ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 9 : PALI ROMAN Ma.A. (papa–ca.3)

page273.

Usabhavaranadinam viya suvannapadumakannikasadise kose ohitam paticchannam vatthaguyham assati kosohitavatthaguyho. Vatthaguyhanti vatthena guhitabbam angajatam vuccati. (10) Suvannavannoti jatihingulakena majjitva dipidathaya 1- ghamsitva gerukaparikammam katva thapitaghanasuvannarupakasadisoti attho. Etenassa ghanasiniddhasanhasariratam dassetva chavivannadassanattham kancanasannibhattacoti vuttam, purimassa va vevacanameva etam. (11) Rajojallanti rajo va malam va. Na upalimpatiti na laggati, padumapannato 2- udakabindu viya vivattati. Hatthadhovanapadadhovanadini pana utugahanatthaya ceva dayakanam punnaphalatthaya ca buddha karonti, vattasisenapi ca karontiyeva. Senasanam pavisantena hi bhikkhuna pade dhovitva pavisitabbanti vuttametam. 3- (12) Uddhaggalomoti avattapariyosane uddhaggani hutva mukhasobham olokayamanani 4- viya thitani lomani assati uddhaggalomo. (14) Brahmujugattoti brahma viya ujugatto, ujumeva uggatadighasariro. Yebhuyyena hi satta khandhe katiyam janusuti tisu thanesu namanti. Te katiyam namanta pacchato namanti, itaresu dvisu thanesu purato. Dighasarira paneke passavanka honti, eke mukham unnametva nakkhattani ganayanta viya caranti, eke appamamsalohita sulasadisa honti, pavedhamana gacchanti. Tathagato pana ujumeva uggantva dighappamano devanagare ussitasuvannatoranam viya hoti. (15) Sattussadoti dve hatthapitthiyo dve padapitthiyo dve amsakutani khandhoti imesu sattasu thanesu paripunnamamsussado assati sattussado. Annesam pana hatthapadapitthisu naharujala pannayanti, amsakutakhandhesu atthikotiyo, te manussapeta viya khayanti, na evam 5- tathagato. Tathagato pana sattasu @Footnote: 1 Ma. nisadaya 2 cha.Ma. padumapalasato 3 Si. vattametam @4 cha.Ma. ullokayamanani 5 cha.Ma. ayam saddo na dissati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page274.

Thanesu paripunnamamsussadatta niggulhanaharujalehi hatthapitthadihi vattetva thapitasuvannavannalingasadisena khandhena silarupakam viya cittakammarupakam viya ca khayati. (16) Sihassa pubbaddham viya kayo assati sihapubbaddhakayo. Sihassa hi puratthimakayova paripunno hoti, pacchimakayo aparipunno. Tathagatassa pana sihassa pubbaddhakayo sabbo kayo paripunno. So hi 1- sihasseva na tattha tattha vinatuggatadivasena 2- dussanthitavisanthito, dighayuttatthane pana digho, rassakisathulaanuvattitayuttatthanesu tathavidhova hoti. Vuttam hetam:- manapiye ca kho bhikkhave kammavipake paccupatthite yehi angehi dighehi sobhati, tani angani dighani santhahanti. Yehi angehi rassehi sobhati, tani angani rassani santhahanti. Yehi angehi thulehi sobhati, tani angani thulani santhahanti. Yehi angehi kisehi sobhati, tani angani kisani santhahanti. Yehi angehi vattehi sobhati, tani angani vattani santhahantiti. Iti nanacittena punnacittena cittito dasahi paramihi sajjito tathagatassa attabhavo, tassa loke sabbasippino va iddhimanto va patirupakampi katum na sakkonti. (17) Citantaramsoti antaramsam vuccati dvinnam kottanamantaram, tam citam paripunnamassati citantaramso. Annesam hi tam thanam ninnam hoti, dve pitthikotta patiyekkam pannayanti. Tathagatassa pana katito patthaya mamsapatalam yava khandha uggamma samussitasuvannaphalakam viya pitthim chadetva patitthitam. (18) Nigrodhaparimandaloti nigrodho viya parimandalo. Yatha pannasahatthataya va satahatthataya va samakkhandhasakho nigrodho dighatopi vittharatopi ekappamanova hoti, evam kayatopi byamatopi ekappamano. Yatha annesam kayo va digho @Footnote: 1 cha.Ma. sopi 2 cha.Ma. vinatunnatadivasena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page275.

Hoti byamo va, na evam visamappamanoti attho. Teneva "yavatakvassa kayo"tiadi vuttam. Tattha yavatako assati yavatakvassa. (19) Samavattakkhandhoti samavattitakkhandho. Yatha eke konca viya baka viya varaha viya ca dighagala vankagala puthulagala ca honti, kathanakale sirajalam pannayati, mando saro nikkhamati, na evam tassa. Tathagatassa pana suvattitasuvannalingasadiso khandho hoti, kathanakale sirajalam na pannayati, meghassa viya gajjato saro maha hoti. (20) Rasaggasaggiti ettha rasam gasantiti rasaggasa, rasaharaninametam adhivacanam, ta agga assati rasaggasaggi. Tathagatassa hi sattarasaharanisahassani uddhaggani hutva givayameva patimukkani. Tilaphalamattopi aharo jivhagge thapito sabbam kayam anupharati, teneva mahapadhanam padahantassa ekatanduladihipi kalayayusapasatenapi kayassa yapanam ahosi. Annesam pana tatha abhava na sakalakayam oja pharati. Tena te bahvabadha honti. Idam lakkhanam appabadhatasankhatassa nissandaphalassa vasena pakatam hoti. (21) Sihasseva hanu assati sihahanu. Tattha sihassa hetthimahanumeva paripunnam hoti, na uparimam. Tathagatassa pana sihassa hetthimam viya dvepi paripunnani dvadasiyam pakkhassa candasadisani honti. (22) Cattalisadantotiadisu uparimahanuke patitthita visati, hetthime visatiti cattalisa danta assati cattalisadanto. Annesam hi paripunnadantanampi dvattimsa danta honti, tathagatassa cattalisam. (23) Annesanca keci danta ucca keci nicati visama honti, tathagatassa pana samucchinnasankhapatalam 1- viya sama. (24) Annesam kumbhilanam viya danta virala honti, macchamamsadini khadantanam dantantaram purati tathagatassa pana kanakaphalakaya 2- samussapitavajirapanti viya avirala tulikaya dassitapariccheda viya danta honti. (25) @Footnote: 1 cha.Ma. ayapattachinnasankhapatalam 2 cha.Ma. kanakalataya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page276.

Susukkadathoti annesanca putidanta utthahanti, tena kaci datha kalapi vivannapi honti. Tathagato susukkadatho osadhitarakampi atikkamma virocamanaya pabhaya samannagatadatho, tena vuttam "susukkadatho"ti. (26) Pahutajivhoti annesam jivha thulapi hoti kisapi rassapi thaddhapi visamapi, tathagatassa pana mudu digha puthula vannasampanna hoti. So tam lakkhanam pariyesitum agatanam kankhavinodanattham mudukatta tam jivham kathinasucim viya vattetva ubho nasikasotani paramasati, dighatta ubho kannasotani paramasati, puthulatta kesantapariyosanam kevalampi nalatam paticchadeti. Evam tassa mududighaputhulabhavam pakasento kankham vinodeti. Evam tilakkhanasampannam jivham sandhaya "pahutajivho"ti vuttam. (27) Brahmassaroti anne chinnassarapi bhinnassarapi kakassarapi honti, tathagato pana mahabrahmuno sarasadisena sarena samannagato. Mahabrahmuno hi pittasemhehi apalibuddhatta saro visuddho hoti. Tathagatenapi katakammam vatthum sodheti, vatthussa suddhatta nabhito patthaya samutthahanto saro visuddho atthangasamannagatova samutthati. Karaviko viya bhanatiti karavikabhani, mattakaravikarutamanjughosoti attho. Tatridam karavikarudasaramanjutaya 1- :- karavikasakune kira madhurarasam ambapakkam mukhatundakena paharitva paggharitarasam sayitva pakkhena talam datva vikujamane catuppadadini mattani viya lalitum arabhanti. Gocarappasutapi catuppada mukhagatanipi tinani chaddetva tam saddam sunanti, valamigapi 2- khuddakamige anubandhamana ukkhittapadam anukkhipitvava titthanti, anubaddhamigapi maranabhayam hitvapi titthanti, akase pakkhandapakkhinopi pakkhe pasaretva titthanti, udake macchapi kannapatalam na appothenta 3- tam saddam sunamanava titthanti. Evam manjuruta karavika. @Footnote: 1 cha.Ma. karavikarutassa manjutaya 2 cha.Ma. pi-saddo na dissati 3 cha. apphotenta

--------------------------------------------------------------------------------------------- page277.

Asandhimittapi dhammasokassa devi "atthi nu kho bhante buddhasaddena sadiso kassaci saddo"ti samgham pucchi. Atthi karavikasakunassati. Kuhim bhante sakunati. Himavanteti. Sa rajanam aha "deva karavikasakunam datthukama"ti. Raja "imasmim panjare nisiditva karaviko agacchatu"ti suvannapanjaram vissajjesi. Panjaro gantva ekassa karavikassa purato atthasi. So "rajanaya agato panjaro, na sakka agantun"ti tattha nisidi. Panjaro agantva ranno puratova atthasi. Karavikam saddam karapetum na sakkonti. Atha raja "katham bhane ime saddam karonti"ti aha. Natake disva devati. Atha nam raja adasehi parikkhipapesi. So attanova chayam disva "nataka me agata"ti mannamano pakkhena talam datva manjussarena 1- manivamsam dhamamano viya viravi. Sakalanagare manussa matta viya lalimsu. Asandhimitta cintesi "imassa tava tiracchanassa evam madhuro saddo, kidiso nu kho sabbannutananasirippattassa bhagavato ahosi"ti pitim uppadetva tam pitim avijahitva sattahi janghasatehi saddhim sotapattiphale patitthasi. Evam madhuro karavikasaddo. Tato satabhagena sahassabhagena ca madhurataro tathagatassa saddo, loke pana karavikato annassa madhurasarassa abhavato "karavikabhani"ti vuttam. (28) Abhinilanettoti na sakalanilanettova, nilayuttatthane panassa ummapupphasadisena ativisuddhena nilavannena samannagatani akkhini honti. Pitayuttatthane kanikarapupphasadisena pitavannena, lohitayuttatthane bandhujivakapupphasadisena lohitavannena, setayuttatthane osadhitarakasadisena setavannena, kalayuttatthane addaritthakasadisena kalavannena samannagatani suvannavimane ugghatitamanisihapanjarasadisani khayanti. (29) Gopakhumoti ettha pakhumanti sakalam cakkhubhandam adhippetam. Tam kalavacchakassa bahaladhatukam hoti, rattavacchakassa vippasannam, tammuhuttajatarattavacchasadisacakkhubhandoti attho. Annesam hi akkhibhanda aparipunna honti, hatthimusikakakadina @Footnote: 1 Ma. mandassarena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page278.

Akkhisadisehi viniggatehi gambhirehipi akkhihi samannagata honti. Tathagatassa pana dhovitva majjitva thapitamanigulika viya mudusiniddhanilasukhumapakhumacitani akkhini. (30) Unnati unnaloma. Bhamukantareti dvinnam bhamukanam vemajjhe nasikamatthakeyeva jata. 1- Uggantva pana nalatamajjhe jata. Odatati parisuddha osadhitarakavanna. Muduti sappimande osadetva thapitasatavaravihatakappasapatalasadisa. Tulasannibhati simbalitulalatatulasamana, ayamassa odatataya upama. Sa panesa kotiyam gahetva akaddhiyamana upaddhabahuppamana hoti, vissattha dakkhinavattavasena avattitva uddhagga hutva santitthati, suvannaphalakamajjhe thapitarajatabubbulaka 2- viya suvannaghatato nikkhamamana khiradhara viya arunappabharanjite gaganatale osadhitaraka viya ca atimanoharaya siriya virocati. (31) Unhisasisoti idam paripunnanalatatanceva paripunnasisatancati dve atthavase paticca vuttam. Tathagatassa hi dakkhinakannaculikato patthaya mamsapatalam utthahitva sakalanalatam chadayamanam purayamanam gantva vamakannaculikaya patitthitam, ranno baddhaunhisapatto viya virocati. Pacchimabhavikabodhisattanam kira imam lakkhanam viditva rajunam unhisapattam akamsu, ayam tava eko attho. Anne pana jana aparipunnasisa honti, keci kappasisa, keci phalasisa, keci atthisisa, keci tumbasisa, keci pabbharasisa. Tathagatassa pana araggena vattetva thapitam viya suparipunnam udakababbulakasadisam 3- sisam hoti. Tattha purimanayena unhisavethitasiso viyati unhisasiso. Dutiyanayena unhisam viya sabbattha parimandalasisoti unhisasiso. (32) Imani pana mahapurisalakkhanani kammam kammasarikkhakam lakkhanam lakkhananisamsanti ime cattaro kotthase ekekasmim lakkhane dassetva kathitani sukathitani honti. Tasma bhagavata lakkhanasutte 4- vuttani imani kammadini dassetva kathetabbani. Suttavasena vinicchitum asakkontena sumangalavilasiniya dighanikayatthakathaya tasseva suttassa vannanayam vuttanayeneva 5- gahetabbani. @Footnote: 1 Si. jatati 2 cha.Ma. thapitarajatapupphulaka 3 cha.Ma. udakapupphulakasadisam @4 di.pa. 11/198/122, su.vi. 3/199/107 5 cha.Ma. vannanaya vuttanayena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page279.

Imehi kho bho so bhavam gotamoti bho acariya imehi dvattimsamahapurisalakkhanehi so bhavam gotamo samannagato devanagare samussitaratanavicittam suvannatoranam viya yojanasatubbedho sabbaphaliphullo 1- paricchattako viya selantaramhi supupphitasalarukkho viya taraganapatimanditagaganatalamiva ca attano sirivibhavena lokam alokam kurumano viya caratiti imamatthampi dipetva kiriyacaram acikkhitum gacchanto kho panatiadimaha. [387] Dakkhinenati buddhanam 2- hi thatva va nisiditva va nipajjitva va gamanam abhiniharantanam dakkhinapadova purato hoti. Satatapatihariyam kiretam. Natidure padam uddharatiti tam dakkhinapadam na atidure 3- thapessamiti uddharati. Atiduranhi abhihariyamane dakkhinapade 4- vamapado akaddhiyamano gaccheyya, dakkhinapadopi duram gantum na sakkuneyya, asanneyeva patitthaheyya, evam sati padavicchedo nama hoti. Dakkhinapade pana pamaneneva uddhate vamapadopi pamaneneva uddhariyati, pamanena uddhato patitthahantopi pamaneneva patitthati. Evam 5- pamanena tathagatassa dakkhinapadakiccam vamapadena niyamitam, vamapadakiccam dakkhinapadena niyamitanti veditabbam. Natisighanti divaviharabhattatthaya gacchanto bhikkhu viya na atisigham gacchati, natisanikanti yatha pacchato agacchanto okasam na labhati, evam na atisanikam gacchati. Adduvena adduvanti jannukena jannukam, na satthim unnametiti gambhire udake gacchanto viya na urum unnameti. Na onametiti rukkhasakhachedanadandankusapado viya na pacchato osakkapeti. Na sannametiti obaddhanabaddhatthanehi 6- padam kottento viya na thaddham karoti. Na vinametiti yantarupakam kilapento viya na ito cito ca caleti. Adharakayovati 7- hetthimakayova injati, uparimakayo navaya thapitasuvannapatima viya niccalo hoti. Dure thatva olokento hi buddhanam thitabhavam va gamanabhavam va na janati. Kayabalenati @Footnote: 1 cha.Ma. sababapaliphulalo 2 Si. buddhadinam 3 Ma. avidure @4 cha.Ma. dakakhinapadena 5 Ma. evam gamanena, cha. evamanena @6 Si. ovatatatthanehi, ka. ovadadhattatathanehi 7 ka. araddhakayova....

--------------------------------------------------------------------------------------------- page280.

Baha khipanto sarirato sedehi muccantehi na kayabalena gacchati. Sabbakayenevati givam aparivattetva rahulovade vuttanagapalokitavaseneva apaloketi. Na uddhantiadisu nakkhattani gananto viya na uddham ulloketi, nattham kakanikam va masakam va pariyesanto viya na adho oloketi, na hatthiassadayo passanto viya ito cito ca vikkhepamano gacchati. Yugamattanti navavidatthimatte cakkhuni thapetva gacchanto yugamattam pekkhati nama, bhagavapi yuge yutto sudantaajaniyo viya ettakam passanto gacchati. Tato cassa uttarinti 1- yugamattato param na passatiti na vattabbo. Na hi kuttam va kavatam va gaccho va lata va avaritum sakkoti, athakhvassa anavaranananassa anekani cakkavalasahassani ekangananeva honti. Antaragharanti hettha mahasakuludayisutte indakhilato patthaya antaragharam, idha gharaummarato patthaya veditabbam. Na kayantiadi pakatiiriyapatheneva pavisatiti dassanattham vuttam. Daliddamanussanam nicagharakam pavisantepi hi tathagate chadanam va uggacchati, pathavi va ogacchati, bhagava pana pakatigamaneneva gacchati. Natidureti atidure parivattantena hi ekam dve padavare pitthibhagena gantva nisiditabbam hoti. Naccasanneti accasanne parivattantena ekam dve padavare purato gantva nisiditabbam hoti. Tasma yasmim padavare thitena purato va pacchato va agantva nisiditabbam hoti, tattha parivattati. Paninati kativatabadhiko viya na asanam hatthehi gahetva nisidati. Pakkhipatiti yo kinci kammam katva kilanto thitakova patati, yopi orimam angam nissaya nisinno ghamsanto yava parimanga gacchati, parimangam va nissaya nisinno tatheva yava orimanga agacchati, sabbo so 2- asane kayam pakkhipati nama. Bhagava pana evam akatva asanassa majjhe olambakam varento viya tulapicum thapento viya sanikam nisidati. Hatthakukkuccanti pattamukhavattiyam udakabinduthapanam makkhikavijaniya ca pannacchedanaphalanadi hatthena asannatakaranam. Padakukkuccanti padena bhumighamsanadi asannatakaranam. @Footnote: 1 cha.Ma. uttariti 2 Ma. so sabbaso

--------------------------------------------------------------------------------------------- page281.

Na chambhatiti na bhayati. Na kampatiti na osidati. Na vedhatiti na calati. Na paritassatiti bhayaparitassanayapi tanhaparitassanayapi na paritassati. Ekacco hi dhammakathadinam atthaya agantva manussesu vanditva thitesu "sakkhissami nu kho tesam cittam ganhanto dhammam va kathetum, panham va pucchito vissajjetum, bhattanumodanam va katun"ti bhayaparitassanaya paritassati. Ekacco "manapa nu kho me yagu agacchissati, manapam antarakhajjakan"ti va tanhaparitassanaya paritassati. Tadubhayampi tassa natthiti na paritassati. Vivekavatto viveke nibbane avattamanaso hutva. Vivekavattotipi patho, vivekavattayutto hutvati attho. Vivekavattam nama katabhattakiccassa bhikkhuno divavihare samathavipassanavasena mulakammatthanam gahetva pallankam abhujitva nisidanam. Evam nisinnassa hi iriyapatho upasanto hoti. Na pattam unnametitiadisu ekacco pattamukhavattiya udakadanam aharanto viya 1- pattam unnameti, eko padapitthiyam thapento viya onameti, eko baddham katva ganhati, eko ito cito ca phandapeti, evam akatva ubhohi hatthehi gahetva isakam nametva udakam patigganhatiti attho. Na samparivattakanti parivattetva pathamameva pattapitthim na dhovati. Natidureti yatha nisinnasanato dure patati, na evam chaddeti. Naccasanneti padamuleyeva na chaddeti. Vicchaddayamanoti vikiranto, yatha patiggahako 2- temati, 3- na evam chaddeti. Natithokanti yatha ekacco papiccho appicchatam dassento mutthimattameva ganhati, na evam. Atibahunti yapanamattato atirekam. Byanjanamattayati byanjanassa matta nama odanato catuttho bhago. Ekacco hi bhatte manape bhattam bahum ganhati, byanjane manape byanjanam bahum. Sattha pana 4- tatha na ganhati. Na ca byanjanenati amanapam hi byanjanam thapetva bhattameva @Footnote: 1 Si. udaram aharanto viya 2 Ma., ka. pariggahetva gahako @3 Si. temeti ka. dhovati 4 ka. pana-saddo na dissati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page282.

Bhunjanto bhattam va thapetva byanjanameva khadanto byanjanena alopam atinameti nama. Sattha ekantarikam 1- byanjanam ganhati, bhattampi byanjanampi ekatova nitthanti. 2- Dvattikkhattunti tathagatassa hi puthujivhaya dantanam upanitabhojanam dvattikkhattum dantehi phutthamattameva sanhakaraniyam pitthivilepanam viya hoti, tasma evamaha. Na mukhe asitthati pokkharapatte patitaudakabindu viya vinivattitvapi paragalameva yati, tasma avasittha na hoti. Rasapatisamvediti madhuratittakatakadirasam janati. Buddhanam hi antamaso paniyepi dibboja pakkhittava hoti, tena nesam sabbattheva raso pakato hoti, rasagedho pana natthi. Atthangasamannagatanti "neva davaya"ti vuttehi atthahi angehi samannagatam. Visuddhimagge panassa vinicchayo agatoti sabbasavasutte 3- vuttametam. Hatthesu dhotesuti sattha kim karoti? pathamam pattassa gahanatthanam dhovati. Tattha pattam gahetva sukhumajalahattham pesetva dve vare sancareti. Ettavata pokkharapatte patitaudakam viya vinivattitva 4- gacchati. Na ca anatthikoti yatha ekacco pattam adharake thapetva patte udakam na punchati, raje patante ajjhupekkhati, na evam karoti. Na ca ativelanurakkhiti yatha ekacco pamanatikkantam arakkham thapeti, bhunjitva va patte udakam punchitva civarabhogantaram pavesetva pattam udarena akkamitva 5- ganhati, na evam karoti. Na ca anumodanassati yo hi bhuttamattova darakesu bhattatthaya rodantesu chatajjhattesu manussesu bhunjitva anagatesveva anumodanam arabhati, tato sabbakammani chaddetva ekacce agacchanti, ekacce anagatava honti, ayam kalam atinameti. Yopi manussesu agantva anumodanatthaya vanditva nisinnesu anumodanam akatvava "katham tissa, katham phussa, katham sumana, katham tisse, katham phusse, katham sumane kaccittha aroga, sassam sampannan"tiadim patiyekkam @Footnote: 1 Ma. na ekantarikam 2 Si. titthanti, ka. patitthapeti @3 Ma.mu. 12/14/10 @4 Si. vinivattitva 5 ka. atikkamitva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page283.

Katham samutthapeti, ayam anumodanassa kalam atinameti, manussanam pana okasam natva ayacitakale kathento natinameti nama, sattha tatha karoti. Na tam bhattanti kim bhattam nametam uttandulam atikilinnantiadini vatva na garahati. Na annam bhattanti svatanaya va punadivasaya va bhattam uppadessamiti hi anumodanam karonto annam bhattam patikankhati. Yo va "yava matugamanam bhattam paccati, 1- tava anumodanam karissami, atha me anumodanavasane attano pakkabhattatopi thokam dassanti"ti anumodanam vaddheti, ayampi patikankhati nama. Sattha na evam karoti. Na ca muncitukamoti ekacco hi patisammuncitva gacchati, vegena anubandhitabbo hoti. Sattha pana na evam gacchati, parisaya majjhe thitova gacchati. Accukkatthanti yo hi yava hanukatthito ukkhipitva parupati, tassa accukkattham nama hoti. Yo yava gopphaka otaretvava parupati, tassa accukkattham hoti. Yopi ubhato ukkhipitva udaram vivaritva yati, tassapi accukkattham hoti. Yo ekamsam katva thanam vivaritva yati, tassapi accukkattham. Sattha tam sabbam na karoti. Allinanti yatha annesam sedena tintam alliyati, na evam satthu. Apakatthanti khalisatako viya kayato muccitvapi na titthati. Vatoti verambhavatopi utthahitva caletum na sakkoti. Padamandananuyoganti itthakaya ghamsanadihi padasobhanuyogam. Pakkhaletvati padeneva padam dhovitva. So neva attabyabadhayatiadini na pubbenivasacetopariyanananam atthitaya vadati, iriyapathasantatam pana disva anumanena vadati. Dhammanti pariyattidhammam. Na ussadetiti kim maharatthika kim mahakutumbikatiadini vatva gehassitavasena na ussadeti. Na apasadetiti "kim upasaka katham te viharamaggo nato, kim bhayena nagacchasi. Na hi bhikkhu kinci acchinditva ganhati ma bhayi"ti va "kim tuyham evam macchariyassa jivitam nama"ti va adini vatva gehassitavasena na apasadeti. @Footnote: 1 Si. pacati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page284.

Vissatthoti siniddho 1- apalibuddho. Vinneyyoti vinnapaniyo pakato, vissatthatayeva cesa vinneyyo hoti. Manjuti madhuro. Savaniyoti sotasukho, madhuratayeva cesa savaniyo hoti. Binduti sampindito. Avisariti avisato bindutayeva cesa avisari hoti. Gambhiroti gambhirasamutthito. Ninnaditi ninnadava, gambhiratayeva cesa ninnadi hoti. Yathaparisanti cakkavalapariyantampi ekabaddhaparisam vinnapeti. Bahiddhati angulimattampi 2- parisato bahi na gacchati. Kasma? so evarupe madhurassaro akarana ma nassiti. Iti bhagavato ghoso Parisaya matthakeneva carati. Avalokayamanati sirasmim anjalim thapetva bhagavantam olokentova paccosakkitva dassanavijahanatthane vanditva gacchanti. Avijahitattati yo hi katham sutva vutthito annam ditthasutadikam katham kathento gacchati, esa sabhavena vijahati nama. Yo pana sutadhammakatha vannam kathentova gacchati, ayam na vijahati nama, evam avijhantabhavena pakkamanti. Gacchantanti rajjuyantavasena ratanasatubbedham suvannagghikam viya gacchantam. Addasama thitanti samussitakancanapabbatam viya thitam addasama. Tato ca bhiyyoti vittharetva gune kathetum asakkonto avasese gune sankhipitva kalapam viya suttakabaddham viya ca katva vissajjento evamaha. Ayam hettha 3- adhippayo:- maya hi kathitagunehi akathitava bahutaRa. Mahapathavimahasamuddadayo viya tassa bhoto ananta appameyya guna akasamiva vittharitati. [390] Appatisamviditoti avinnataagamano. Pabbajite upasankamantena hi civarakammadisamaye 4- va ekam nivasetva sariraubbhanjanasamaye 5- va upasankamitva tatova patinivattitabbam hoti, patisantharamattampi na jayati. Puretaram pana okase karite divatthanam sammajjitva civaram parupitva bhikkhu vivitte thane nisidati, @Footnote: 1 Si. asandittho, ka. asamsattho 2 Si. angulimattampi addhangulimattampi @3 cha.Ma. ayamettha 4 cha.Ma. sasirabhanjanasamaye @5 cha.Ma. civaraparikammadisamaye

--------------------------------------------------------------------------------------------- page285.

Tam agantva passanta dassanenapi pasidanti, patisantharo jayati, panhabyakaranam va dhammakatha va labbhati. Tasma pandita okasam karenti. So ca nesam annataro, tenassa etadahosi. Jinno vuddhoti attano uggatabhavam akathetva kasma evamaha? buddha nama anudayasampanna honti, mahallakabhavam natva sigham okasam karissatiti evamaha. [391] Oramiya 1- okasamakasiti vegena utthaya dvidha bhijjitva okasamakasi. Ye meti ye maya. Narisamanasavhayati narisamananamam itthilingam, tena avhatabbati narisamanasavhaya, itthilingena vattabbati voharakusalataya evam vadati. Pahutajivhoti puthulajivho. Ninnamayetanti nihara etam. [393] Kevaliti sakalagunasampanno. [394] Paccabhasiti ekappaharena pucchite attha panhe byakaronto patiabhasi. Yo vediti yo vidati 2- janati, tassa pubbenivaso pakato. Saggapayanca passatiti dibbacakkhunanam kathitam. Jatikkhayam pattoti arahattam patto. Abhinna vositoti tam arahattam abhijanitva vosito vosanappatto. Muniti arahattananamoneyyena samannagato. Visuddhanti pandaram. Muttam ragehiti kilesaragehi muttam. Pahinajatimaranoti jatikkhayappattatta pahinajatiko, jatippahaneneva pahinamarano. Brahmacariyassa kevaliti yam brahmacariyassa kevali sakalabhavo, tena samannagato, sakalacatumaggabrahmacariyavasoti attho. Paragu sabbadhammananti sabbesam lokiyalokuttaradhamamanam abhinnaya param gato, sabbadhamme abhijanitva thitoti attho. Paraguti va ettavata parinnaparagu pancannam khandhanam, pahanaparagu sabbakilesanam, bhavanaparagu catunnam magganam, sacchikiriyaparagu nirodhassa, samapattiparagu sabbasamapattinanti ayamattho vutto. Puna sabbadhammananti @Footnote: 1 ka. oramattha 2 ka. vedeti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page286.

Imina abhinnaparagu vuttoti. Buddho tadi pavuccatiti tadiso chahi akarehi param gato sabbakarena catunnam saccanam buddhatta buddhatta buddhoti pavuccatiti. Kim pana ettavata sabbe panha vissajjita hontiti. Ama vissajjita. Cittam visuddham janati, muttam ragehiti imina tava bahitapapatta brahmanoti pathamapanho vissajjito hoti. Paraguti imina vedahei 1- gatatta vedaguti dutiyapanho vissajjito hoti. Pubbenivasantiadihi imasam tissannam vijjanam atthitaya tevijjoti tatiyapanho vissajjito hoti. Muttam ragehi sabbasoti iminava 2- nissatatta papadhammanam sotthiyoti catutthapanho vissajjito hoti. Jatikkhayam pattoti imina pana arahattasseva vuttatta pancamapanho vissajjito hoti. Vositoti ca brahmacariyassa kevaliti ca imehi chatthapanho vissajjito hoti. Abhinnavosito muniti imina sattamapanho vissajjito hoti. Paragu sabbadhammanam, buddho tadi pavuccatiti imina atthamapanho vissajjito hoti. [395] Danakathantiadini hettha sutte vittharitaneva. Paccapaditi patipajji. Dhammassanudhammanti imasmim sutte dhammo nama arahattamaggo, anudhammo nama hetthima tayo magga tini ca samannaphalani, tani patipatiya patilabhatiti attho. Neva mam dhammadhikaranam vihesesiti mam ca dhammakarana na kilamesi, na punappunam kathapesiti vuttam hoti. Sesam sabbattha uttanameva. Tattha parinibbayiti pana padena desanaya arahatteneva kutam gahitanti. Papancasudaniya majjhimanikayatthakathaya brahmayusuttavannana nitthita. -------------- @Footnote: 1 ka. vedanam 2 Si. imina ca


             The Pali Atthakatha in Roman Book 9 page 273-286. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=9&A=6873&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=9&A=6873&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=13&i=584              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=13&A=9195              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=13&A=10804              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=13&A=10804              Contents of The Tipitaka Volume 13 http://84000.org/tipitaka/read/?index_13

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]