ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 52 : PALI ROMAN Cariya.A. (paramatthadi.)

                      12. Mahasutasomacariyavannana
       [105] Dvadasame sutasomo mahipatiti evamnamo khattiyo. Mahasatto hi
tada kururatthe indapatthanagare korabyassa ranno aggamahesiya kucchimhi nibbatti,
tam sutavittataya candasamanasommavaravannataya ca 1- "sutasomo"ti sanjanimsu. Tam vayappattam
@Footnote: 1 Si....sommavadanataya ca

--------------------------------------------------------------------------------------------- page290.

Sabbasippanipphattippattam matapitaro rajje abhisincimsu. Gahito porisadenati purisanam manussanam adanato khadanato "porisado"ti laddhanamena baranasiranna devatabalikammattham gahito. Baranasiraja hi tatha mamsam vina abhunjanto annam mamsam alabhantena bhattakarakena manussamamsam khadapito rasatanhaya baddho hutva manusse ghatetva manussamamsam khadanto "porisado"ti laddhanamo amaccaparisajjappamukhehi nagarehi negamajanapadehi ca ussahitena kalahatthina nama attano senapatina "deva yadi rajjena atthiko manussamamsakhadanato viramahi"ti vutto "rajjam pajahantopi manussamamsakhadanato na oramissami"ti vatva tehi rattha pabbajito arannam pavisitva ekasmim nigrodharukkhamule vasanto khanuppaharena pade jatassa vanassa phasubhavaya "sakalajambudipe ekasatakhattiyanam galalohitena balikammam karissami"ti devataya ayacanam katva sattaham anaharataya vane phasuke jate "devatanubhavena me sotthi ahosi"ti sannaya "devataya balikammattham rajano anessami"ti gacchanto atitabhave sahayabhutena yakkhena samagantva tena dinnamantabalena adhikatarathamajavaparakkamasampanno hutva sattahabbhantareyeva satarajano anetva attano vasananigrodharukkhe olambetva balikammakaranasajjo ahosi. Atha tasmim rukkhe adhivattha devata tam balikammam anicchanti "upayena nam nisedhessami"ti pabbajitarupena tassa attanam dassetva tena anubaddho tiyojanam gantva puna attano dibbarupameva dassetva "tvam musavadi taya `sakalajambudipe rajano anetva balikammam karissami'ti patissutam. Idani ye va te va dubbalarajano anesi. Jambudipe jetthakam sutasomarajanam sace nanessasi, na me te balikammena attho"ti aha. So "dittha me attano devata"ti tusitva "sami ma cintayi, aham ajjeva sutasomam anessami"ti vatva vegena migajinauyyanam gantva asamvihitaya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page291.

Arakkhaya pokkharanim otaritva paduminipattena sisam paticchadetva atthasi. Tasmim antouyyanagateyeva balavapaccuse samanta tiyojanam arakkham ganhimsu. Mahasatto patova alankatahatthikkhandhavaragato caturanginiya senaya nagarato nikkhami. Tada takkasilato nando nama brahmano catasso satarahagathayo gahetva visayojanasatam maggam atikkamma tam nagaram patto rajanam pacinadvarena nikkhamantam disva hattham ukkhipitva "jayatu bhavam maharaja"ti vatva jayapesi. Raja hatthina tam upasankamitva "kuto nu tvam brahmana agacchasi, kimicchasi, kim te dajjan"ti aha. Brahmano "tumhe `sutavittaka'ti sutva catasso satarahagathayo adaya tumhakam desetum agatomhi"ti aha. Mahasatto tutthamanaso hutva "aham uyyanam gantva nhayitva agantva sossami, tvam ma ukkanthi"ti vatva "gacchatha brahmanassa asukagehe nivasam ghasacchadananca samvidahatha"ti anapetva uyyanam pavisitva mahantam arakkham samvidhaya olarikani abharanani omuncitva massukammam karetva ubbattitasariro pokkharaniya rajavibhavena nhayitva paccuttaritva udakaggahanasatake nivasetva atthasi. Athassa gandhamalalankare upaharimsu. Porisado "alankatakale raja bhariko bhavissati, sallahukakaleyeva nam ganhissami"ti nadanto khaggam parivattento "ahamasmi porisado"ti namam savetva udaka nikkhami. Tassa saddam sutva hattharohadayo hatthiadito bhassimsu. Balakayo dure thito tatova palayi. Itaro attano avudhani chaddetva urena nipajji. Porisado rajanam ukkhipitva khandhe nisidapetva sammukhatthaneyeva attharasahattham pakaram langhitva purato pagalitamadamattavaravarane kumbhe akkamitva pabbatakutani viya patento vatajavanipi assaratanani pitthiyam akkamitva patento rathasise akkamitva patento bhamarikam bhamanto viya nilaka nigrodhapattani maddanto viya ekavegeneva tiyojanamaggam gantva kanci anubandhantam adisva sanikam gacchanto sutasomassa kesehi udakabinduni attano upari patantani "assubinduni"ti sannaya "kimidam sutasomopi maranam anusocanto rodati"ti aha.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page292.

Mahasatto "naham maranato anusocami, kuto rodana, api ca kho sangaram katva saccapanam nama panditanam acinnam, tam na nipphajjati"ti anusocami, kassapadasabalena desita catasso satarahagathayo adaya takkasilato agatassa brahmanassa agantukavattam karetva "nhayitva agantva sunissami, yava mamagamana agamehi"ti sangaram katva uyyanam gato, tvanca ta gathayo sotum adatva mam ganhiti. Tena vuttam:- #[105] "punaparam yada homi sutasomo mahipati gahito porisadena brahmane sangaram sarim. [106] Khattiyanam ekasatam avunitva karattale etesam pamilapetva yannatthe upanayi maman"ti. Tattha brahmane sangaram sarinti nandabrahmane attana katam patinnam anussarim. #[106] Avunitva karattaleti tattha tattha uyyanadisu gantva attano balena anitanam ekasatakhattiyanam hatthatale chiddam katva rukkhe lambanattham rajjum patimuncitva. Etesam pamilapetvati ete ekasatakhattiye jivaggaham gahetva uddhampade adhosire katva panhiya sisam paharanto samanavasena hatthatale avunitva rukkhe alambanavasena sabbaso aharupacchedena ca sabbatha pamilapetva visosetva khedapetvati attho. Yannattheti balikammatthe sadhetabbe. Upanayi mamanti mam upanesi. #[107] Tatha upaniyamano pana mahasatto porisadena "kim tvam maranato bhayasi"ti vutte "naham maranato bhayami, tassa pana brahmanassa maya kato sangaro na parimocito"ti anusocami. Sace mam vissajjessasi, tam dhammam sutva tassa ca @Footnote: 1 pali. ete sammamilapetva (sya)

--------------------------------------------------------------------------------------------- page293.

Sakkarasammanam katva puna agamissamiti. Nahamidam saddahami, yam tvam maya vissajjito gantva puna mama hattham agamissasiti. Samma porisada maya saddhim ekacariyakule sikkhito sahayo hutva aham jivitahetupi na musa kathemiti kim na saddahasiti. Kincapi me etena vacamattakena:- "asinca sattinca paramasami sapathampi te samma aham karomi taya pamutto anano bhavitva saccanurakkhi punaravajissan"ti 1- mahasattena imaya gathaya vuttaya porisado "ayam sutasomo `khattiyehi akattabbam sapatham karomi'ti vadati, gantva anagacchantopi mama hatthato na muccissati"ti cintetva:- "yo te kato sangaro brahmanena ratthe sake issariye thitena tam sangaram brahmanasampadaya saccanurakkhi punaravajassu"ti 2- vissajjesi. Mahasatto rahumukha mutto cando viya nagabalo thamasampanno khippameva tam nagaram sampapuni. Senapissa "sutasomaraja pandito, porisadam dametva sihamukha pamuttamattavaravarano viya agamissati"ti ca "rajanam porisadassa datva agata"ti garahabhayena ca bahinagareyeva nivittha tam duratova agacchantam disva paccuggantva @Footnote: 1 khu.ja. 28/407/112 2 khu.ja. 28/408/112

--------------------------------------------------------------------------------------------- page294.

Vanditva "kaccittha maharaja porisadena ca kilamito"ti patisantharam 1- katva "porisadena mayham matapituhipi dukkaram katam, tatharupo nama cando sahasiko mamam saddahitva mam vissajjesi"ti vutte rajanam alankaritva hatthikkhandham aropetva parivaretva nagaram pavisi. Tam disva sabbe nagara tusimsu. Sopi dhammasondataya matapitaropi anupasankamitva nivesanam gantva brahmanam pakkosapetva tassa mahantam sakkarasammanam katva dhammagarutaya sayam nicasane nisiditva "tumhehi mayham abhata satarahagatha sunomi acariya"ti aha. Brahmano mahasattena yacitakale gandhehi hatthe ubbattetva pasibbakato manoramam potthakam niharitva ubhohi hatthehi gahetva "tena hi maharaja sunohi"ti potthakam vacento gatha abhasi:- "sakideva sutasoma sabbhi hoti samagamo sa nam sangati paleti nasabbhi bahusangamo. Sabbhireva samasetha sabbhi kubbetha santhavam satam saddhammamannaya seyyo hoti na papiyo. Jiranti ve rajaratha sucitta atho sarirampi jaram upeti satanca dhammo na jaram upeti santo have sabbhi pavedayanti. Nabhanca dure pathavi ca dure param samuddassa tadahu dure tato have durataram vadanti satanca dhammo asatanca raja"ti. 2- @Footnote: 1 Ma. patisandharam 2 khu.ja. 28/411-14/113

--------------------------------------------------------------------------------------------- page295.

Ta sutva mahasatto "saphalam me agamanan"ti tutthacitto "ima gatha neva savakabhasita, na isibhasita, na kavibhasita, na devabhasita, sabbannunava bhasita. Kim nu kho agghan"ti cintento "imam sakalampi cakkavalam yava brahmaloka sattaratanapunnam katva dinnepi neva anucchavikam katam nama hoti, aham kho panassa tiyojanasatike kururatthe sattayojanike indapatthanagare rajjam datum pahomi, rajjam katum panassa bhagyam natthi, tatha hissa angalakkhananusarena appanubhavata dissati, tasma dinnampi rajjam na imasmim titthati"ti cintetva "acariya tumhe annesam khattiyanam ima gathayo desetva kim labhatha"ti pucchi. Ekekaya satam satam maharaja, teneva satarahagatha nama jatati. Athassa mahasatto tvam acariya attana gahetva vicaranabhandassa aggham na janasiti. Sahassiya 1- ima gatha nayima gatha sataraha cattari tvam sahassani khippam ganhahi brahmanati. 2- Cattari sahassani dapetva ekanca sukhayanakam datva mahata sakkarasammaneneva tam uyyojetva matapitaro vanditva "aham brahmanena abhatam saddhammaratanam pujetva tassa ca sakkarasammanam katva agamissamiti porisadassa patinnam datva agato, tattha yam brahmanassa kattabbam patipajjitabbam tam katam, idani porisadassa santikam gamissami"ti vatva "tena hi tata sutasoma kim nametam kathesi, caturanginiya senaya coram ganhissama, ma gaccha corassa santikan"ti yacimsu. Solasasahassa natakitthiyo sesaparijanapi "amhe anathe katva kuhim gacchasi deva"ti paridevimsu. "punapi kira raja corassa santikam gamissati"ti ekakolahalam ahosi. @Footnote: 1 Si., i. sahassiyo, cha.Ma. sahassiya 2 khu.ja. 28/415/113

--------------------------------------------------------------------------------------------- page296.

Mahasatto "patinnaya saccapanam nama sadhunam sappurisanam acinnam, sopi mamam saddahitva vissajjesi, tasma gamissamiyeva"ti matapitaro vanditva sesajanam anusasetva assumukhena nanappakaram paridevantena itthagaradina janena anugato nagara nikkhamma tam janam nivattetum magge dandakena tiriyam lekham katva "imam mama lekham ma atikkamimsu"ti vatva agamasi. Mahajano tejavato mahasattassa anam atikkamitum asakkonto mahasaddena kanditva roditva nivatti. Bodhisatto agatamaggeneva tassa santikam agamasi. Tena vuttam:- [107] "apucchi mam porisado kim tvam icchasi nisajjam yathamati 1- te kahami yadi me tvam punehisi. [108] Tassa patissunitvana panhe agamanam mama upagantva puram rammam rajjam niyyatayim tada. [109] Anussaritva satam dhammam pubbakam jinasevitam brahmanassa dhanam datva porisadam upagamim. [110] Natthi me samsayo tattha ghatayissati va na va saccavacanurakkhanto jivitam cajitumupagamim saccena me samo natthi esa me saccaparami"ti. Tattha kim tvam icchasi nisajjanti tvam attano nagaram gantum mama hatthato nissajjanam kim icchasi, tvam "maya takkasiladisu ciraparicito saccavadi ca"ti vadasi, tasma yathamati te kahami, yatharuci te karissami. Yadi me tvam punehisiti sace puna tvam ekamseneva mama santikam agamissasi. @Footnote: 1 pali. yathamatim (sya)

--------------------------------------------------------------------------------------------- page297.

#[108] Panhe agamanam mamati pageva mama agamanam tassa porisadassa patissunitvana patova agamissamiti patissavam katva. Rajjam niyyatayim tadati tada porisadassa santikam gantukamo "idam vo rajjam patipajjatha"ti matapitunam tiyojanasatikam niyyatesim. 1- #[109] Kasma pana rajjam niyyatayinti? anussaritva satam dhammanti 2- yasma pana patinnaya saccapanam nama satam sadhunam mahabodhisattanam paveni kulavamso, tasma tam saccaparamitadhammam pubbakam poranam jinehi buddhadihi sevitam anussaritva saccam anurakkhanto tassa brahmanassa dhanam datva attano jivitam pariccajitva porisadam upagamim. #[110] Natthi me samsayo tatthati tasmim porisadassa santikam gamane "ayam mam kim nu kho ghatessati, udahu no"ti mayham samsayo natthi. "cando sahasiko maya saddhim ekasatakhattiye devataya balikammakaranasajjo ekanteneva ghatessati"ti jananto eva kevalam saccavacam anurakkhanto attano jivitam pariccajitva tam upagamim. Yasma cetadevam, tasma saccena me samo natthi, esa me paramatthabhavappatta saccaparamiti. Upagate pana mahasatte vikasitapundarikapadumasassirikamassa mukham disva "ayam vigatamaranabhayo hutva agato, kissa nu kho esa anubhavo"ti cintetva "tassa manne dhammassa sutatta ayam evam tejava nibbhayo ca jato, ahampi tam sutva tejava nibbhayo ca bhavissami"ti sannitthanam katva porisado mahasattam aha "sunoma satarahagathayo yasam savanattham tvam attano nagaram gato"ti. Tam sutva bodhisatto "ayam porisado papadhammo, imam thokam niggahetva lajjapetva kathessami"ti:- @Footnote: 1 ka. niyyadesim 2 Si. saddhammanti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page298.

"adhammikassa luddassa niccam lohitapanino natthi saccam kuto dhammo kim sutena karissasi"ti 1- vatva puna tena sutthutaram sanjatasavanadarena:- "sutva dhammam vijananti nara kalyanapapakam api gatha sunitvana dhamme me ramate mano"ti 2- vutte "ayam ativiya sanjatadaro sotukamo, handassa kathessami"ti cintetva "tena hi samma sadhukam sunohi manasikarohi"ti vatva nandabrahmanena kathitaniyameneva gathanam sakkaccam thutim katva chakamavacaradevaloke ekakolahalam katva devatasu sadhukaram dadamanasu mahasatto porisadassa:- "sakideva maharaja sabbhi hoti samagamo sa nam sangati paleti nasabbhi bahusangamo. Sabbhireva samasetha sabbhi kubbetha santhavam satam saddhammamannaya seyyo hoti na papiyo. Jiranti ve rajaratha sucitta atho sarirampi jaram upeti satanca dhammo na jaram upeti santo have sabbhi pavedayanti. Nabhanca dure pathavi ca dure param samuddassa tadahu dure tato have durataram vadanti satanca dhammo asatanca raja"ti. 3- @Footnote: 1 khu.ja. 28/427/115 2 khu.ja. 28/444/118 3 khu.ja. 28/445-8/118

--------------------------------------------------------------------------------------------- page299.

Dhammam kathesi. Tassa tena sukathitatta ceva attano ca punnanubhavena gatha sunantasseva sakalasariram pancavannaya pitiya paripuri. So bodhisatte muducitto hutva "samma sutasoma databbayuttakam hirannadim na passami, ekekaya gathaya ekekam varam dassami"ti aha. Atha nam mahasatto "tvam attanopi hitani ajananto parassa kim nama varam dassasi"ti apasadetva puna tena "varam ganhatha"ti yacito sabbapathamam "aham cirakalam tam arogam passeyyan"ti varam yaci. So "ayam idani me vadhitva mamsam khaditukamassa mahanatthakarassa mayhameva jivitamicchati"ti tutthamanaso vancetva varassa gahitabhavam ajananto adasi. Mahasatto hi upayakusalataya tassa ciram jivitukamatapadesena attano jivitam yaci. Atha "parosatam khattiyanam jivitam dehi"ti dutiyam varam, tesam sake ratthe patipadanam tatiyam varam, manussamamsakhadanato viramanam catuttham varam yaci. So tini varani datva catuttham varam adatukamo "annam varam ganhahi"ti vatvapi mahasattena nippiliyamano tampi adasiyeva. Atha bodhisatto porisadam nibbisevanam katva teneva rajano mocapetva bhumiyam nipajjapetva darakanam kannato suttavatti viya sanikam rajjuyo niharitva porisadena ekam tacam aharapetva pasanena ghamsitva saccakiriyam katva tesam hatthatalani makkhesi. Tamkhanam eva phasukam ahosi. Dvihatiham tattheva vasitva te aroge karetva tehi saddhim abhijjanakasabhavam mittasanthavam karetva tehi saddhim tam baranasim netva rajje patitthapetva "appamatta hotha"ti te rajano attano attano nagaram pesetva indapatthanagarato agataya attano caturanginiya senaya parivuto attano nagaram gato tutthapamuditena nagarajanena samparivariyamano antepuram pavisitva matapitaro vanditva mahatalam abhiruhi. Atha mahasatto cha danasalayo karetva devasikam mahadanani pavattento silani paripurento uposatham upavasanto paramiyo anubruhesi. Tepi rajano

--------------------------------------------------------------------------------------------- page300.

Mahasattassa ovade thatva danadini punnani katva ayupariyosane saggapuram purayimsu. Tada porisado angulimalatthero ahosi, kalahatthiamacco sariputtatthero, nandabrahmano anandatthero, rukkhadevata mahakassapatthero, rajano buddhaparisa, matapitaro maharajakulani, sutasomamaharaja lokanatho. Tassa hettha vuttanayeneva sesaparamiyopi niddharetabba. Tatha alinasattucariyavannanaya viya mahasattassa gunanubhava vibhavetabbati. Mahasutasomacariyavannana nitthita. Saccaparami nitthita. ------------


             The Pali Atthakatha in Roman Book 52 page 289-300. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=52&A=6428&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=52&A=6428&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=33&i=240              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=33&A=9396              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=33&A=12177              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=33&A=12177              Contents of The Tipitaka Volume 33 http://84000.org/tipitaka/read/?index_33

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]