ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๕๔ ภาษาบาลีอักษรไทย วิภงฺค.อ. (สมฺโมห.)

                           ๑๖. ญาณวิภงฺค
                       ๑. เอกกมาติกาทิวณฺณนา
     [๗๕๑] อิทานิ ตทนนฺตเร ญาณวิภงฺเค เอกวิเธน ญาณวตฺถูติอาทินา
นเยน ปฐมํ เอกวิธาทีหิ ทสวิธปริโยสาเนหิ ทสหิ ปริจฺเฉเทหิ มาติกํ ฐเปตฺวา
นิกฺขิตฺตปทานุกฺกเมน นิทฺเทโส กโต.
     ตตฺถ เอกวิเธนาติ เอกปฺปกาเรน เอกโกฏฺฐาเสน วา. ญาณวตฺถูติ เอตฺถ
ปน ญาณญฺจ ตํ วตฺถุ จ นานปฺปการานํ สมฺปตฺตีนนฺติ ญาณวตฺถุ, โอกาสฏฺเฐน
ญาณสฺส วตฺถูติปิ ญาณวตฺถุ. อิธ ปน ปุริเมเนวตฺเถน ญาณวตฺถุ เวทิตพฺพํ.
เตเนว เอกวิธปริจฺเฉทาวสาเน "ยาถาวกวตฺถุวิภาวนา ปญฺญา. เอวํ เอกวิเธน
ญาณวตฺถู"ติ วุตฺตํ. ปญฺจ วิญฺญาณาติ จกฺขุวิญฺญาณาทีนิ ปญฺจ. น เหตูติอาทีนิ
เหฏฺฐา ธมฺมสงฺคหฏฺฐกถายํ ๑- วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺพานิ. สงฺเขปโต ปเนตฺถ ยํ
วตฺตพฺพํ, ตํ นิทฺเทสวาเร อาวีภวิสฺสติ. ยถา เจตฺถ, เอวํ ทุกมาติกาทิปเทสุปิ
ยํ วตฺตพฺพํ, ตํ ตตฺเถว อาวีภวิสฺสติ. นิกฺเขปปริจฺเฉทมตฺตํ ปเนตฺถ เอวํ
เวทิตพฺพํ. เอตฺถ หิ "น เหตู อเหตุกา"ติอาทีหิ ตาว ธมฺมสงฺคหมาติกาวเสน, "อนิจฺจา
ชราภิภูตา"ติอาทีหิ อมาติกาวเสนาติ สงฺเขปโต ทุวิเธหิ, ปเภทโต อฏฺฐสตฺตติยา
ปเทหิ เอกกมาติกา นิกฺขิตฺตา.
     ทุกานุรูเปหิ ปน ปญฺจตึสาย ทุเกหิ ทุกมาติกา นิกฺขิตฺตา.
     ติกานุรูเปหิ "จินฺตามยา ปญฺญา"ติอาทีหิ จตูหิ พาหิรตฺติเกหิ, วิปากา
ปญฺญาติอาทีหิ อนิยมิตปญฺญาวเสน วุตฺเตหิ จุทฺทสหิ มาติกาติเกหิ, วิตกฺกตฺติเก
ปฐมปเทน นิยมิตปญฺญาวเสน วุตฺเตหิ เตรสหิ, ทุติยปเทน นิยมิตปญฺญาวเสน
วุตฺเตหิ สตฺตหิ, ตติยปเทน นิยมิตปญฺญาวเสน วุตฺเตหิ ทฺวาทสหิ, ปีติตฺติเก จ
ปฐมปเทน นิยมิตปญฺญาวเสน วุตฺเตหิ เตรสหิ, ตถา ทุติยปเทน, ตติยปเทน
นิยมิตปญฺญาวเสน วุตฺเตหิ ทฺวาทสหีติ อฏฺฐาสีติยา ติเกหิ ติกมาติกา นิกฺขิตฺตา.
@เชิงอรรถ:  สงฺคณี.อ. ๑/๑-๖/๙๔
     จตุกฺกมาติกา ปน กมฺมสฺสกตญฺญาณนฺติอาทีหิ เอกวีสติยา จตุกฺเกหิ.
ปญฺจกมาติกา ทฺวีหิ ปญฺจเกหิ. ฉกฺกมาติกา เอเกน ฉกฺเกน. สตฺตกมาติกา
"สตฺตสตฺตติ ญาณวตฺถูนี"ติ เอวํ สงฺเขปโต วุตฺเตหิ เอกาทสหิ สตฺตเกหิ.
อฏฺฐกมาติกา เอเกน อฏฺฐเกน. นวกมาติกา เอเกน นวเกน.
                        ๑๐. ทสกมาติกาวณฺณนา
     [๗๖๐] ทสกมาติกา "ทส ตถาคตสฺส ตถาคตพลานี"ติอาทินา เอเกเนว
ทสเกน นิกฺขิตฺตา. ตตฺถ ทสาติ คณนปริจฺเฉโท. ตถาคตสฺสาติ ยถา วิปสฺสีอาทโย
ปุพฺพกา อิสโย อาคตา, ตถา อาคตสฺส. ยถา จ เต คตา, ตถา คตสฺส.
ตถาคตพลานีติ อญฺเญหิ อสาธารณานิ ตถาคตสฺเสว พลานิ. ยถา วา ปุพฺพพุทฺธานํ
พลานิ ปุญฺญูปนิสฺสยสมฺปตฺติยา ๑- อาคตานิ, ตถา อาคตพลานีติปิ อตฺโถ. ตตฺถ
ทุวิธํ ตถาคตสฺส พลํ กายพลญฺจ ญาณพลญฺจ. เตสุ กายพลํ หตฺถิกุลานุสาเรเนว ๒-
เวทิตพฺพํ. วุตฺตเญฺหตํ โปราเณหิ:-
          "กาฬาวกญฺจ คงฺเคยฺยํ        ปณฺฑรํ ตมฺพปิงฺคลํ
           คนฺธํ มงฺคลเหมญฺจ          อุโปสถํ ฉทฺทนฺติเม ทสา"ติ
อิมานิ หิ ทส หตฺถิกุลานิ.
     ตตฺถ กาฬาวกนฺติ ปกติหตฺถิกุลํ ทฏฺฐพฺพํ. ยํ ทสนฺนํ ปุริสานํ กายพลํ,
ตํ เอกสฺส กาฬาวกสฺส หตฺถิโน พลํ. ๓- ยํ ทสนฺนํ กาฬาวกานํ พลํ, ตํ
เอกสฺส คงฺเคยฺยสฺส. ยํ ทสนฺนํ คงฺเคยฺยานํ พลํ, ๓- ตํ เอกสฺส ปณฺฑรสฺส. ยํ
ทสนฺนํ ปณฺฑรานํ, ตํ เอกสฺส ตมฺพสฺส. ยํ ทสนฺนํ ตมฺพานํ, ตํ เอกสฺส
ปิงฺคลสฺส. ยํ ทสนฺนํ ปิงฺคลานํ, ตํ เอกสฺส คนฺธหตฺถิโน. ยํ ทสนฺนํ
คนฺธหตฺถีนํ, ตํ เอกสฺส มงฺคลสฺส. ยํ ทสนฺนํ มงฺคลานํ, ตํ เอกสฺส เหมวตสฺส.
ยํ ทสนฺนํ เหมวตานํ, ตํ เอกสฺส อุโปสถสฺส. ยํ ทสนฺนํ อุโปสถานํ, ตํ เอกสฺส
ฉทฺทนฺตสฺส. ยํ ทสนฺนํ ฉทฺทนฺตานํ, ตํ เอกสฺส ตถาคตสฺส, นารายนสงฺขาตพลนฺติปิ ๔-
อิทเมว วุจฺจติ. ตเทตํ ปกติหตฺถีนํ คณนาย หตฺถิโกฏิสหสฺสานํ,
ปุริสคณนาย ทสนฺนํ ปุริสโกฏิสหสฺสานํ พลํ โหติ, อิทนฺตาว ตถาคตสฺส กายพลํ.
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. ปุญฺญุสฺสยสมฺปตฺติยา           ฉ.ม. หตฺถิกุลานุสาเรน
@ ฉ.ม. อยํ ปาโฐ น ทิสฺสติ          ม......สงฺฆาตพลนฺติปิ
     ญาณพลํ ปน อิธ ตาว ปาลิยํ อาคตเมว ทสพลญาณํ, "มหาสีหนาเท ๑- ทสพลญาณํ,
จตุเวสารชฺชญาณํ, อฏฺฐสุ ปริสาสุ อกมฺปนญาณํ, จตุโยนิปริจฺเฉทกญาณํ,
ปญฺจคติปริจฺเฉทกญาณํ, สํยุตฺตเก ๒- อาคตานิ เตสตฺตติ ญาณานิ, สตฺตสตฺตติ
ญาณานี"ติ เอวํ อญฺญานิปิ อเนกานิ ญาณสหสฺสานิ, เอตํ ญาณพลํ นาม.
อิธาปิ ญาณพลเมว อธิปฺเปตํ, ญาณญฺหิ อกมฺปิยฏฺเฐน อุปตฺถมฺภนฏฺเฐน จ
พลนฺติ วุตฺตํ.
     เยหิ พเลหิ สมนฺนาคโตติ เยหิ ทสหิ ญาณพเลหิ อุเปโต สมุเปโต.
อาสภณฺฐานนฺติ เสฏฺฐฏฺฐานํ อุตฺตมฏฺฐานํ, อาสภา วา ปุพฺพพุทฺธา, เตสํ
ฐานนฺติ อตฺโถ. อปิจ ควสตเชฏฺฐโก อุสโภ, ควสหสฺสเชฏฺฐโก วสโภ. วชสตเชฏฺฐโก
วา อุสโภ, วชสหสฺสเชฏฺฐโก วสโภ. สพฺพควเสฏฺโฐ สพฺพปริสฺสยสโห
เสโต ปาสาทิโก มหาภารวโห อสนิสตสทฺเทหิปิ อกมฺปนีโย นิสโภ. โส อิธ
อุสโภติ อธิปฺเปโต. อิทมฺปิ หิ ตสฺส ปริยายวจนํ. อุสภสฺส อิทนฺติ อาสภํ.
ฐานนฺติ จตูหิ ปาเทหิ ปฐวึ อุปฺปีเฬตฺวา อจลฏฺฐานํ. อิทํ ปน อาสภํ วิยาติ
อาสภํ. ยเถว หิ นิสภสงฺขาโต อุสโภ อุสภพเลน สมนฺนาคโต จตูหิ ปาเทหิ
ปฐวึ อุปฺปีเฬตฺวา อจลฏฺฐาเนน ติฏฺฐติ. เอวํ ตถาคโตปิ ทสหิ ตถาคตพเลหิ
สมนฺนาคโต จตูหิ เวสารชฺชปาเทหิ อฏฺฐปริสปฐวึ อุปฺปีเฬตฺวา สเทวเก โลเก
เกนจิ ปจฺจตฺถิเกน ปจฺจามิตฺเตน อกมฺปิโย อจลฏฺฐาเนน ติฏฺฐติ, เอวํ ติฏฺฐมาโน
จ ตํ อาสภณฺฐานํ ปฏิชานาติ อุปคจฺฉติ น ปจฺจกฺขาติ อตฺตนิ อาโรเปติ.
เตน วุตฺตํ "อาสภณฺฐานํ ปฏิชานาตี"ติ.
     ปริสาสูติ อฏฺฐสุ ปริสาสุ. สีหนาทํ นทตีติ เสฏฺฐนาทํ อภีตนาทํ นทติ,
สีหนาทสทิสํ วา นาทํ นทติ. อยมตฺโถ สีหนาทสุตฺเตน ทีเปตพฺโพ. ยถา วา
สีโห สหนโต จ หนนโต จ สีโหติ วุจฺจติ, เอวํ ตถาคโต โลกธมฺมานํ
สหนโต ปรปฺปวาทานญฺจ หนนโต สีโหติ วุจฺจติ. เอวํ วุตฺตสฺส สีหสฺส นาทํ
@เชิงอรรถ:  ม.มู. ๑๒/๑๔๖/๑๐๔        สํ.นิ. ๑๖/๓๔/๕๘
สีหนาทํ. ตตฺถ ยถา สีโห สีหพเลน สมนฺนาคโต สพฺพตฺถ วิสารโท วิคตโลมหํโส
สีหนาทํ นทติ, เอวํ ตถาคตสีโหปิ ตถาคตพเลหิ สมนฺนาคโต อฏฺฐสุ ปริสาสุ
วิสารโท วิคตโลมหํโส อิติ รูปนฺติอาทินา นเยน นานาวิธเทสนาวิลาสสมฺปนฺนํ
สีหนาทํ นทติ. เตน วุตฺตํ "ปริสาสุ สีหนาทํ นทตี"ติ.
     พฺรหฺมจกฺกํ ปวตฺเตตีติ เอตฺถ พฺรหฺมนฺติ เสฏฺฐํ อุตฺตมํ วิสุทฺธํ. จกฺกสทฺโท
จ ปนายํ:-
           สมฺปตฺติยํ ลกฺขเณ จ        รถงฺเค อิริยาปเถ
           ๑- ทาเน จ รตเน ธมฺเม   ขุรจกฺกาทีสุ จ ทิสฺสติ ๑-
           ธมฺมจกฺเก อิธ มโต        ตญฺจ เทฺวธา วิภาวเย.
     "จตฺตาริมานิ ภิกฺขเว จกฺกานิ เยหิ สมนฺนาคตานํ เทวมนุสฺสานนฺ"ติอาทีสุ ๒-
หิ อยํ สมฺปตฺติยํ ทิสฺสติ. "เหฏฺฐาปาทตเลสุ จกฺกานิ ชาตานี"ติ เอตฺถ ๓-
ลกฺขเณ. "จกฺกํว วหโต ปทนฺ"ติ เอตฺถ ๔- รถงฺเค. "จตุจกฺกํ นวทฺวารนฺ"ติ
เอตฺถ ๕- อิริยาปเถ. "ททํ ภุญฺช มา จ ปมาโท, จกฺกํ วตฺตย ๖- สพฺพปาณีนนฺ"ติ
เอตฺถ ๗- ทาเน. "ทิพฺพํ จกฺกรตนํ ปาตุรโหสี"ติ เอตฺถ ๘- รตนจกฺเก. "มยา
ปวตฺติตํ จกฺกนฺ"ติ เอตฺถ ๙- ธมฺมจกฺเก. "อิจฺฉาหตสฺส โปสสฺส, จกฺกํ ภมติ
มตฺถเก"ติ เอตฺถ ๑๐- ขุรจกฺเก. ๑๑- "ขุรปริยนฺเตน เจปิ จกฺเกนา"ติ เอตฺถ ๑๒-
ปหรณจกฺเก. "อสนิวิจกฺกนฺ"ติ เอตฺถ ๑๓- อสนิมณฺฑเล. อิธ ปนายํ ธมฺมจกฺเก
มโต.
     ตํ ปน ธมฺมจกฺกํ ทุวิธํ โหติ ปฏิเวธญาณญฺจ เทสนาญาณญฺจ. ตตฺถ
ปญฺญาปภาวิตํ อตฺตโน อริยผลาวหํ ปฏิเวธญาณํ, กรุณาปภาวิตํ สาวกานํ
@เชิงอรรถ: ๑-๑ ฉ.ม. ทาเน รตนธมฺมูร- จกฺกาทีสุ จ ทิสฺสติ          องฺ.จตุกฺก. ๒๑/๓๑/๓๗
@ ที.ม. ๑๐/๓๕/๑๕           ขุ.ธ. ๒๕/๑/๑๕       สํ.ส. ๑๕/๒๙/๑๘
@ ฉ.ม. ปวตฺตย, ก. วตฺตสฺสุ    ขุ.ชา. ๒๗/๑๑๑๐/๒๓๔ (สฺยา)
@ ที.ม. ๑๐/๒๔๓/๑๕๐         ขุ.สุ. ๒๕/๕๖๓/๔๔๘
@๑๐ ขุ.ชา. ๒๗/๑๐๔,๗๙๖/๓๔,๑๘๐ (สฺยา)            ๑๑ ฉ. อุรจกฺเก
@๑๒ ที.สี. ๙/๑๖๖/๕๒        ๑๓ ที.ปา. ๑๑/๖๑/๓๖, สํ.นิ. ๑๖/๑๖๒/๒๑๙
อริยผลาวหํ เทสนาญาณํ. ตตฺถ ปฏิเวธญาณํ อุปฺปชฺชมานํ อุปฺปนฺนนฺติ ทุวิธํ.
ตญฺหิ อภินิกฺขมนโต ยาว อรหตฺตมคฺคา อุปฺปชฺชมานํ, ผลกฺขเณ อุปฺปนฺนํ
นาม. ตุสิตภวนโต วา ยาว มหาโพธิปลฺลงฺเก อรหตฺตมคฺคา อุปฺปชฺชมานํ,
ผลกฺขเณ อุปฺปนฺนํ นาม. ทีปงฺกรพฺยากรณโต ปฏฺฐาย วา ยาว อรหตฺตมคฺคา
อุปฺปชฺชมานํ, ผลกฺขเณ อุปฺปนฺนํ นาม. เทสนาญาณมฺปิ ปวตฺตมานํ ปวตฺตนฺติ
ทุวิธํ. ตญฺหิ ยาว อญฺญาโกณฺฑญฺญสฺส ๑- โสตาปตฺติมคฺคา ปวตฺตมานํ, ผลกฺขเณ
ปวตฺตํ นาม. เตสุ ปฏิเวธญาณํ โลกุตฺตรํ, เทสนาญาณํ โลกิยํ. อุภยมฺปิ
ปเนตํ อญฺเญหิ อสาธารณํ, พุทฺธานํเยว โอรสญาณํ.
     อิทานิ เยหิ ทสหิ พเลหิ สมนฺนาคโต ตถาคโต อาสภณฺฐานํ ปฏิชานาติ,
ยานิ อาทิโตว "ทส ตถาคตสฺส ตถาคตพลานี"ติ นิกฺขิตฺตานิ, ตานิ วิตฺถารโต
ทสฺเสตุํ กตมานิ ทส อิธ ตถาคโต ฐานญฺจ ฐานโตติอาทิมาห. ตตฺถ ฐานญฺจ
ฐานโตติ การณญฺจ การณโต. การณญฺหิ ยสฺมา ตตฺถ ผลํ ติฏฺฐติ ตทายตฺตวุตฺติตาย
อุปฺปชฺชติ เจว ปวตฺตติ จ, ตสฺมา ฐานนฺติ วุจฺจติ. ตํ ภควา เย เย ธมฺมา
เยสํ เยสํ ธมฺมานํ เหตู ปจฺจยา อุปฺปาทาย, ตํ ตํ ฐานนฺติ จ เย เย ธมฺมา
เยสํ เยสํ ธมฺมานํ น เหตู น ปจฺจยา อุปฺปาทาย, ตํ ตํ อฏฺฐานนฺติ จ
ปชานนฺโต ฐานญฺจ ฐานโต อฏฺฐานญฺจ อฏฺฐานโต ยถาภูตํ ปชานาติ. ยมฺปีติ
เยน ญาเณน. อิทมฺปิ ตถาคตสฺสาติ อิทมฺปิ ฐานาฐานญาณํ ตถาคตสฺส ตถาคตพลํ
นาม โหตีติ อตฺโถ. เอวํ สพฺพปเทสุ โยชนา เวทิตพฺพา. (๑)
     กมฺมสมาทานานนฺติ สมาทิยิตฺวา กตานํ กุสลากุสลกมฺมานํ. กมฺมเมว วา
กมฺมสมาทานํ. ฐานโส เหตุโสติ ปจฺจยโต เจว เหตุโต จ. ตตฺถ คติอุปธิกาลปโยคา
วิปากสฺส ฐานํ, กมฺมํ เหตุ. (๒)
     สพฺพตฺถคามินินฺติ สพฺพคติคามินิญฺจ อคติคามินิญฺจ. ปฏิปทนฺติ มคฺคํ.
ยถาภูตํ ปชานาตีติ พหูสุปิ มนุสฺเสสุ เอกเมว ปาณํ ฆาเตนฺเตสุ อิมสฺส เจตนา
นิรยคามินี ภวิสฺสติ, อิมสฺส ติรจฺฉานโยนิคามินีติ อิมินา นเยน เอกวตฺถุสฺมิมฺปิ
กุสลากุสลเจตนาสงฺขาตานํ ปฏิปตฺตีนํ อวิปรีตโต สภาวํ ปชานาติ. (๓)
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. อญฺญาสิโกณฺฑญฺญสฺส
     อเนกธาตุนฺติ จกฺขุธาตุอาทีหิ กามธาตุอาทีหิ วา ธาตูหิ พหุธาตุํ.
นานาธาตุนฺติ ตาสํเยว ธาตูนํ วิลกฺขณตฺตา ๑- นานปฺปการธาตุํ. โลกนฺติ
ขนฺธายตนธาตุโลกํ. ยถาภูตํ ปชานาตีติ ตาสํ ตาสํ ธาตูนํ อวิปรีตโต สภาวํ
ปฏิวิชฺฌติ. (๔)
     นานาธิมุตฺติกตนฺติ หีนาทีหิ อธิมุตฺตีหิ นานาธิมุตฺติกภาวํ. (๕)
     ปรสตฺตานนฺติ ปธานสตฺตานํ. ปรปุคฺคลานนฺติ ตโต ปเรสํ หีนสตฺตานํ. เอกตฺถเมว
วา เอตํ ปททฺวยํ, เวเนยฺยวเสน ปน เทฺวธา วุตฺตํ. อินฺทฺริยปโรปริยตฺตนฺติ
สทฺธาทีนํ อินฺทฺริยานํ ปรภาวญฺจ อปรภาวญฺจ วุฑฺฒิญฺจ หานิญฺจาติ อตฺโถ. (๖)
     ฌานวิโมกฺขสมาธิสมาปตฺตีนนฺติ ปฐมาทีนํ จตุนฺนํ ฌานานํ "รูปารูปานิ ๒-
ปสฺสตี"ติอาทีนํ อฏฺฐนฺนํ วิโมกฺขานํ สวิตกฺกสวิจาราทีนํ ติณฺณํ สมาธีนํ
ปฐมชฺฌานสมาปตฺติอาทีนญฺจ นวนฺนํ อนุปุพฺพสมาปตฺตีนํ. สงฺกิเลสนฺติ
หานภาคิยธมฺมํ. โวทานนฺติ วิเสสภาคิยธมฺมํ. วุฏฺฐานนฺติ เยน การเณน ฌานาทีหิ
วุฏฺฐหนฺติ, ตํ การณํ. (๗)
     ปุพฺเพนิวาสานุสฺสตินฺติ ปุพฺเพ นิวุฏฺฐกฺขนฺธานุสฺสรณํ. (๘)
     จุตูปปาตนฺติ จุติญฺจ อุปปาตญฺจ. (๙)
     อาสวานํ ขยนฺติ กามาสวาทีนํ ขยสงฺขาตํ อาสวนิโรธํ นิพฺพานํ. (๑๐)
     อิมานีติ ยานิ เหฏฺฐา "ทส ตถาคตสฺส ตถาคตพลานี"ติ อโวจ, อิมานิ
ตานีติ อปฺปนํ กโรตีติ เอวเมตฺถ อนุปุพฺพปทวณฺณนํ ญตฺวา อิทานิ ยสฺมา
ตถาคโต ปฐมเมว ฐานาฐานญาเณน เวเนยฺยสตฺตานํ อาสวกฺขยาธิคมสฺส เจว
อนธิคมสฺส จ ฐานาฐานภูตํ กิเลสาวรณาภาวํ ปสฺสติ, โลกิยสมฺมาทิฏฺฐิฐานทสฺสนโต ๓-
นิยตมิจฺฉาทิฏฺฐิฐานาภาวทสฺสนโต จ. อถ เนสํ กมฺมวิปากญาเณน วิปากาวรณาภาวํ
ปสฺสติ, ติเหตุกปฏิสนฺธิทสฺสนโต. สพฺพตฺถคามินีปฏิปทาญาเณน กมฺมาวรณาภาวํ
ปสฺสติ, อนนฺตริยกมฺมาภาวทสฺสนโต. เอวํ อนาวรณานํ
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. วิลกฺขณตาย    ฉ.ม. รูปี รูปานิ       ม. โลกิยสมฺมาทิฏฺฐิฐิติทสฺสนโต
อเนกธาตุนานาธาตุญาเณน อนุกูลธมฺมเทสนตฺถํ จริยาวิเสสํ ปสฺสติ,
ธาตุเวมตฺตทสฺสนโต. อถ เตสํ นานาธิมุตฺติกตาญาเณน อธิมุตฺตึ ปสฺสติ, ปโยคํ
อนาทิยิตฺวาปิ อธิมุตฺติวเสน ธมฺมเทสนตฺถํ. อเถวํ ทิฏฺฐาธิมุตฺตีนํ ยถาสตฺติ
ยถาพลํ ธมฺมํ เทเสตุํ อินฺทฺริยปโรปริยตฺติญาเณน อินฺทฺริยปโรปริยตฺตึ ปสฺสติ,
สทฺธาทีนํ ติกฺขมุทุภาวทสฺสนโต. เอวํ ปริญฺญาตินฺทฺริยปโรปริยตฺตาปิ ปเนเต สเจ
ทูเร โหนฺติ, อถ ฌานาทิญาเณน ๑- ฌานาทีสุ วสีภูตตฺตา อิทฺธิวิเสเสน เต ๒- ขิปฺปํ
อุปคจฺฉติ. อุปคนฺตฺวา จ เนสํ ปุพฺเพนิวาสานุสฺสติญาเณน จ ปุพฺพชาติภาวํ ๓-
ทิพฺพจกฺขฺวานุภาวโต จ ปตฺตพฺเพน เจโตปริยญาเณน สมฺปตฺติจิตฺตวิเสสํ ปสฺสนฺโต
อาสวกฺขยญาณานุภาเวน อาสวกฺขยคามินิยา ปฏิปทาย วิคตสมฺโมหตฺตา อาสวกฺขยาย
ธมฺมํ เทเสติ. ตสฺมา อิมินา อนุกฺกเมน อิมานิ ทส พลานิ วุตฺตานีติ เวทิตพฺพานิ.
อยนฺตาว มาติกาย อตฺถวณฺณนา.


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๕๔ หน้า ๔๒๔-๔๓๐. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=54&A=10004&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=54&A=10004&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=35&i=795              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=35&A=10597              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=35&A=8445              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=35&A=8445              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๕ http://84000.org/tipitaka/read/?index_35

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]