ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 46 : PALI ROMAN Nid.A.2 (saddhammapaj.)

                    4. Mettagumanavasuttaniddesavannana
      [18] Catutthe mettagusutte:- mannami tam vedagum 2- bhavitattanti
"ayam vedagu"ti ca "bhavitatto"ti ca evam tam mannami.
      Aparittoti na apPo. Mahantoti na khuddako. Gambhiroti na
uttano. Appameyyoti minitum na sakkuneyyo. Duppariyogalhoti
@Footnote: 1 ka. nilapi            2 cha.Ma. vedagu

--------------------------------------------------------------------------------------------- page19.

Avagahitum otaritum dukkho. Bahuratano sagarupamoti bahunam dhammaratananam akaratta anekavidharatanasampanno mahasamuddo viya bahuratano sagarasadiso. Na manku hotiti na vikunitamukho hoti. Appatitthitacittoti dosavasena na ghanibhutacitto. 1- Alinamanasoti 2- na sankucitacitto. Abyapannacetasoti na puticitto. Ditthe ditthamattoti cakkhuvisaye ruparammane ditthamattoyeva tam arammanam bhavissati, katta va kareta va natthi. Yam cakkhuna dittham vannayatanameva. Sutadisupi eseva nayo. Apica dittheti dassanayogena vannayatanam, savanayogena saddayatanam, mutayogena ghanajivhakayayatanani dasseti. Ghanassa gandhayatanam, jivhaya rasayatanam, kayassa pathavi tejo vayuti photthabbayatanam, vinnatayogena dhammayatanam dasseti. Ditthe anupayoti cakkhuvinnanena ditthe ragupayavirahito. Anapayoti 3- kodhavirahito appatigho. Anissitoti tanhaya anallino. Appatibaddhoti manena na baddho vibaddho. 4- Vippamuttoti sabbarammanato mutto. Visannuttoti kilesehi viyutto hutva thito. Samvijjati bhagavato cakkhuti 5- buddhassa bhagavato pakatimamsacakkhu 6- upalabbhati. Passatiti oloketi. Cakkhuna rupanti cakkhuvinnanena ruparammanam. Chandaragoti tanhachando. Dantam nayanti samitinti uyyanakilamandaladisu hi mahajanamajjham gacchanta dantameva gonam va dantam assajaniyam va yane yojetva nayanti. Rajati tatharupaneva thanani gacchanto rajapi dantameva abhiruhati. Manussesuti manussesupi catuhi ariyamaggehi danto nibbisevanova settho. Yotivakyanti yo evarupam atikkamavacanam punappunam vuccamanampi titikkhati na patippharati na vihannati, evarupo danto setthoti attho. @Footnote: 1 Si. hatibhuta...., Ma. gatibhuta... 2 ka. adinamanasoti 3 ka. anappiyoti @4 cha.Ma. ayam patho na dissati 5 ka....cakkhunti 6 ka....cakkhum

--------------------------------------------------------------------------------------------- page20.

Assatarati valavaya gadrabhena jata. Ajaniyati yam assadammasarathi karanam kareti, tassa khippam jananasamattha. Sindhavati sindhavaratthe jata assa. Mahanagati kunjarasankhata mahahatthino. Attadantoti ete assatara va sindhava va kunjara va dantava, 1- na adanta. Yo pana catumaggasankhatena attano 2- dantataya attadanto nibbisevano, ayam tatopi varam, sabbehipi etehi uttaritaroti attho. Na hi etehi yanehiti yani etani hatthiyanadini uttamayanani, etehi yanehi koci puggalo supinantenapi agatapubbatta "agatan"ti sankhatam nibbanadisam tatha na gaccheyya. Yatha pubbabhage indriyadamena dantena, aparabhage ariyamaggabhavanaya sudantena danto nibbisevano sappanno puggalo tam agatapubbam disam gacchati, dantabhumim papunati, tasma attadamanameva varataranti attho. Vidhasu na vikampantiti navavidhamanakotthasesu na calanti na vedhenti. Vippamutta punabbhavati kammakilesato samucchedavimuttiya sutthu mutta. Dantabhumim anuppattati arahattaphalam papunitva thita. Te loke vijitavinoti te vuttappakara khinasava sattaloke vijitavijaya 3- nama. Yassindriyani bhavitaniti yassa khinasavassa saddhadipancindriyani arahattaphalam papetva vaddhitani. Ajjhattanca bahiddha cati cakkhavadiajjhattayatanani ca rupadibahiddhayatanani ca nibbisevanani katani. Sabbaloketi sakalatedhatuke loke ca. Nibbijjha imam paranca lokanti imanca attabhavam paraloke ca attabhavam atikkamitva thito khinasavo. Kalam kankhati bhavito sa dantoti so khinasavo cakkhvadito danto vaddhitacitto maranakalam pattheti. Yesam dhammanam adito samudagamanam pannayatiti yesam khandhadidhammanam uppatti pannayati. Atthangamato nirodhoti atthangamanavasena tesamyeva abhavo @Footnote: 1 Si.,i.,ka. danta vara 2 ka. attana 3 ka. vijitavino, sa. pa. 2/310

--------------------------------------------------------------------------------------------- page21.

Pannayati. Kammasannissito vipakoti kusalakusalakammasannissito 1- vipako kammam amuncitva pavattanato vipakopi kammasannissitova nama. Namasannissitam rupanti sabbam rupam namam gahetva pavattanato namasannissitam nama jatam. Jatiya anugatanti sabbam kammadikam jatiya anupavittham. Jaraya anusatanti jaraya patthatam. Byadhina abhibhutanti byadhidukkhena abhimadditam. Maranena abbhahatanti maccuna abhihatam pahatam. Atananti puttadihipi tayanassa abhavato atayanam anarakkham alabbhaneyyakhemam va. Alenanti alliyitum nissayitum asaham, 2- allinanampi na lenakiccakaranam. Asarananti nissitanam na bhayaharakam, 3- na bhayavinasakam. Asaranibhutanti pure uppattiya attano abhaveneva asaranam, uppattisamakalameva asaranabhutanti attho. [19] Apucchasiti ettha aiti padapuranamatte nipato, pucchasitveva attho. Pavakkhami yatha pajananti yatha pajananto acikkhati, evam acikkhissami. Upadhinidana pabhavanti dukkhati tanhadiupadhinidana jatiadidukkhavisesa pabhavanti. Tanhupadhiti tanha eva tanhupadhi. Sassatucchedaditthi eva ditthupadhi. Ragadikilesa eva kilesupadhi. Punnadikammani eva kammupadhi. Tividhaduccaritani eva duccaritupadhi. Kabalikaradayo ahara eva aharupadhi. Dosapatigho eva patighupadhi. Kammasamutthana kammeneva gahita pathavadayo catasso dhatuyova catasso upadinnadhatupadhi. 4- Cakkhvadi cha ajjhattikani ayatanani eva cha ajjhattikani ayatanupadhi. Cakkhuvinnanadi cha vinnanakayava cha vinnanakayupadhi. Sabbampi dukkham dukkhamanatthenati sabbam tebhumakam dukkham dussahanatthena upadhi. [20] Evam upadhinidanato pabhavantesu dukkhesu:- yo ve avidvati gatha. Tattha pajananti sankhare aniccadivasena jananto. Dukkhassa jatippabhavanupassiti vattadukkhassa jatikaranam "upadhi"ti anupassanto. Imissa gathaya niddese vattabbam natthi. @Footnote: 1 cha.Ma. kammanissito 2 cha.Ma. anaraham 3 Si. anabhayakarakam @4 cha.Ma. upadinnadhatuyo upadhi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page22.

[21] Sokapariddavancati sokanca paridevanca. Tatha hi te vidito esa dhammoti yatha yatha satta jananti, tatha tatha napanavasena 1- vidito esa taya dhammoti. Tattha tarantiti pathamamaggena ditthogham taranti. Uttarantiti dutiyamaggena kamogham tanukaranavasena uggantva taranti. Patarantiti tameva niravasesappahanavasena tatiyamaggena visesena taranti. Samatikkamantiti bhavoghaavijjoghappahanavasena catutthamaggena samma atikkamanti. Vitivattantiti phalam papunitva titthanti. [22] Kittayissami te dhammanti nibbanadhammam nibbanagaminipatipadadhammanca te desayissami. Ditthe dhammeti dittheva dukkhadidhamme, imasmimyeva va attabhave. Anitihanti attapaccakkham. Yam viditvati yam dhammam "sabbe sankhara anicca"tiadina 2- nayena sammasanto viditva. Tattha adikalyananti hitvapi anuttaram vivekasukham dhammam tava kittayissami, tanca kho appam va bahum va kittayanto adikalyanadippakarameva kittayissami. Adimhipi 3- kalyanam bhaddakam anavajjameva katva kittayissami. Majjhepi. Pariyosanepi bhaddakam anavajjameva katva kittayissamiti vuttam hoti. Yasmim hi bhagava ekagathampi desesi, sa samantabhaddakatta dhammassa pathamapadena adikalyana, dutiyatatiyapadehi majjhekalyana, pacchimapadena pariyosanakalyana. Ekanusandhikam suttam nidanena adikalyanam, nigamanena pariyosanakalyanam sesena majjhekalyanam. Nananusandhikam suttam pathamanusandhina adikalyanam, pacchimena pariyosanakalyanam, sesehi majjhekalyanam. Apica sanidanauppattitta adikalyanam, veneyyanam anurupato atthassa aviparitataya ca hetudaharanayuttato ca majjhekalyanam, sotunam saddhapatilabhajananena nigamanena ca pariyosanakalyanam. @Footnote: 1 ka. nanatathpanavasena 2 khu. dha. 25/277/64, khu. thera. 26/676/365, @abhi.ka. 37/753/441 3 cha.Ma. adimhi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page23.

Sakalo hi sasanadhammo attano atthabhutena silena adikalyano, samathavipassanamaggaphalehi majjhekalyano, nibbanena pariyosanakalyano. Silasamadhihi va adikalyano, vipassanamaggehi majjhekalyano, phalanibbanehi pariyosanakalyano. Buddhasubodhitaya va adikalyano, dhammasudhammataya majjhekalyano samghasupatipattiya pariyosanakalyano. Tam sutva tathattaya patipannena adhigantabbaya abhisambodhiya va adikalyano, paccekabodhiya majjhekalyano, savakabodhiya pariyosanakalyano. Suyyamano cesa nivaranavikkhambhanato savanenapi kalyanameva avahatiti adikalyano, patipajjiyamano samathavipassanasukhavahanato patipattiyapi kalyanameva avahatiti majjhekalyano, tathapatipannassa 1- ca patipattiphale nitthite tadibhavavahanato patipattiphalenapi kalyanameva avahatiti pariyosanakalyanoti. 2- Yam panesa bhagava dhammam desento sasanabrahmacariyam maggabrahmacariyanca pakaseti, nananayehi dipeti. Tam yathanurupam atthasampattiya sattham. Byanjanasampattiya sabyanjanam. Sankasanapakasanavivaranavibhajanauttanikaranapannattiatthapadasamayogato sattham. Akkharapadabyanjanakaraniruttiniddesasampattiya sabyanjanam. Atthagambhiratapativedhagambhiratahi sattham. Dhammagambhiratadesanagambhiratahi sabyanjanam. Atthapatibhanapatisambhidavisayato sattham. Dhammaniruttipatisambhidavisayato sabyanjanam. Panditavedaniyato sarikkhakajanappasadakanti sattham. Saddheyyato lokiyajanappasadakanti sabyanjanam. Gambhiradhippayato sattham. Uttanapadato sabyanjanam. Upanetabbassa abhavato sakalaparipunnabhavena kevalaparipunnam. Apanetabbassa abhavato niddosabhavena parisuddham. Apica:- patipattiya adhigamabyattito sattham. Pariyattiya agamabyattito sabyanjanam. Siladipancadhammakkhandhayuttato kevalaparipunnam. Nirupakkilesato nittharanatthaya pavattito lokamisanirapekkhato ca parisuddham. Sikkhattayapariggahitatta brahmabhutehi setthehi caritabbato, tesanca cariyabhavato brahmacariyam. 3- @Footnote: 1 Si.,ka. tatha tatha patipannassa 2 vi. A. 1/135 3 vi. A. 1/136 (sya)

--------------------------------------------------------------------------------------------- page24.

Evam pariyattidhammam dassetva idani lokuttaradhammam dassetum, "cattaro satipatthane"ti aha. Sattattimsabodhipakkhiyadhamme dassetva nibbattitalokuttaram dassetum "nibbananca"ti aha. Nibbanagamininca patipadanti pubbabhagasilasamadhi- vipassanadhammanca kittayissami. Dukkhe dittheti dukkhasacce sarasalakkhanena ditthe dukkhasaccam pakasessami. Samudayadisupi eseva nayo. [23] Tancaham abhinandamiti tam vuttappakaradhammajotakam 1- tava vacanam aham patthayami. Dhammamuttamanti tanca dhammamuttamam abhinandami. Tattha mahato tamokayassa padalananti mahato avijjarasissa chedanam. Aniccalakkhanavasena eSi. Dukkhalakkhanavasena gaveSi. Anattalakkhanavasena samantato pariyeSi. Mahato vipallasassa pabhedananti mahantassa asubhe subhantiadidvadasavidhassa vipallasassa bhedanam. Mahato tanhasallassa abbahananti mahantassa antotudanatthena tanhakantakassa luncanam. Ditthisanghatassa vinivethananti ditthiyeva abbocchinnappavattito sanghatitatthena sanghato, tassa ditthisanghatassa nivattanam. 2- Manaddhajassa patananti ussitatthena unnatilakkhanassa manaddhajassa patanam. Abhisankharassa vupasamanti punnadiabhisankharassa upasamanam. Oghassa nittharananti vatte osidapanassa kamoghadioghassa nittharanam nikkhamanam 3- bharassa nikkhepananti rupadipancakkhandhabharassa khipanam chaddanam. Samsaravattassa upacchedanti khandhadipatipatisamsaravattassa hetunassanena 4- ucchijjanam. Santapassa nibbapananti kilesasantapassa nibbutim. Parilahassa patipassaddhanti kilesaparilahassa vupasamam patipassambhanam. Dhammaddhajassa ussapananti navavidhalokuttaradhammassa ussapetva 5- thapanam. Paramattham amatam nibbananti uttamatthena paramattham. Natthi etassa maranasankhatam matanti amatam. Kilesavisapatipakkhatta agadantipi amatam. Samsaradukkhapatipakkhabhutatta nibbutanti nibbanam. Natthettha tanhasankhatam vanantipi nibbanam. @Footnote: 1 ka. vuttappakaram dhammam janitum 2 Ma. nivattanam 3 ka. nikkhipanam @4 ka....pavattassa hetuna nayena 5 ka. ussakkitva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page25.

Mahesakkhehi sattehiti mahanubhavehi sakkadihi sattehi. Pariyesitoti pariyittho. Kaham devadevoti devanam atidevo kuhim. Kattha 1- narasabhoti uttamapuriso. [24] Uddham adho tiriyancapi majjheti ettha uddhanti anagataddha vuccati. Adhoti atitaddha. Tiriyancapi majjheti paccuppannaddha. Etesu nandinca nivesananca, panujja vinnananti etesu uddhadisu tanhanca ditthinivesananca abhisankharavinnananca panudehi. Panuditva ca bhave na tittheti evam sante duvidhepi bhave na tittheyya. Evam tava panujjasaddassa panudehiti imasmim atthavikappe sambandho. Panuditvati etasmim pana atthavikappe bhave na tittheti ayameva sambandho. Etani nandinivesanavinnanani panuditva duvidhepi bhave na tittheyyati. Sahokasavasena devaloko uddham. Apayaloko adho. Manussaloko majjhe. Tattha kusala dhammati apayam muncitva upari patisandhidanato kusala dhamma uddhanti vuccanti. Akusala dhamma apayesu patisandhidanato adhoti. Tadubhayavimuttatta abyakata dhamma tiriyancapi majjheti vuccanti. 2- Sahokasena devaloko uddham. Apayaloko adho. Manussaloko majjhe kayacittabadhakhananavasena sukha vedana uddham. Dukkhapanavasena dukkha vedana adho. Adukkhamasukhavasena adukkhamasukha vedana majjhe 2- sabboparivasena arupadhatu uddham. Sabbaadhovasena kamadhatu adho. Tadubhayantaravasena rupadhatu majjhe. Kayacittabadhakhananavasena sukha vedana uddham. Dukkhamanavasena dukkha vedana adho. Adukkhamasukha vedana majjhe. Attabhavavasena paricchedam dassento "uddhanti uddham padatala"tiadimaha. Tattha uddham padatalati padatalato upari. Adho kesamatthakati kesamatthakato adho. Majjheti dvinnamantaram. @Footnote: 1 cha.Ma. kaham 2-2 cha.Ma. ime patha na dissanti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page26.

Punnabhisankharasahagatam vinnananti terasavidhapunnabhisankharasampayuttam kammavinnanam. Apunnabhisankharasahagatam vinnananti dvadasavidhaapunnabhisankhara- sampayuttam kammavinnanam. Anenjabhisankharasahagatam vinnananti catubbidhamanenjabhisankharasahagatam kammavinnanam. Nujjati khipa. Panujjati ativa khipa. Nudati lunca. Panudati ativa lunca. Pajahati chaddehi. Vinodehiti duram karohi. Kammabhavancati punnabhisankharacetanava. Patisandhikanca punabbhavanti patisandhiya rupadipunabbhavanca. Pajahanto pathamamaggena, vinodento dutiyamaggena, byantikaronto tatiyamaggena, anabhavam gamanto catutthamaggena. Kammabhave na tittheyyati punnadiabhisankhare na tittheyya. [25] Etani vinodetva bhave atitthanto eso:- evam vihariti gatha. Tattha idhevati imasmimyeva sasane, imasmimyeva va attabhave. Imissa gathaya niddeso uttanatthova. [26] Sukittitam gotama nupadhikanti ettha anupadhikanti nibbanam, tam sandhaya bhagavantam alapanto aha "sukittitam gotama nupadhikan"ti. Niddese kilesa cati upatapanatthena ragadayo kilesa ca rasatthena vipakabhuta pancakkhandha ca kusaladiabhisankharacetana ca "upadhi"ti vuccanti kathiyanti. Upadhippahanam tadangappahanena, upadhivupasamam vikkhambhanappahanena, upadhipatinissaggam samucchedappahanena, upadhipatipassaddham phalenati. [27] Na kevalam dukkhameva pahasi:- te capiti gatha. Tattha atthitanti sakkaccam, adaram va. 1- Tantam namassamiti tasma tam namassami. Sameccati upagantva. Nagati bhagavantam alapanto aha. Niddese sameccati janitva, ekato hutva va. Abhisameccati pativijjhitva. Samagantvati sammukha hutva, abhisamagantvati samipam gantva. Sammukhati sammukhe. Agum na karotiti papam na karoti. @Footnote: 1 cha.Ma. sada va

--------------------------------------------------------------------------------------------- page27.

[28] Idani nam bhagava "addha hi bhagava pahasi dukkhan"ti evam tena brahmanena viditopi attanam anupanetvava pahinadukkhena puggalena ovadanto "yam brahmanan"ti gathamaha. Tassattho:- yantam abhijananto "ayam bahitapapatta brahmano, vedehi gatatta vedagu, kincanabhava 1- akincano, kamesu ca bhavesu ca asattatta kamabhave asatto"ti janna janeyyasi. Addha hi so oghamimam atari, tinno ca param akhilo akankho. Niddese ragakincananti ragapalibodham. Dosakincanantiadisupi 2- eseva nayo. Kamogham tinno anagamimaggena. Bhavogham tinno arahattamaggena. Ditthogham tinno sotapattimaggena. Avijjogham tinno arahattamaggena. Sabbam 3- samsarapatham tinno kusalakusalakammassa chedenati. 4- Uttinno pathamamaggena. Nittinno dutiyamagagena. Atikkanto tatiyamaggena. Samatikkanto catutthamaggena. Vitivatto phalena. [29] Kinca bhiyyo:- vidva ca yoti gatha. Tattha idhati imasmim sasane, attabhave va. Vissajjati vossajjitva. Niddese sajjanti muncanam. Vissajjanti vossajjanam. Sesam sabbattha pakatameva. Evam bhagava idampi suttam arahattanikuteneva desesi. Desanapariyosane ca vuttasadiso eva dhammabhisamayo ahositi. Saddhammappajjotikaya culaniddesatthakathaya mettagumanavasuttaniddesavannana nitthita. Catuttham. ------------ @Footnote: 1 ka. kincanatitatta 2 cha.Ma....adipi 3 cha.Ma. ayam patho na dissati @4 cha.Ma. kusalakusalakammappabhedenati


             The Pali Atthakatha in Roman Book 46 page 18-27. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=46&A=444&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=46&A=444&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=30&i=146              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=30&A=1276              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=30&A=1389              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=30&A=1389              Contents of The Tipitaka Volume 30 http://84000.org/tipitaka/read/?index_30

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]