. Vatam jalena naro paramase osinciya sagaram ekapanina sakena hatthena haneyya ghosam yo sabbabhavam pamudasu ossaje. Corinam bahubuddhinam yasam saccam sudullabham thinampi bhavo dujjano macchassevodakam gatam. Anala mudu sambhasa duppura ta nadisama sidanti nam viditvana araka parivajjaye. Avattani mahamaya brahmacariyavikopana sidanti nam viditvana araka parivajjaye. Yanceta upasevanti chandasa va dhanena va jatavedova santhanam khippam anudahanti nanti. Tattha dijampatiti dijajetthakakunalam alapati. Saritati adi thapitamatikaya bhajanattham vuttam. Onattati udakapatitthanassa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page396.

Mahantataya onayeva. Adhiyanoti ajjhayitva. Vedamakkhanapancamanti itihasapancamam vedacatukkam. Onattati so hi ajjhasayamahantataya sikkhitabbassa na purati. Ratanocitanti nanaratanehi ocitam paripunnam. Onattati so hi tanhaya mahantataya na purati. Siyati siyum. Ayameva va patho. Sabbakamarasaharati sabbesam kamarasanam aharaka. Navameti atthahi atikkantabhavadassanattham vuttam. Sapi dasamepi visatimepi tato uttaritarepi chandam karoteva. Onattati sapi kamatanhaya mahantataya na purati. Kantakanamva sakhati sambadhamagge kantakasakhasadisa. Yatha hi sa laggitva akaddhati evametapi rupadihi kaddhanti. Yatha ca sakha hatthadisu vijjhitva dukkham uppadeti evametapi phutthamatta sarirasamphassena vijjhitva mahavinasam papenti. Vajantiti parapurisam vajanti anuvajanti. Paramaseti ganheyya. Osinciyati nahayitum otinno ekena panina sakalam samuddakam osinceyya gahetva gahetva chaddeyya. Sakenati ekena attano hatthena tameva hattham paharitva ghosam uppadeyya. Sabbabhavanti tvameva ittho kanto manapoti vuccamano yo puriso evamevetanti saddahanto sabbam attano ajjhasayam pamudasu ussajeyya so jaladihi vataggahanadini kareyyati attho. Gatanti gamanam. Analati gihidhammehi alanti vacanavirahita. Duppurati yatha mahanadi udakena evam kilesaratiya duppura. Sidanti nam viditvanati ettha nanti nipatamattam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page397.

Itthiyo allina catusu apayesu osidantiti viditvana. Avattaniti yatha avattani maya janassa hadayam mohetva attano vase vatteti evametapiti attho. Vikopanati nasanatthena ca gahanatthena ca brahmacariyassa vikopana. Chandasa vati piyasamvasena va. Dhanena vati dhanahetuna va. Santhananti yatha jatavedo attano thanam yam yam padesam alliyati tam tam dahati tatha etapi yam yam purisam kilesavasena sevanti tam tam anudahanti mahavinasam papenti. Evam naradena itthinam agune pakasite punapi mahasatto visesetva tasam agunam pakaseti. Tam dassento sattha aha atha khalu bho kunalo sakuno naradassadeva brahmanassa adimajjhagathapariyosanam viditva tayam velayam ima gatha abhasi sallape nisitakhaggapanina pandito api pisacadosina uggatejam uragampi aside eko ekaya pamudaya nalape. Lokacittamathana hi nariyo naccagitabhanitagahitavudha badhayanti anupatthitasatim dipe rakkhasiganava vanije.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page398.

Natthi tasam vinayo na samvaro majjamamsanirata asannata ta gilanti purisassa pabhatam sagareva makaram timingalo. Pancakamagunasatagocara uddhata aniyata asannata osaranti pamuda pamadinam lonatoyavatiyamva apaga. Yam naram upenti nariyo chandasa va ratiya va dhanena va jatavedasadisampi tadisam ragadosavadhiyo dahanti nam. Addham natva purisam mahaddhanam osaranti sadhanam sahattana rattacittam ativethayanti nam sala maluvalatava kanane. Ta upenti vividhena chandasa citravimbamukhiyo alankata ohasanti pahasanti nariyo samvarova sahassamayakovida.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page399.

Jatarupamanimuttabhusita sakkata patikulesu nariyo rakkhita aticaranti samikam danavamva hadayantaranissita. Tejavapi hi naro vicakkhano sakkato bahujanassa pujito narinam vasangato na bhasati rahuna upahatova candima. Yam kareyya kupito diso disam dutthacittova samagatam arim tena bhiyyo byasanam nigacchati narinam vasangato apekkhava. Kesalunanakhachinnatajjita padapanikasadandatalita hinamevupagata hi nariyo ta ramanti kunapeva makkhika. Ta kulesu visikhantaresu va rajadhanisu nigamesu va pana odditam namucipasavaguram cakkhuma parivajjeyya sukhatthiko.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page400.

Ossajitva kusalam tapogunam anariyacaritani yo acari devatahi nirayam nimissati chedagamimaniyamva vanijo. So idha garahito parattha ca dummati upahato sakammuna gacchati aniyato galagalam dutthagadrabharathova uppathe. So upeti nirayam patapanam sattisimbalivananca ayasam avasitvana tiracchanayoniyam petarajavisayam na muncati. Dibya khidda ratiyo ca nandane cakkavatticaritanca manuse nasayanti pamuda pamadinam duggatinca patipadayanti nam. Dibya khidda ratiyo na dullabha cakkavatticaritanca manuse sovannabyamhanilayava acchara ye caranti pamudahanatthika.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page401.

Kamadhatusamatikkama gati rupadhatusambhavo na dullabho vitaragavisayupapatti ya ye caranti pamudahanatthika. Sabbadukkhasamatikkamam sivam accantam acalitam asankhatam nibbutebhi sucibhi na dullabham ye caranti pamudahanatthikati. Tattha sallapeti sace maya saddhim sallapissasi sisante patessamiti vatva khaggam adaya thitenapi sallapeyya sallapitamatteyeva tam khaditva jivitavinasam papessamiti dosina hutva thitena saddhim sallapeyya. Upagatam tam damsitva nasessamiti thitam uggatejam uragampi asideyya. Eko pana hutva raho ekaya pamudaya na hi alapeyya. Lokacittamathanati lokassa cittassa mathana lokacittassabhighatika. Rakkhasiganati yatha dipe thita rakkhasigana manussavesena vanije upalapetva attano vase gate katva khadanti evam imapi pancahi rupadihi kamagunehi attano vase katva satte mahavinasam papentiti attho. Vinayoti acaro. Samvaroti mariyada. Pabhatanti dukkhasambhatam dhanam gilanti vinasenti. Aniyatati aniyatacitta. Lonatoyavatiyanti lonatoyavantam samuddanti attho. Apagati nadiyo. Ayameva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page402.

Va patho. Yatha samuddam nadiyo osaranti evam pamadinam pamadena pamudati attho. Chandasati pemena. Ratiyati pancakamagunaratiya. Dhanena vati dhanahetu va. Jatavedasadisanti agunasampattiya aggimiva jalitampi. Ragadosavadhiyoti kamaragadosehi vadhika. Ragadosagatiyoti va patho. Osarantiti madhuravacanena tam bandhantiyo upagacchanti. Sadhananti sadhana. Ayameva va patho. Vatthalankaratthaya yam kinci attano dhanam datvapi osarantiti attho. Sahattanati attabhavena saddhim attabhavampi tasseva pariccajantiyo viya honti. Ativethayantiti dhanagahanatthaya ativiya vethayanti pilenti. Vividhena chandasati nanavidhena akarena. Citravimbamukhiyoti alankaravasena vicitrasarira vicitramukhiyo hutva. Ohasantiti mahahasitam hasanti. Pahasantiti mandahasitam hasanti. Samvarovati mayakarapuriso viya asurindo viya ca. Danavamva hadayantaranissitati yatha kuto nu agacchatha bho tayo janati karandajatake hadayantaranissita antoudaragatapi danavam chaddetva annena vijjadharena saha aticari evam aticaranti arakkhita hetati dipeti. Na bhasatiti na virocati haritalomakassapakusarajano viya. Tenati tamha amittena katabyasana atirekataram byasananti attho. Apekkhavati satanho. Kesalunanakhachinnatajjitati akaddhitva lunakesa nakhehi chinnagatta tajjita. Talitati padadihi ca talitava hutva yo kalivasena ete vippakare karoti tadisam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page403.

Hinameva upagata nariyo ramanti na ete vippakare pariharanti madhurasamacare kimkarana na ramanti. Kunapeva makkhikati yasma jegucche hatthikunapadimhi makkhika viya ta hineyeva ramantiti attho. Odditanti na eta itthiyo nama athakho imesu thanesu namucino kilesamarassa migapakkhi gahanattham luddakehi pasam vagurancapi tam mannamano pannacakkhuna cakkhuma dibbamanusakena sukhena atthiko parivajjeyya. Ossajitvati devamanussesu mahasampattidayakam tapogunam chaddetva. Yoti yo puriso anariyesu aparisuddhesu pancakamagunesu kamagunaraticaritani acari. Devatahi nirayam nimissatiti so devalokato nivattitva nirayam ganhissati. Chedagamimaniyamva vanijoti yatha balavanijo mahagghabhandam datva chedagamim manikam ganhati tatharupo ayam hotiti attho. Soti itthinam vasangato. Aniyatoti ettakam nama kalam apayesu paccissatiti aniyato. Galagalanti devaloka va manussaloka va galitva apayameva gacchatiti attho. Yatha kim. Dutthagadrabharathoti yatha kutagadrabhayutto ratho magga okkamitva uppatheyeva gacchati tatha. Sattisimbalivanancati sattisadisehi kantakehi yuttam ayasam simbalivanam. Petaravisayanti petavisayanca kalakanjikaasuravisayanca. Pamadinanti pamattanam. Te hi pamudasu pamatta tasam sampattinam mulabhutam kusalam na karonti. Iti tesam pamadinam sabba ta nasenti nama. Patipadayanti nanti tathavidham purisam ta pamadavaseneva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page404.

Akusalam karetva duggatim patipadenti nama. Sovannabyamhanilayati suvannamayavimanavasiniyo. Pamudahanatthikati ye purisa pamudahi anatthika hutva brahmacariyam caranti. Kamadhatusamatikkamati kamadhatusamatikkamena ya gati. Rupadhatusambhavoti yo kamadhatusamatikkamagatisankhato rupadhatusambhavo tesam na dullabho. Vitaragavisayupapatti yati ya vitaragavisaye suddhavasaloke uppatti sapi tesam na dullabhati attho. Accantanti anatitam avinasadhammatam. Acalitanti kilesehi akampitam. Nibbutebhiti nibbutakilesehi. Sucibhiti sucihi parisuddhehi evarupam nibbanam na dullabham. Evam mahasatto amatam mahanibbanam papetva desanam nitthapesi. Himavante kinnaramahoragadayo akase thita devata ca aho buddhalilaya sukathitam sadhu sadhuti sadhukaram adamsu. Anando gijjharaja narado brahmano punnamukho ca pussakokilo attano attano parisam adaya sakatthanameva agamamsu. Mahasattopi sakatthanameva gato. Itare pana antarantara agantva mahasattassa santike ovade thatva saggaparayana ahesum. Sattha imam dhammadesanam aharitva jatakam samodhanento osanagathamaha kunaloham pure asim odayi pussakokilo anando gijjharajasi sariputto ca narado parisa buddhaparisa evam dharetha jatakanti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page405.

Te pana bhikkhu gamanakale satthu anubhavena gantva agamanakale attano ca anubhavena agatati. Tesam sattha mahavaneyeva kammatthanam kathesi. Te tam divasameva arahattam papunimsu. Mahadevatasamagamo ahosi. Atha bhagava mahasamayasuttam kathesi. Kathapariyosane bahu sotapattiphaladini papunimsuti. Kunalajatakam nitthitam. Catuttham. ---------


             The Pali Atthakatha in Roman Book 42 page 330-405. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=42&A=6718&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=42&A=6718&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=28&i=296              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=28&A=1897              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=28&A=2193              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=28&A=2193              Contents of The Tipitaka Volume 28 http://84000.org/tipitaka/read/?index_28

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]