พระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๘ ภาษาบาลี อักษรไทย
 พระสุตตันตปิฎกเล่มที่ ๒๐ สุตฺต. ขุ. ชาตกํ (๒): ปญฺญาส-มหานิปาตชาตกํ

                                       ๓ สุธาโภชนชาตกํ
     [๒๔๙]        เนว กีณามิ น ๑- วิกฺกิณามิ
                       น จาปิ เม สนฺนิจโย อิธตฺถิ ๒-
                       สุกิจฺฉรูปํ วติทํ ปริตฺตํ
                       ปตฺโถทโน นาลมยํ ทุวินฺนํ ฯ
     [๒๕๐]        |๒๕๐.๑|   อปฺปมฺหา อปฺปกํ ทชฺชา   อนุมชฺฌโต มชฺฌกํ
                       พหุมฺหา พหุกํ ทชฺชา      อทานํ นุปปชฺชติ ฯ
                       |๒๕๐.๒|   ตํ ตํ วทามิ โกสิย           เทหิ ทานานิ ภุญฺช จ
                       อริยมคฺคํ สมารุห ๓-      เนกาสี ลภเต สุขํ ฯ
     [๒๕๑]        |๒๕๑.๑|   โมฆญฺจสฺส หุตํ โหติ  โมฆญฺจาปิ สมีหิตํ
                       อติถิสฺมึ โย นิสินฺนสฺมึ    เอโก ภุญฺชติ โภชนํ ฯ
                       |๒๕๑.๒|   ตํ ตํ วทามิ โกสิย           เทหิ ทานานิ ภุญฺช จ
                       อริยมคฺคํ สมารุห           เนกาสี ลภเต สุขํ ฯ
     [๒๕๒]        |๒๕๒.๑|   สจฺจํ ตสฺส หุตํ โหติ   สจฺจญฺจาปิ สมีหิตํ
                       อติถิสฺมึ โย นิสินฺนสฺมึ     เนโก ภุญฺชติ โภชนํ ฯ
                       |๒๕๒.๒|   ตํ ตํ วทามิ โกสิย            เทหิ ทานานิ ภุญฺช จ
                       อริยมคฺคํ สมารุห           เนกาสี ลภเต สุขํ ฯ
     [๒๕๓]        |๒๕๓.๑|   สรญฺจ ชุหติ โปโส พหุกาย คยาย จ
                       โทเณ ติมฺพรุติตฺถสฺมึ      สีฆโสเต มหาวเห ฯ
                       |๒๕๓.๒|   อตฺร จสฺส หุตํ โหติ         อตฺร จสฺส สมีหิตํ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. นปิ ฯ ๒ ม. จ อตฺถิ ฯ ๓ ม. สมารูห ฯ สี. ยุ. อริยํ มคฺคํ ฯ อิโต ปรํ
@อีทิสเมว ฯ
                       อติถิสฺมึ โย นิสินฺนสฺมึ    เนโก ภุญฺชติ โภชนํ ฯ
                       |๒๕๓.๓|   ตํ ตํ วทามิ โกสิย            เทหิ ทานานิ ภุญฺช จ
                       อริยมคฺคํ สมารุห            เนกาสี ลภเต สุขํ ฯ
     [๒๕๔]        |๒๕๔.๑|   พลิสํ หิ โส นิคิลติ ๑-   ทีฆสุตฺตํ สพนฺธนํ
                       อติถิสฺมึ โย นิสินฺนสฺมึ    เอโก ภุญฺชติ โภชนํ ฯ
                       |๒๕๔.๒|   ตํ ตํ วทามิ โกสิย           เทหิ ทานานิ ภุญฺช จ
                       อริยมคฺคํ สมารุห          เนกาสี ลภเต สุขํ ฯ
     [๒๕๕]        อุฬารวณฺณา วต พฺราหฺมณา อิเม
                       อยญฺจ โว สุนโข กิสฺส เหตุ
                       อุจฺจาวจํ วณฺณนิภํ วิกุพฺพติ
                       อกฺขาถ โน พฺราหฺมณา เก นุ ตุเมฺห ฯ
     [๒๕๖]        จนฺโท จ สุริโย จ อุโภ อิธาคตา
                       อยํ ปน มาตลิ เทวสารถิ
                       สกฺโกหมสฺมี ติทสานมินฺโท
                       เอโส จ โข ปญฺจสิโขติ วุจฺจติ ฯ
     [๒๕๗]        ปาณิสฺสรา มุทิงฺคา จ          มุรชาลมฺพรานิ จ
                       สุตฺตเมนํ ปโพเธนฺติ             ปฏิพุทฺโธ จ นนฺทติ ฯ
     [๒๕๘]        |๒๕๘.๑|   เยเกจิเม มจฺฉริโน กทริยา
                       ปริภาสกา สมณพฺราหฺมณานํ
                       อิเธว นิกฺขิปฺป สรีรเทหํ
@เชิงอรรถ: ๑ สี. ยุ. นิคฺคิลติ ฯ
                       กายสฺส เภทา นิรยํ วชนฺติ ฯ
                       |๒๕๘.๒|   เยเกจิเม สุคติมาสสานา ๑-
                       ธมฺเม ฐิตา สํยเม สํวิภาเค
                       อิเธว นิกฺขิปฺป สรีรเทหํ
                       กายสฺส เภทา สุคตึ วชนฺติ ฯ
     [๒๕๙]        ตฺวํ โน ๒- ญาติ ปุริมาสุ ชาติสุ
                       โส มจฺฉรี โกสิโย ๓- ปาปธมฺโม
                       ตเวว อตฺถาย อิธาคตมฺหา
                       มา ปาปธมฺโม นิรยํ อปตฺถ ๔- ฯ
     [๒๖๐]        |๒๖๐.๑|   อทฺธา หิ เม เต ๕- หิตกามา   ยํ มํ สมนุสาสถ
                       โสหํ ตถา กริสฺสามิ     สพฺพํ วุตฺตํ หิเตสิภิ ฯ
                       |๒๖๐.๒|   เอโสหมชฺเชว อุปารมามิ
                       น จาปิหํ กิญฺจิ กเรยฺย ปาปํ
                       น จาปิ เม กิญฺจิ อเทยฺยมตฺถิ
                       น จาปิทตฺวา อุทกํ ปิวามิ ๖- ฯ
                       |๒๖๐.๓|   เอวญฺจ เม ททโต สพฺพกาลํ
                       โภคาปิ เม ๗- วาสว ขียิสฺสนฺติ
                       ตโต อหํ ปพฺพชิสฺสามิ สกฺก
                       หิตฺวา กามานิ ยโถธิกานิ ฯ
     [๒๖๑]        |๒๖๑.๑|   นคุตฺตเม คิริวเร คนฺธมาทเน
@เชิงอรรถ: ๑ ม. สุคฺคติมาสมานา ฯ  ๒ ม. โนสิ ฯ  ๓ ม. โรสโก ฯ  ๔ ม. คมิตฺถ ฯ
@๕ ม. มํ โว ฯ   ๖ สี. อุทกมฺปหํ ปิเพ ฯ   ๗ ม. โภคา อิเม ฯ
                       โมทนฺติ ตา เทววราภิปาลิตา
                       อถาคมา อิสิวโร สพฺพโลกคู
                       สุปุปฺผิตํ ทุมวรสาขมาทิย ฯ
                       |๒๖๑.๒|   สุจึ สุคนฺธํ ติทเสหิ สกฺกตํ
                       ปุปฺผุตฺตมํ อมรวเรภิ เสวิตํ
                       อลทฺธมญฺเญหิ ว ทานเวหิ ๑-
                       อญฺญตฺร เทเวหิ ตทารหํ หิตํ ๒- ฯ
                       |๒๖๑.๓|   ตโต จตสฺโส กนกตฺตจูปมา
                       อุฏฺฐาย นาริโย ปมทาธิปา มุนึ
                       อาสา จ สทฺธา จ สิรี ตโต หิรี
                       อิจฺจพฺรวุํ นารทํ เทวพฺราหฺมณํ ฯ
                       |๒๖๑.๔|   สเจ อนุทฺทิฏฺฐํ ตยา มหามุนิ
                       ปุปฺผํ อิทํ ปาริฉตฺตสฺส พฺรหฺเม
                       ททาหิ โน สพฺพา คติ เต อิชฺฌตุ
                       ตฺวํปิ โน โหหิ ยเถว วาสโว ฯ
                       |๒๖๑.๕|   ตํ ยาจมานาภิสเมกฺข นารโท
                       อิจฺจาพฺรวี สงฺกลหํ อุทีรยิ
                       น มยฺหมตฺถตฺถิ อิเมหิ โกจิ นํ
                       ยาเยว โว เสยฺยสิ สา ปิลนฺธตุ ฯ
     [๒๖๒]        ตฺวํ โนตฺตเมวาภิสเมกฺข นารท
@เชิงอรรถ: ๑ ม. อลทฺธ มจฺเจหิ ว ทานเวหิ วา ฯ   ๒ ม. หิทํ ฯ
                       ยสฺสิจฺฉสิ ตสฺสมนุปฺปเวจฺฉสุ
                       ยสฺสา หิ โน นารท ตฺวํ ปทสฺสสิ
                       สาเยว โน เหหิติ เสฏฺฐสมฺมตา ฯ
     [๒๖๓]        อกลฺลเมตํ วจนํ สุคตฺเต
                       โก พฺราหฺมโณ โก กลหํ ๑- อุทีรเย
                       คนฺตฺวาน ภูตาธิปเมว ปุจฺฉถ
                       สเจ น ชานาถ อิธุตฺตมธมฺมํ ฯ
     [๒๖๔]        ตา นารเทน ปรมปฺปโกปิตา
                       อุทีริตา วณฺณมเทน มตฺตา
                       สกาสํ ๒- คนฺตฺวาน สหสฺสจกฺขุโน
                       ปุจฺฉึสุ ภูตาธิปํ กา นุ เสยฺยสิ ฯ
     [๒๖๕]        ตา ทิสฺวา อายตฺตมนา ปุรินฺทโท
                       อิจฺจาพฺรวี เทววโร กตญฺชลี
                       สพฺพาว โว โหถ สุภคฺเค ๓- สาทิสี
                       โก เนว ๔- ภทฺเท กลหํ อทีรยิ ฯ
     [๒๖๖]        โย สพฺพโลกญฺจรโก ๕- มหามุนิ
                       ธมฺเม ฐิโต นารโท สจฺจนิกฺกโม
                       โส โน พฺรวี คิริวเร คนฺธมาทเน
                       คนฺตฺวาน ภูตาธิปเมว ปุจฺฉถ
                       สเจ น ชานาถ อิธุตฺตมธมฺมํ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. สงฺกลหํ ฯ   ๒ ม. สกาเส ฯ  ๓ ม. สุคตฺเต ฯ  ๔ โก เนธ อิติปิ ฯ
@๕ ม. สพฺพโลกจฺจริโต ฯ
     [๒๖๗]        อสู พฺรหารญฺญจโร มหามุนิ
                       นาทตฺวา ภตฺตํ วรคตฺเต ภุญฺชติ
                       วิเจยฺย ทานานิ ททาติ โกสิโย
                       ยสฺสา หิ โส ทสฺสติ สาว เสยฺยสิ ฯ
     [๒๖๘]        อสู หิ โส สมฺมติ ทกฺขิณํ ทิสํ
                       คงฺคาย ตีเร หิมวนฺตปสฺสินิ ๑-
                       ส โกสิโย ทุลฺลภปานโภชโน
                       ตสฺส สุธํ ปาปย เทวสารถิ ฯ
     [๒๖๙]        โส มาตลิ เทววเรน เปสิโต
                       สหสฺสยุตฺตํ อภิรุยฺห สนฺทนํ
                       สุขิปฺปเมว อุปคมฺม อสฺสมํ
                       อทิสฺสมาโน มุนิโน สุธํ อทา ฯ
     [๒๗๐]        |๒๗๐.๑|   อุทคฺคิหุตฺตํ อุปติฏฺฐโต หิ เม
                       ปภงฺกรํ โลกตโมนุทุตฺตมํ
                       สพฺพานิ ภูตานิ อธิจฺจ ๒- วาสโว
                       โก เนว เม ปาณิสุ กึ สุโธทหิ ฯ
                       |๒๗๐.๒|   สงฺขูปมํ เสตมตุลฺยทสฺสนํ
                       สุจึ สุคนฺธํ ปิยรูปมพฺภุตํ
                       อทิฏฺฐปุพฺพํ มม ชาตจกฺขุภิ ๓-
                       กา เทวตา ปาณิสุ กึ สุโธทหิ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. -ปสฺสนิ ฯ สี. ยุ. -ปสฺมนิ ฯ  ๒ สี. ยุ. อติจฺจ ฯ  ๓ ม. ชาตุ จกฺขุภิ ฯ
     [๒๗๑]        |๒๗๑.๑|   อหํ มหินฺเทน มเหสิ เปสิโต
                       สุธาภิหาสึ ตุริโต มหามุนิ
                       ชานาสิ มํ มาตลิ เทวสารถิ
                       ภุญฺชสฺสุ ภตฺตุตฺตมํ มาภิวารยิ ๑- ฯ
                       |๒๗๑.๒|   ภุตฺตา จ สา ทฺวาทส หนฺติ ปาปเก
                       ขุทฺทํ ปิปาสํ อรตึ ทรถํ กิลํ ๒-
                       โกธูปนาหญฺจ วิวาทเปสุณํ
                       สีตุณฺหตนฺทิญฺจ รสุตฺตมํ อิทํ ฯ
     [๒๗๒]        น กปฺปติ มาตลิ มยฺห ภุญฺชิตุํ
                       ปุพฺเพ อทตฺวา อิติ เม วตุตฺตมํ
                       น จาปิ เอกาสนมรียปูชิตํ ๓-
                       อสํวิภาคี จ สุขํ น วินฺทติ ฯ
     [๒๗๓]        |๒๗๓.๑|   ถีฆาตกา เยเกจิเม ๔- ปรทาริกา
                       มิตฺตทฺทุโน เย จ สปนฺติ สุพฺพเต
                       สพฺเพว ๕- เต มจฺฉริปญฺจมาธมา
                       ตสฺมา อทตฺวา อุทกมฺปิ นาสฺมิเย ๖- ฯ
                       |๒๗๓.๒|   โสหิตฺถิยา วา ปุริสสฺส วา ปน
                       ทสฺสามิ ทานํ วิทุสมฺปวณฺณิตํ
                       สทฺธา วทญฺญู อิธ วีตมจฺฉรา
@เชิงอรรถ: ๑ สี. ยุ. มา วิจารยิ ฯ  ๒ สพฺพตฺถ โปตฺถเก ขมนฺติ ขายติ ฯ ม. ทรกฺลมํ ฯ
@๓ สี. ยุ. เอกาสนํ อริยปูขิตํ ฯ  ๔ ม. เย จิเม ฯ  ๕ ม. จ ฯ  ๖ ม. นาสฺนิเย ฯ
                       ภวนฺติ เหเต สุจิสจฺจสมฺมตา ฯ
     [๒๗๔]        |๒๗๔.๑|   อโต มตา เทววเรน เปสิตา
                       กญฺญา จตสฺโส กนกตฺตจูปมา
                       อาสา จ สทฺธา จ สิรี ตโต หิรี
                       ตํ อสฺสมํ อาคมุ ๑- ยตฺถ โกสิโย ฯ
                       |๒๗๔.๒|   ตา ทิสฺวา สพฺพา ปรมปฺปโมทิตา ๒-
                       สุเภน วณฺเณน สิขาริวคฺคิโน
                       กญฺญา จตสฺโส จตุโร จตุทฺทิสา
                       อิจฺจาพฺรวี มาตลิโนว ๓- สมฺมุขา ฯ
                       |๒๗๔.๓|   ปุริมํ ทิสํ กา ตฺวํ ปภาสิ เทวเต
                       อลงฺกตา ตารวราว โอสธี
                       ปุจฺฉามิ ตํ กญฺจนเวลฺลิวิคฺคเห
                       อาจิกฺข เม ตฺวํ กตมาสิ เทวตา ฯ
     [๒๗๕]        |๒๗๕.๑|   สิราห เทวี มนุเชสุ ๔- ปูชิตา
                       อปาปสตฺตูปนิเสวินี สทา
                       สุธาวิวาเทน ตวนฺติมาคตา
                       ตํ มํ สุธาย วรปญฺญ ภาชย ฯ
                       |๒๗๕.๒|   ยสฺสาหมิจฺฉามิ สุธํ มหามุนิ
                       โส สพฺพกาเมหิ นโร ปโมทติ
                       สิรีติ มํ ชานาหิ ชูหตุตฺตม
@เชิงอรรถ: ๑ สี. ยุ. อาคมุํ ฯ  ๒ ม. สพฺโพ ปรมปฺปโมทิโต ฯ  ๓ ม. จ ฯ  ๔ ม. มนุเชภิ ฯ
                       ตํ มํ สุธาย วรปญฺญ ภาชย ฯ
     [๒๗๖]        |๒๗๖.๑|   สิปฺเปน วิชฺชาจรเณน พุทฺธิยา
                       นรา อุเปตา ปคุณา สกมฺมุนา
                       ตยา วิหีนา น ลภนฺติ กิญฺจิ นํ ๑-
                       ตยิทํ น สาธุ ยทิทํ ยตา กตํ ฯ
                       |๒๗๖.๒|   ปสฺสามิ โปสํ อลสํ มหคฺฆสํ
                       สุทุกฺกุลีนํปิ อรูปิมํ นรํ
                       ตยานุคุตฺโต สิริ ชาติมามปิ
                       เปเสติ ทาสํ วิย โภควา สุขี ฯ
                       |๒๗๖.๓|   ตนฺตํ อสจฺจํ อวิภชฺชเสวินึ
                       ชานามิ มุฬฺหํ วิทุรานุปาตินึ
                       น ตาทิสี อรหติ อาสนูทกํ
                       กุโต สุธา คจฺฉ น มยฺห รุจฺจสิ ฯ
     [๒๗๗]        |๒๗๗.๑|   กา สุกฺกทาฐา ปฏิมุตฺตกุณฺฑลา
                       จิตฺตงฺคทา กมฺพุวิมฏฺฐธารินี
                       โอสิตฺตวณฺณํ ปริทยฺห โสภติ ๒-
                       กุสคฺคิรตฺตํ อปิฬยฺห มญฺชรึ ฯ
                       |๒๗๗.๒|   มิคีว ภนฺตา สรจาปธารินา
                       วิราธิตา มนฺทมิว อุทิกฺขสิ
                       โก เต ทุติโย อิธ มนฺทโลจเน
@เชิงอรรถ: ๑ ม. กิญฺจนํ ฯ  ๒ ม. โสภสิ ฯ
                       น ภายสิ เอกิกา กานเน วเน ฯ
     [๒๗๘]        น เม ทุติโย อิธมตฺถิ โกสิย
                       มสกฺกสารปฺปภวมฺหิ เทวตา
                       อาสา สุธาสาย ตวนฺติมาคตา
                       ตํ มํ สุธาย วรปญฺญ ภาชย ฯ
     [๒๗๙]        |๒๗๙.๑|   อาสาย ยนฺติ วณิชา ธเนสิโน
                       นาวํ สมารุยฺห ปเรนฺติ อณฺณเว
                       เต ตตฺถ สีทนฺติ อโถปิ เอกทา
                       ชินาธนา เอนฺติ วินฏฺฐปาภตา ฯ
                       |๒๗๙.๒|   อาสาย เขตฺตานิ กสนฺติ กสฺสกา
                       วปนฺติ พีชานิ กโรนฺตุปายโส
                       อีตีนิปาเตน อวุฏฺฐิตาย วา ๑-
                       น กิญฺจิ วินฺทนฺติ ตโต ผลาคมํ ฯ
                       |๒๗๙.๓|   อถตฺตการานิ กโรนฺติ ภตฺตุสุ
                       อาสํ ปุรกฺขตฺว นรา สุเขสิโน
                       เต ภตฺตุรตฺถา อติคาฬฺหิตา ปุน
                       ทิสา ปนสฺสนฺติ อลทฺธ กิญฺจิ นํ ๒- ฯ
                       |๒๗๙.๔|   ชหิตฺว ๓- ธญฺญญฺจ ธนญฺจ ญาตเก
                       อาสาย สคฺคาธิมนา สุเขสิโน
@เชิงอรรถ: ๑ สี. ยุ. อวฏฺฐิกาย วา ฯ  ๒ ม. กิญฺจนํ ฯ  ๓ ม. หิตฺวาน ฯ
                       ตปนฺติ ลูขํปิ ตปํ จิรตฺตรํ
                       กุมฺมคฺคมารุยฺห ปเรนฺติ ทุคฺคตึ ฯ
                       |๒๗๙.๕|   อาสา วิสํวาทิกสมฺมตา อิเม
                       อาเส สุธาย ๑- วินยสฺสุ อตฺตนิ
                       น ตาทิสี อรหติ อาสนูทกํ
                       กุโต สุธา คจฺฉ น มยฺห รุจฺจสิ ฯ
     [๒๘๐]        ททฺทลฺลมานา ยสสา ยสสฺสินี
                       ชิฆญฺญนามวฺหยนํ ทิสํปติ
                       ปุจฺฉามิ ตํ กญฺจนเวลฺลิวิคฺคเห
                       อาจิกฺข เม ตฺวํ กตมาสิ เทวตา ฯ
     [๒๘๑]        สทฺธาห เทวี มนุเชสุ ๒- ปูชิตา
                       อปาปสตฺตูปนิเสวินี สทา
                       สุธาวิวาเทน ตวนฺติมาคตา
                       ตํ มํ สุธาย วรปญฺญ ภาชย ฯ
     [๒๘๒]        |๒๘๒.๑|   ทานํ ทมํ จาคมโถปิ สํยมํ
                       อาทาย สทฺธาย กโรนฺติ เหกทา
                       เถยฺยํ มุสา กูฏมโถปิ เปสุณํ
                       กโรนฺติ เหเก ปุน วิจฺจุตา ตยา ฯ
                       |๒๘๒.๒|   ภริยาสุ โปโส สทิสีสุ เปกฺขวา
                       สีลูปปนฺนาสุ ปติพฺพตาสุปิ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. สุธาสํ ฯ  ๒ ม. -มนุเชหิ ฯ อิโต ปรํ อีทิสเมว ฯ
                       วิเนตฺวา ๑- ฉนฺทํ กุลิตฺถิยาสุปิ ๒-
                       กโรติ สทฺธํ ปุน กุมฺภทาสิยา ฯ
                       |๒๘๒.๓|   ตฺวเมว สทฺเธ ปรทารเสวินี
                       ปาปํ กโรสี กุสลํ นิริญฺจสิ ๓-
                       น ตาทิสี อรหติ อาสนูทกํ
                       กุโต สุธา คจฺฉ น มยฺห รุจฺจสิ ฯ
     [๒๘๓]        |๒๘๓.๑|   ชิฆญฺญรตฺตึ อรุณสฺมิมูหเต
                       ยา ทิสฺสติ อุตฺตมรูปวณฺณินี
                       ตถูปมา มํ ปฏิภาสิ เทวเต
                       อาจิกฺข เม ตฺวํ กตมาสิ อจฺฉรา ฯ
                       |๒๘๓.๒|   กาฬา นิทาเฆริว อคฺคิชาริว ๔-
                       อนิเลริตา โลหิตปตฺตมาลินี
                       กา ติฏฺฐสี มนฺทมิคาว โลกยํ ๕-
                       ภาเสสมานาว คิรํ น มุญฺจสิ ฯ
     [๒๘๔]        หิราห เทวี มนุเชสุ ปูชิตา
                       อปาปสตฺตูปนิเสวินี สทา
                       สุธาวิวาเทน ตวนฺติมาคตา
                       สาหํ น สกฺโกมิ สุธํปิ ยาจิตุํ
                       โกปินรูปา วิย ยาจนิตฺถิยา ฯ
     [๒๘๕]        |๒๘๕.๑|   ธมฺเมน ญาเยน สุคตฺเต ลจฺฉสิ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. วิเนตฺวาน ฯ  ๒ สี. ยุ. กุลธีติยาสุปิ ฯ  ๓ ม. กุสลมฺปิ ริญฺจสิ ฯ
@๔ สี. อคฺคชาติว ฯ ยุ. อคฺคิชาติว ฯ  ๕ สี. ยุ. มนฺทมิวาวโลกยํ ฯ
                       เอโส หิ ธมฺโม น หิ ยาจนา สุธา
                       ตํ ตํ อยาจนฺติมหํ นิมนฺตเย
                       สุธํ ยํ ๑- ยญฺจิจฺฉสิ ตํปิ ทมฺมิ เต ฯ
                       |๒๘๕.๒|   สา ตฺวํ มยา อชฺช สกมฺหิ อสฺสเม
                       นิมนฺติตา กญฺจนเวลฺลิวิคฺคเห
                       ตุวญฺหิ เม สพฺพรเสหิ ปูชิตา
                       ตํ ปูชยิตฺวาน สุธํปิ อสฺมิเย ฯ
     [๒๘๖]        |๒๘๖.๑|   สา โกสิเยนานุมตา ชุตีมตา
                       อทฺธา หิรี รมฺมํ ปาวิสิยสฺสมํ
                       อุทกวนฺตํ ผลมริยปูชิตํ
                       อปาปสตฺตูปนิเสวินี ๒- สทา ฯ
                       |๒๘๖.๒|   รุกฺขคฺคหนา พหุเกตฺถ ปุปฺผิตา
                       อมฺพา ปิยาลา ปนสา จ กึสุกา
                       โสภญฺชนา โลทฺทมโถปิ ปทฺมกา
                       เกตกา จ ภงฺคา ติลกา จ ปุปฺผิตา ฯ
                       |๒๘๖.๓|   สาลา กเรรี พหุเกตฺถ ชมฺพุโย
                       อสฺสตฺถนิโคฺรธมธุกา จ เวทิสา ๓-
                       อุทฺทาลกา ปาตลิ สินฺทุวาริตา ๔-
                       มนุญฺญคนฺธา มุจฺจลินฺทเกตกา ฯ
                       |๒๘๖.๔|   หเรณุกา เวลุกา เวณุติณฺฑุกา ๕-
@เชิงอรรถ: ๑ ม. สุธาย ฯ  ๒ ม. -นิเสวิตํ ฯ  ๓ ม. อสฺสตฺถนิโคฺรธมธุกเวตสา ฯ
@๔ ม. -วารกา ฯ  ๕ ม. เกณุตินฺทุกา ฯ
                       สามากนิวารมโถปิ จีนกา
                       โมจา กทลี พหุเกตฺถ สาลิโย
                       ปวีหโย อาภุชิโน จ ตณฺฑุลา ฯ
                       |๒๘๖.๕|   ตสฺส จ อุตฺตรปสฺเสน ๑-  ชาตา โปกฺขรณี สิวา
                       อกกฺกสา อปพฺภารา       สาธุ อปฺปฏิคนฺธิกา ฯ
                       |๒๘๖.๖|   ตตฺถ มจฺฉา สนฺนิรตา      เขมิโน พหุโภชนา
                       สิงฺคุสวงฺกา สกุลา ๒-      สตวงฺกา จ โรหิตา
                       อาลิคคฺครกากิณฺณา       ปาฏินา กากมจฺฉกา ฯ
                       |๒๘๖.๗|   ตตฺถ ปกฺขี สนฺนิรตา         เขมิโน พหุโภชนา
                       หํสา โกญฺจา มยูรา จ       จากวากา ๓- จ กุกฺกุหา
                       กุณาลกา พหู จิตฺรา         สิขณฺฑี ชีวชีวกา ฯ
                       |๒๘๖.๘|   ตตฺถ ปาณา สมายนฺติ      นานามิคคณา พหู
                       สีหา พฺยคฺฆา วราหา จ     อจฺฉโกกตรจฺฉโย ฯ
                       |๒๘๖.๙|   ปลสทา จ ควชา ๔-        มหิสา โรหิตา รุรู
                       เอเณยฺยา จ วราหา จ      คณิโน นีกสูกรา ฯ
                       กทลิมิคา พหูเกตฺถ         วิฬารา สสกณฺณิกา
                       ฉมาคิรี ปุปฺผวิจิตฺรสนฺถตา
                       ทิชาภิฆุฏฺฐา ทิชสงฺฆเสวิตา ฯ
     [๒๘๗]        |๒๘๗.๑|   สา สุตฺตจา นีลทุมาภิลมฺพิตา
                       วิชฺชุมหาเมฆริวานุปชฺชถ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ตสฺเสวุตฺตรปสฺเสน ฯ  ๒ ม. สงฺกุลา ฯ  ๓ ม. จกฺกวากา ฯ
@๔ ม. ปลาสาทา ควชา จ ฯ
                       ตสฺสา สุสมฺพนฺธสิรํ กุสามยํ
                       สุจึ สุคนฺธํ อชินูปเสวิตํ
                       อตฺริจฺฉโกจฺฉํ ๑- หิริเมตทพฺรวิ
                       นิสีท กลฺยาณิ สุขยิทมาสนํ ฯ
                       |๒๘๗.๒|   ตสฺสา ตทา โกจฺฉคตาย โกสิโย
                       ยทิจฺฉมานาย ชฏาชุตินฺธโร ๒-
                       นเวหิ ปตฺเตหิ สยํ สหูทกํ
                       สุธาภิหาสี ตุริโต มหามุนิ ฯ
                       |๒๘๗.๓|   สา ตํ ปฏิคฺคยฺห อุโภหิ ปาณิภิ
                       อิจฺจาพฺรวี อตฺตมนา ชฏาธรํ
                       หนฺทาหํ เอตรหิ ปูชิตา ตยา
                       คจฺเฉยฺยํ พฺรหฺเม ติทิวํ ชิตาวินี ฯ
                       |๒๘๗.๔|   สา โกสิเยนานุมตา ชุตีมตา
                       อุทีริตา วณฺณมเทน มตฺตา
                       สกาเส คนฺตฺวาน สหสฺสจกฺขุโน
                       อยํ สุธา วาสว เทหิ เม ชยํ ฯ
                       |๒๘๗.๕|   ตเมนํ สกฺโกปิ ตทา อปูชยิ
                       สหินฺทเทวา ๓- สุรกญฺญมุตฺตมํ
                       สา ปญฺชลี เทวมนุสฺสปูชิตา
                       นวมฺหิ โกจฺฉมฺหิ ยทา อุปาวิสิ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. อตฺริจฺจ โกจฺฉํ ฯ  ๒ ม. ชฏาชินนฺธโร ฯ  ๓ สี. ยุ. สหินฺทา จ เทวา ฯ
     [๒๘๘]        ตเมว อสํสี ปุนเทว มาตลึ
                       สหสฺสเนตฺโต ติทสานมินฺโท
                       คนฺตฺวาน วากฺยํ มม พฺรูหิ โกสิยํ
                       อาสาย สทฺธาย สิริยา จ โกสิย
                       หิรี สุธํ เกนมลตฺถ เหตุนา ฯ
     [๒๘๙]        |๒๘๙.๑|   ตํ สุปฺลวตฺถํ อุทตารยี รถํ
                       ททฺทลฺลมานํ อุปกฺรียสาทิสํ
                       ชมฺโพนทีสํ ตปเนยฺยสนฺนิภํ
                       อลงฺกตํ กญฺจนจิตฺตสนฺถตํ ฯ
                       |๒๘๙.๒|   สุวณฺณจนฺเทตฺถ พหู นิปาติตา
                       หตฺถี ควสฺสา กึปุริสพฺยคฺฆทีปิโย
                       เอเณยฺยกา ลงฺฆมเยตฺถ ปกฺขิโน
                       มิเคตฺถ เวฬุริยมยา ยูถายุตา ฯ
                       |๒๘๙.๓|   ตตฺถสฺสราชหริโย อโยชยุํ
                       ทสสตานิ สุสุนาคสาทิเส
                       อลงฺกเต กญฺจนชาลุรจฺฉเท
                       อาเวลิเน สทฺทคเม อสงฺคิเต ฯ
                       |๒๘๙.๔|   ตํ ยานเสฏฺฐํ อภิรุยฺห มาตลิ
                       ทส ทิสา อิมา อภินาทยิตฺถ
                       นภญฺจ เสลญฺจ วนปฺปติญฺจ
                       สสาครํ ปพฺยตยิตฺถ ๑- เมทนึ ฯ
                       |๒๘๙.๕|   ส ขิปฺปเมว อุปคมฺม อสฺสมํ
                       ปาวารเมกํสกโต กตญฺชลี
                       พหุสฺสุตํ วุฑฺฒํ วินีตวตฺตํ
                       อิจฺจพฺรวี มาตลิ เทวพฺราหฺมณํ ฯ
                       |๒๘๙.๖|   อินฺทสฺส วากฺยํ นิสาเมหิ โกสิย
                       ทูโต อหํ ปุจฺฉติ ตํ ปุรินฺทโท
                       อาสาย สทฺธาย สิริยา จ โกสิย
                       หิรี สุธํ เกนมลตฺถ เหตุนา ฯ
     [๒๙๐]        อทฺธา สิรี มํ ปฏิภาติ มาตลิ
                       สทฺธา อนิจฺจา ปน เทวสารถิ
                       อาสา วิสํวาทิกสมฺมตา หิ เม
                       หิรี จ อริยมฺหิ คุเณ ปติฏฺฐิตา ฯ
     [๒๙๑]        |๒๙๑.๑|   กุมาริโย ยาจิมา โคตฺตรกฺขิตา
                       ชิณฺณา จ ยา จ ๒- สภตฺตุอิตฺถิโย
                       ตา ฉนฺทราคํ ปุริเสสุ อุคฺคตํ
                       หิริยา นิวาเรนฺติ สจิตฺตมตฺตโน ฯ
                       |๒๙๑.๒|   สงฺคามสีเส สรสตฺติสํยุเต
                       ปราชิตานํ ปตตํ ปลายินํ
                       หิริยา นิวตฺตนฺติ ชหิตฺวาน ชีวิตํ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ปพฺยธยิตฺถ ฯ สี. ยุ. ปพฺยาถยิตฺถ ฯ  ๒ ม. ยา ยา จ ฯ
                       เต สมฺปฏิจฺฉนฺติ ปุน หิรีมนา ฯ
                       |๒๙๑.๓|   เวลา ยถา สาครเวควาริณี
                       อยํ หิรี ๑- ปาปชนํ นิวาริณี
                       ตํ สพฺพโลเก หิริมรียปูชิตํ
                       อินฺทสฺส ตํ เวทย เทวสารถิ ฯ
     [๒๙๒]        โก เต อิมํ โกสิย ทิฏฺฐิโมทหิ
                       พฺรหฺมา มหินฺโท อถวา ปชาปติ
                       หิราย เทเวสุปิ เสฏฺฐสมฺมตา
                       ธีตา มหินฺทสฺส มเหสิ ชายถ ฯ
     [๒๙๓]        หนฺเทหิทานิ ติทิวํ อปกฺกม
                       รถํ สมารุยฺห มมายิตํ อิทํ ๒-
                       อินฺโท จ ตํ อินฺทสโคตฺต กงฺขติ
                       อชฺเชว ตฺวํ อินฺทสหพฺยตํ วช ฯ
     [๒๙๔]        เอวํ วิสุชฺฌนฺติ ๓- อปาปกมฺมิโน
                       อโถ สุจิณฺณสฺส ผลํ น นสฺสติ
                       เยเกจิ อทฺทกฺขุํ สุธาโภชนํ ๔-
                       สพฺเพว เต อินฺทสหพฺยตํ คตาติ ฯ
     [๒๙๕]        *- หิรี อุปฺปลวณฺณาสิ     โกสิโย ทานปติ ภิกฺขุ
                       อนุรุทฺโธ ปญฺจสิโข      อานนฺโท อาสิ มาตลิ
                       สุริโย กสฺสโป ภิกฺขุ       โมคฺคลฺลาโนสิ จนฺทิมา
@เชิงอรรถ: ๑ ม. หิราย หิ ฯ ๒ ม. อิมํ ฯ  ๓ สี.ยุ. สมิชฺฌนฺติ ฯ ๔ ม. มทฺทกฺขุ สุธาย โภชนํ ฯ
                       นารโท สารีปุตฺโตสิ     สมฺพุทฺโธ อาสิ วาสโวติ *- ฯ
                                      สุธาโภชนชาตกํ ตติยํ ฯ
                                                ---------

             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๒๘ หน้าที่ ๘๘-๑๐๖.
https://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=28&A=1808&w=&modeTY=2
             อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน :-
https://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=28&A=1808&modeTY=2
             อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาไทยฉบับหลวง :-
https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=28&item=249&items=47
             อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับมหาจุฬาฯ :-
https://84000.org/tipitaka/pitaka_item/m_siri.php?B=28&siri=10
             ศึกษาอรรถกถาชาดกนี้ได้ที่ :-
https://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=28&i=249
             อ่านอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย :-
https://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=42&A=5778
             The Pali Atthakatha in Roman :-
https://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=42&A=5778
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๘
https://84000.org/tipitaka/read/?index_28
https://84000.org/tipitaka/english/?index_28