ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 53 : PALI ROMAN Sangani.A. (atthasalini)

                           Dutiyacittavannana
     [146] Idani dutiyacittadini  dassetum "katame dhamma"tiadi araddham.
Tesu sabbesupi pathamacitte vuttanayeneva tayo tayo mahavara veditabba. Na
kevalam ca mahavaraeva, pathamacitte vuttasadisanam sabbapadanam atthopi vuttanayeneva
veditabbo. Ito param hi 2- apubbapadavannanamyeva karissama. Imasmim tava
dutiyacittaniddese "sasankharena"ti idameva apubbam, tassattho saha sankharenati
sasankharo, tena sasankharena sappayogena saupayena paccayaganenati attho. Yena hi
arammanadina paccayaganena pathamam mahacittam uppajjati, teneva sappayogena saupayena
idam uppajjati.
     Tassevam uppatti veditabba:- idhekacco bhikkhu viharapaccante vasamano
cetiyanganasammajjanavelaya va therupatthanavelaya va sampattaya dhammassavanadivase va
sampatte "mayham gantava paccagacchato atiduram bhavissati, na gamissami"ti cintetva
puna cintesi 3- "bhikkhussa nama cetiyanganam va therupatthanam va dhammassavanam
@Footnote: 1 cha.Ma. ayam patho na dissati     2. cha.Ma. parampi      3 cha.Ma. cinteti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page207.

Va agantum asaruppam, gamissami"ti gacchati. Tassevam attano payogena va parena va vattadinam akarane ca adinavam karane ca anisamsam dassetva ovadiyamanassa niggahavaseneva va "ehi idam karohi"ti kariyamanassa uppannam kusalacittam sasankharena paccayaganena uppannam nama hotiti. Dutiyacittam nitthitam. ------------- Tatiyacittavannana [147-148] Tatiye nanena vippayuttanti nanavippayuttam. Idampi hi arammane hatthapahattham hoti, paricchindakananam panettha na hoti. Tasma idam daharakumarakanam bhikkhum disva "ayam thero mayhan"ti vandanakale teneva nayena cetiyavandanadhammassavanakaladisu ca uppajjatiti veditabbam. Paliyam panettha sattasu thanesu panna parihayati, sesam pakatikamevati. Tatiyacittam nitthitam. ---------- Catutthacittavannana [149] Catutthacittepi eseva nayo. Idam pana "sasankharena"ti vacanato yada matapitaro daharakumarake sise gahetva cetiyadini vandapenti. Te ca anatthika samanapi hatthapahatthava vandanti, evarupe kale labbhatiti veditabbam. Catutthacittam nitthitam. ----------- Pancamacittavannana [150] Pancame upekkhasahagatanti upekkhavedanaya sampayuttam, idam hi arammane majjhattam hoti, paricchindakananamettha hotiyeva. Paliyam panettha jhanacatukke "upekkha hoti"ti, indriyatthake "upekkhindriyam hoti"ti vatva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page208.

Sabbesampi vedanadipadanam niddese satasatasukhadukkhapatikkhepavasena desanam katva adukkhamasukhavedana kathita, tassa majjhattalakkhane indattakaranavasena 1- upekkhindriyabhavo veditabbo. Padapatipatiya ca ekasmim thane piti parihinava, tasma cittangavasena palim arulha pancapannasa dhamma honti. Tesam vasena sabbakotthasesu sabbavaresu ca vinicchayo veditabbo. Pancamacittam nitthitam. ----------- Chatthacittadivannana [156-159] Chatthasattamaatthamani dutiyatatiyacatutthesu vuttanayeneva veditabbani. Kevalanhi imesu vedanaparivattananceva pitiparihananca hoti, sesam saddhim uppattinayena tadisameva. Karunamudita parikammakalepi hi imesam uppatti mahaatthakathayam anunnataeva. Imani attha kamavacarakusalacittani nama. Punnakiriyavatthadikatha tani sabbanipi dasahi punnakiriyavatthuhi dipetabbani. Katham? danamayam punnakiriyavatthu, silamayam, bhavanamayam, apacitisahagatam, veyyavaccasahagatam, pattanuppadanam, abbhanumodanam, desanamayam, savanamayam, ditthujukammapunnakiriyavatthuti imani dasa punnakiriyavatthuni nama. Tattha danameva danamayam. Punnakiriya ca sa tesam tesam anisamsanam vatthu cati punnakiriyavatthu nama. Sesesupi eseva nayo. Tattha civaradisu catusu paccayesu rupadisu va chasu arammanesu annadisu va dasasu danavatthusu tam tam dentassa tesam tesam uppadanato patthaya pubbabhage, pariccagakale, paccha somanassacittena anussarane 2- cati tisu kalesu pavatta cetana danamayam punnakiriyavatthu nama. @Footnote: 1 Si. indatthakaranavasena 2 cha. anussaranakale

--------------------------------------------------------------------------------------------- page209.

Pancasilam va 1- atthasilam va 1- dasasilam va 1- samadiyantassa "pabbajissami"ti viharam gacchantassa pabbajantassa manoratham matthakam papetva "pabbajito vatamhi sadhu sadhu"ti avajjentassa 2- patimokkham samvarantassa civaradayo paccaye paccavekkhantassa apathagatesu rupadisu cakkhudvaradini samvarantassa ajivam sodhentassa ca pavatta cetana silamayam punnakiriyavatthu nama. Patisambhidayam 3- vuttena vipassanamaggena cakkhum aniccato dukkhato anattato bhaventassa sotam .pe. Manam rupe .pe. Dhamme cakkhuvinnanam .pe. Manovinnanam cakkhusamphassam .pe. Manosamphassam cakkhusamphassajam vedanam .pe. Manosamphassajam vedanam rupasannam .pe. Jaramaranam .pe. Aniccato dukkhato anattato bhaventassa pavatta cetana, atthatimsaya va arammanesu appanam appatta sabbapi cetana bhavanamayam punnakiriyavatthu nama. Mahallakam pana disva paccuggamanapattacivarapatiggahanaabhivadanamaggasampadanadivasena apacitisahagatam veditabbam. Vuddhataranam vattapativattakaranavasena 4- gamam pindaya pavittham bhikkhum disva pattam gahetva game bhikkham samadapetva upasamharanavasena "gaccha, bhikkhunam pattam ahara"ti sutva vegena gantva pattaharanadivasena ca kayaveyyavatikakale veyyavaccasahagatam veditabbam. Danam datva gandhadihi pujam katva "asukassa nama patti hotu"ti va "sabbasattanam hotu"ti va pattim dadato pattanuppadanam veditabbam. Kim panetam 5- pattim dadato punnakkhayo hotiti? na hoti. Yatha pana ekam dipam jaletva tato dipasahassam jalentassa pathamadipo khinoti na vattabbo, purimalokena pana saddhim pacchimaloko ekato hutva atimaha hoti, evameva pattim dadato parihani nama natthi, vuddhiyeva pana hotiti veditabbo. @Footnote: 1 cha.Ma. va-saddo na dissati 2 Ma. avajjantassa 3 khu. pati. 31/735/629 (sya) @4 cha.Ma. vattappatipattikaranavasena 5 cha.Ma. panevam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page210.

Parehi dinnaya pattiya va annaya va punnakiriyaya "sadhu sadhu"ti anumodanavasena abbhanumodanam veditabbam. Eko "evam mam `dhammakathiko'ti janissanti"ti icchaya thatva labhagaruko hutva deseti, tam na mahapphalam hoti. Eko attano pagunam dhammam apaccasimsamano vimuttayatanasisena paresam deseti, idam desanamayam punnakiriyavatthu nama. Eko sunanto "iti mam `saddho'ti janissanti"ti sunati, tam na mahapphalam. Eko "evam me mahapphalam bhavissati"ti hitapharanena muducittena dhammam sunati, idam savanamayam punnakiriyavatthu nama. Ditthim ujum karontassa ditthujukammapunnakiriyavatthu nama. Dighabhanaka panahu "ditthujukammam 1- sabbesam niyamalakkhanam. Yankinci punnam karontassa hi ditthiya ujukabhaveneva mahapphalam hoti"ti. Etesu pana punnakiriyavatthusu danamayam tava "danam dassami"ti cintentassa uppajjati, danam dadato uppajjati, "dinnamme"ti paccavekkhantassa uppajjati. Evam pubbacetanam muncanacetanam 2- aparacetananti tissopi cetana ekato katva danamayam punnakiriyavatthu nama hoti. Silamayampi "silam puressami"ti cintentassa uppajjati, silapuranakale uppajjati, "puritamme"ti paccavekkhantassa uppajjati. Ta sabbapi ekato katva silamayam punnakiriyavatthu nama hoti .pe. Ditthujukammampi "ditthim ujukam karissami"ti cintentassa uppajjati, ditthim ujukam karontassa uppajjati, "ditthi me ujuka kata"ti paccavekkhantassa uppajjati. Ta sabbapi ekato katva ditthujukammam punnakiriyavatthu nama hoti. Sutte pana tiniyeva punnakiriyavatthuni agatani. Tesu itaresampi sangaho veditabbo. Apacitiveyyavaccani hi silamaye sangaham gacchanti. Pattanuppadana- abbhanumodanani danamaye, desanasavanaditthujukammani bhavanamaye. Ye pana "ditthujukammam @Footnote: 1 cha. ditthijukammam, Ma. ditthijukatam 2 Ma. muncacetanam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page211.

Sabbesam niyamalakkhanan"ti vadanti, tesantam tisupi sangaham gacchati. Evametani sankhepato tini hutva vittharato dasa honti. Tesu "danam dassami"ti cintento atthannam kamavacarakusalacittanam annatareneva cinteti, dadamanopi tesamyeva annatarena deti, "danam me dinnan"ti paccavekkhantopi tesamyeva annatarena paccavekkhati. "silam puressami"ti cintentopi tesamyeva annatarena cinteti, silam purentopi tesamyeva annatarena pureti, "silamme puritan"ti paccavekkhantopi tesamyeva annatarena paccavekkhati. "bhavanam bhavessami"ti cintentopi tesamyeva annatarena cinteti, bhavanam 1- bhaventopi tesamyeva annatarena bhaveti, "bhavana me bhavita"ti paccavekkhantopi tesamyeva annatarena paccavekkhati. "jetthassa apacitikammam karissami"ti cintentopi tesamyeva annatarena cinteti, karontopi tesamyeva annatarena karoti, "katam me"ti paccavekkhantopi tesamyeva annatarena paccavekkhati. "kayaveyyavatikakammam karissami"ti cintentopi karontopi "katam me"ti paccavekkhantopi tesamyeva annatarena paccavekkhati. "pattim dassami"ti cintentopi dadantopi "dinna 2- me"ti paccavekkhantopi. "pattim va sesakusalam va anumodissami"ti cintentopi tesamyeva annatarena cinteti, anumodantopi tesamyeva annatarena anumodati, "anumoditamme"ti paccavekkhantopi tesamyeva annatarena paccavekkhati. "dhammam desessami"ti cintentopi tesamyeva annatarena cinteti, desentopi tesamyeva annatarena deseti, "desito me"ti paccavekkhantopi tesamyeva annatarena paccavekkhati. "dhammam sossami"ti cintentopi tesamyeva annatarena cinteti, sunantopi tesamyeva annatarena sunati. "sutamme"ti 3- paccavekkhantopi tesamyeva annatarena paccavekkhati, "ditthim ujukam karissami"ti cintentopi tesamyeva annatarena cinteti, ujukam karonto pana catunnam nanasampayuttanam annatarena karoti. "ditthi me ujuka kata"ti paccavekkhanto atthannam annatarena paccavekkhati. @Footnote: 1 cha.Ma. ayam patho na dissati 2 cha.Ma. dinnam 3 cha.Ma. "suto me"ti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page212.

Imasmim thane cattari anantani nama gahitani. Cattari hi anantani akaso ananto, cakkavalani anantani, sattanikayo ananto, buddhananam anantam. Akasassa hi puratthimadisaya va pacchimuttaradakkhinasu va "ettakani va yojanasatani ettakani va yojanasahassani"ti paricchedo natthi. Sinerumattampi ayokutam pathavim dvidha katva hettha khittam bhassetheva. 1- No patittham 2- labhetha. Evam akasam anantam nama. Cakkavalanampi satehi va sahassehi va satasahassehi 3- va paricchedo natthi. Sacepi hi akanitthabhavane nibbatta dalhathamadhanuggahassa 4- sallahukena sarena 5- tiriyam talacchayam atikkamanamattena kalena cakkavalasatasahassaatikkamanasamatthena javena samannagata cattaro mahabrahmano "cakkavalapariyantam passissama"ti tena javena dhaveyyum, cakkavalapariyantam adisvava parinibbayeyyum. Evam cakkavalani anantani nama. Ettakesu pana cakkavalesu udakatthakathalatthakasattanam pamanam natthi. Evam sattanikayo ananto nama. Tatopi buddhananam anantameva. Evam aparimanesu cakkavalesu aparimananam sattanam kamavacarasomanassasahagatanana- sampayuttaasankharikakusalacittani ekassa bahuni uppajjanti, bahunnampi bahuni uppajjanti. Tani sabbanipi kamavacaratthena somanassasahagatatthena nanasampayuttatthena asankharikatthena ekattam gacchanti, ekameva somanassasahagatam tihetukam asankharikam mahacittam hoti, tatha sasankharikam mahacittam .pe. Tatha upekkhasahagatam nanavippayuttam duhetukam sasankharikam cittanti evam sabbanipi aparimanesu cakkavalesu aparimananam sattanam uppajjamanani kamavacarakusalacittani sammasambuddho mahatulaya tulayamano viya tumbe pakkhipitva minamano viya sabbannutananena paricchinditva "atthevetani"ti sarikkhatthena attheva kotthase katva dassesi. @Footnote: 1 Ma. bhassateva 2 Ma. patitthitam 3 cha.Ma. ayam patho na dissati @4 cha. dalhadhammadhanuggahassa, sam.sa. 15/107/73, an. catukka. 21/45/53 @5 cha.Ma. lahukena sarena, Si.asanena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page213.

Puna imasmim thane chabbidhena punnayuhanam nama gahitam. Punnanhi atthi sayankaram, atthi parankaram, atthi sahatthikam, atthi anattikam, atthi sampajanakatam, atthi asampajanakatanti. Tattha attano dhammataya katam sayankaram nama. Param karontam disva katam parankaram nama. Sahatthena katam sahatthikam nama. Anapetva karitam anattikam nama. Kammanca phalanca saddahitva katam sampajanakatam nama. Kammampi phalampi ajanitva katam asampajanakatam nama. Tesu sayankaram karontopi imesam atthannam kusalacittanam annatareneva karoti, parankaram karontopi sahatthena karontopi anapetva karontopi imesam atthannam kusalacittanam annatareneva karoti, sampajanakaranam pana catuhi nanasampayuttehi hoti, asampajanakaranam catuhi nanavippayuttehi. Aparapi imasmim thane catasso dakkhinavisuddhiyo gahita paccayanam dhammikata, cetanamahattam, vatthusampatti, gunatirekatati. Tattha dhammena samena uppanna paccaya dhammika nama, saddahitva okappetva dadato pana cetanamahattam nama hoti, khinasavabhavo vatthusampatti nama, khinasavasseva nirodha vutthitabhavo gunatirekata nama. Imani cattari samodhanetva datum sakkontassa kamavacaram kusalam imasmimyeva attabhave vipakam deti punnakasetthikalavaliyasumanamalakaradinam 1- viya. Sankhepato panetam sabbampi kamavacarakusalacittam cittanti karitva cittavicittatthena 2- ekameva hoti. Vedanavasena somanassasahagatam upekkhasahagatanti duvidham hoti, nanavibhattidesanavasena catubbidham hoti, somanassasahagatam nanasampayuttam asankharikam mahacittam hi upekkhasahagatam nanasampayuttam asankharikam mahacittanca nanasampayuttatthena asankharikatthena ca ekameva hoti. Tatha nanasampayuttam sasankharikam nanavippayuttam asankharikam nanavippayuttam sasankharikancati. Evam nanavibhatti- desanavasena catubbidhe panetasmim asankharasasankharavibhajanato 3- cattari asankharikani, @Footnote: 1 cha...kakavaliYu..., Ma...kalavalliYu... 2 Ma. cittatthena 3 cha.Ma....vibhattito

--------------------------------------------------------------------------------------------- page214.

Cattari sasankharikaniti attheva kusalacittani honti. Tani yathavato natva bhagava sabbannu ganivaro munisettho acikkhati deseti pannapeti patthapeti vivarati vibhajati uttanikarotiti. Atthasaliniya dhammasangahatthakathaya kamavacarakusalaniddeso samatto. -------------


             The Pali Atthakatha in Roman Book 53 page 206-214. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=53&A=5171&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=53&A=5171&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=34&i=125              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=34&A=1144              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=34&A=719              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=34&A=719              Contents of The Tipitaka Volume 34 http://84000.org/tipitaka/read/?index_34

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]