อรรถกถา ขุททกนิกาย คาถาธรรมบท พราหมณวรรคที่ ๒๖ หน้าต่างที่ ๔ ใน ๓๙

ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
พระองค์นั้น

บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ

อ่าน อรรถกถาหน้าต่างที่ [หน้าสารบัญ] [๑] [๒] [๓] [๔] [๕] [๖] [๗] [๘] [๙] [๑๐] [๑๑] [๑๒] [๑๓] [๑๔] [๑๕] [๑๖] [๑๗] [๑๘] [๑๙] [๒๐] [๒๑] [๒๒] [๒๓] [๒๔] [๒๕] [๒๖] [๒๗] [๒๘] [๒๙] [๓๐] [๓๑] [๓๒] [๓๓] [๓๔] [๓๕] [๓๖] [๓๗] [๓๘] [๓๙]

อรรถกถา ขุททกนิกาย คาถาธรรมบท พราหมณวรรคที่ ๒๖

หน้าต่างที่ ๔ / ๓๙.

         ๔. เรื่องพราหมณ์คนใดคนหนึ่ง [๒๖๗]
         ข้อความเบื้องต้น                   พระศาสดา เมื่อประทับอยู่ในพระเชตวัน ทรงปรารภพราหมณ์คนใดคนหนึ่ง ตรัสพระธรรมเทศนานี้ว่า "ฌายึ" เป็นต้น.
         พราหมณ์ทูลถามเรื่องพราหมณ์กะพระศาสดา                   ได้ยินว่า พราหมณ์นั้นคิดว่า "พระศาสดาตรัสเรียกสาวกของพระองค์ว่า ‘พราหมณ์’ ส่วนเราเป็นพราหมณ์โดยชาติและโคตร, การที่พระองค์จะตรัสเรียกเราอย่างนั้นบ้าง ควร." เขาเข้าไปเฝ้าพระศาสดา ทูลถามเนื้อความนั้นแล้ว.
         พระศาสดาตรัสว่า "เรามิได้เรียกบุคคลว่า 'พราหมณ์' ด้วยเหตุสักว่าชาติและโคตร แต่เราเรียกบุคคลผู้บรรลุประโยชน์อันสูงสุดนั่นเท่านั้น (ว่าเป็นพราหมณ์)"
         ดังนี้แล้ว ตรัสพระคาถานี้ว่า :-

๔.	ฌายึ วิรชมาสีนํ	กตกิจฺจํ อนาสวํ
	อุตฺตมตฺถํ อนุปฺปตฺตํ	ตมหํ พฺรูมิ พฺราหฺมณํ.
	เราเรียกบุคคลผู้มีความเพ่ง ผู้ปราศจากธุลี
	อยู่แต่ผู้เดียว มีกิจอันกระทำแล้ว หาอาสวะมิได้
	บรรลุประโยชน์อันสูงสุดแล้วนั้นว่า เป็นพราหมณ์.

         แก้อรรถ                   บรรดาบทเหล่านั้น บทว่า ฌายึ เป็นต้น ความว่า เราเรียกบุคคลผู้เพ่งอยู่ด้วยฌาน ๒ อย่าง ผู้ปราศจากธุลี ด้วยธุลีคือกาม อยู่แต่ผู้เดียวในป่า ชื่อว่าผู้มีกิจอันกระทำแล้ว เพราะกิจ ๑๖ อย่าง^๑- อันตนทำด้วยมรรค ๔ แล้ว ชื่อว่าหาอาสวะมิได้ เพราะไม่มีอาสวะทั้งหลาย บรรลุประโยชน์อันสูงสุด คือพระอรหัตแล้ว ว่าเป็นพราหมณ์.
         ในกาลจบเทศนา พราหมณ์นั้นตั้งอยู่ในโสดาปัตติผลแล้ว.
         เทศนาได้เป็นประโยชน์แม้แก่ชนผู้ประชุมกันแล้ว ดังนี้แล.
____________________________
^๑- ทุกข์มีกิจ ๔ :-
         ปีฬนตฺถ ในอรรถว่าเบียดเบียน ๑.
         สงฺขตตฺถ ในอรรถว่าปัจจัยประชุมแต่ง ๑.
         สนฺตาปนตฺถ ในอรรถว่าเร่าร้อน ๑.
         วิปริณามตฺถ ในอรรถว่าแปรปรวน ๑.
    สมุทัยมีกิจ ๔ :-
         อายฺหนตฺถ ในอรรถว่าทำให้เกิดกองทุกข์ ๑.
         นิทานตฺถ ในอรรถว่าเป็นเหตุแห่งทุกข์ ๑.
         สงฺโยคตฺถ ในอรรถว่าประกอบไว้ด้วยสังสารทุกข์ ๑.
         ปลิโพธนตฺถ ในอรรถว่าขังอยู่ในเรือนจำคือสังสารทุกข์ ๑.
    นิโรธมีกิจ ๔ :-
         นิสฺสรณตฺถ ในอรรถว่าออกจากอุปธิ ๑.
         วิเวกตฺถ ในอรรถว่าสงัดจากหมู่คือกิเลส ๑.
         อสงฺขตตฺถในอรรถว่าปัจจัยประชุมแต่งไม่ได้ ๑.
         อมตตฺถ ในอรรถว่าเป็นอมตรส (ไม่รู้จักตาย) ๑.
    มรรคมีกิจ ๔ :-
         นิยฺยานตฺถ ในอรรถว่าออกจากสงสาร ๑.
         เหตฺวตฺถ ในอรรถว่าเป็นเหตุแห่งพระนิพพาน ๑.
         ทสฺสนตฺถ ในอรรถว่าเห็นพระนิพพาน ๑.
         อธิปเตยฺยตฺถ ในอรรถว่าเป็นอธิบดีในอันเห็นพระนิพพาน ๑.
         เรื่องพราหมณ์คนใดคนหนึ่ง จบ.
         -----------------------------------------------------

.. อรรถกถา ขุททกนิกาย คาถาธรรมบท พราหมณวรรคที่ ๒๖
อ่านอรรถกถาหน้าต่างที่ [หน้าสารบัญ] [๑] [๒] [๓] [๔] [๕] [๖] [๗] [๘] [๙] [๑๐] [๑๑] [๑๒] [๑๓] [๑๔] [๑๕] [๑๖] [๑๗] [๑๘] [๑๙] [๒๐] [๒๑] [๒๒] [๒๓] [๒๔] [๒๕] [๒๖] [๒๗] [๒๘] [๒๙] [๓๐] [๓๑] [๓๒] [๓๓] [๓๔] [๓๕] [๓๖] [๓๗] [๓๘] [๓๙]

อ่านเนื้อความในพระไตรปิฎก
https://84000.org/tipitaka/attha/v.php?B=25&A=1301&Z=1424
อ่านอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย
https://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=25&A=2016
The Pali Atthakatha in Roman
https://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=25&A=2016
- -- ---- ----------------------------------------------------------------------------
ดาวน์โหลด โปรแกรมพระไตรปิฎก
บันทึก ๓ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๔๘
หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]