พระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๘ ภาษาบาลี อักษรไทย
 พระสุตตันตปิฎกเล่มที่ ๒๐ สุตฺต. ขุ. ชาตกํ (๒): ปญฺญาส-มหานิปาตชาตกํ

                                          ๖ ภูริทตฺตชาตกํ
     [๖๘๗]        ยงฺกิญฺจิ รตนมตฺถิ                   ธตรฏฺฐนิเวสเน
                       สพฺพานิ เต อุปยนฺตุ               ธีตรํ เทหิ ราชิโน ฯ
     [๖๘๘]        น โน วิวาโห นาเคหิ                กตปุพฺโพ กุทาจนํ
                       ตํ วิวาหํ อสํยุตฺตํ                       กถํ อเมฺห กโรมเส ฯ
     [๖๘๙]        |๖๘๙.๑|   ชีวิตํ นูน เต จตฺตํ       รฏฺฐํ วา มนุชาธิป
                       น หิ นาเค กุปฺปิตมฺหิ  จิรํ ชีวนฺติ ตาทิสา ฯ
                       |๖๘๙.๒|   โย ตฺวํ เทว มนุสฺโสสิ     อิทฺธิมนฺตํ อนิทฺธิมา
                       วรุณสฺส นิยํ ปุตฺตํ        ยามุนํ อติมญฺญสิ ฯ
     [๖๙๐]        |๖๙๐.๑|   นาติมญฺญามิ ราชานํ   ธตรฏฺฐํ ยสสฺสินํ
                       ธตรฏฺโฐ หิ นาคานํ      พหูนมปิ อิสฺสโร ฯ
                       |๖๙๐.๒|   อหิ มหานุภาโวปิ         น เม ธีตรมารโห
                       ขตฺติโย จ วิเทหานํ       อภิชาตา สมุทฺทชา ฯ
     [๖๙๑]        กมฺพลสฺสตรา อุฏฺเฐนฺตุ           สพฺเพ นาเค นิเวทย
                       พาราณสึ ปวชฺชนฺตุ                 มา จ กญฺจิ ๒- วิเหฐยุํ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. อวตฺตถาติ ฯ       ๒ สี. ยุ. กิญฺจิ ฯ
     [๖๙๒]        |๖๙๒.๑|   นิเวสเนสุ โสพฺเภสุ     รถิยา จจฺจเรสุ จ
                       รุกฺขคฺเคสุ จ ลมฺพนฺตุ  วิตตา โตรเณสุ จ ฯ
                       |๖๙๒.๒|   อหมฺปิ สพฺพเสเตน       มหตา สุมหํ ปุรํ
                       ปริกฺขิปิสฺสํ โภเคหิ        กาสีนํ ชนยํ ภยํ ฯ
     [๖๙๓]        |๖๙๓.๑|   ตสฺส ตํ วจนํ สุตฺวา     อุรคาเนกวณฺณิโน
                       พาราณสึ ปวชฺชึสุ              น จ กญฺจิ วิเหฐยุํ ฯ
                       |๖๙๓.๒|   นิเวสเนสุ โสพฺเภสุ            รถิยา จจฺจเรสุ จ
                       รุกฺขคฺเคสุ จ ลมฺพึสุ           วิตตา โตรเณสุ จ ฯ
                       |๖๙๓.๓|   เอเต ทิสฺวาน ลมฺพนฺเต     ปูถู กนฺทึสุ นาริโย
                       นาเค โสณฺฑิกเต ทิสฺวา     ปสฺสสนฺเต มหุํ มหุํ ๑- ฯ
                       |๖๙๓.๔|   พาราณสี สพฺยาธิตา ๒-   อาตุรา สมปชฺชถ
                       พาหา ปคฺคยฺห ปกฺกนฺทุํ    ธีตรํ เทหิ ราชิโน ฯ
     [๖๙๔]        |๖๙๔.๑|   ปุปฺผาภิหารสฺส วนสฺส มชฺเฌ
                       โก โลหิตกฺโข วิหตนฺตรํโส ๓-
                       กา กมฺพุกายูรธรา สุวตฺถา
                       ติฏฺฐนฺติ นาริโย ทส วนฺทมานา ฯ
                       |๖๙๔.๒|   โก ตฺวํ พฺรหาพาหุ วนสฺส มชฺเฌ
                       วิโรจสิ ฆตสิตฺโต ว อคฺคิ
                       มเหสกฺโข อญฺญตโรสิ ยกฺโข
                       อุทาหุ นาโคสิ มหานุภาโว ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. มุหุํ มุหุํ ฯ       ๒ ม. ปพฺยธิตา ฯ     ๓ ม. วิตตนฺตรํโส ฯ
     [๖๙๕]        |๖๙๕.๑|   นาโคหมสฺมิ อิทฺธิมา เตชสี ๑- ทุรติกฺกโม
                       ฑํเสยฺยํ เตชสา กุทฺโธ   ผีตํ ชนปทํ อปิ ฯ
                       |๖๙๕.๒|   สมุทฺทชา หิ เม มาตา  ธตรฏฺโฐ จ เม ปิตา
                       สุทสฺสนกนิฏฺโฐสฺมิ      ภูริทตฺโตติ มํ วิทู ฯ
     [๖๙๖]        |๖๙๖.๑|   ยํ คมฺภีรํ สทาวฏฺฏํ    รหทํ เภสฺมํ ๒- เปกฺขสิ
                       เอโส ทิโพฺย มมาวาโส อเนกสตโปริโส ฯ
                       |๖๙๖.๒|   มยูรโกญฺจาภิรุทํ       นีโลทํ วนมชฺฌโต
                       ยมุนํ ปวิส มา ภีโต    เขมํ วตฺตวตึ ๓- สิวํ ฯ
     [๖๙๗]        ตตฺถ ปตฺโต สานุจโร                สห ปุตฺเตน พฺราหฺมณ
                       ปูชิโต มยฺหํ กาเมหิ                  สุขํ พฺราหฺมณ วจฺฉสิ ฯ
     [๖๙๘]        |๖๙๘.๑|   สมา สมนฺตปริโต      ปหุตตครา ๔- มหี
                       อินฺทโคปกสญฺฉนฺนา   โสภติ หริตุตฺตมา ฯ
                       |๖๙๘.๒|   รมฺมานิ วนเจตฺยานิ         รมฺมา หํสุปกูชิตา
                       โอปุปฺผปทุมา ติฏฺฐนฺติ    โปกฺขรญฺญา ๕- สุนิมฺมิตา ฯ
                       |๖๙๘.๓|   อฏฺฐํสา สุกตา ถมฺภา      สพฺเพ เวฬุริยามยา
                       สหสฺสถมฺภา ปาสาทา     ปูรา กญฺญาหิ โชตเร ฯ
                       |๖๙๘.๔|   วิมานํ อุปปนฺโนสิ           ทิพฺพํ ปุญฺเญหิ อตฺตโน
                       อสมฺพาธํ สิวํ รมฺมํ           อจฺจนฺตสุขสญฺหิตํ ฯ
                       |๖๙๘.๕|   มญฺเญ สหสฺสเนตฺตสฺส    วิมานํ นาภิกงฺขสิ
                       อิทฺธิ หิ ตฺยายํ วิปุลา       สกฺกสฺเสว ชุตีมโต ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. เตชสฺสี ฯ    ๒ ม. ภิสฺมํ ฯ   ๓ ม. วตฺตวตํ ฯ   ๔ ม. ปหูตตครา ฯ สี. ยุ.
@พหุกา ตตฺครา ฯ   ๕ ม. โปกฺขรญฺโญ ฯ
     [๖๙๙]        มนสาปิ น ปตฺตพฺโพ               อานุภาโว ชุตีมโต
                       ปริจาริยมานานํ                      อินฺทานํ ๑- วสวตฺตินํ ฯ
     [๗๐๐]        ตํ วิมานํ อภิชฺฌาย                  อมรานํ สุเขสินํ
                       อุโปสถํ อุปวสนฺโต                   เสมิ วมฺมิกมุทฺธนิ ฯ
     [๗๐๑]        |๗๐๑.๑|   อหญฺจ มิคเมสาโน    สปุตฺโต ปาวิสึ วนํ
                       เต ๒- มํ มตํ วา ชีวํ วา   นาภิเวเทนฺติ ญาตกา ฯ
                       |๗๐๑.๒|   อามนฺตเย ภูริทตฺตํ        กาสิปุตฺตํ ยสสฺสินํ
                       ตยา โน สมนุญฺญาตา  อปิ ปสฺเสมุ ญาตเก ฯ
     [๗๐๒]        |๗๐๒.๑|   เอโส หิ วต เม ฉนฺโท ยํ วเสสิ มมนฺติเก
                       น หิ เอตาทิสา กามา   สุลภา โหนฺติ มานุเส ฯ
                       |๗๐๒.๒|   สเจ ตฺวํ นิจฺฉเส วตฺถุํ    มม กาเมหิ ปูชิโต
                       มยา ตฺวํ สมนุญฺญาโต โสตฺถึ ปสฺสาหิ ญาตเก ฯ
     [๗๐๓]        ธารยิมํ มณึ ทิพฺยํ                   ปสุํ ปุตฺเต จ วินฺทสิ
                       อโรโค สุขิโต โหหิ ๓-               คจฺเฉวาทาย พฺราหฺมณ ฯ
     [๗๐๔]        กุสลํ ปฏินนฺทามิ                    ภูริทตฺต วโจ ตว
                       ปพฺพชิสฺสามิ ชิณฺโณสฺมิ           น กาเม อภิปตฺถเย ฯ
     [๗๐๕]        พฺรหฺมจริยสฺส เจ ภงฺโค            โหติ โภเคหิ การิยํ
                       อวิกปฺปมาโน เอยฺยาสิ            พหุํ ทสฺสามิ เต ธนํ ฯ
     [๗๐๖]        กุสลํ ปฏินนฺทามิ                   ภูริทตฺต วโจ ตว
                       ปุนปิ อาคมิสฺสามิ                  สเจ อตฺโถ ภวิสฺสติ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. สอินฺทานํ ฯ       ๒ ม. ตํ ฯ   ๓ ม. โหติ ฯ
     [๗๐๗]        |๗๐๗.๑|   อิทํ วตฺวา ภูริทตฺโต   เปเสสิ จตุโร ชเน
                       เอถ คจฺฉถ อุฏฺเฐถ       ขิปฺปํ ปาเปถ พฺราหฺมณํ ฯ
                       |๗๐๗.๒|   ตสฺส ตํ วจนํ สุตฺวา       อุฏฺฐาย จตุโร ชนา
                       เปสิตา ภูริทตฺเตน        ขิปฺปํ ปาเปสุํ พฺราหฺมณํ ฯ
     [๗๐๘]        มณึ ปคฺคยฺห มงฺคลฺยํ              สาธุ วิตฺตํ ๑- มโนรมํ
                       เสลํ พฺยญฺชนสมฺปนฺนํ             โก อิมํ มณิมชฺฌคา ฯ
     [๗๐๙]        โลหิตกฺขิสหสฺสาหิ                  สมนฺตา ปริวาริตํ
                       อชฺช กาลํ ปถํ ๒- คจฺฉํ             อชฺฌคาหํ มณึ อิมํ ฯ
     [๗๑๐]        |๗๑๐.๑|   สุปจิณฺโณ อยํ เสโล  อจฺจิโต มหิโต สทา
                       สุธาริโต สุนิกฺขิตฺโต     สพฺพตฺถมภิสาธเย ฯ
                       |๗๑๐.๒|   อุปจารวิปนฺนสฺส         นิกฺเขเป ธารณาย วา
                       อยํ เสโล วินาสาย       ปริจิณฺโณ อโยนิโส ฯ
                       |๗๑๐.๓|   นยิมํ อกุสโล ทิพฺยํ      มณึ ธาเรตุมารโห
                       ปฏิปชฺช สตํ นิกฺขํ        เทหิมํ รตนํ มม ฯ
     [๗๑๑]        เนว มายํ ๓- มณิ เกยฺโย          โคหิ วา รตเนหิ วา
                       เสโล พฺยญฺชนสมฺปนฺโน           เนว เกยฺโย มณิ มม ฯ
     [๗๑๒]        โน เจ ตยา มณิ เกยฺโย            โคหิ วา รตเนหิ วา
                       อถ เกน มณิ เกยฺโย                ตํ เม อกฺขาหิ ปุจฺฉิโต ฯ
     [๗๑๓]        โย เม สํเส มหานาคํ               เตชสึ ทุรติกฺกมํ
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. สาธุจิตฺตํ ฯ    ๒ สี. ยุ. ปทํ ฯ   ๓ ม. น จ มยายํ ฯ
                       ตสฺส ทชฺชํ อิมํ เสลํ                  ชลนฺตริว ๑- เตชสา ฯ
     [๗๑๔]        โก นุ พฺราหฺมณวณฺเณน          สุปณฺโณ ปตตํ วโร
                       นาคํ ชิคึสมเนฺวติ ๒-                อเนฺวสํ ภกฺขมตฺตโน ฯ
     [๗๑๕]        นาหํ ทิชาธิโป โหมิ                 น ทิฏฺโฐ ครุโฬ มยา
                       อาสีวิเสน วิตฺโตสฺมิ ๓-            เวชฺโช พฺราหฺมณ มํ วิทู ฯ
     [๗๑๖]        กึ นุ ตุยฺหํ พลํ อตฺถิ                 กึ สิปฺปํ วิชฺชเต ตว
                       กิสฺมึ วา ตฺวํ ปรตฺถทฺโธ            อุรคํ นาปจายสิ ฯ
     [๗๑๗]        |๗๑๗.๑| อารญฺญิกสฺส อิสิโน  จิรํ รตฺตํ ตปสฺสิโน
                       สุปณฺโณ โกสิยสฺสกฺขา  วิสวิชฺชํ อนุตฺตรํ ฯ
                       |๗๑๗.๒|   ตํ ภาวิตตฺตญฺญตรํ        สมฺมนฺตํ ปพฺพตนฺตเร
                       สกฺกจฺจนฺตํ อุปฏฺฐาสึ     รตฺตินฺทิวมตนฺทิโต ฯ
                       |๗๑๗.๓|   โส ตทา ปริจิณฺโณ เม    วตฺตํ วา พฺรหฺมจาริยํ ๔-
                       ทิพฺยํ ปาตุกริ มนฺตํ        กามสา ภควา มมํ ฯ
                       |๗๑๗.๔|   ตฺยาหํ มนฺเต ปรตฺถทฺโธ  นาหํ ภายามิ โภคินํ
                       อาจริโย วิสฆาตานํ       อาลมฺพายโนติ ๕- มํ วิทู ฯ
     [๗๑๘]        คณฺหามเส มณึ ตาต                โสมทตฺต วิชานาหิ
                       มา ทณฺเฑน สิรึ ปตฺตํ               กามสา ปชหามเส ๖- ฯ
     [๗๑๙]        |๗๑๙.๑|   สกํ นิเวสนํ ปตฺตํ       โย ตํ พฺราหฺมณ ปูชยิ
                       เอวํ กลฺยาณการิสฺส      กึ โมหา ทุพฺภิมิจฺฉสิ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ชลนฺตมิว ฯ   ๒ ม. ชิคี - ฯ   ๓ จิตฺโตสฺมีติปิ ปาโฐ ฯ ม. วิตฺโตติ ฯ
@๔ ม. วตฺตวา พฺรหฺมจริยวา ฯ   ๕ ม. อลมฺปาโนติ ฯ สี. ยุ. อาลมฺพาโนติ ฯ
@๖ ม. ปชหิมฺเส ฯ
                       |๗๑๙.๒|   สเจ ตฺวํ ๑- ธนกาโมสิ   ภูริทตฺโต ปทิสฺสติ ๒-
                       ตเมว คนฺตฺวา ยาจสฺสุ    พหุํ ทสฺสติ เต ธนํ ฯ
     [๗๒๐]        หตฺถคตํ ปตฺตคตํ                      นิกฺกิณฺณํ ขาทิตุํ วรํ
                       มา โน สนฺทิฏฺฐิโก อตฺโถ          โสมทตฺต อุปจฺจคา ฯ
     [๗๒๑]        |๗๒๑.๑|   ปจฺจติ นิรเย โฆเร      มหิมสฺส วินฺทฺรียติ ๓-
                       มิตฺตทุพฺภี หิตจฺจาคี      ชีวเร วาปิ สุสฺสติ ๔- ฯ
                       |๗๒๑.๒|   สเจ ตฺวํ ๑- ธนกาโมสิ   ภูริทตฺโต ปทิสฺสติ
                       มญฺเญ อตฺตกตํ เวรํ      น จิรํ เวทยิสฺสสิ ฯ
     [๗๒๒]        มหายญฺญํ ยชิตฺวาน               เอวํ สุชฺฌนฺติ พฺราหฺมณา
                       มหายญฺญํ ยชิสฺสาม               เอวํ โมกฺขาม ปาปกา ฯ
     [๗๒๓]        หนฺททานิ อปายามิ                นาหํ อชฺช ตยา สห
                       ปทเมกํ ๕- น คจฺเฉยฺยํ            เอวํ กิพฺพิสการินา ฯ
     [๗๒๔]        อิทํ วตฺวาน ปิตรํ                     โสมทตฺโต พหุสฺสุโต
                       อุชฺฌาเปตฺวาน ภูตานิ              ตมฺหา ฐานา อปกฺกมิ ฯ
     [๗๒๕]        |๗๒๕.๑|   คณฺหาเหตํ มหานาคํ อาหเรตํ มณึ มม
                       อินฺทโคปกวณฺณาภา ๖-   ยสฺส โรหิตโก สิโร ฯ
                       |๗๒๕.๒|   กปฺปาสปิจุราสีว          เอโส กาโย ปทิสฺสติ ๗-
                       วมฺมิกคฺคคโต เสติ        ตํ ตฺวํ คณฺหาหิ พฺราหฺมณ ฯ
     [๗๒๖]        อโถสเธหิ ทิพฺเพหิ                   ชปฺปํ มนฺตปทานิ จ
                       เอวนฺตํ อสกฺขิ ผุฏฺฐุํ ๘-              กตฺวา ปริตฺตมตฺตโน ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ สี. ยุ. สเจ หิ ฯ  ๒ ม. ปทสฺสติ ฯ  ๓ ม. มหิสฺสมปิ วิวรติ ฯ สี. ยุ.
@มหิสฺสมว ทียติ ฯ  ๔ สี. ยุ. ชีวเร จาปิ สุสฺสเร ฯ  ๕ ม. ปทมฺเปกํ ฯ
@๖ ม. ...วณฺณาโภ ฯ  ๗ สี. ยุ. กายสฺส ทิสฺสติ ฯ  ๘ ม. สตฺถุํ ฯ สี. ยุ. สฏฺฐุํ ฯ
     [๗๒๗]        |๗๒๗.๑|   มมํ ทิสฺวาน อายนฺตํ  สพฺพกามสมิทฺธินํ
                       อินฺทฺริยานิ อหฏฺฐานิ   สาวํ ชาตํ มุขํ ตว ฯ
                       |๗๒๗.๒|   ปทุมํ ยถา หตฺถคตํ       ปาณินา ปริมทฺทิตํ
                       สาวํ ชาตํ มุขํ ตุยฺหํ       มมํ ทิสฺวาน เอทิสํ ฯ
     [๗๒๘]        กจฺจิ นุ เต นาภิสฺสสิ                กจฺจิ เต อตฺถิ เวทนา
                       เยน สาวํ มุขํ ตุยฺหํ                   มมํ ทิสฺวาน อาคตํ ฯ
     [๗๒๙]        |๗๒๙.๑|   สุปินํ ตาต อทฺทกฺขึ    อิโต มาสํ อโธคตํ
                       ทกฺขิณํ วิย เม พาหุํ     เฉตฺวา รุหิรมกฺขิตํ
                       ปุริโส อาทาย ปกฺกามิ  มม โรทนฺติยา สติ ฯ
                       |๗๒๙.๒|   ยโตหํ สุปินมทฺทกฺขึ     สุทสฺสน วิชานาหิ
                       ตโต ทิวา วา รตฺตึ วา   สุขํ เม โนปลพฺภติ ฯ
     [๗๓๐]        |๗๓๐.๑|   ยํ ปุพฺเพ ปริวารึสุ ๑-  กญฺญา รุจิรวิคฺคหา
                       เหมชาลปฏิจฺฉนฺนา   ภูริทตฺโต น ทิสฺสติ ฯ
                       |๗๓๐.๒|   ยํ ปุพฺเพ ปริวารึสุ ๑-  เนตฺตึสวรธาริโน
                       กณิการาว สมฺผุลฺลา   ภูริทตฺโต น ทิสฺสติ ฯ
                       |๗๓๐.๓|   หนฺททานิ คมิสฺสาม    ภูริทตฺตนิเวสนํ
                       ธมฺมฏฺฐํ สีลสมฺปนฺนํ   ปสฺสาม ตว ภาตรํ ฯ
     [๗๓๑]        |๗๓๑.๑|   ตญฺจ ทิสฺวาน อายนฺตํ     ภูริทตฺตสฺส มาตรํ
                       พาหา ปคฺคยฺห ปกฺกนฺทุํ    ภูริทตฺตสฺส ภริยาโย ฯ
                       |๗๓๑.๒|   ปุตฺตนฺเตยฺเย น ชานาม    อิโต มาสํ อโธคตํ
@เชิงอรรถ: ๑ สี. ยุ. ปริจารึสุ ฯ
                       มตํ วา ยทิ วา ชีวํ     ภูริทตฺตํ ยสสฺสินํ ฯ
     [๗๓๒]        |๗๓๒.๑|   สกุณี หตปุตฺตาว       สุญฺญํ ทิสฺวา กุลาวกํ
                       จิรํ ทุกฺเขน ฌายิสฺสํ   ภูริทตฺตํ อปสฺสตี ฯ
                       |๗๓๒.๒|   กุรุรี หตจฺฉาปาว ๑-    สุญฺญํ ทิสฺวา กุลาวกํ
                       จิรํ ทุกฺเขน ฌายิสฺสํ   ภูริทตฺตํ อปสฺสตี ฯ
                       |๗๓๒.๓|   สา นูน จกฺกวกฺกีว      ปลฺลลสฺมึ อนูทเก
                       จิรํ ทุกฺเขน ฌายิสฺสํ    ภูริทตฺตํ อปสฺสตี ฯ
                       |๗๓๒.๔|   กมฺมารานํ ยถา อุกฺกา อนฺโต ฌายติ โน พหิ
                       เอวํ ฌายามิ โสเกน     ภูริทตฺตํ อปสฺสตี ฯ
     [๗๓๓]        สาลาว สมฺปมทฺทิตา ๒-          มาลุเตน ปมทฺทิตา
                       เสนฺติ ปุตฺตา จ ทารา จ            ภูริทตฺตนิเวสเน ฯ
     [๗๓๔]        |๗๓๔.๑|   เตสํ สุตฺวาน นิคฺโฆสํ  ภูริทตฺตนิเวสเน
                       อริฏฺโฐ จ สุโภโค ๓- จ  ปธาวึสุ ๔- อนนฺตรา
                       |๗๓๔.๒|   อมฺม อสฺสาส มา โสจิ  เอวํธมฺมา หิ ปาณิโน
                       จวนฺติ อุปปชฺชนฺติ       เอสาสฺส ปริณามตา ฯ
     [๗๓๕]        |๗๓๕.๑|   อหํปิ ตาต ชานามิ    เอวํธมฺมา หิ ปาณิโน
                       โสเกน จ ปเรตสฺมึ      ภูริทตฺตํ อปสฺสตี
                       |๗๓๕.๒|   อชฺช เจ เม อิมํ รตฺตึ     สุทสฺสน วิชานาหิ
                       ภูริทตฺตํ อปสฺสนฺตี       มญฺเญ หิสฺสามิ ชีวิตํ ฯ
     [๗๓๖]        |๗๓๖.๑|   อมฺม อสฺสาส มา โสจิ    อานยิสฺสาม ภาตรํ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. กุรรี หตฉาปาว ฯ   ๒ ม. สมฺปมถิตา ฯ    ๓ สี. ยุ. สุภโค ฯ   ๔ สี. ยุ.
@อุปธาวึสุ ฯ
                       ทิโสทิสํ คมิสฺสาม         ภาตุปริเยสนํ จรํ
                       |๗๓๖.๒|   ปพฺพเต คิริทุคฺเคสุ        คาเมสุ นิคเมสุ จ
                       โอเรน สตฺตรตฺตสฺส ๑-  ภาตรํ ปสฺส อาคตํ ฯ
     [๗๓๗]        หตฺถา ปมุตฺโต อุรโค                ปาเท เต นิปติ ภุสํ
                       กจฺจิ นุ ฑํสิโต ๒- ตาต            มา ภายิ สุขิโต ภว ฯ
     [๗๓๘]        เนว มยฺหํ อยํ นาโค                อลํ ทุกฺขาย กายจิ
                       ยาวตตฺถิ อหิคฺคาโห                  มยา ภิยฺโย น วิชฺชติ ฯ
     [๗๓๙]        โก นุ พฺราหฺมณวณฺเณน          ทตฺโต ๓- ปริสมาคโต
                       อวฺหายตุ ๔- สุยุทฺเธน              สุณาตุ ๕- ปริสา มม ฯ
     [๗๔๐]        ตฺวํ มํ นาเคน อาลมฺพ             อหํ มณฺฑูกฉาปิยา
                       โหตุ โน อพฺภุตํ ตตฺถ                อา สหสฺเสหิ ปญฺจหิ ฯ
     [๗๔๑]        |๗๔๑.๑|   อหญฺหิ วสุมา อฑฺโฒ    ตฺวํ ทลิทฺโทสิ มาณว
                       โก นุ เต ปาฏิโภคตฺถิ     อุปชูตญฺจ กึ สิยา ฯ
                       |๗๔๑.๒|   อุปชูตญฺจ เม อสฺส        ปาฏิโภโค จ ตาทิโส
                       โหตุ โน อพฺภุตํ ตตฺถ     อา สหสฺเสหิ ปญฺจหิ ฯ
     [๗๔๒]        สุโณหิ เม มหาราช         วจนํ ภทฺทมตฺถุ เต
                       ปญฺจนฺนํ เม สหสฺสานํ     ปาฏิโภโค หิ กิตฺติม ฯ
     [๗๔๓]        เปตฺติกํ วา อิณํ โหติ        ยํ วา โหติ สยํ กตํ
                       กึ ตฺวํ เอวํ พหุํ มยฺหํ        ธนํ ยาจสิ พฺราหฺมณ ฯ
     [๗๔๔]        |๗๔๔.๑|   อาลมฺพายโน ๖- หิ นาเคน   มมํ อภิชิคึสติ
@เชิงอรรถ: ๑ สี. ยุ. ทสรตฺตสฺส ฯ   ๒ สี. กจฺจิ ตํ นุ ฑํสี ฯ ม. กจฺจิ นุ ตํ ฑํสี ฯ
@ยุ. กจฺจิตานุฑสี ฯ   ๓ ม. ทิตฺโต ฯ อิโต ปรํ อีทิสเมว ฯ  ๔ ม. อวฺหายนฺตุ ฯ
@๕ ม. สุณนฺตุ ฯ   ๖ ม. อลมฺพาโน ฯ อิโต ปรํ อีทิสเมว ฯ
                       อหํ มณฺฑูกฉาปิยา           ฑํสยิสฺสามิ พฺราหฺมณํ ฯ
                       |๗๔๔.๒|   ตํ ตฺวํ ทฏฺฐุํ มหาราช          อชฺช รฏฺฐาภิวฑฺฒน
                       ขคฺค ๑- สงฺฆปริพฺยูโฬฺห     นียาหิ อหิทสฺสนํ ๒- ฯ
     [๗๔๕]        เนว ตํ อติมญฺญามิ                 สิปฺปวาเทน มาณว
                       อติมตฺโตสิ สิปฺเปน                  อุรคํ นาปจายสิ ฯ
     [๗๔๖]        |๗๔๖.๑|   อหมฺปิ นาติมญฺญามิ    สิปฺปวาเทน พฺราหฺมณ
                       อวิเสน จ นาเคน          ภุสํ วญฺจยเส ชนํ ฯ
                       |๗๔๖.๒|   เอวญฺเจตํ ชโน ชญฺญา  ยถา ชานามิ ตํ อหํ
                       น ตฺวํ ลภสิ อาลมฺพ      ถุสมุฏฺฐึ ๓- กุโต ธนํ ฯ
     [๗๔๗]        |๗๔๗.๑|   ขราชิโน ชฏี รุมฺมี ๔- ทตฺโต ปริสมาคโต
                       โย ตฺวํ เอวํ คตํ นาคํ     อวิโส อติมญฺญสิ
                       |๗๔๗.๒|   อาปชฺช โข นํ ชญฺญาสิ   ปุณฺณํ อุคฺคสฺส เตชสา ๕-
                       มญฺเญ ตํ ภสฺมราสึว     ขิปฺปเมโส กริสฺสติ ฯ
     [๗๔๘]        สิยา วิสํ สิลุตฺตสฺส                   ทุฑฺฑุภสฺส ๖- สิลาภุโน
                       เนว โลหิตสีสสฺส                      วิสํ นาคสฺส วิชฺชติ ฯ
     [๗๔๙]        |๗๔๙.๑|   สุตเมตํ อรหตํ           สญฺญตานํ ตปสฺสินํ
                       อิธ ทานานิ ทตฺวาน     สคฺคํ คจฺฉนฺติ ทายกา
                       ชีวนฺโต เทหิ ทานานิ    ยทิ เต อตฺถิ ทาตเว ฯ
                       |๗๔๙.๒|    อยํ นาโค มหิทฺธิโก     เตชสี ทุรติกฺกโม
                       เตน ตํ ฑํสยิสฺสามิ      โส ตํ ภสฺมํ กริสฺสติ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ขตฺต- ฯ   ๒ สี. ยุ. อภิทสฺสนํ ฯ  ๓ ม. ภุสมุฏฺฐึ ฯ สี. ยุ. สตฺตุมุฏฺฐึ ฯ
@๔ ม. ทุมฺมี ฯ  ๕ ม. เตชโส ฯ อิโต ปรํ อีทิสเมว ฯ  ๖ ม. เทฑฺฑุภสฺส ฯ
     [๗๕๐]        |๗๕๐.๑|   มยาเปตํ สุตํ สมฺม     สญฺญตานํ ตปสฺสินํ
                       อิธ ทานานิ ทตฺวาน     สคฺคํ คจฺฉนฺติ ทายกา
                       ตฺวเมว เทหิ ชีวนฺโต      ยทิ เต อตฺถิ ทาตเว ฯ
                       |๗๕๐.๒|   อยํ อจฺจิมุขี ๑- นาม    ปุณฺณา อุคฺคสฺส เตชสา
                       ตาย ตํ ฑํสยิสฺสามิ       สา ตํ ภสฺมํ กริสฺสติ ฯ
                       |๗๕๐.๓|   ยา ธีตา ธตรฏฺฐสฺส     เวมาตา ภคินี มม
                       สา ฑํสตุ อจฺจิมุขี ๒-   ปุณฺณา อุคฺคสฺส เตชสา ฯ
     [๗๕๑]        ฉมายญฺเจ นิสิญฺจิสฺสํ               พฺรหฺมทตฺต วิชานาหิ
                       ติณลตานิ โอสโธฺย                 อุสฺสุสฺเสยฺยุํ อสํสยํ ฯ
     [๗๕๒]        อุทฺธญฺเจ ปาตยิสฺสามิ             พฺรหฺมทตฺต วิชานาหิ
                       สตฺต วสฺสานิ ยํ เทโว               น วสฺเส น หิมํ ปเต ฯ
     [๗๕๓]        อุทเก เจ นิสิญฺจิสฺสํ                 พฺรหฺมทตฺต วิชานาหิ
                       ยาวนฺโตทกชา ปาณา              มเรยฺยุํ มจฺฉกจฺฉปา ฯ
     [๗๕๔]        โลกฺยํ สชนฺตํ อุทกํ                  ปยาคสฺมึ ปติฏฺฐิตํ
                       โก มํ อชฺโฌหรี ภูโต                โอคาฬฺหํ ยมุนํ นทึ ฯ
     [๗๕๕]        ยเทส โลกาธิปตี ยสสฺสี
                       พาราณสึ ปกีรหรี ๓- สมนฺตโต
                       ตสฺสาห ปุตฺโต อุรคูสภสฺส
                       สุโภโคติ มํ พฺราหฺมณ เวทยนฺติ ฯ
     [๗๕๖]        สเจสิ ปุตฺโต อุรคูสภสฺส
@เชิงอรรถ: ๑ ม. อชมุขี ฯ     ๒ ม. สา ตํ ฑํสตฺอชมุขี ฯ  สี. ยุ. สา ทิสฺสตุ อจฺจิมุขี ฯ
@๓ ม. ปกฺริย ฯ สี. ยุ. ปกิรปรี ฯ
                       กาสิสฺส ๑- รญฺโญ อมราธิปสฺส
                       มเหสกฺโข อญฺญตโร ปิตา เต
                       มจฺเจสุ มาตา ปน เต อตุลฺยา
                       น ตาทิโส อรหติ พฺราหฺมณสฺส
                       ทาสํปิ โอหาริตุํ ๒- มหานุภาโว ฯ
     [๗๕๗]        |๗๕๗.๑|   รุกฺขํ นิสฺสาย วิชฺฌิตฺโถ   เอเณยฺยํ ปาตุมาคตํ
                       โส วิทฺโธ ทูรมาจริ ๓-   สรเวเคน เปกฺขวา ๔- ฯ
                       |๗๕๗.๒|   ตํ ตฺวํ ปติตมทฺทกฺขิ      อรญฺญสฺมึ พฺรหาวเน
                       ส มํสกาชมาทาย        สายํ นิโคฺรธุปาคมิ ฯ
                       |๗๕๗.๓|   สุวสาลิยสงฺฆุฏฺฐํ         ปิงฺคิยํ ๕- สณฺฐตายุตํ
                       โกกิลาภิรุทํ รมฺมํ         ธุวํ หริตสทฺทลํ ฯ
                       |๗๕๗.๔|   ตตฺถ เต โส ปาตุรหุ      อิทฺธิยา ยสสา ชลํ
                       มหานุภาโว ภาตา เม   กญฺญาหิ ปริวาริโต ฯ
                       |๗๕๗.๕|   โส เตน ปริจิณฺโณ ตฺวํ  สพฺพกาเมหิ ตปฺปิโต
                       อทุฏฺฐสฺส ตุวํ ทุพฺภิ     ตนฺเต เวรํ อิธาคตํ ฯ
                       |๗๕๗.๖|   ขิปฺปํ คีวํ ปสาเรหิ       น เต ทสฺสามิ ชีวิตํ
                       ภาตุ ปริสรํ เวรํ           เฉทยิสฺสามิ เต สิรํ ฯ
     [๗๕๘]        อชฺฌายโก ยาจโยคี                อาหุตคฺคิ จ พฺราหฺมโณ
                       เอเตหิ ตีหิ ฐาเนหิ                   อวชฺโฌ ภวติ ๖- พฺราหฺมโณ ฯ
     [๗๕๙]        |๗๕๙.๑|   ยํ ปุรํ ธตรฏฺฐสฺส       โอคาฬฺหํ ยมุนํ นทึ
@เชิงอรรถ: ๑ สี. ยุ. กํสสฺส ฯ   ๒ สี. ยุ. โอหาตุํ ฯ   ๓ ม. ทูรมจริ ฯ สี. ยุ. ทูรมสรา ฯ
@๔ ม. สีฆวา ฯ สี. ยุ. เสขวา ฯ   ๕ ม. ปิงฺคลํ ฯ   ๖ ม. โหติ ฯ
                       โชตเต สพฺพโสวณฺณํ   คิริมาหจฺจ ยามุนํ ฯ
                       |๗๕๙.๒|   ตตฺถ เต ปุริสพฺยคฺฆา  โสทริยา มม ภาตโร
                       ยถา เต ตตฺถ วกฺขนฺติ  ตถา เหสฺสสิ พฺราหฺมณ ฯ
     [๗๖๐]        อนิตฺตรา อิตฺตรสมฺปยุตฺตา
                       ยญฺญา จ เวทา จ สุโภค โลเก
                       ตทคฺครยฺหํ หิ วินินฺทมาโน
                       ชหาติ วิตฺตญฺจ สตญฺจ ธมฺมํ ฯ
     [๗๖๑]        อชฺเฌนมริยา ปฐวึ ชนินฺทา
                       เวสฺสา กสึ ปาริจริยญฺจ สุทฺทา
                       อุปาคู ปจฺเจกํ ยถาปเทสํ
                       กตาหุ เอเต วสินาติ อาหุ ฯ
     [๗๖๒]        |๗๖๒.๑|   ธาตา วิธาตา วรุโณ กุเวโร
                       โสโม ยโม จนฺทิมา วายุ สุริโย
                       เอเตปิ ยญฺญํ ปุถุโส ยชิตฺวา
                       อชฺฌายกานํ อถ ๑- สพฺพกาเม ฯ
                       |๗๖๒.๒|   วิกาสิตา จาปสตานิ ปญฺจ
                       โย อชฺชุโน พลวา ภีมเสโน
                       สหสฺสพาหุ อสโม ปฐพฺยา
                       โสปิ ตทา อาทหิ ๒- ชาตเวทํ ฯ
     [๗๖๓]        โย พฺราหฺมเณ โภชยิ ทีฆรตฺตํ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. อโถ ฯ     ๒ ม. มาทหิ ฯ
                       อนฺเนน ปาเนน ยถานุภาวํ
                       ปสนฺนจิตฺโต อนุโมทมาโน
                       สุโภค เทวญฺญตโร อโหสิ ฯ
     [๗๖๔]        มหาสนํ เทวมโนมวณฺณํ
                       โย สปฺปินา อสกฺขิ โภเชตุมคฺคึ
                       โส ยญฺญตนฺตํ วรโต ยชิตฺวา
                       ทิพฺพํ คตึ มุจลินฺทชฺฌคจฺฉิ ฯ
     [๗๖๕]        มหานุภาโว วสฺสสหสฺสขีวี
                       โย ปพฺพชิ ทสฺสเนยฺโย อุฬาโร
                       หิตฺวา อปริยนฺตํ รฏฺฐํ ๑- สเสนํ
                       ราชา ทุทีโปปชฺฌคามิ ๒- สคฺคํ ฯ
     [๗๖๖]        |๗๖๖.๑|   โย สาคโร สาครนฺตํ วิชิตฺวา
                       ยูปํ สุภํ โสวณฺณมยํ ๓- อุฬารํ
                       อุสฺเสสิ เวสฺสานรมาทหาโน
                       สุโภค เทวญฺญตโร อโหสิ ฯ
                       |๗๖๖.๒|   ยสฺสานุภาเวน สุโภค คงฺคา
                       ปวตฺตติ ๔- ทธิสนฺนินฺนํ สมุทฺทํ
                       โส โลมปาโท ปริจริยมคฺคึ
                       องฺโค สหสฺสกฺขปุรมชฺฌคจฺฉิ ฯ
     [๗๖๗]        มหิทฺธิโก เทววโร ยสสฺสี
@เชิงอรรถ: ๑ สี. ยุ. รถํ ฯ    ๒ ม. ทุทีโปปิ ชคาม ฯ   ๓ ม. โสณฺณมยํ ฯ   ๔ ม. ปวตฺตถ ฯ
                       เสนาปติ ติทิเว วาสวสฺส
                       โส โสมยาเคน มลํ วิหนฺตฺวา
                       สุโภค เทวญฺญตโร อโหสิ ฯ
     [๗๖๘]        |๗๖๘.๑|   อการยิ โลกมิมํ ปรญฺจ
                       ภาคีรถึ หิมวนฺตญฺจ วิชฺฌํ ๑-
                       โย อิทฺธิมา เทววโร ยสสฺสี
                       โสปิ ตทา อาทหิ ชาตเวทํ ฯ
                       |๗๖๘.๒|   มาลาคิริ หิมวา โย จ วิชฺฌา ๒-
                       สุทสฺสโน นิสโภ กากเวรุ ๓-
                       เอเต จ อญฺเญ จ นคา มหนฺตา
                       จิตฺยา กตา ยญฺญกเรภิ มาหุ ฯ
     [๗๖๙]        อชฺฌายกํ มนฺตคุณูปปนฺนํ
                       ตปสฺสินํ ยาจโยคีติธาหุ ๔-
                       ตีเร สมุทฺทสฺสุทกํ สชนฺตํ
                       ตํ สาครชฺโฌหริ เตนเปยฺโย ฯ
     [๗๗๐]        อายาควตฺถูนิ ปุถู ปฐพฺยา
                       สํวิชฺชนฺติ พฺราหฺมณา วาสวสฺส
                       ปุริมํ ทิสํ ปจฺฉิมํ ทกฺขิณุตฺตรํ
                       สํวิชฺชมานา ชนยนฺติ เวทํ ฯ
     [๗๗๑]        |๗๗๑.๑|   กลีหิ ธีราน กตํ มคานํ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. คิชฺฌํ ฯ   ๒ ม. คิชฺโฌ ฯ   ๓ ม. กุเวรุ ฯ สี. ยุ. กากเนรุ ฯ   ๔ ม. ...
@โยโคติธาหุ ฯ สี. ยุ. ...ติจาห ฯ
                       ภวนฺติ เวทชฺฌคตา อริฏฺฐ
                       มรีจิธมฺมํ อสเมกฺขิตตฺตา
                       มายาคุณา นาติวหนฺติ ปญฺญํ ฯ
                       |๗๗๑.๒|   เวทา น ตาณาย ภวนฺติรสฺส ๑-
                       มิตฺตทฺทุโน ภูนหุโน นรสฺส
                       น ตายเต ปริจิณฺโณว ๒- อคฺคิ
                       โทสนฺตรํ มจฺจมนริยกมฺมํ ฯ
                       |๗๗๑.๓|   สพฺพญฺจ มจฺจา สธนา สโภคา ๓-
                       อาทีปิตํ ทารุ ติเณน มิสฺสํ
                       ทหํ น ตปฺเป อสมตฺถเตโช
                       โก ตํ สุภิกฺขํ ทิรสญฺญุ กยิรา ฯ
                       |๗๗๑.๔|   ยถาปิ ขีรํ วิปริณามธมฺมํ
                       ทธิ ภวิตฺวา นวนีตํปิ โหติ
                       เอวํปิ อคฺคิ วิปริณามธมฺโม
                       เตโช สมารูหติ โยคยุตฺโต ฯ
                       |๗๗๑.๕|   น ทิสฺสติ อคฺคิมนุปฺปวิฏฺโฐ
                       สุกฺเขสุ กฏฺเฐสุ นเวสุ จาปิ
                       นามตฺถมาโน ๔- อรณีนเรน
                       นากมฺมุนา ชายติ ชาตเวโท ฯ
                       |๗๗๑.๖|   สเจ หิ อคฺคิ อนฺตรโต วเสยฺย
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ภวนฺติ ทสฺส ฯ  ๒ ม. ...จ ฯ  ๓ ม. สธนํ สโภคํ ฯ  ๔ สี.ยุ. นามนฺถมาโน ฯ
                       สุกฺเขสุ กฏฺเฐสุ นเวสุ จาปิ
                       สพฺพานิ สุสฺเสยฺยุํ วนานิ โลเก
                       สุกฺขานิ กฏฺฐานิ จ ปชฺชเลยฺยุํ ฯ
                       |๗๗๑.๗|   กโรติ เจ ทารุติเณน ปุญฺญํ
                       โภชํ นโร ธูมสิขึ ปตาปวํ
                       องฺคาริกา โลณกรา จ สูทา
                       สรีรทาหาปิ กเรยฺยุ ปุญฺญํ ฯ
                       |๗๗๑.๘|   อถ เจ หิ เอเตปิ กโรนฺติ ปุญฺญํ
                       อชฺเฌนมคฺคึ อิธ ตปฺปยิตฺวา
                       น โกจิ โลกสฺมึ กโรติ ปุญฺญํ
                       โภชํ นโร ธูมสิขึ ปตาปวํ ฯ
                       |๗๗๑.๙|   กถํ หิ โลกาปจิโต สมาโน
                       อมนุญฺญคนฺธํ พหูนํ อกนฺตํ
                       ยเทว มจฺจา ปริวชฺชยนฺติ
                       ตทปฺปสฏฺฐํ ทิรสญฺญุ ภุญฺเช ฯ
                       |๗๗๑.๑๐|   สิขิญฺหิ ๑- เทเวสุ วทนฺติ เอเก
                       อาปํ มิลกฺขู ๒- ปน เทวมาหุ
                       สพฺเพว เอเต วิตถํ ภณนฺติ
                       อคฺคิ น เทวญฺญตโร น อาโป ฯ
                       |๗๗๑.๑๑|   อนินฺทฺริยํ สนฺตมสญฺญกายํ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. สิขิมฺหิ ฯ         ๒ สี. ยุ. มิลกฺขา ฯ
                       เวสฺสานรํ กมฺมกรํ ปชานํ
                       ปริจริยมคฺคึ สุคตึ กถํ วชฺเช
                       ปาปานิ กมฺมานิ ปกฺรุพฺพมาโน ๑- ฯ
                       |๗๗๑.๑๒|   สพฺพาภิภูตาหุธ ชีวิกตฺถา
                       อคฺคิสฺส พฺรหฺมา ปริจาริโกติ
                       สพฺพานุภาวี จ วสี กิมตฺถํ
                       อนิมฺมิโต นิมฺมิตํ วนฺทิตสฺส ฯ
                       |๗๗๑.๑๓|   หาสํ ๒- อนิชฺฌานกฺขมํ อตจฺฉํ
                       สกฺการเหตุ ปริกรึสุ ปุพฺเพ
                       เต ลาภสกฺกาเร อปาตุภูเต ๓-
                       สนฺธาภิตา ๔- ชนฺตุภิ สนฺติธมฺมํ ฯ
                       |๗๗๑.๑๔|   อชฺเฌนมริยา ปฐวึ ชนินฺทา
                       เวสฺสา กสึ ปาริจริยญฺจ สุทฺทา
                       อุปาคู ปจฺเจกํ ยถาปเทสํ
                       กตาหุ เอเต วสินาติ อาหุ ฯ
                       |๗๗๑.๑๕|   เอตญฺจ สจฺจํ วจนํ ภเวยฺย
                       ยถา อิทํ ภาสิตํ พฺราหฺมเณหิ
                       นาขตฺติโย ชาตุ ลเภถ รชฺชํ
                       นาพฺราหฺมโณ มนฺตปทานิ สิกฺเข
                       นาญฺญตฺร เวสฺสา หิ กสึ กเรยฺย
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ปกุพฺพมาโน ฯ    ๒ ม. หสฺสํ ฯ    ๓ ม. อปาตุโภนฺเต ฯ   ๔ ม. สนฺธาปิตา ฯ
@สี. ยุ. สนฺถมฺภิตา ฯ
                       สุทฺโท น มุญฺเจ ปรเปสนาย ๑- ฯ
                       |๗๗๑.๑๖|   ยสฺมา จ เอตํ วจนํ อภูตํ
                       มุสาวิเม โอทริยา ภณนฺติ
                       ตทปฺปปญฺญา อภิสทฺทหนฺติ
                       ปสฺสนฺติ ตํ ปณฺฑิตา อตฺตนาว ฯ
                       |๗๗๑.๑๗|   ขตฺยา หิ เวสฺสานํ ๒- พลึ หรนฺติ
                       อาทาย สตฺถานิ จรนฺติ พฺราหฺมณา
                       ตํ ตาทิสํ สงฺขุภิตํ ปภินฺนํ
                       กสฺมา พฺรหฺมา น อุชุํ กโรติ โลกํ ฯ
                       |๗๗๑.๑๘|   สเจ หิ โส อิสฺสโร สพฺพโลเก
                       พฺรหฺมาปหู ภูตปตี ๓- ปชานํ
                       กึ สพฺพโลกํ วิทหิ อลกฺขึ
                       กึ สพฺพโลกํ น สุขึ อกาสิ ฯ
                       |๗๗๑.๑๙|   สเจ หิ โส อิสฺสโร สพฺพโลเก
                       พฺรหฺมาปหู ภูตปตี ปชานํ
                       มายา มุสาวชฺชมเทน จาปิ
                       โลกํ อธมฺเมน กิมตฺถการิ ๔- ฯ
                       |๗๗๑.๒๐|   สเจ หิ โส อิสฺสโร สพฺพโลเก
                       พฺรหฺมาปหู ภูตปตี ปชานํ
@เชิงอรรถ: ๑ สี. ยุ. ปรเปสฺสิตาย ฯ   ๒ สี. ยุ. ขตฺตา น เวสฺสาน ฯ   ๓ ม. พฺราหฺมา
@พหฺภูตปตี ฯ อิโต ปรํ อีทิสเมว ฯ   ๔ ม. กิมตฺถมการิ ฯ สี. ยุ. กิมตฺถกาสิ ฯ
                       อธมฺมิโก ภูตปตี อริฏฺฐ
                       ธมฺเม สตี โส วิทหี อธมฺมํ ฯ
                       |๗๗๑.๒๑|   กีฏา ปฏงฺคา อุรคา จ เภงฺคา ๑-
                       หนฺตฺวา กิมึ สุชฺฌติ มกฺขิกา จ
                       เอเต หิ ธมฺมา อนรียรูปา
                       กมฺโพชกานํ วิตถา พหูนํ ฯ
     [๗๗๒]        |๗๗๒.๑|   สเจ หิ โส สุชฺฌติ โย หนาติ
                       หโตปิ โส สคฺคมุเปติ ฐานํ
                       โภวาทิ โภวาทินมารเยยฺยุํ
                       เย วาปิ เตสํ อภิสทฺทเหยฺยุํ ฯ
                       |๗๗๒.๒|   เนว มิคา น ปสุโนปิ คาโว
                       อายาจนฺติ อตฺตวธาย เกจิ
                       วิปฺผนฺทมานา อิธ ชีวิกตฺถา
                       ยญฺเญสุ ปาเณ ปสุมารภนฺติ ๒- ฯ
                       |๗๗๒.๓|   ยูปสฺส เน ๓- ปสุพนฺเธ จ พาลา
                       จิตฺเรหิ วณฺเณหิ มุขํ นยนฺติ
                       อยนฺเต ยูโป กามทุโห ปรตฺถ
                       ภวิสฺสติ สสฺสโต สมฺปราเย ฯ
                       |๗๗๒.๔|   สเจ จ ยูเป มณิสงฺขมุตฺตํ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. เภกา ฯ  ๒ ปสุมาหรนฺตีติปิ ปาโฐ ฯ    ๓ สี. ยูปสฺส เต ฯ
                       ธญฺญํ ธนํ รชตํ ชาตรูปํ
                       สุกฺเขสุ กฏฺเฐสุ นเวสุ จาปิ
                       สเจ ทุเห ติทิเว สพฺพกาเม
                       เตวิชฺชสงฺฆาว ปุถู ยเชยฺยุํ
                       น พฺราหฺมณา ๑- กิญฺจิ น ยาชเยยฺยุํ ฯ
                       |๗๗๒.๕|   กุโต จ ยูเป มณิสงฺขมุตฺตํ
                       ธญฺญํ ธนํ รชตํ ชาตรูปํ
                       สุกฺเขสุ กฏฺเฐสุ นเวสุ จาปิ
                       กุโต ทุเห ติทิเว สพฺพกาเม ฯ
                       |๗๗๒.๖|   สฐา จ ลุทฺทา จ ปลุทฺธพาลา ๒-
                       จิเตฺรหิ ๓- วณฺเณหิ มุขํ นยนฺติ
                       อาทาย อคฺคึ มม เทหิ วิตฺตํ
                       ตโต สุขี โหหิสิ สพฺพกาเม ฯ
                       |๗๗๒.๗|   ตมคฺคิหุตฺตํ สรณํ ปวิสฺส
                       จิเตฺรหิ ๓- วณฺเณหิ มุขํ นยนฺติ
                       โอโรปยิตฺวา เกสมสฺสุํ นขญฺจ
                       เวเทหิ วิตฺตํ อติคาฬฺหยนฺติ ฯ
                       |๗๗๒.๘|   กากา อุลูกํว รโห ลภิตฺวา
                       เอกํ สมานํ พหุกา สเมจฺจ
                       อนฺนานิ ภุตฺวา กุหกา กุหิตฺวา
@เชิงอรรถ: ๑ ม. อพฺราหฺมณํ ฯ    ๒ สี. ยุ. อุปลทธพาลา ฯ      ๓ ม. จิตเตหิ ฯ
                       มุณฺฑํ กริตฺวา ยญฺญปโถสชนฺติ ๑- ฯ
                       |๗๗๒.๙|   เอวํ หิ โส วญฺจิโต พฺราหฺมเณหิ
                       เอโก สมาโน พหุกา สเมจฺจ
                       เต โยคโยเคน วิลุมฺปมานา
                       ทิฏฺฐํ อทิฏฺเฐน ธนํ หรนฺติ ฯ
                       |๗๗๒.๑๐|   อกาสิยา ราชูหิ วานุสิฏฺฐา
                       ตทสฺส อาทาย ธนํ หรนฺติ
                       เต ตาทิสา โจรสมา อสนฺตา
                       วชฺฌา น หญฺญนฺติ อริฏฺฐ โลเก ฯ
                       |๗๗๒.๑๑|   อินฺทสฺส พาหารสิ ทกฺขิณาติ
                       ยญฺเญสุ ฉินฺทนฺติ ปลาสยฏฺฐึ
                       ตญฺเจปิ สจฺจํ มฆวา ฉินฺนพาหุ
                       เกนสฺส อินฺโท อสุเร ชินาติ ฯ
                       |๗๗๒.๑๒|   ตญฺเจว ตุจฺฉํ มฆวา สมงฺคี
                       หนฺตฺวา อวชฺโฌ ปรโม สุเทโว ๒-
                       มนฺตา อิเม พฺราหฺมณา ตุจฺฉรูปา
                       สนฺทิฏฺฐิกา วญฺจนา เอส โลเก ฯ
                       |๗๗๒.๑๓|   มาลาคิริ หิมวา โย จ วิชฺฌา
                       สุทสฺสโน นิสโภ กากเวรุ ๓-
                       เอเต จ อญฺเญ จ นคา มหนฺตา
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ...ปโถสฺสชนฺติ ฯ     ๒ ม. ส เทโว ฯ    ๓ ม. กุเวรุ ฯ
                       จิตฺยา กตา ยญฺญกเรภิมาหุ ฯ
                       |๗๗๒.๑๔|   ยถาปการานิ หิ อิฏฺฐกานิ
                       จิตฺยา กตา ยญฺญกเรภิมาหุ
                       น ปพฺพตา โหนฺติ ตถาปการา
                       อญฺญาทิสา อจลา ทิฏฺฐเสลา ฯ
                       |๗๗๒.๑๕|   น อิฏฺฐกา โหนฺติ สิลา จิเรน
                       น ตตฺถ สญฺชายติ อโย น โลหํ
                       ยญฺญญฺจ เอตํ ปริวณฺณยนฺตา
                       จิตฺยา กตา ยญฺญกเรภิมาหุ ฯ
                       |๗๗๒.๑๖|   อชฺฌายกํ มนฺตคุณูปปนฺนํ
                       ตปสฺสินํ ยาจโยคีติธาหุ ๑-
                       ตีเร สมุทฺทสฺสุทกํ สชนฺตํ
                       ตํ สาครชฺโฌหริ ๒- เตนเปยฺโย ฯ
                       |๗๗๒.๑๗|   ปโรสหสฺสํปิ สมนฺตเวเท
                       มนฺตูปปนฺเน นทิโย วหนฺติ
                       น เตน พฺยาปนฺนรสูทกานิ
                       กสฺมา สมุทฺโท อตุโล อเปยฺโย ฯ
                       |๗๗๒.๑๘|   เยเกจิ กูปา อิธ ชีวโลเก
                       โลณูทกา กูปขเณหิ ขาตา
                       น พฺราหฺมณชฺโฌหรเณน เตสุ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ...โยโคติ... ฯ    ๒ ม. สาคโรชฺโฌหริ ฯ
                       อาโป อเปยฺโย ทิรสญฺญุราหุ ๑- ฯ
                       |๗๗๒.๑๙|   ปุเร ปุรตฺถา กา กสฺส ภริยา
                       มโน มนุสฺสํ อชเนสิ ปุพฺเพ
                       เตนาปิ ธมฺเมน น โกจิ หีโน
                       เอวมฺปิ โวสฺสคฺควิภงฺคมาหุ ฯ
                       |๗๗๒.๒๐|   จณฺฑาลปุตฺโตปิ อธิจฺจ เวเท
                       ภาเสยฺย มนฺเต กุสโล มตีมา ๒-
                       น ตสฺส มุทฺธา วิผเลยฺย สตฺตธา
                       มนฺตา อิเม อตฺตวธาย กตา ๓- ฯ
                       |๗๗๒.๒๑|   วาจา กตา คิทฺธิ กตา คหิตา
                       ทุมฺโมจยา กาพฺยาปถานุปนฺนา
                       พาลาน จิตฺตํ วิสเม นิวิฏฺฐํ
                       ตทปฺปปญฺญา อภิสทฺทหนฺติ ฯ
                       |๗๗๒.๒๒|   สีหสฺส พฺยคฺฆสฺส จ ทีปิโน จ
                       น วิชฺชตี โปริสิยํพเลน
                       มนุสฺสภาโว จ ควํว เปกฺโข
                       ชาตี หิ เตสํ อสมา สมานํ ๔- ฯ
                       |๗๗๒.๒๓|   สเจ จ ราชา ปฐวึ วิชิตฺวา
                       สชีววา อสฺสวา ปาริสชฺโช
                       สยเมว โส สตฺตุสงฺฆํ วิเชยฺย
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ทฺวรสญฺญุมาหุ ฯ  ๒ สี.ยุ. มุตีมา ฯ  ๓ สี.ยุ. กตฺตา ฯ  ๔ ม. สมานา ฯ
                       ตสฺสปฺปชา นิจฺจ สุขี ภเวยฺย ฯ
                       |๗๗๒.๒๔|   ขตฺติยมนฺตา จ ตโย จ เวทา
                       อตฺเถน เอเต สมกา ภวนฺติ
                       เตสญฺจ อตฺถํ อวินิจฺฉินิตฺวา
                       น พุชฺฌติ โอฆปถํว ฉนฺนํ ฯ
                       |๗๗๒.๒๕|   ขตฺติยมนฺตา จ ตโย จ เวทา
                       อตฺเถน เอเต สมกา ภวนฺติ
                       ลาโภ อลาโภ ยโส อยโส จ
                       สพฺเพว เตสํ จตุนฺนญฺจ ๑- ธมฺมา ฯ
                       |๗๗๒.๒๖|   ยถาปิ อิพฺภา ธนธญฺญเหตุ
                       กมฺมานิ กาเรนฺติ ๒- ปุถู ปฐพฺยา
                       เตวิชฺชสงฺฆาปิ ตเถว อชฺช
                       กมฺมานิ กาเรนฺติ ๒- ปุถู ปฐพฺยา ฯ
                       |๗๗๒.๒๗|   อิพฺเภหิ เอเต สมกา ภวนฺติ
                       นิจฺจุสฺสุกา กามคุเณสุ ยุตฺตา
                       กมฺมานิ กาเรนฺติ ๒- ปุถู ปฐพฺยา
                       ตทปฺปปญฺญา ทิรสญฺญุรา เต ฯ
     [๗๗๓]        |๗๗๓.๑|   กสฺส เภรี มุทิงฺคา จ     สงฺขา ปณวทินฺทิมา
                       ปุรโต ปฏิปนฺนานิ        หาสยนฺตา รเถสภํ ฯ
                       |๗๗๓.๒|   กสฺส กญฺจนปฏฺเฏน    ปุถุนา วิชฺชุวณฺณินา
@เชิงอรรถ: ๑ สี. ยุ. สพฺเพ เต สพฺเพสํ จตุนฺน ฯ     ๒ ม. กโรนฺติ ฯ
                       ยุวา กลาปสนฺนทฺโธ      โก เอติ สิริยา ชลํ ฯ
                       |๗๗๓.๓|   อุกฺกามุเข ปหฏฺฐํว        ขทิรงฺคารสนฺนิภํ
                       มุขํ จารุริวาภาติ            โก เอติ สิริยา ชลํ ฯ
                       |๗๗๓.๔|   กสฺส ชมฺโพนทํ ฉตฺตํ      สสลากํ มโนรมํ
                       อาทิจฺจรํสาวรณํ            โก เอติ สิริยา ชลํ ฯ
                       |๗๗๓.๕|   กสฺส องฺคปริคฺคยฺห ๑-   วาลวีชนิมุตฺตมํ
                       อุภโต วรปญฺญสฺส ๒-     มุทฺธนิ อุปรูปริ ฯ
                       |๗๗๓.๖|   กสฺส เปกฺขุณหตฺถานิ     จิตฺรานิ จ มุทูนิ จ
                       สุวณฺณมณิทณฺฑานิ ๓- จรนฺติ อุภโตมุขํ ฯ
                       |๗๗๓.๗|   ขทิรงฺคารวณฺณาภา       อุกฺกามุขปหํสิตา
                       กสฺเสเต กุณฺฑลา วคฺคู   โสภนฺติ อุภโตมุขํ ฯ
                       |๗๗๓.๘|   กสฺส วาเตน ฉุปิตา        สินิทฺธคฺคา ทุมุ กาฬิกา ๔-
                       โสภยนฺติ นลาตนฺตํ       นภา วิชฺชุริวุคฺคตา ฯ
                       |๗๗๓.๙|   กสฺส เอตานิ อกฺขีนิ       อายตานิ ปุถูนิ จ
                       โก โสภติ วิสาลกฺโข      กสฺเสตํ อุณฺณชํ มุขํ ฯ
                       |๗๗๓.๑๐|   กสฺเสเต ลปนชาตา       สุทฺธา สงฺขวรูปมา
                       ภาสมานสฺส โสภนฺติ     ทนฺตา กุปฺปิลสาทิสา ฯ
                       |๗๗๓.๑๑|   กสฺส ลาขารสสมา        หตฺถปาทา สุเข ฐิตา
                       โก โส พิมฺโพฏฺฐสมฺปนฺโน   ทิวา สุริโยว โสภติ ฯ
                       |๗๗๓.๑๒|   หิมจฺจเย หิมวโต ๕-        พฺรหาสาโลว ๖- ปุปฺผิโต
@เชิงอรรถ: ๑ ม. องฺคํ ปริคฺคยฺห ฯ สี. ยุ. องฺกํ ... ฯ   ๒ สี. ยุ. จรเต วรปญฺญสฺส ฯ   ๓ ม.
@กาญฺจนมณิทณฺฑานิ ฯ สี. ยุ. ตปญฺญมณิทณฺฑานิ ฯ    ๔ ม. นิทฺธนฺตา มุทุกาฬกา ฯ
@๕ ม. หิมวติ ฯ    ๖ ม. มหาสาโล ว ฯ
                       โก โส โอทาตปาวาโร       ชยํ อินฺโทว โสภติ ฯ
                       |๗๗๓.๑๓|   สุวณฺณปีฬกากิณฺณํ       มณิทณฺฑวิจิตฺตกํ
                       โก โส ปริสโมคฺคยฺห      อํเส ๑- ขคฺคํ ปมุญฺจติ ฯ
                       |๗๗๓.๑๔|   สุวณฺณวิกตา จิตฺรา        สุกตา จิตฺรสิพฺพินี ๒-
                       โก โส โอมุญฺจเต ปาทา   นโม กตฺวา มเหสิโน ฯ
     [๗๗๔]        ธตรฏฺฐสฺส เต นาคา ๓-              อิทฺธิมนฺโต ยสสฺสิโน
                       สมุทฺทชาย อุปฺปนฺนา                เอเต นาคา มหิทฺธิกาติ ฯ
                                         ภูริทตฺตชาตกํ ฉฏฺฐํ ฯ
                                                ---------

             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๒๘ หน้าที่ ๒๔๕-๒๗๒.
https://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=28&A=5103&w=&modeTY=2
             อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน :-
https://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=28&A=5103&modeTY=2
             อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาไทยฉบับหลวง :-
https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=28&item=687&items=88
             อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับมหาจุฬาฯ :-
https://84000.org/tipitaka/pitaka_item/m_siri.php?B=28&siri=18
             ศึกษาอรรถกถาชาดกนี้ได้ที่ :-
https://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=28&i=687
             อ่านอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย :-
https://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=44&A=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
https://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=44&A=1
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๘
https://84000.org/tipitaka/read/?index_28
https://84000.org/tipitaka/english/?index_28