ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 48 : PALI ROMAN Patisam.A.2 (saddhamma.2)

                    69. Asayanusayanananiddesavannana
     [113] Asayanusayanananiddese idha tathagatotiadi pancadha thapito
niddeso. Tattha asayanusaya vuttattha eva. Caritanti pubbe katam kusalakusalam
kammam. Adhimuttinti sampati kusale akusale va cittavossaggo. Bhabbabhabbeti bhabbe
@Footnote: 1 Si.ka. bhayatta

--------------------------------------------------------------------------------------------- page5.

Ca abhabbe ca. Ariyaya jatiya sambhavanti jayantiti bhabba. Vattamanasamipe vattamanavacanam. Bhavissanti jayissantiti va bhabba, bhajanabhutati attho. Ye ariyamaggapativedhassa anucchavika upanissayasampanna, te bhabba. Vuttapatipakkha abhabba. Katamo ca 1- sattanam asayotiadi niddesassa patiniddo. Tattha sassatoti nicco. Lokoti atta. Idha sariramyeva nassati, atta pana idha parattha ca soyevati mannanti. So hi sayamyeva aloketiti katva "loko"ti mannanti. Asassatoti anicco. Atta sarireneva saha nassatiti mannanti. Antavati paritte kasine jhanam uppadetva tamparittakasinarammanam cittam sapariyanto attati mannanti. Anantavati na antava appamane kasine jhanam uppadetva tam appamanakasinarammanam cittam sapariyanto attati mannanti. Tam jivam tam sariranti jivo ca sariranca tamyeva. Jivoti atta. Lingavipallasena napumsakavacanam katam. Sariranti rasatthena khandhapancakam. Annam jivam annam sariranti anno jivo annam khandhapancakam. Hoti tathagato param maranati khandha idheva vinassanti, satto maranato param hoti vijjati na nassati. "tathagato"ti cettha sattadhivacananti vadanti. Keci pana "tathagatoti araha"ti vadanti. Ime "na hoti"ti pakkhe dosam disva evam ganhanti. Na hoti tathagato param maranati khandha idheva nassanti, tathagato ca maranato param na hoti ucchijjati vinassati. Ime "hoti"ti pakkhe dosam disva evam ganhanti. Hoti ca na ca hotiti ime ekekapakkhapariggahe dosam disva ubhayapakkham ganhanti. Neva hoti na na hotiti ime ubhayapakkhapariggahe dosam disva ubhayapakkhapariggahe ubhayadosapattim disva "hotiti ca na hoti, neva hotiti ca na hoti"ti amaravikkhepapakkham ganhanti. @Footnote: 1 Ma. ca-saddo natthi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page6.

Ayam panettha atthakathanayo "sassato lokoti va"tiadihi dasahakarehi ditthapabhedova vutto. Tattha sassato lokoti ca khandhapancakam lokoti gahetva "ayam loko nicco dhuvo sabbakaliko"ti ganhantassa sassatanti gahanakarappavatta ditthi. Asassatoti tameva lokam "ucchijjati vinassati"ti ganhantassa ucchedaggahanakarappavatta ditthi. Antavati parittakasinalabhino suppamatte va saravamatte va kasine samapannassa antosamapattiyam pavattitaruparupadhamme "loko"ti ca kasinaparicchedantena "antava"ti ca ganhassa "antava loko"ti gahanakarappavatta ditthi. Sa sassataditthipi hoti ucchedaditthipi. Vipulakasinalabhino pana tasmim kasine samapannassa antosamapattiyam pavattitaruparupadhamme "loko"ti ca kasinaparicchedantena "na antava"ti ca ganhantassa "anantava loko"ti gahanakarappavatta ditthi. Sa sassataditthipi hoti ucchedaditthipi. Tam jivam tam sariranti "bhedanadhammassa sarirasseva jivan"ti gahitatta "sarire ucchijjamane jivampi ucchijjati"ti ucchedaggahanakarappavatta ditthi. Dutiyapade sarirato annassa jivassa gahitatta "sarire ucchijjamanepi jivam na ucchijjati"ti sassataggahanakarappavatta ditthi. Hoti tathagatotiadisu "satto tathagato nama, so param marana hoti"ti ganhato pathama sassataditthi. "na hoti"ti ganhato dutiya ucchedaditthi. "hoti ca na ca hoti"ti ganhato tatiya ekaccasassataditthi. "neva hoti na na hoti"ti ganhato catuttha amaravikkhepaditthiti. Ititi vuttappakaraditthinissayanidassanam. Bhavaditthisannissita va satta honti vibhavaditthisannissita vati bhavo vuccati sassato, sassatavasena uppajjamanaditthi bhavaditthi, bhavoti ditthiti vuttam hoti. Vibhavo vuccati ucchedo, ucchedavasena uppajjamana ditthi vibhavaditthi, vibhavoti ditthiti vuttam hoti. Vuttappakara dasavidha ditthi bhavaditthi ca vibhavaditthi cati dvidhava hoti. Tasu dvisu ekekam sannissita apassita allina satta honti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page7.

Ete va pana ubho ante anupagammati ettha "aggito va udakato va mithubheda va"tiadisu 1- viya vasaddo samuccayattho. Ete vuttappakare sassatucchedavasena dve pakkhe ca na upagantva analliyitva pahayati attho. "anulomika va khanti"ti vikappatthova. Idappaccayatapaticcasamuppannesuti imesam jaramaranadinam paccaya idappaccaya, idappaccaya eva idappaccayata, idappaccayanam va samuho idappacyata. Lakkhanam panettha saddasatthato pariyesitabbam. Te te paccaye paticca saha samma ca uppanna paticcasamuppanna. Tassa idappaccayataya ca tesu paticcasamuppannesu ca dhammesu. Anulomikati lokuttaradhammanam anulomato anulomika. Khantiti nanam. Nanam hi khamanato khanti. Patiladdha hotiti sattehi adhigata hoti idappaccayataya khantiya ucchedattanupagamo hoti paccayuppannadhammanam paccayasamaggiyam ayattavuttitta paccayanuparamadassanena phalanuparamadassanato. Paticcasamuppannesu dhammesu khantiya sassatattanupagamo hoti paccayasamaggiyam navanavanam paccayuppannanam dhammanam uppadadassanato. Evamete ubho ante anupagamma paticcasamuppadapaticcasamuppannadhammadassanena na ucchedo na sassatoti pavattam sammadassanam "anulomika khanti"ti veditabbam. Evam hi tadubhayaditthipatipakkhabhuta sammaditthi vutta hoti. Yathabhutam va nananti yathabhutam yathasabhavam neyyam. Tattha pavattananampi visayavoharena "yathabhutananan"ti vuttam. Tam pana sankharupekkhapariyantam vipassanananam idhadhippetam. Hettha pana "yathabhutananadassanan"ti bhayatupatthanananam vuttam. Yathabhutam va nanam sattehi patiladdham hotiti sambandho. Idani "sassato loko"tiadihi micchaditthiparibhavitam "ete va pana"tiadihi sammaditthiparibhavitam sattasantanam dassetva "kamam sevantanneva"tiadihi sesakusalehi sesakusalehi ca paribhavitam sattasantanam dasseti. Tattha kamam sevantamyeva @Footnote: 1 di.maha. 10/152/80

--------------------------------------------------------------------------------------------- page8.

Puggalam tathagato janatiti yojana katabba. Sevanti 1- ca abhinhasamudacaravasena sevamanam. Pubbe asevitavasena kilesakamo garu assati kamagaruko. Tatheva kamo asaye santane assati kamasayo. Santanavaseneva kame adhimutto laggoti kamadhimutto. Sesesupi eseva nayo. Nekkhammadini vuttatthaneva. Kamadihi ca tihi sesakusala, nekkhammadihi tihi sesakusala gahitava hontiti veditabba. "ayam sattanam asayo"ti tidha vuttam santanameva dasseti. Ayam panettha atthakathanayo "iti bhavaditthisannissita va"ti evam sassataditthim va sannissita. Sassataditthi hi ettha bhavaditthiti vutta, ucchedaditthi ca vibhavaditthiti. Sabbaditthinam hi sassatucchedaditthihi sangahitatta sabbepime ditthigatika satta imava dve ditthiyo sannissita honti. Vuttampi cetam "dvayanissito khvayam kaccana loko yebhuyyena atthitanceva natthitanca"ti 2-. Ettha hi atthitati sassatam natthitati ucchedo. Ayam tava vattanissitanam puthujjananam sattanam asayo. Idani vivattanissitanam suddhasattanam asayam dassetum "ete va pana ubho ante anupagamma"tiadi vuttam. Tattha "ete va pana"ti eteyeva. "ubho ante"ti sassatucchedasankhate dve ante. "anupagamma"ti na alliyitva. "idappaccayatapaticcasamuppannesu dhammesu"ti idappaccayataya ceva paticcasamuppannadhammesu ca. "anulomika khanti"ti vipassanananam. "yathabhutam nanan"ti maggananam. Idam vuttam hoti:- "ya paticcasamuppade ceva paticcasamuppannadhammesu ca ete ubho sassatucchedaante anupagantva vipassana patiladdha, yanca tato uttarim maggananam, ayam sattanam asayo. Ayam vattanissitananca vivattanissitananca sabbesampi sattanam asayo idam vasanatthanan"ti. Ayam acariyanam samanatthakatha. @Footnote: 1 ka. sevantannevati 2 sam.ni. 16/15/18

--------------------------------------------------------------------------------------------- page9.

Vitandavadi panaha "maggo nama vasam viddhamsento gacchati, tvam maggo vasoti vadesi"ti. So vattabbo "tvam ariyavasabhanako hosi na hosi"ti. Sace "na homi"ti vadati, "tvam abhanakataya na janasi"ti vattabbo. Sace "bhanakosmi"ti vadati, "suttam ahara"ti vattabbo. Sace aharati, iccetam kusalam. No ce aharati, sayam aharitabbam "dasayime bhikkhave ariyavasa, yadariya avasimsu va avasanti va avasissanti va"ti 1- etam hi suttam maggassa vasabhavam dipeti. Tasma sukathitamevetanti. Imam pana bhagava sattanam asayam jananto imesanca ditthigatanam imesanca vipassanananamaggananam appavattakkhanepi janati eva. Tasmayeva ca "kamam sevantamyeva janati"tiadi vuttanti. Anusayaniddese anusayati kenatthena anusaya? anusayanatthena. Ko esa Anusayanattho namati? appahinattho. Ete hi appahinatthena tassa tassa santane Anusenti nama. Tasma "anusaya"ti vuccanti. Anusentiti anurupam karanam labhitva uppajjatiti attho. Athapi siya:- "anusayanattho nama appahinakaro, so ca uppajjatiti vuttam na yujjati, tasma na anusaya uppajjatiti. Tatridam pativacanam:- "na appahinakaro, anusayoti pana appahinatthena thamagatakilesoti vuccati. So cittasampayutto sarammano sappaccayatthena sahetuko ekantakusalo atitopi hoti anagatopi paccuppannopi, tasma uppajjati"ti vattum yujjati. Tatridam pamanam:- "idheva tava abhisamayakathaya "paccuppanne kilese pajahati"ti 2- puccham katva anusayanam paccuppannabhavassa atthitaya "thamagato anusayam pajahati"ti vuttam. Dhammasanganiyam mohassa padabhajane "avijjanusayo avijjapariyutthanam avijjalangi moho akusalamulam, ayam tasmim samaye moho hoti"ti 3- akusalacittena saddhim mohassa uppannabhavo vutto. Kathavatthusmim "anusaya abyakata, anusaya ahetuka, anusaya @Footnote: 1 an.dasaka. 24/19/23 2 khu.pati. 31/21/428 3 abhi.san. 34/390/109

--------------------------------------------------------------------------------------------- page10.

Cittavippayutta"ti 1- sabbe vada patisedhita. Anusayayamake sattannam mahavaranam annatarasmim uppajjanavare "yassa kamaraganusayo uppajjati tassa patighanusayo uppajjati"tiadi 2- vuttam. Tasma "anusentiti anurupam karanam labhitva uppajjanti"ti yam vuttam, tam imina tantippamanena yuttanti veditabbam. Yampi "cittasampayutto sarammano"tiadi 3- vuttam, tampi suvuttameva. Anusayo hi namesa parinipphanno cittasampayutto akusaladhammo"ti nitthamettha gantabbam. Kamaraganusayotiadisu kamarago ca so appahinatthena anusayo cati kamaraganusayo. Sesapadesupi eseva nayo. Kamaraganusayo cettha lobhasahagatacittesu sahajatavasena arammanavasena ca manapesu 4- avasesakamavacaradhammesu arammanavaseneva uppajjamano lobho. Patighanusayo ca domanassasahagatacittesu sahajatavasena arammanavasena ca amanapesu 5- avasesakamavacaradhammesu arammanavaseneva uppajjamano doso. Mananusayo ditthigatavippayuttalobhasahagatacittesu sahajatavasena arammanavasena ca dukkhavedanavajjesu avasesakamavacaradhammesu ruparupavacaradhammesu ca arammanavaseneva uppajjamano mano. Ditthanusayo catusu ditthigatasampayuttesu. Vicikicchanusayo vicikicchasahagate. Avijjanusayo dvadasasu akusalacittesu sahajatavasena arammanavasena ca. Tayopi avasesatebhumakadhammesu arammanavaseneva uppajjamana ditthivicikicchamoha. Bhavaraganusayo catusu ditthigatavippayuttesu uppajjamanopi sahajatavasena na vutto, arammanavaseneva pana ruparupavacaradhammesu uppajjamano lobho vutto. [114] Idani yathavuttanam anusayanam anusayanatthanam dassento yam loketiadimaha. Tattha yam loke piyarupanti yam imasmim loke piyajatikam piyasabhavam. @Footnote: 1 abhi.ka. 37/605/369 2 abhi.Yu. 38/330/543 @3 Si.,i. arammano 4 Si. amanapesu 5 Si.,i. manepesu

--------------------------------------------------------------------------------------------- page11.

Satarupanti satajatikam assadapadatthanam ittharammanam. Ettha sattanam kamaraganusayo anusetiti etasmim ittharammane sattanam appahinatthena kamaraganusayo anuseti. "piyarupam satarupan"ti ca idha kamavacaradhammoyeva adhippeto. Yatha nama udake nimuggassa hettha ca upari ca samanta ca udakameva hoti, evameva ittharammane raguppatti nama sattanam acinnasamacinna. Tatha anittharammane patighuppatti. Iti imesu dvisu dhammesuti evam imesu dvisu itthanittharammanadhammesu. Avijjanupatitati kamaragapatighasampayutta hutva arammanakaranavasena avijja anupatita anugata. Vicchedam katvapi patho. Tadekatthoti taya avijjaya sahajekatthavasena ekato thito. Mano ca ditthi ca vicikiccha cati navavidhamano dvasatthividha ditthi atthavatthuka vicikiccha, tadekattho mano ca tadekattha ditthi ca tadekattha vicikiccha cati yojana. Datthabbati passitabba avagantabba. Tayo ekato katva bahuvacanam katam. Bhavaraganusayo panettha kamaraganusayeneva sangahitoti veditabbo. Caritaniddese terasa cetana punnabhisankharo. Dvadasa apunnabhisankharo. Catasso anenjabhisankharo. Tattha kamavacaro parittabhumako. Itaro mahabhumako. Tisupi va etesu yo koci appavipako parittabhumako, mahavipako mahabhumakoti veditabbo. [115] Adhimuttaniddese santiti samvijjanti. Hinadhimuttikati lamakajjhasaya. Panitadhimuttikati kalyanajjhasaya. Sevantiti nissayanti alliyanti. Bhajantiti upasankamanti. Payirupasantiti punappanam upasankamanti. Sace hi acariyupajjhaya na silavanto honti, antevasikasaddhiviharika silavanto. Te attano acariyupajjhayepi na upasankamanti, attano sadise saruppe bhikkhuyeva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page12.

Upasankamanti. Sacepi acariyupajjhaya saruppa bhikkhu, itare asaruppa, tepi na acariyupajjhaye upasankamanti, attano sadise hinadhimuttikeyeva upasankamanti. Evam upasankamanam pana na kevalam etarahiyeva, atitanagatepiti dassetum atitampi addhanantiadimaha. Tattha atitampi addhananti atitasmim kale, accantasamyogatthe va upayogavacanam. Sesam uttanatthameva "idam pana dussilanam dussilasevanameva, silavantanam silavantasevanameva, duppannanam duppannasevanameva, pannavantanam pannavantasevanameva ko niyametiti? ajjhasayadhatu niyametiti. Bhabbabhabbaniddese chaddetabbe pathamam niddisitva gahetabbe paccha niddisitum uddesassa uppatipatiya pathamam abhabba niddittha. Uddese pana dvandasamase accitassa ca mandakkharassa ca padassa pubbanipatalakkhanavasena bhabbasaddo pubbam payutto kammavaranenati pancavidhena anantariyakammena. Samannagatati samangibhuta. Kilesavaranenati niyatamicchaditthiya. Imani dve saggamagganam avaranato avaranani. Bhikkhunidusakadini kammanipi kammavaraneneva sangahitani. Vipakavaranenati ahetukapatisandhiya. Yasma pana duhetukanampi ariyamaggapativedho natthi, tasma duhetuka patisandhipi vipakavaranamevati veditabba. Assaddhati buddhadisu saddharahita. Acchandikati kattukamyatakusalacchandarahita. Uttarakuruka manussa acchandikatthanam pavittha. Duppannati bhavangapannaya parihina. Bhavangapannaya pana paripunnayapi yassa bhavangam lokuttarassa padakam na hoti, sopi duppannoyeva nama. Abhabba niyamam okkamitum kusalesu dhammesu sammattanti kusalesu dhammesu sammattaniyamasankhatam ariyamaggam okkamitum abhabba. Ariyamaggo hi samma sabhavoti sammattam, soyeva anantaraphaladane, sayameva va acalabhavato niyamo tam okkamitum pavisitum abhabba. Na kammavaranenatiadini vuttavipariyayeneva veditabbaniti. Asayanusayanananiddesavannana nitthita.


             The Pali Atthakatha in Roman Book 48 page 4-12. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=48&A=85&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=48&A=85&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=31&i=277              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=31&A=3079              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=31&A=3579              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=31&A=3579              Contents of The Tipitaka Volume 31 http://84000.org/tipitaka/read/?index_31

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]